Historia gdańskiej lingwistyki stosowanej
W roku 2008 prof. UG. dr hab. Józef Grabarek przedstawił ówczesnemu Rektorowi UG ideę uruchomienia w miejsce likwidowanego Zakładu Kształcenia Nauczycieli kierunku studiów Lingwistyka Stosowana. Idea ta spotkała się z poparciem JM Rektora prof. Andrzeja Ceynowy i jego następcy prof. Bernarda Lammka.
Zakład Językoznawstwa Stosowanego i Translatoryki powołany został do życia decyzją Rady Wydziału Filologicznego z dnia 02.04.2009 r. Jego kierownikiem został prof. UG. dr hab. Józef Grabarek. Natychmiast rozpoczęto przygotowania do uruchomienia kierunku studiów Lingwistyka Stosowania. Zaplanowano studia dwujęzykowe niemiecko-angielskie ze zbliżoną ilością godzin dla obydwu języków. Oprócz tego studenci mieli lektorat języka francuskiego. Uczono więc wszystkich trzech podstawowych języków unijnych.
W krótkim czasie przygotowano:
- programy studiów,
- siatki godziny stacjonarnych i niestacjonarnych studiów zawodowych,
Pracę w zakładzie podjęło początkowo czterech pracowników:
- jeden doktor habilitowany, profesor nadzwyczajny (germanista)
- troje adiunktów (jedna germanistka i dwóch anglistów).
W ciągu dwóch następnych lat nastąpił szybki rozwój kadry. Pracę w zakładzie podjęło oprócz jednego dra habilitowanego sześciu doktorów (czterech germanistów, trzech anglistów) i jeden magister romanista.
Efektem tego szybkiego rozwoju było powołanie w dniu 10.06.2010 przez Radę Wydziału Filologicznego UG Katedry Lingwistyki Stosowanej i Translatoryki. Kierownikiem katedry został prof. UG, dr hab. Józef Grabarek. Katedrę tworzyły dwa zakłady, w których zatrudnionych było 12 pracowników naukowo-dydaktycznych. W katedrze działały dwa zakłady:
- Zakład Przekładoznawstwa,
- Zakład Językoznawstwa.
W następnych latach pracę w KLSiT podjęło dalszych pięcioro pracowników – jeden doktor habilitowany (profesor nadzwyczajny), jeden doktor native speaker (anglista), jedna doktor z Austrii oraz dwoje magistrów (w tym jeden native speaker anglista).
W latach 2011-2016 decyzją Rady Wydziału Filologicznego z dnia 14.07.2011 katedra weszła przejściowo jako jeden organizm w skład Instytutu Skandynawistyki i Lingwistyki Stosowanej. Zlikwidowane zostały zarazem zakłady.
Dzięki szybkiemu rozwojowi w dniu 02.06.2016 został utworzony przez Radę Wydziału Instytut Lingwistyki stosowanej i Translatoryki, który tworzą dwie Katedry:
- Katedra Języków Fachowych i Przekładoznawstwa (kierownik dr hab. Hadrian Lankiewicz,
Profesor nadzwyczajny)
- Katedra Językoznawstwa Diachronicznego i Synchronicznego (kierownik prof. dr hab.
Grażyna Łopuszańska-Kryszczuk.
Dyrektorem Instytutu została wybrana dr hab. Hanna Biaduń-Grabarek, prof. nadzw.
Od powstania Lingwistyki stosowanej nastąpił szybki rozwój naukowy kadry.
Uzyskano:
- dwie profesury tytularne (prof. Grażyna Łopuszańska-Kryszczuk, prof. Józef Grabarek)
- dwa stopnie doktora habilitowanego (dr hab. Sylwia Firyn, dr hab. Hadrian Lankiewicz)
- trzy stopnie doktora (dr Mariola Bogucka, dr Adam Jarosz, dr Sean Moran).
Awansowało więc ponad 40% pracowników.
Przewidywane są dalsze awanse pracowników. Począwszy od roku 2019 przewiduje się 5-6 habilitacji oraz 2-3 wnioski o profesurę tytularną.
