Dorobek naukowy Pracowni

Dorobek naukowy Pracowni 2019-2020 / Научные публикации Лаборатории 2019-2020

Dorobek naukowy Pracowni 2019-2020 / Научные публикации Лаборатории 2019-2020

Dorobek naukowy Pracowni obejmuje obszar szeroko pojętego oddziaływania językowego w różnych typach dyskursu – medialnym, politycznym, reklamowym, dydaktycznym, internetowym i in.

Научные публикации Лаборатории охватывают область широко понимаемого речевого воздействия в разных типах дискурсов: медиальном, политическом, рекламном, дидактическом, сетевом и т.п.

1.    Organizacja Konferencji Naukowych

Организация научных конференций

1.     III Międzynarodowa Konferencja Naukowa z cyklu „Mowa – Człowiek – Świat”: Perswazja językowa w różnych dyskursach 13-14 maja 2021 r.

Ukazały się kolejne Tomy prokonferencyjne:

  • Perswazja językowa w różnych dyskursach, T. 5, Żanna Sładkiewicz, Aleksandra Klimkiewicz, Karolina Wielądek (red.), Gdańsk; Sopot: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2021.
  • Perswazja językowa w różnych dyskursach, T. 6, Żanna Sładkiewicz (red.), Gdańsk; Sopot: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2022.
  • Perswazja językowa w różnych dyskursach, T. 7, Aleksandra Klimkiewicz (red.), Gdańsk; Sopot: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2022.

Walorem konferencji jest skoncentrowanie wokół tematu perswazji językowej szerokiego kręgu znawców tego tematu – lingwistów, religioznawców, medioznawców, literaturoznawców, psychologów, pedagogów, politologów, socjologów, kulturoznawców, jak tego wymagają spotkania interdyscyplinarne. 

2. Międzynarodowa Konferencja Naukowa «Перспективные направления современной лингвистики», Moskwa, RUDN (Rosyjski Uniwersytet Przyjaźni Narodów), współorganizacja z UG, 15-16.10.2020; Перспективные направления современной лингвистики: программа Международной научно-практической конференции. 15-16 октября 2020 РУДН, соорганизация с Гданьским университетом.

  • Główny organizator – Masłowa Irina (Rosyjski Uniwersytet Przyjaźni Narodów); organizatorzy ze strony Uniwersytetu Gdańskiego – Ż. Sładkiewicz i A. Klimkiewicz (członkini Komitetu naukowego i organizacyjnego). Publikacja pokonferencyjna: Перспективные направления современной лингвистики / под ред. В. В. Воробьева, Д. С. Скнарева, М.Л. Новиковой, Москва: РУДН, 2020, ISBN 978-5-209-10314-1.
  • Гл. организатор: Самойлова И.Ю. (РУДН), организаторы со стороны Гданьска – Ж. Сладкевич и А. Климкевич, которые вошли в научный и организационный комитет конференции, а также выступили с рефератами. Публикация по материалам прошедшей конференции научного сборника: Перспективные направления современной лингвистики / под ред. В. В. Воробьева, Д. С. Скнарева, М.Л. Новиковой, Москва: РУДН, 2020, ISBN 978-5-209-10314-1

3. Dni Słowiańskiego Piśmiennictwa i Kultury w Państwowym Uniwersytecie Lingwistyczny im. N. Dobrolubowa w Niżnym Nowgorodzie / Дни славянской письменности и культуры в НГЛУ (онлайн) https://lunn.ru/events/6483 29 мая – 2 июня 2020 года

  • Dni Słowiańskiego Piśmiennictwa i Kultury (online). https://lunn.ru/events/6483 29 maja – 2  czerwca 2020 r. Organizatorzy: "Państwowy Uniwersytet Lingwistyczny im. N. Dobrolubowa w Niżnym Nowgorodzie"; " Dom Rosyjskiej Zagranicy im. Aleksandra Sołżenicyna "(Moskwa); Uniwersytet Belgradzki (Serbia); Uniwersytet Zadarski (Chorwacja); Uniwersytet Gdański (Polska) - dr hab. prof. UG Żanna Sładkiewicz, dr Aleksandra Klimkiewicz.

Aleksandra Klimkiewicz: O doświadczeniach w prowadzeniu "Dni Słowiańskiego Piśmiennictwa i Kultury" na Uniwersytecie Gdańskim: https://yadi.sk/d/xxh9WbaE8lvGUA

Организаторы: ФГБОУ ВО «Нижегородский государственный лингвистический университет им. Н.А. Добролюбова»; ГБУК «Дом русского зарубежья имени Александра Солженицына» (Москва); Белградский университет (Сербия); Задарский университет (Хорватия); Гданьский университет (Польша) - д-р фил наук, профессор Жанна Сладкевич, к.ф.н. Александра Климкевич.  

