Odeszli

Ewa Nawrocka i Maria Janion, archiwum prywatne

Zaraz dzień … Wspomnienie o profesor Ewie Nawrockiej

Lubię patrzeć na zdjęcie Ewy Nawrockiej obok Marii Janion, fotografia pochodzi z 1970 roku. Młoda asystentka ma uroczy uśmiech i wyraz zamyślenia na twarzy, długie blond włosy, spięte w koński ogon. W ostatnich dniach często wyobrażam ją sobie, jak biegnie na zajęcia po schodach budynku naszego wydziału, właśnie taka młoda, uśmiechnięta. Choć nigdy jej wtedy nie widziałam. Miałam natomiast szczęście przez ostatnie dwie dekady być najpierw jej studentką, a potem koleżanką. Była to międzypokoleniowa nić przyjaźni i porozumienia dwóch kobiet, które różniło 40 lat.

Profesor Ewę Nawrocką poznałam w 1997 roku, kiedy jako licealistka uczestniczyłam w cyklu wykładów dla maturzystów organizowanych przez gdańską polonistykę. Pamiętam, że wykład był ciekawy (bodaj o Napoleonie romantyków), a także pięknie wygłoszony. Na studiach miałam z Ewą dwa semestry teorii literatury. Zajęcia prowadziła charyzmatycznie, wymagała dogłębnej lektury i rozumienia tekstów – od Ingardena po Derridę. Znakomicie potrafiła w refleksję teoretyczną wpleść własne doświadczenia interpretacyjne. Stawiała trudne pytania i prowokowała do myślenia.

Kiedy rozpoczęłam pracę w Zakładzie Teorii Literatury, trafiłam do jej pokoju, który wcześniej dzieliła z profesor Anną Kubale. Połączyła nas od razu radość gadania o teorii literatury oraz fakt, że obie byłyśmy mamami-naukowczyniami. Wreszcie, i to chyba w największym stopniu – obie bardzo lubiłyśmy dydaktykę. Ewa dostrzegała odpowiedzialność i  wyzwania zawodu nauczyciela, miała naturalny dar dzielenia się wiedzą, robiła to w pracy i w domu. Wiem, że do ostatnich dni rozmawiała o literaturze, filmie i teatrze ze swoimi wnuczętami. Chyba nigdy nie odmówiła żadnej prośbie związanej z działaniem na rzecz popularyzacji wiedzy - w szkołach, teatrach, w mediach czy na uczelni.   

W czasie kilku lat, które były moimi pierwszymi latami na UG, a dla niej – czasem przed emeryturą, zorganizowałyśmy razem sporo seminariów teoretycznoliterackich, konferencję studencko-pracowniczą Chopinowskie rezonanse, na której Ewa wygłosiła referat o Chopinie w Heidelbergu (choć i tak najbardziej cieszyła się z licznego udziału studentów w zdarzeniu). Napisałyśmy wspólnie tekst o obrazie Odessy we współczesnej literaturze niefikcjonalnej, brałyśmy udział w panelu Festiwalu Kultur Świata organizowanym przez Nadbałtyckie Centrum Kultury. Najzabawniejszy, choć także nieco dramatyczny, był nasz wspólny wyjazd na konferencję do Białegostoku. Ewa miała wtedy poważne kłopoty z kolanami i trudności w chodzeniu. Ja byłam w siódmym miesiącu ciąży. Obie miałyśmy spore torby, ale radośnie jechałyśmy na obrady. Kiedy wytoczyłyśmy się z wagonu, naszym oczom ukazał się  wielki most nad peronem, wtedy jeszcze – bez windy. Zrozumiałyśmy, że musimy prosić o pomoc, i to co najmniej dwie osoby, jedną, która weźmie torbę Ewy, drugą – która pomoże mnie. Śmiałyśmy się, wypatrując jakiejś dwójki empatycznych osiłków, którzy po dłuższym czasie się nadarzyli. Pomoc została udzielona, a cała scenka powtórzyła się w drodze powrotnej. 

Wspominam to, bo Ewa uwielbiała anegdoty i świetnie je opowiadała. Sytuacja oddaje też cechy Ewy – jej waleczność, autoironię, dystans do siebie. Wreszcie – to także mały kadr z życia kobiet w nauce, o którym dziś więcej mówimy. Ewa od dawna, nienachalnie mnie ostrzegała. Opowieści, choćby o tym, jak dziecko pocięło jej sukienkę, by nie szła do pracy, dawały do myślenia, że w życiu uniwersyteckim trzeba walczyć o balans i ciągle pytać o priorytety.