Współpracujemy z naukowcami zagranicznymi
- prof. dr hab., Jürgen Bolten (Universität Göttingen),
- prof. dr hab, Klaus-Dieter Ludwig (Humboldt-Universität Berlin),
- prof. dr hab. Lenka Vaňkova (Ostrawská Univerzita),
oraz polskimi,
- prof. dr hab. Józef Wiktorowicz (Uniwersytet Warszawski)
- prof. dr hab. Mariola Wierzbicka (Uniwersytet Rzeszowski)
- prof. dr hab. Zofia Bilut Homplewicz (Uniwersytet Rzeszowski)
- dr hab. Lech Zieliński, prof. nadzwyczajny (Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń)
- dr hab. Maria Katarzyna Lasatowicz, prof. nadzwyczajny (Uniwersytet Opolski)
- dr hab. Anna Just (Uniwersytet Warszawski)
wchodzącymi m.in.. w skład rady naukowej wydawanej przez prof. dra hab. Józefa Grabarka serii Schriften zur diachronen und synchronen Linguistik, która ukazuje się w wydawnictwie Peter Lang. Seria została założona w roku 2011. Dotychczas ukazało się dwadzieścia tomów, a trzy następne tomy zostaną złożone w wydawnictwie w roku akademickim 2018/19.
W roku akademickim 2016/17 uruchomiona została we współpracy z germanistami z UW i UJ druga seria Zur Sprache der deutschsprachigen Kanzleien in der frühzeitlichen Epoche im südlichen Ostseeraum pod redakcją Hanny Biaduń-Grabarek i Sylwii Firyn. Celem tych badań jest opisanie podstawowych systemów języka w kancelariach niemieckojęzycznych przełomu średniowiecza i ery nowożytnej. W roku 2017 ukazał się w wydawnictwie Peter Lang pierwszy tom serii noszący podtytułtytuł Das graphemische und phonemische System, tom drugi Das morphologische System autorstwa Hanny Biaduń-Grabarek, Sylwii Firyn i Piotra Owsińskiego (UJ) został złożony do druku w bieżącym roku akademickim.
W instytucie działają cztery zespoły badawcze.
Powstała w roku 2012 międzynarodowa Pracownia Badań nad Językiem Kancelarii Niemieckojęzycznych na terenie Zachodniej Słowiańszczyzny w latach 1350-1650 zrzesza
historyków języka z Niemiec, Łotwy, Czech oraz w zasadzie wszystkich znanych polskich badaczy historyii języka niemieckiego z Gdańska, Warszawy, Krakowa, Opola i Zielonej Góry. Członkowie zespołu opublikowali m.in. jedną monografię zbiorową red. Biaduń-Grabarek i Firyn), dwie monografie indywidualne (Firyn i Just) oraz kilka rozdziałów innych monografii.
Powstały w roku 2018 międzyuczelniany zespół badawczy Pracownia Badań nad
Wariantami Narodowymi oraz Regionalnymi Języka Niemieckiego, z językoznawcami z Gdańska, Torunia i Olsztyna. Celem badań jest porównywanie trzech standardów narodowych języka niemieckiego (standard niemiecki, austriacki i szwajcarski) oraz wariantów regionalnych. Kierownikiem zespołu jest dr Margit Eberharter-Aksu, profesor nadzwyczajny
W roku 2018 powstała w naszym instytucie międzyinstytutowa Pracownia Tłumaczeń Pedagogicznych i Dydaktyki Przekładu, której kierownikiem jest dr Jolanta Hinc. Obiektem badań są studia w zakresie tłumaczeń pedagogicznych w procesie nauczania języków obcych na różnych etapach edukacji językowej oraz badania w zakresie dydaktyki przekładu na studiach neofilologicznych ze specjalnością translatorską. Badania obejmować będą język angielski, niemiecki, rosyjski, francuski oraz hiszpański.
Międzyinstytutowa Pracownia Dialog Kultura Interakcja Narracja stawia sobie za cel obserwację i analizę językowego zachowania się człowieka w różnych kontekstach sytuacyjnych. Kieruje swoją uwagę w stronę miejsca oraz znaczenia aktywności ludzkiej opartej na postawie dialogiczności. Długoterminowe badania będą zmierzały w kierunku pogłębiania oraz poszerzania rozumienia związków łączących człowieka z aktywnością opartą na dialogu w różnych obszarach i przestrzeniach funkcjonowania. Ukazało się dotychczas kilka publikacji, które można znaleźć na stronie internetowej ILSiT, oraz jedna monografia. Zespól działał od kilku lat, jednakże dopiero w roku 2018 został oficjalnie zgłoszony. Zespołem kieruje dr Magdalena Grabowska.
