Nieznany scenariusz do filmu Aleksandra Forda posłuży naukowcom z Instytutu Badań nad Kulturą

Prorektor ds. Badań Naukowych prof. dr hab. Wiesław Laskowski wydał zgodę na zakup archiwalnego scenariusza do filmu Aleksandra Forda o Januszu Korczaku. O pozyskanie cennego dokumentu poprosili naukowcy z Instytutu Badań nad Kulturą: dr hab. Grzegorz Piotrowski, prof. UG i dr Karol Szymański. - Do tej pory nie natrafiliśmy w archiwach polskich na ślady dokumentów produkcyjnych tego filmu. Był on priorytetem w planach reżysera przez wiele lat, ale historia jego produkcji pozostaje enigmatyczna - mówi Karol Szymański.

- Nasze zainteresowanie tym scenariuszem jest częścią większych badań nad Aleksandrem Fordem, które, mamy nadzieję, sfinalizują się w postaci 4 lub 5 książek. W ramach tej serii chcemy dokonać reinterpretacji twórczości Forda, a narrację biograficzną zmodyfikować dzięki efektom długotrwałych badań archiwalnych. Seria książek miałaby się nazywać „Obrachunki Fordowskie”- tłumaczy Grzegorz Piotrowski. - Pierwszy tom powinien się ukazać wiosną przyszłego roku i będzie poświęcony okolicznościom emigracji Aleksandra Forda w 1969 r. na tle wydarzeń Marca’68 i w kontekście sytuacji w polskiej kinematografii.

Aleksander Ford w 1945 r. został pierwszym szefem nowopowstałego Przedsiębiorstwa Państwowego „Film Polski”. W trakcie 50-letniej kariery wyreżyserował jedne z najważniejszych dzieł PRL-owskiej i międzywojennej kinematografii, w tym superprodukcję „Krzyżacy”(1960), która do dzisiaj pozostaje filmem o największej oglądalności w historii polskiego kina.

Przez wiele lat Ford pracował nad opowiedzeniem historii Janusza Korczaka. W latach 60. film miał zostać zrealizowany jako koprodukcja zachodnioniemiecka, polska i, przed wojną sześciodniową, izraelska. - Gdy wszystko było już gotowe, władze PRL, jeszcze przed Marcem, zamknęły produkcję - opowiada Karol Szymański. - Świadczy o tym często przywoływana wypowiedź Andrzeja Wajdy, który podobno był świadkiem rozbierania dekoracji do filmu i powiedział, że nigdy czegoś takiego nie przeżył i nie chciałby przeżyć ponownie.

Niedługo po przerwanej produkcji Aleksander Ford wraz z rodziną opuścił Polskę w konsekwencji antysemickiej nagonki. Na emigracji nadal starał się zrealizować film o Januszu Korczaku. - Ten film był marzeniem, a potem stał się obsesją Forda - mówi Grzegorz Piotrowski. Marzenia ostatecznie zmaterializowały się w produkcji „Jest pan wolny, doktorze Korczak” (1974).

- Film miał złą prasę, mimo że w izraelskiej premierze brała udział premier kraju Golda Meir. Przez historyków kina ostatni film Forda jest niestety uważany za pomyłkę - opowiada Karol Szymański. - Natomiast my, po obejrzeniu go w trakcie naszych badań, uważamy, że jest to obraz świetny, naprawdę wybitny i niedoceniony.

Scenariusz zakupiony przez Uniwersytet Gdański pochodzi z polskiego etapu realizacji filmu o Korczaku. Dokument jest datowany na styczeń 1968 r., nosi tytuł „Korczak i jego dzieci” i został napisany przez renomowanego scenarzystę Bena Barzmana. Prof. Grzegorz Piotrowski i dr Karol Szymański odnaleźli scenariusz na licytacji w amerykańskim domu aukcyjnym.