Ewa należała do grona wybitnych humanistów i humanistek, uczniów profesor Marii Janion. Kiedy myślę o tym pokoleniu, czuję wdzięczność, bo uczyły mnie wybitne osobowości. Nie zawsze były to łatwe spotkania, ale jakość wiedzy i szerokość wizji – niezawodna. Poloniści tego pokolenia z równą biegłością mówili i pisali o XIX, XX czy XXI wieku, teatrze, kinie, malarstwie czy literaturze. Te horyzonty zakreślała Maria Janion, ale także oni – mieli i mają w sobie jakiś geniusz pracy, zaangażowania, interpretacyjnej pasji. Janion widziała w humanistyce drogę szukania sensu, rozumienia egzystencji, ale też sprawcze narzędzie zmiany społecznej. To była także cecha Ewy Nawrockiej. Gdy spojrzymy na jej dorobek naukowy, widzimy wieloletnie, konsekwentne zainteresowanie literaturą romantyzmu, szczególnie twórczością Juliusza Słowackiego. Jemu poświęciła doktorat pod tytułem Idee i obrazy mistycznej twórczości Słowackiego. O autorze Lili Wenedy powstawały także później liczne teksty, które zebrano po latach w wydawnictwie słowo/obraz terytoria, w tomie esejów Słowacki – wielki nieobecny. Czytam je teraz ponownie i podziwiam precyzję analizy, elegancję języka i osobisty ton, który był zawsze obecny w interpretacjach Ewy. Przypomnijmy, że jej habilitacja Osoba w podróży, dotyczyła prozy niefikcjonalnej Marii Dąbrowskiej. Kiedyś widziałam w pokoju jej pełną dokumentację habilitacyjną, na którą złożył się także wielki karton recenzji poezji i przedstawień teatralnych. Byłoby dobrze kiedyś wydać je drukiem w jednym miejscu. Ich pełną bibliografię sporządziliśmy w księdze Szekspir, Słowacki i gdańskie okolice, podarowanej Ewie Nawrockiej na jej jubileusz.   

Trzeba też dodać, że Ewa miał swój styl, pełen twórczej ekspresji, wyczucia sytuacji oraz adekwatnej dla niej formy. To nigdy nie była ekspresja ponad miarę, ale z pewnością fantazja połączona z zaangażowaniem i skupieniem na tym, czego się podejmowała. Jednym z jej działań jest dostępny online wykład o prowokacyjnym tytule Wszyscy jesteśmy przestępcami, którym zasłynęła w 2012 roku. Wystąpienie obiegło Polskę i w tej chwili ma prawie 40 tysięcy wyświetleń, a Ewa śmiała się, że została naukową celebrytką. Ale to, co wtedy mówiła – było zupełnie na serio. Diagnozowała samopoczucie wielu pracowników akademickich, pokazywała biurokratyzację życia naukowego, pytała o ideę uniwersytetu, o  powinności, ale też próbowała diagnozować grzechy naszego środowiska. To było odważne wystąpienie, a liczba odsłon i komentarzy pod nim pokazuje, że wyraziła wtedy opinie i  emocje wielu z nas.

Natomiast na stronie Radia Gdańsk można słuchać jej audycji poświęconych literaturze. Swoją naturalną, piękną polszczyzną opowiada o pisarkach dwudziestolecia międzywojennego. Była mistrzynią mowy polskiej, ale także mistrzynią sprawczego, autentycznego, etycznego, odważnego myślenia.  Bardzo lubiła i czasem cytowała wiersz Czesława Miłosza O aniołach. Walcząc z codziennymi trudami swojej egzystencji, patrząc na bolączki życia akademickiego, mówiła do siebie, ale także do nas: zaraz dzień / jeszcze jeden /zrób co możesz.

  Magdalena Horodecka

Z ogromnym żalem przyjęliśmy wiadomość o śmierci Pawła Huelle, wybitnego pisarza, absolwenta gdańskiej polonistyki, współinicjatora powstania i członka Tymczasowego Komitetu Założycielskiego Niezależnego Zrzeszenia Studentów Polskich UG, wieloletniego wykładowcę w Instytucie Filologii Polskiej

Wspomnienie o Pawle Huellem

Paweł Huelle całe swe życie spędził w Gdańsku, tu się urodził, spędził dzieciństwo i młodość, stał się dojrzałym pisarzem, tutaj też umarł.

Czuł się w pierwszej kolejności gdańszczaninem –  głębokie przywiązanie do naszego miasta stanowiło fundament jego tożsamości.

To tutaj w roku 1987 w Wydawnictwie Morskim ukazała się jego debiutancka książka Weiser Dawidek, która stworzyła nową mitologię Gdańska. Choć minęło tak wiele lat od tego debiutu, dziś nadal patrzymy na Gdańsk przez pryzmat tej niezapomnianej powieści.

Potem przyszły następne książki utrwalające jego wysoką pozycję jako pisarza, choć już nigdy nie udało mu się powtórzyć oszałamiającego sukcesu, jakim był Weiser Dawidek.

Huelle należał do tak ważnej w naszej najnowszej historii generacji, dla której najsilniejszym przeżyciem pokoleniowym stał się Sierpień 1980 roku.

Czynnie uczestniczył w tamtych wydarzeniach. Podczas strajku w Stoczni Gdańskiej był łącznikiem między stocznią a Wydziałem Humanistycznym UG, rozwożąc na rowerze ulotki i komunikaty - później opisze ten epizod w opowiadaniu Poczta rowerowa. Stał się też wówczas jednym z założycieli Niezależnego Zrzeszenie Studentów naszej uczelni. Cywilna odwaga, instynkt wolności, poczucie więzi ze zwykłymi ludźmi, zdecydowany sprzeciw wobec przemocy, podłości i kłamstwa, jakimi się w tamtym czasie wraz ze swymi rówieśnikami wykazał, będą już do końca charakteryzowały jego postawę wobec świata.