Badania naukowe odbywają się głównie w ramach trzech tematów badawczych:
1. Język kancelarii niemieckojęzycznych na terenie Zachodniej Słowiańszczyzny i terenie języków bałtyckich w latach 1350-1650 Kierownik tematu: prof. dr hab. Józef Grabarek
1. Celem zaplanowanych na kilka lat badań jest m.in. napisanie kompletnej gramatyki oraz
słownika tekstów kancelarii niemieckojęzycznych będących bardzo często obiektem badań
historyków, historyków kultury, ekonomii itd. Badania te prowadzone są przede
wszystkim w ramach istniejącego przy naszym instytucie międzynarodowego
zespołu badawczego o nazwie Pracownia Badań nad Językiem Kancelarii
Niemieckojęzycznych na terenie Zachodniej Słowiańszczyzny w latach 1350-1650.
2. Język angielski w czasach nowożytnych – historia i stan dzisiejszy
Kierownik tematu: dr hab. Hadrian Lankiewicz, prof. nadzw.
Celem zaplanowanych na kilka lat badań jest opisanie zjawisk zachodzących w języku
angielskim ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk gramatycznych i aspektów
translacji oraz dydaktyki języka angielskiego jako obcego.
3. Sieci semantyczne – możliwość praktycznego zastosowania w przemyśle
Kierownik tematu: prof. dr hab. Grażyna Łopuszańska
Celem badań jest opracowanie nowych metod zastosowania metod informatycznych
w badaniach językoznawczych oraz w translatoryce.
Organizujemy konferencje naukowe. Na ogólnopolskiej konferencji Jacob Grimm – Begründer der deutschen Philologie(5-6.10.2013), która odbyła się w 150 rocznicę urodzin Jakuba Grimma, uczestniczyli naukowcy z Gdańska, Warszawy, Poznania, Opola, Zielonej Góry i Koszalina. wygłoszonych zostało 15 referatów. Wśród nich były dwa referaty naszych studentek Pauliny Górskiej i Anny Preis. Referaty ukazały się w tomie pokonferencyjnym.
W październiku 2016 roku zorganizowana została pierwsza z serii międzynarodowa konferencja Potrzeby współczesnej dydaktyki akademickiej i dydaktyki przekładu poświęcona zagadnieniom związanym z przekładem oraz z dydaktyką translacji, a także aspektom nauczania języków obcych. Konferencja zorganizowana została we współpracy z Katedrą Pragmatyki Komunikacji i Akwizycji Języka (Uniwersytet Gdański), Katedrą Językoznawstwa Wschodniosłowiańskiego i Translatoryki, (Uniwersytet Gdański) oraz Katedrą Filologii Germańskiej (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu).
Druga konferencja z tego cyklu organizowana jest w październiku 2018r. i zatytułowana jest Uczyć języka, uczyć przekładu – tłumaczenia pedagogiczne - dydaktyka translacji. Organizatorem konferencji jest nasza Pracownia Badań nad Akwizycją Języka i Nauczaniem Języków Obcych.
Hanna Biaduń-Grabarek i Józef Grabarek należą do mającego siedzibę w Bochum zespołu Internationaler Arbeitskreis Kanzleisprachenforschung powstałego z inicjatywy prof. Grabarka w roku 1997.
Prof. Józef Grabarek wchodzi w skład międzynarodowej Rady Naukowej Rocznika Przekładoznawczego ukazującego się na UMK w Toruniu.
Konsultantami naszych prac naukowych są berlińscy profesorowie Hans-Heinrich Lieb i Horst Domdey.
Studia na naszym kierunku obejmują obecnie język angielski i niemiecki jako języki podstawowe oraz do wyboru język francuski lub hiszpański w formie rozszerzonego lektoratu. Studia te cieszą się niezmiennie dużym zainteresowaniem wśród absolwentów szkół średnich z całej Polski, którzy decydują się na studia w naszym ośrodku. Uczymy wszystkich trzech języków konferencyjnych Unii Europejskiej. Oprócz przedmiotów językoznawczych i translatorskich pojawiają się zajęcia z zakresu wiedzy o krajach anglo- i niemieckojęzycznych oraz literatury anglo- i niemieckojęzycznej (zarys). W procesie nauczania poszukujemy nowych metod nauczania. Jednocześnie stosujemy starą zasadę akademicką, że student nie jest podporządkowany swemu nauczycielowi, lecz wspólnie z nim poszukuje najlepszych rozwiązań.
