Edward Breza

prof. dr hab. Edward BREZA
Urodzony 24.09.1932 roku w Kaliszu, powiat Kościerzyna, rodzice Józef i Marta z domu Gruchała. Do szkoły podstawowej uczęszczał w rodzinnej wsi, a ukończył ją w Lipuszu, pow. Kościerzyna w roku 1948, w latach 1948–1951 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Kościerzynie, maturę zdał eksternistycznie w Poznaniu w roku 1953. W r. 1958 ukończył studia teologiczne w Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Krakowie z wynikiem b. dobrym, m. in. uzyskał ocenę bdb od ówczesnego ks. prof. dra hab. Karola Wojtyły z katolickiej etyki społecznej. Świadectwo Liceum Pedagogicznego uzyskał w roku 1961 w Liceum Pedagogicznym w Gdyni po egzaminie eksternistycznym, w tymże roku ukończył roczny zaoczny kurs bibliotekarski w Gdyni w pionie bibliotek powszechnych.
Pracę zawodową rozpoczął od roku szkolnego 1958/59 w Szkole Podstawowej nr 1 w Kościerzynie, pracował potem w Szkole Podstawowej w Dziemianach i w Kaliskach, powiat kościerski. Studia zaoczne filologii polskiej ukończył w roku 1964. Odtąd był kierownikiem Powiatowego Ośrodka Metodycznego w Kościerzynie i instruktorem języka polskiego. W roku 1966 został starszym asystentem w WSP w Gdańsku. Doktorat uzyskał w roku 1972 na Uniwersytecie Gdańskim, habilitował się w roku 1978, również na UG, docentem etatowym został w roku 1979, profesorem nadzwyczajnym od 1 VII roku 1988, profesorem zwyczajnym od 1 IV 1993. W okresie 1 X 1978 – 30 VI 1994 pracował dodatkowo na stanowisku doc. etatowego, prof. nadzw. i prof. zw. w WSP w Bydgoszczy. Od r. 2002 na emeryturze, nadal pracuje na stanowisku prof. zw. w Bałtyckiej Wyższej Szkole Humanistycznej w Koszalinie (1 II 2003 – 31 VII 2004); od 1 II 2003 do 31 IX 2007 na stanowisku prof. zw. w Gdańskiej Wyższej Szkole Humanistycznej; od 1 X 2004 na stanowisku prof. na polonistyce Instytutu Filologiczno-Historycznego w Mławie (od 1 X 2008 (po zmianie ustawy o wyższych szkołach zawodowych) na stanowisku prof. zw. na Wydziale Humanistycznym tej Uczelni), od 7 X 2003 do 30 IX 2006 na 0,5 etatu nauczycielskiego w Zespole Kolegiów Nauczycielskich w Koszalinie; w Un. Gdańskim prowadzi sem. doktoranckie oraz wykład monograficzny z onomastyki w ramach godzin zleconych.
Pełnione funkcje: m.in. 1) prodziekan ds. dydaktycznych na Wydziale Humanistycznym UG 1978–81, 2) dyrektor Instytutu Filologii Polskiej 1981–91, 3) kierownik Zakładu Historii Języka Polskiego, Dialektologii i Onomastyki w latach 1988–2002, 4) przewodniczący I Wydziału Gdańskiego Towarzystwa Naukowego 1980–84 (przez dwie kadencje), 5) redaktor Prac Językoznawczych UG od t. 8 do 18, 6) redaktor Rocznika Gdańskiego t. 52–67 (15 tomów) od 1992 do czerwca 2006, 7) członek kolegium redakcyjnego Rocznika Gdańskiego (w latach 1978–1992), 8) członek Komitetu Redakcyjnego Onomasticów w Krakowie (od roku 1986 do chwili obecnej), 9) członek Rady Naukowej Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej (w latach 1989–1998), 10) członek Międzynarodowego Komitetu Onomastycznego w Lowanium (Belgia), ICOS, 11) przewodniczący Podkomisji Antroponimicznej Komitetu Językoznawstwa PAN.
Osiągnięcia dydaktyczne: 1) wypromował 22 doktorów (2 dalsze przewody na UG w toku), 2) i ok. 500 magistrów filologii polskiej na UG i na WSP w Bydgoszczy ( tu 117 osób) oraz 52 licencjatów na UG, 5 w Bałtyckiej Wyższej Szkole Humanistycznej, 9 w Zespole Kolegiów Nauczycielskich w Koszalinie; 50 na polonistyce w Mławie; 3) pisał opinie na tytuł profesorski dla 12 osób i na stanowisko profesora nadzwyczajnego i zwyczajnego dla 10 osób dla Instytutu Języka Polskiego w Krakowie, UJ, UŁ, UŚ, Un. Szczecińskiego, Un. Warszawskiego, WSP w Bydgoszczy, Olsztynie, Słupsku i w Kielcach, 4) był egzaminatorem w 11 przewodach habilitacyjnych, 5) oceniał 13 prac doktorskich, 6) recenzował do druku ponad 50 książek i setki artykułów; 7) prowadził i prowadzi seminaria doktoranckie, magisterskie, licencjackie, wykłady i ćwiczenia z gramatyki opisowej jęz. polskiego, kultury języka polskiego, języka wypowiedzi dziennikarskiej, historii języka polskiego, gramatyki historycznej języka polskiego, dialektologii, wykłady monograficzne; 8) zorganizował w Uniw. Gdańskim 3 rzuty Pomorzoznawczego Studium Podyplomowego, był na nich (jak też na terenowych w Sierakowicach, Kościerzynie i w Brusach, organizowanych przez Instytut Pedagogiki UG) wykładowcą; 9) był przewodniczącym Komisji Oświaty przy Zarządzie Głównym Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w latach 1975–1984, przygotował materiały do regionalizacji nauczania na Spotkania Wdzydzkie w r. 1981 (opublikowane), opracował program nauczania gramatyki kaszubskiej (drukowany przez Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie); 10) jest od r. 2003 przewodniczącym Komisji egzaminacyjnej przy Zarządzie Głównym Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, która przyznaje nauczycielom uprawnienia do nauczania jęz. kaszubskiego w różnych typach szkół; 11) od r. 2006 jest przewodniczącym Komisji Standaryzacji i Normalizacji Języka Kaszubskiego, od r. 2007 także Przewodniczącym Rady Języka Kaszubskiego; 12) jako prezes gdańskiego koła TMJP doprowadził do powstania kół terenowych w szkołach: Podstawowej w Karsinie (prowadzone przez wypromowanego przez siebie dra Jerzego Głowackiego) i w III LO w Gdyni (prowadzone przez mgr E. Kuczyńską); 13) był częstym referentem na konferencjach nauczycielskich w Gdańsku, Gdyni, Sopocie, Kartuzach, Tczewie, Sztumie, Braniewie, Wejherowie, Pucku; 14) zorganizował z kolegami i koleżankami w r. 1983 w UG IV Ogólnopolską Konferencję Onomastyczną z udziałem gości zagranicznych; 15) Był przewodniczącym Komisji ds. specjalizacji nauczycielskiej przy Wojewódzkim Ośrodku Doskonalenia Zawodowego.