Sztuka była jego największą życiową pasją, ale jednocześnie znaliśmy go jako zaangażowanego komentatora naszej rzeczywistości - wielokrotnie zabierał głos w aktualnych i ważnych społecznie sprawach. Prywatnie łagodny i wyrozumiały wobec ludzkich słabości, w swej publicystyce i wywiadach stawał się stanowczy i pryncypialny, jasno wyznaczając granicę między dobrem a złem, mądrością i głupotą, brzydotą i pięknem.

Z naszym uniwersytetem łączyły go liczne i ważne związki. Ludzie, których poznał w czasie studiów, będą stanowili najbliższy krąg jego przyjaciół. Był absolwentem filologii polskiej. Uczestniczył w seminarium prowadzonym przez Marię Janion i u niej obronił pracę magisterską Iwaszkiewicz jako medium romantyzmu.

Później, przez wiele lat będzie gościnnie prowadził zajęcia w Instytucie Filologii Polskiej UG.  Jako wykładowca stał się tutaj legendą. Miał naturalny dar nawiązywania bliskiego kontaktu ze słuchaczami oraz nie tak częstą umiejętność mówienia piękną polszczyzną o trudnych i skomplikowanych sprawach w przystępny i zarazem fascynujący sposób.

Ci, którzy uczestniczyli w jego ćwiczeniach i wykładach, wspominają go jako wspaniałego nauczyciela oraz inspirującego rozmówcę, który potrafił oczarowywać zarówno swą barwną osobowością,  jaki budzić szacunek imponującą erudycją. Dzięki tym zaletom, jego wielka miłość do literatury z łatwością udzielała się innym.  

Wielu spośród nas miało szczęście znać go osobiście. Nieważne, czy była to prawdziwa przyjaźń, czy tylko niezobowiązująca znajomość – kontakt z tym prawdziwie mądrym, kochającym życie człowiekiem, obdarzonym  niezwykłym urokiem osobistym, błyskotliwym umysłem, oraz wspaniałym poczuciem humoru, był za każdym razem niezapomnianym, jedynym w swoim rodzaju doświadczeniem. 

Tak trudno się nam pogodzić, że nie zobaczymy go już nigdy na korytarzach „Humanki”, że nie usłyszymy  jego charakterystycznego śmiechu, tych snutych ze swadą urodzonego gawędziarza wielowątkowych opowieści, anegdot powtarzanych po wielokroć, choć wciąż w innej wersji, że nie przeczytamy już nowego wiersza, nowej książki, nie obejrzymy nowej sztuki Pawła…

Piotr Millati

O LUCYNIE SUDNIKIEWICZ
8.02.1938  –  4.01.2019

    Z dojmującym smutkiem żegnamy Panią Lucynę Sudnikiewicz, całym życiem zawodowym związaną z polonistyką gdańską. Najpierw jako sekretarka pracowała w gdańskiej WSP, następnie w Instytucie Filologii Polskiej UG. Odeszła z etatu w kilka lat po przejściu na emeryturę, a w naszej pamięci pozostaje jako legenda niezwykłej więzi pracowniczki, całym sercem i niemałymi kompetencjami związanej z naszą polonistyką:    i z tą pracowniczą i z tą studencką. Pracowniczki solidnej, a choć czasem szorstkiej, to zawsze ofiarnej, rozważnej i życzliwej dla tych, którym służyła. Do studentów – podobnie jak do najmłodszych pracowników – stosunek miała macierzyński: czasem pohukiwała,, ale w razie potrzeby niezawodnie służyła im pomocą.
     Dwiema pasjami wspierała się przez całe życie. Jedną z tych pasji była – wywiedziona z rodzinnych emocji i starannie pielęgnowana – wizja Wilna i Wileńszczyzny: urokliwa,  ostrobramska, swojska, niemal dotykalna. Drugą jej pasję tworzyły rozliczne i urozmaicone ponęty rozwoju polonistyki gdańskiej: jej kadrowe bogacenie się i rozmaitość jej ofert tematycznych, jej gwar i coraz liczniejsze koneksje naszego środowiska ze światem zewnętrznym. Udawała, że jej to nie męczy, choć trochę męczyło, ale dobrze wiedziała, że w jakiejś mierze jest współtwórczynią zalet tego – pożądanego przecież – kierunku rozwojowego polonistyki gdańskiej…

Wspomnienie  napisane  przez  prof. dr hab. Józefa Bachórza
 

Profesor dr hab. Gertruda Skotnicka

urodziła się w Wysinie, na pograniczu kaszubsko – kociewskim. Była historykiem i krytykiem literatury dla dzieci i młodzieży.

W 1959 roku ukończyła studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim i rozpoczęła pracę w szkole jako nauczycielka, następnie jako wizytatorka i pracownik kuratorium oświaty. Jej działalność naukowa i dydaktyczna związana była z Wyższą Szkołą Pedagogiczną w Gdańsku, a później z Uniwersytetem Gdańskim. Tu w 1971 roku uzyskała tytuł doktora nauk humanistycznych, a w 1983 złożyła i obroniła pracę habilitacyjną. W 1995 roku uzyskała tytuł profesora nadzwyczajnego. W latach 1987-1995 prof. Skotnicka kierowała Zakładem Literatury i Kultury Pomorza XIX i XX wieku.