System nasz uwzględnia także przedmioty do wyboru, student nie jest więc przywiązany do z góry narzuconej listy przedmiotów. Na studiach pierwszego stopnia dążymy przede wszystkim do wszechstronnego doskonalenia sprawności językowych naszych studentów, a na studiach drugiego stopnia do uzyskania kompetencji translatorskich. Studenci nasi uczestniczą w programie ERASMUS+ i mogą wyjeżdżać w ramach wymiany na uniwersytety w Hanowerze, Brunszwiku, Flensbugu i Koszycach. Ciekawy program studiów skłania studentów do studiowania u nas w ramach programu MOST.
Studenci odbywający obowiązkowe praktyki zawodowe w wymiarze 160 godzin sami wybierają miejsce, w którym będą odbywać praktykę. Warunkiem decydującym o wyborze miejsca jest sposobność do używania języków obcych , to jest języka angielskiego i niemieckiego. Wśród najczęściej wybieranych miejsc znajdują się biura tłumaczeń, przedsiębiorstwa prowadzące współpracę z zagranicą, urzędy oraz hotele. Studenci mają możliwość realizacji praktyki w ramach wykonywanej pracy zawodowej, pod warunkiem, że charakter pracy odpowiada kierunkowym efektom kształcenia. Ponadto, student może podjąć decyzję o realizacji praktyki w kraju niemiecko- lub anglojęzycznym. Celem praktyk jest przygotowanie studenta do wejścia na rynek pracy, zapoznanie go z uwarunkowaniami pracy zawodowej, którą podejmie po ukończeniu studiów, jak i umożliwienie zdobycia doświadczenia. Praktyki są okazją do wykorzystania nabywanej w trakcie studiów wiedzy i umiejętności w zakresie posługiwania się językami obcymi. Dodatkowo praktyka ma na celu weryfikację wiedzy i umiejętności translatorskich.
Szeroka jest paleta naszych ofert dla środowisk pozauczelnianych. W ramach Polskiego Towarzystwa Neofilologicznego organizujemy warsztaty metodyczne dla nauczycieli z Trójmiasta i okolic.
Pracownicy nasi działają w Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku, gdzie także prowadzą warsztaty. Pracowników naszych spotkać można w Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim w Gdańsku, gdzie zaznajamiają nauczycieli z nowoczesnymi metodami nauczania języków obcych. Pracownicy nasi współpracują z Muzeum Miasta Gdańska w dziedzinie odtwarzania gdańskiego Missingsch oraz uczestniczą w posiedzeniach Gdańskiego Towarzystwa Naukowego.
Od roku 2013 uczymy kadrę uczelni wyższych innowacyjnych rozwiązań dydaktycznych obejmujących głównie metodę problemową (PBL), uczenie poprzez działanie („Learning by doing”) oraz podejście spersonalizowane (tutoring).
Wspomagamy kadrowo wiele uczelni z regionu i spoza regionu, np. Kujawsko-Pomorską Szkołę Wyższą w Bydgoszczy (język niemiecki) oraz w łódzką Wyższą Szkołę Humanistyczno-Ekonomicznej (filie w Gdańsku i Bydgoszczy – język niemiecki i angielski), anglistykę w Politechnice Koszalińskiej, gdańskie Ateneum (język angielski i niemiecki). Wspomagamy także szkoły średnie, np. International School of Bydgoszcz, która kształci dzieci oficerów NATO stacjonujących w Bydgoszczy, oraz XV LO w Gdańsku. Sprawowaliśmy także opiekę nad Niepublicznym Nauczycielskim Kolegium Języków Obcych TWP w Bydgoszczy (sekcja niemiecka), które wspomagaliśmy także kadrowo.
Jesteśmy instytutem aktywnym naukowo, działającym nie tylko na rzecz nauki, lecz także środowiska oraz aktywnym na płaszczyźnie międzynarodowej, który kształci absolwentów nie mających żadnych problemów ze znalezieniem pracy.