Współpraca z ośrodkami zagranicznymi: 1) współpracował i współpracuje z lipskim ośrodkiem onomastycznym; 2) był z wykładami z zakresu kaszubistyki i onomastyki w r. 1990 na Uniwersytecie Humboldta w Berlinie (u prof. Guttschmidta); a) uczestniczył referatowo na XV Kongresie Onomastycznym w Lipsku w r. 1981; 3) był z wykładami w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Magdeburgu w r. 1988; 4) był kilka razy na konferencjach naukowych w Ostsee-Akademie w Travemünde, uczestniczył dwa razy w spotkaniu roboczym nad treścią i formą publikacji polsko-niem. Kaschubisch-Pommersche Heimat/Pomorze – mała ojczyzna Kaszubów, Gdańsk-Lubeka 2000, gdzie omówił mowę Kaszubów, typowe nazwiska kaszubskie, nazwy miast kaszubskich; 5) kilka razy był z odczytami w Pradze, Hradec Kralove, Bańskiej Bystrzycy, Ostrawie, Bratysławie, w ramach konferencji onomastycznych, organizowanych przez Uniwersytet Karola w Pradze, Komisję Onomastyczną Czeskiej czy Słowackiej Akademii Nauk, nawiązał kontakty naukowe z prof. prof. R. Šramkiem, V. Blanarem, M. Majtanem, M. Knappovą i innymi; drukuje artykuły w „Zpravodáj Mestnopisne Komise ČSAV” (później „Acta Onomastica”); 6) w r. 1980 pojechał ze studentami skandynawistyki Un. Gdańskiego do Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Malmö (Szwecja), wygłaszając referat o kulturze duchowej Polaków, uwidocznionej w imionach i nazwiskach polskich; 7) w r. 1997 pojechał jako opiekun naukowy grupy 10 nauczycieli regionalistów na tydzień do Fryzji w północnej Holandii, informując Fryzów o dokonaniach Kaszubów i Kociewiaków w zakresie nauczania języka, piśmiennictwa i kultury pomorskiej; 8) po powołaniu polonistyki na Uniwersytecie w Grodnie od r. 1993 co roku jeździł z wykładami z zakresu historii języka polskiego i onomastyki na miesiąc, potem 2 tygodnie na tamtejszą filologię polską, prowadził konsultacje dla tamtejszej kadry nauczającej, miewał wykłady w Związku Polaków Białorusi, w tamtejszej telewizji, radiu, współpracował z redakcją Głosu znad Niemna (cykl artykułów o polskich imionach), z Macierzą Polską, dostarczając materiałów dydaktycznych, drukowanych w miesięczniku „My i Szkoła” w Grodnie, prowadził lekcje pokazowe dla nauczycieli języka polskiego, przewodniczył jury konkursu polskiej poezji i prozy, miewał wykłady dla Związku Polaków Białorusi w Grodnie, występował w tamtejszej telewizji i radiu; opiekował się polską młodzieżą studiującą na Uniwersytecie Gdańskim (4 studentki pisały prace magisterskie o polszczyźnie Kresów i o nazwiskach polskich na cmentarzach Białorusi), był opiekunem stażów naukowych pracownic z Grodna, brał udział referatowy w dwóch konferencjach naukowych w Grodnie; 9) był opiekunem naukowym 10 studentek slawistyki Uniwersytetu Humboldta w Berlinie, odbywających w UG praktykę zawodową; 10) był opiekunem stażów naukowych pracowników WSP (potem Akademii Bydgoskiej) w Bydgoszczy, Uniwersytetu Grodzieńskiego, kilku uniwersytetów niemieckich.
Odznaczenia: I. państwowe: 1) Złoty Krzyż Zasługi, 2) Krzyż Kawalerski OOP, 3) Krzyż Oficerski OOP; II. resortowe: 1) Medal KEN, 2) Zasłużony Działacz Kultury; III. regionalne: 1) Zasłużonym Ziemi Gdańskiej, 2) Medal Księcia Mściwoja, 3) Medal Uniwersytetu Gdańskiego, 4) Medal Stolëm Studenckiego Klubu Pomorania przy Zarządzie Głównym Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego; 5) Medal Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Ciechanowie.
Dnia 25 IV 2006 r. został pierwszym doktorem honoris causa Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.