Prowadzone przez nią badania literackie obejmują dwa kręgi tematyczne:  pomorzoznawstwo (ze szczególnym uwzględnieniem literatury i kultury regionalnej Kaszub i Kociewia) oraz twórczość dla dzieci i młodzieży. W tej ostatniej dziedzinie wiele jej prac literaturoznawczych ma charakter pionierski.

Profesor Skotnicka jako autorka esejów o literaturze dla dzieci była laureatką Międzynarodowej Nagrody im. Janusza Korczaka, którą w 1996 otrzymała m. in. z Josteinem Gaarderem, autorem Świata Zofii. Za działalność naukową została odznaczona dwukrotnie  przez Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Była członkiem m.in. Gdańskiego Towarzystwa Naukowego oraz międzynarodowego stowarzyszenia IBBY.

W dziedzinie pracy dydaktycznej jej osiągnięcia potwierdzają recenzje prac doktorskich i habilitacyjnych, wypromowanie pięciu doktorów oraz opieka promotorska kilkudziesięciu prac magisterskich i licencjackich.

Profesor Skotnicka uczestniczyła w krajowych oraz zagranicznych konferencjach i sympozjach naukowych. Jest autorką około 200 prac krytycznoliterackich zamieszczonych w pracach zbiorowych oraz wielu recenzji książek dla najmłodszego czytelnika publikowanych m. in. w czasopismach ogólnopolskich (np.: „Nowa Szkoła”, „Wychowanie w Przedszkolu”, „Polonistyka”, „Nowe Książki”, „Guliwer”)  i regionalnych (m.in.: „Gdański Rocznik Kulturalny”, „Pomerania”, „Kociewski Magazyn Regionalny”). Jest także autorką wielu haseł słownikowych, np. w: Nowym słowniku literatury dla dzieci i młodzieży: pisarze, książki, serie, ilustratorzy, przegląd bibliograficzny, pod red. K. Kuliczkowskiej, B. Tylickiej (Warszawa 1979); Słowniku literatury dziecięcej i młodzieżowej, pod red. B. Tylickiej, G. Leszczyńskiego (Wrocław 2002). Najważniejsze w jej dorobku są prace składające się na monografię polskiej powieści historycznej dla dzieci i młodzieży. Są to: Pozytywistyczne powieści z dziejów narodu (Gdańsk 1974), Dzieje piórem malowane. O powieściach historycznych dla dzieci i młodzieży z okresu Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego (Gdańsk 1987), Barwy przeszłości. O powieściach historycznych dla dzieci i młodzieży 1945 – 1989. (Gdańsk 2008). Inne ważniejsze prace to: Z literackich kręgów dzieciństwa i dojrzewania (1994)  Literatura polska dla dzieci i młodzieży u progu nowego wieku  (2000) i wydany ostatnio Literacki portret Haliny Popławskiej (2011).

Dr Joanna Puzyna-Chojka

Teatrolog, krytyk teatralny, wykładowca w Katedrze Dramatu, Teatru i Widowisk, animatorka kultury, reżyserka czytań performatywnych, znawczyni i popularyzatorka najnowszego dramatu, członkini Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych, twórczyni Teatru NieUGiętych.

Była kierownikiem literackim Teatru Muzycznego w Gdyni, Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu i Teatru Miejskiego im. Witolda Gombrowicza w Gdyni, a także kierownikiem literackim i selekcjonerem Kaliskich Spotkań Teatralnych oraz kierownikiem literackim (2006-2008) i dyrektorem programowym (2009) Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych R@Port w Gdyni. Współtworzyła projekt Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej. W ostatnich latach pełniła funkcję dyrektora programowego Rzeszowskich Spotkań Teatralnych – Festiwalu Nowego Teatru w Rzeszowie.

Autorka monografii Gra o zbawienie. O dramatach Tadeusza Słobodzianka (2008), kilkuset artykułów poświęconych teatrowi, redaktorka czterech tomów zbiorowych:

• Teatr i postęp: Kontrapunkt 2008 (współred. J. Ciechowicz, 2008)
• Re:Wizje Różewiczowskie (2008)
• Ślady pamięci: Teatr Rzeszowski 1944-2014 (2014)
• Wanda Siemaszkowa i jej teatr (współred. A. Jamrozek-Sowa, 2015)

Publikowała między innymi na łamach „Teatru”, „Dialogu”, „Didaskaliów”, „Notatnika Teatralnego”, portalu Teatralny.pl, a także „Tygodnika Powszechnego” i trójmiejskiego dodatku „Gazety Wyborczej”. Nie zdążyła dokończyć pracy nad książką poświęconą strategiom dokumentalnym we współczesnym teatrze. Zmarła tragicznie w wieku 49 lat 28 czerwca 2018 roku.

prof. dr hab. Edward BREZA
Urodzony 24.09.1932 roku w Kaliszu, powiat Kościerzyna, rodzice Józef i Marta z domu Gruchała. Do szkoły podstawowej uczęszczał w rodzinnej wsi, a ukończył ją w Lipuszu, pow. Kościerzyna w roku 1948, w latach 1948–1951 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Kościerzynie, maturę zdał eksternistycznie w Poznaniu w roku 1953. W r. 1958 ukończył studia teologiczne w Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Krakowie z wynikiem b. dobrym, m. in. uzyskał ocenę bdb od ówczesnego ks. prof. dra hab. Karola Wojtyły z katolickiej etyki społecznej. Świadectwo Liceum Pedagogicznego uzyskał w roku 1961 w Liceum Pedagogicznym w Gdyni po egzaminie eksternistycznym, w tymże roku ukończył roczny zaoczny kurs bibliotekarski w Gdyni w pionie bibliotek powszechnych.
Pracę zawodową rozpoczął od roku szkolnego 1958/59 w Szkole Podstawowej nr 1 w Kościerzynie, pracował potem w Szkole Podstawowej w Dziemianach i w Kaliskach, powiat kościerski. Studia zaoczne filologii polskiej ukończył w roku 1964. Odtąd był kierownikiem Powiatowego Ośrodka Metodycznego w Kościerzynie i instruktorem języka polskiego. W roku 1966 został starszym asystentem w WSP w Gdańsku. Doktorat uzyskał w roku 1972 na Uniwersytecie Gdańskim, habilitował się w roku 1978, również na UG, docentem etatowym został w roku 1979, profesorem nadzwyczajnym od 1 VII roku 1988, profesorem zwyczajnym od 1 IV 1993. W okresie 1 X 1978 – 30 VI 1994 pracował dodatkowo na stanowisku doc. etatowego, prof. nadzw. i prof. zw. w WSP w Bydgoszczy. Od r. 2002 na emeryturze, nadal pracuje na stanowisku prof. zw. w Bałtyckiej Wyższej Szkole Humanistycznej w Koszalinie (1 II 2003 – 31 VII 2004); od 1 II 2003 do 31 IX 2007 na stanowisku prof. zw. w Gdańskiej Wyższej Szkole Humanistycznej; od 1 X 2004 na stanowisku prof. na polonistyce Instytutu Filologiczno-Historycznego w Mławie (od 1 X 2008 (po zmianie ustawy o wyższych szkołach zawodowych) na stanowisku prof. zw. na Wydziale Humanistycznym tej Uczelni), od 7 X 2003 do 30 IX 2006 na 0,5 etatu nauczycielskiego w Zespole Kolegiów Nauczycielskich w Koszalinie; w Un. Gdańskim prowadzi sem. doktoranckie oraz wykład monograficzny z onomastyki w ramach godzin zleconych.
Pełnione funkcje: m.in. 1) prodziekan ds. dydaktycznych na Wydziale Humanistycznym UG 1978–81, 2) dyrektor Instytutu Filologii Polskiej 1981–91, 3) kierownik Zakładu Historii Języka Polskiego, Dialektologii i Onomastyki w latach 1988–2002, 4) przewodniczący I Wydziału Gdańskiego Towarzystwa Naukowego 1980–84 (przez dwie kadencje), 5) redaktor Prac Językoznawczych UG od t. 8 do 18, 6) redaktor Rocznika Gdańskiego t. 52–67 (15 tomów) od 1992 do czerwca 2006, 7) członek kolegium redakcyjnego Rocznika Gdańskiego (w latach 1978–1992), 8) członek Komitetu Redakcyjnego Onomasticów w Krakowie (od roku 1986 do chwili obecnej), 9) członek Rady Naukowej Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej (w latach 1989–1998), 10) członek Międzynarodowego Komitetu Onomastycznego w Lowanium (Belgia), ICOS, 11) przewodniczący Podkomisji Antroponimicznej Komitetu Językoznawstwa PAN.
Osiągnięcia dydaktyczne: 1) wypromował 22 doktorów (2 dalsze przewody na UG w toku), 2) i ok. 500 magistrów filologii polskiej na UG i na WSP w Bydgoszczy ( tu 117 osób) oraz 52 licencjatów na UG, 5 w Bałtyckiej Wyższej Szkole Humanistycznej, 9 w Zespole Kolegiów Nauczycielskich w Koszalinie; 50 na polonistyce w Mławie; 3) pisał opinie na tytuł profesorski dla 12 osób i na stanowisko profesora nadzwyczajnego i zwyczajnego dla 10 osób dla Instytutu Języka Polskiego w Krakowie, UJ, UŁ, UŚ, Un. Szczecińskiego, Un. Warszawskiego, WSP w Bydgoszczy, Olsztynie, Słupsku i w Kielcach, 4) był egzaminatorem w 11 przewodach habilitacyjnych, 5) oceniał 13 prac doktorskich, 6) recenzował do druku ponad 50 książek i setki artykułów; 7) prowadził i prowadzi seminaria doktoranckie, magisterskie, licencjackie, wykłady i ćwiczenia z gramatyki opisowej jęz. polskiego, kultury języka polskiego, języka wypowiedzi dziennikarskiej, historii języka polskiego, gramatyki historycznej języka polskiego, dialektologii, wykłady monograficzne; 8) zorganizował w Uniw. Gdańskim 3 rzuty Pomorzoznawczego Studium Podyplomowego, był na nich (jak też na terenowych w Sierakowicach, Kościerzynie i w Brusach, organizowanych przez Instytut Pedagogiki UG) wykładowcą; 9) był przewodniczącym Komisji Oświaty przy Zarządzie Głównym Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w latach 1975–1984, przygotował materiały do regionalizacji nauczania na Spotkania Wdzydzkie w r. 1981 (opublikowane), opracował program nauczania gramatyki kaszubskiej (drukowany przez Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie); 10) jest od r. 2003 przewodniczącym Komisji egzaminacyjnej przy Zarządzie Głównym Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, która przyznaje nauczycielom uprawnienia do nauczania jęz. kaszubskiego w różnych typach szkół; 11) od r. 2006 jest przewodniczącym Komisji Standaryzacji i Normalizacji Języka Kaszubskiego, od r. 2007 także Przewodniczącym Rady Języka Kaszubskiego; 12) jako prezes gdańskiego koła TMJP doprowadził do powstania kół terenowych w szkołach: Podstawowej w Karsinie (prowadzone przez wypromowanego przez siebie dra Jerzego Głowackiego) i w III LO w Gdyni (prowadzone przez mgr E. Kuczyńską); 13) był częstym referentem na konferencjach nauczycielskich w Gdańsku, Gdyni, Sopocie, Kartuzach, Tczewie, Sztumie, Braniewie, Wejherowie, Pucku; 14) zorganizował z kolegami i koleżankami w r. 1983 w UG IV Ogólnopolską Konferencję Onomastyczną z udziałem gości zagranicznych; 15) Był przewodniczącym Komisji ds. specjalizacji nauczycielskiej przy Wojewódzkim Ośrodku Doskonalenia Zawodowego.
Współpraca z ośrodkami zagranicznymi: 1) współpracował i współpracuje z lipskim ośrodkiem onomastycznym; 2) był z wykładami z zakresu kaszubistyki i onomastyki w r. 1990 na Uniwersytecie Humboldta w Berlinie (u prof. Guttschmidta); a) uczestniczył referatowo na XV Kongresie Onomastycznym w Lipsku w r. 1981; 3) był z wykładami w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Magdeburgu w r. 1988; 4) był kilka razy na konferencjach naukowych w Ostsee-Akademie w Travemünde, uczestniczył dwa razy w spotkaniu roboczym nad treścią i formą publikacji polsko-niem. Kaschubisch-Pommersche Heimat/Pomorze – mała ojczyzna Kaszubów, Gdańsk-Lubeka 2000, gdzie omówił mowę Kaszubów, typowe nazwiska kaszubskie, nazwy miast kaszubskich; 5) kilka razy był z odczytami w Pradze, Hradec Kralove, Bańskiej Bystrzycy, Ostrawie, Bratysławie, w ramach konferencji onomastycznych, organizowanych przez Uniwersytet Karola w Pradze, Komisję Onomastyczną Czeskiej czy Słowackiej Akademii Nauk, nawiązał kontakty naukowe z prof. prof. R. Šramkiem, V. Blanarem, M. Majtanem, M. Knappovą i innymi; drukuje artykuły w „Zpravodáj Mestnopisne Komise ČSAV” (później „Acta Onomastica”); 6) w r. 1980 pojechał ze studentami skandynawistyki Un. Gdańskiego do Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Malmö (Szwecja), wygłaszając referat o kulturze duchowej Polaków, uwidocznionej w imionach i nazwiskach polskich; 7) w r. 1997 pojechał jako opiekun naukowy grupy 10 nauczycieli regionalistów na tydzień do Fryzji w północnej Holandii, informując Fryzów o dokonaniach Kaszubów i Kociewiaków w zakresie nauczania języka, piśmiennictwa i kultury pomorskiej; 8) po powołaniu polonistyki na Uniwersytecie w Grodnie od r. 1993 co roku jeździł z wykładami z zakresu historii języka polskiego i onomastyki na miesiąc, potem 2 tygodnie na tamtejszą filologię polską, prowadził konsultacje dla tamtejszej kadry nauczającej, miewał wykłady w Związku Polaków Białorusi, w tamtejszej telewizji, radiu, współpracował z redakcją Głosu znad Niemna (cykl artykułów o polskich imionach), z Macierzą Polską, dostarczając materiałów dydaktycznych, drukowanych w miesięczniku „My i Szkoła” w Grodnie, prowadził lekcje pokazowe dla nauczycieli języka polskiego, przewodniczył jury konkursu polskiej poezji i prozy, miewał wykłady dla Związku Polaków Białorusi w Grodnie, występował w tamtejszej telewizji i radiu; opiekował się polską młodzieżą studiującą na Uniwersytecie Gdańskim (4 studentki pisały prace magisterskie o polszczyźnie Kresów i o nazwiskach polskich na cmentarzach Białorusi), był opiekunem stażów naukowych pracownic z Grodna, brał udział referatowy w dwóch konferencjach naukowych w Grodnie; 9) był opiekunem naukowym 10 studentek slawistyki Uniwersytetu Humboldta w Berlinie, odbywających w UG praktykę zawodową; 10) był opiekunem stażów naukowych pracowników WSP (potem Akademii Bydgoskiej) w Bydgoszczy, Uniwersytetu Grodzieńskiego, kilku uniwersytetów niemieckich.
Odznaczenia: I. państwowe: 1) Złoty Krzyż Zasługi, 2) Krzyż Kawalerski OOP, 3) Krzyż Oficerski OOP; II. resortowe: 1) Medal KEN, 2) Zasłużony Działacz Kultury; III. regionalne: 1) Zasłużonym Ziemi Gdańskiej, 2) Medal Księcia Mściwoja, 3) Medal Uniwersytetu Gdańskiego, 4) Medal Stolëm Studenckiego Klubu Pomorania przy Zarządzie Głównym Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego; 5) Medal Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Ciechanowie.
Dnia 25 IV 2006 r. został pierwszym doktorem honoris causa Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.

Publikacje

Prof. UG, dr hab. Jerzy SAMP
Jest historykiem literatury, autorem książek naukowych, popularnonaukowych oraz literackich poświęconych głównie tematyce gdańskiej i pomorskiej. Urodził się 23 marca 1951 w Gdańsku. Studia rozpoczął w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku 1969-1970 i kontynuował je na Uniwersytecie Gdańskim w latach 1970-1975. Tytuł magistra uzyskał w roku 1975, doktora w 1982, a doktora habilitowanego w 1992.
Pracuje w Uniwersytecie Gdańskim nieprzerwanie od 1975 roku: asystent 1975-1982, adiunkt 1982-1992, prof. nadzwyczajny tej uczelni od 1994. Od roku 1994 kieruje Zakładem Historii Literatury i kultury Pomorza XIX i XX wieku, przekształconym w Zakład Pomorzoznawstwa. W roku 1999 został mianowany na stanowisko profesora nadzwyczajnego UG na czas nieokreślony. Ponadto wykładał m.in. na Uniwersytecie w Bremie, w Ostsee Akademie Lübeck-Travemünde oraz na Uniwersytecie w Ottawie.
Jerzy Samp od początku lat siedemdziesiątych systematycznie współpracuje z Radiem Gdańsk, z redakcjami miesięcznika „Pomerania” oraz „Dziennika Bałtyckiego” (od roku 1971). Na łamach tych, a także innych czasopism („Gazeta Gdańska”), jak również na antenie Radia Gdańsk i TVP Gdańsk realizował liczne cykle własnych publikacji oraz programów. Były one głównie poświęcone dziejom Pomorza, Gdańska i Kaszub.
Zasiadał w kolegiach redakcyjnych miesięcznika „Pomerania” (w latach 1973-1974 wraz z Wojciechem Kiedrowskim redagował to pismo), periodyku „Foliae Pomeraniae” (od 1995) oraz „Rocznika Gdańskiego” (do chwili obecnej). Pełni lub pełnił funkcję członka rad naukowych: Biblioteki Gdańskiej PAN (1993-1995), Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie (od 1992 roku), Muzeum Państwowego Stutthof w Sztutowie (od 1998). Był w kadencji 2001-2004 powołanym przez Metropolitę Gdańskiego członkiem Archidiecezjalnej Rady Duszpasterskiej a od roku 1999-2003 członkiem Rady Programowej Telewizji Polskiej Oddział Gdański. Zasiada w Kapitule Medali Św. Wojciecha i Mściwoja II przy Radzie Miasta Gdańska. Od roku 2002 jest powołanym przez Prezydenta Miasta Gdańska członkiem Rady Muzealnej Muzeum Historycznego Miasta Gdańska.
Do Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego należy od roku 1971 (prezes Oddziału Gdańskiego w kadencjach: 1986-1988 i 1996-1999). Jest ponadto członkiem Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (od 1988 roku) Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (od 1993), Instytutu Kaszubskiego (od 1997).
Za publikacje naukowe i popularnonaukowe oraz działalność na rzecz utrwalania dziedzictwa narodowego otrzymał m.in. Medal Stolema (1985), Nagrodę im. Lecha Bądkowskiego (1986), Nagrody im. dr. Aleksandra Majkowskiego (m.in. za rok 1992). Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska (1993); złotą odznakę Ministra Kultury i Sztuki „Za Opiekę nad Zabytkami” (1996), Złoty Krzyż Zasługi (2001). Wielokrotnie (m.in. w latach 1993,1998, 2001) otrzymywał indywidualne Nagrody Rektora Uniwersytetu Gdańskiego.
Jest autorem scenariuszy do filmów: Był sobie Gdańsk (z Donaldem Tuskiem i Jackiem Sarnackim) (1996), Tysiącletni Gdańsk (1997), Ave Gedanum (widowisko plenerowe z okazji 1000-lecia Gdańska) (1997).
Napisał ponad 500 artykułów (eseje, szkice, recenzje i reportaże drukowane w czasopismach krajowych i zagranicznych). Autorstwa J. Sampa jest także ponad siedemset felietonów radiowych. Jego prace ukazały się w językach: niemieckim, angielskim oraz francuskim.
Jerzy Samp napisał i wydał ponad 30 książek, m.in. Droga na sabat (1981); Smętek. Studium kreacji literackich (1984); Z woli morza. Bałtyckie mitopeje (1987); Gdańsk prawie nie znany (1993); Bedeker Gdański (1996); Danzig von A bis Z (Bremen 1997); Gdańskie dwory i pałace (1998); Legendy gdańskie. Dawne nowe i najnowsze (2000). Za tę ostatnią otrzymał I Nagrodę na I Targach Książki „Costerina” 2000. Wybór zawartych tam utworów ukazał się ze wstępem i w przekładzie Petera Olivera Loewa na język niemiecki, pod tytułem Eine Nacht auf der Speicherins (Gdynia 2004). Charakter trylogii ma „Glosariusz gdański”, na który składają się następujące części: Miasto czterdziestu bram, Gdańsk 1996 (II wyd. 2003), Miasto tysiąca tajemnic, Gdańsk 1999, Miasto magicznych przestrzeni, Gdańsk 2003.

Profesor dr hab. Jan Ciechowicz

Wybitny historyk teatru i literaturoznawca, nestor gdańskiej teatrologii, znakomity nauczyciel akademicki, wychowawca licznego grona młodych badaczy, teatrologów i ludzi teatru.   

Urodził się 24 czerwca 1949 roku w Koluszkach, zmarł 16 września 2017 roku w Gdyni. Był absolwentem KUL-u, gdzie pod okiem wybitnych teatrologów, profesor Ireny Sławińskiej i profesora Zbigniewa Raszewskiego ukończył z wyróżnieniem w 1972 roku studia w zakresie filologii polskiej ze specjalnością teatrologiczną.

Od początku jego zainteresowania naukowe koncentrowały się na historii dramatu i teatru polskiego XIX i XX wieku. Jednocześnie ani na moment nie zerwał kontaktu z żywym teatrem i żywą literaturą, pisując regularnie recenzje, eseje i szkice, głównie w „Tygodniku Powszechnym”, ale także w „Dialogu” i w „Tytule”. Jego rozprawa doktorska Sam na scenie, wydana przez Ossolineum w roku 1984, dotyczyła teatru jednoosobowego w Polsce na przestrzeni dwóch stuleci. Rozprawę habilitacyjną Dom opowieści poświęcił Teatrowi Rapsodycznemu Mieczysława Kotlarczyka. Już wtedy znacznie rozszerzył swoje pole badań. Jego zainteresowania Szekspirem, Schulzem i Mrożkiem owocowały książkami „pod redakcją”, udało mu się także zredagować cztery książki poświęcone teatrowi gdańskiemu, jego tradycji i współczesności. Osobne studia poświęcił Mickiewiczowi, Wyspiańskiemu i Iredyńskiemu. Zajmował się badawczo zarówno teatrem monumentalnym, jak i teatrem małych form.

W sumie opublikował prawie 200 artykułów, cztery książki autorskie i zredagował 20 monografii wieloautorskich. W jego dorobku znalazły się m.in. następujące książki: Myślenie teatrem (2000), Teatr i okolice (2010), Gdańsk teatralny. Historia i współczesność (red. przy współpr.. H. Kasjaniuk, 1992); Od Shakespeare’a do Szekspira (współred. Z. Majchrowski, 1993); Teatr pamięci Brunona Schulza (współred. H. Kasjaniuk, 1993); Zbigniew Cybulski – aktor XX wieku (współred. T. Szczepański, 1997); Konkurs szekspirowski – wczoraj i dziś (red., 1997); Pół wieku Teatru Wybrzeże – przedstawienia (red., 1998); Gdańskie teatry osobne (współred. A. Żurowski, 2000); W kręgu teatru monumentalnego (współred. L. Kuchtówna, 2000); Dramat polski. Interpretacje (t. 1-2, współred. Z. Majchrowski, 2001); 200 lat teatru na Targu Węglowym w Gdańsku (red., 2004); Teatry Stanisława Hebanowskiego (współred. W. Zawistowski, 2005); Teatr – terytorium terroru (współred. M. Jarmułowicz, 2008); Współczesne formy teatru muzycznego (na świecie, w Polsce, w Gdyni) (red. 2009); Futbol w świecie sztuki (współred. W. Moska, 2012); Dramaturgia Janusza Głowackiego – trochę teatru (red. 2013); Dybuk: na pograniczu dwóch światów (współred. M. Abramowicz, K. Kręglewska, 2017).

Pracę na Uniwersytecie Gdańskim podjął zaraz po studiach, co wiązało się z jednoczesną przeprowadzką do Gdyni, w której mieszkał do końca życia. Całą swoją karierę zawodową związał z Instytutem Filologii Polskiej, przechodząc w nim przez wszystkie szczeble kariery naukowej, od asystenta do profesora. Od 1996 roku przez 20 lat sprawował funkcję kierownika Zakładu Dramatu, Teatru i Filmu (potem Katedra Dramatu, Teatru i Widowisk). Od roku 1995 wykładał też historię teatru w gdyńskim Studio Wokalno-Aktorskim. Wypromował ponad 120 magistrów i licencjatów oraz 15 doktorów.

Przez szereg lat pełnił funkcję prezesa gdańskiego oddziału Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, był też wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Historyków Teatru, członkiem Komitetu Nauk o Sztuce PAN i wielu stowarzyszeń naukowych.

Wśród Jego licznych odznaczeń i wyróżnień znalazł się Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi, Medal Komisji Edukacji Narodowej, Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za rozprawę Sam na scenie (1981), Nagroda Międzynarodowego Instytutu Teatralnego (ITI) za Dom opowieści i Pomorska Nagroda Artystyczna w roku 2004 w dziedzinie teatru za redakcję tomu 200 lat teatru na Targu Węglowym w Gdańsku. Był dwukrotnie nominowany do Nagrody Artusa i wielokrotnie wyróżniany nagrodą naukową Rektora UG.