2.     Monografie / Монографии

RU (or.) Ж. Сладкевич, А. Климкевич, И. Самойлова, Здоровье превыше всего. Коммуникативная ситуация оправдания в дидактическом дискурсе: прагматический и межкультурный аспект, Гданьск 2019.

zdrowie

Монография посвящена исследованию специфики речевоздействующих приемов в коммуникативной ситуации оправдания, разворачивающейся в дидактическом дискурсе. Необходимость исследования прагматикона коммуникативных ситуаций дидактического дискурса обусловлена их высоким персуазивным потенциалом, направленным на модуляцию взаимодействия субъектов образовательного процесса. Целью исследования является комплексный прагматический и лингвокультурологический анализ манипулятивных приемов, используемых студентами и слушателями подготовительных курсов в коммуникативной ситуации оправдания как сложном полиинтенциональном образовании (на материале корпуса данных, собранного методом письменного анкетирования объемом в 300 анкет).

В первой главе определяются основания дискурсивной принадлежности коммуникативной ситуации оправдания. Авторами дефинируются ключевые для исследования понятия дискурса в соотношении со смежными понятиями текста и контекста, языка и речи, стиля и жанра; рассматриваются вопросы типологии дискурсов и определяются особенности конфигурации дидактического дискурса. Второй подраздел теоретической части работы посвящен аспектам современной коммуникативистики, таким, как продуцирование сообщения от идеации до текстуализации; стратегическое планирование речи посредством описания релевантных для осуществления коммуникативного намерения стратегий, тактик и приемов; типы речевого и психологического воздействия и дидактическом дискурсе – персуазия, манипуляция, суггестия, пропаганда. В последнем подразделе определяется сущность коммуникативной ситуации, предлагается прототипическая модель ситуации оправдания в академическом дискурсе и реализующего ее жанра, а также освещаются вопросы национально-культурного своеобразия речевого поведения участников коммуникативной ситуации.

Вторая глава монографии представляет собой аналитико-эмпирическую часть проведенного исследования. В ней описаны и прокомментированы результаты масштабного анкетирования студентов и слушателей языковых курсов семи национально-языковых сообществ. Первый подраздел является реконструкцией наивного восприятия манипуляции, эксплицированного в начальном блоке анкеты. Второй подраздел, ключевой для проведенного исследования, отражает анализ манипулятивных приемов, используемых учащимися для смягчения или отрицания своей вины в устной ситуации оправдания в дидактическом процессе, на примере случаев невыполнения домашнего задания или отсутствия на предыдущем занятии (занятиях). Третий подраздел представляет собой синтетический обзор представлений учащихся о манипулятивном «давлении» со стороны преподавателя. В заключительной части авторы пытаются обосновать когнитивные, концептуальные механизмы речепроизводства с учетом историческо-философского и национально-культурного компонента коммуникации на примере концепта «здоровье» и представлений о допустимых вариантах речевого поведения.

Результаты проведенного международного эксперимента с участием студентов из Восточной Европы (поляки, белорусы, россияне), Восточной Азии (китайцы, корейцы), а также Юго-Западной и Средней Азии (иранцы, туркмены) позволяют заключить, что представители каждой культурной общности придают первостепенное значение состоянию здоровья. Независимо от национальных характеристик, общественного положения, материального статуса, гендерной принадлежности понятие «здоровье» является репрезентантом универсальных общечеловеческих ценностей, что позволяет говорить о его значительном прагматическом потенциале.

Исследование показывает, что в академическом дидактическом дискурсе в ситуации оправдания студенты прежде всего ссылаются на плохое самочувствие, отходящее от нормы состояние здоровья или необходимость ухода за больными близкими, объясняя этим невозможность выполнять академические обязанности на соответствующем уровне. Факт болезни и плохого самочувствия студентов в вузе, как известно, легитимизирует (подтверждает) предъявляемая ими медицинская справка, однако преподаватели чаще всего сталкиваются с устными декларациями, главной темой которых является болезнь студента или членов его семьи. Административный ракурс (в вузах, участвующих в эксперименте, в сфере дидактики не практикуется написание объяснительных записок и заверение их администрацией / компетентным органом) и невозможность верификации данных (в случае болезни членов семьи, нуждающихся в уходе опекуна) вынуждает преподавателей верить оправданиям и относиться к теме с пониманием.

Искусное оперирование фактами на тему своего здоровья является распространенной стратегией в оправдательных актах речи молодежи. Различные речевоздействующие приемы, применяемые студентами, в дидактике получили свои образные названия, например, «бедняга», «деревянная нога», «бессмертный дедушка» и др.  Языковая реализация манипуляционных стратегий в некоторой степени обусловлена гендерной спецификой. Анализ ответов показывает, что женщины пытаются влиять на эмоции, применяя скрытые психологические механизмы, такие как: беспомощность (мне никто не сказал о домашнем задании), эмоции (я тяжело болела, мне надо было лежать в постели), доступ к ресурсам (у меня нет подруг на курсе, я не умею пользоваться электронной почтой, я не могла найти информацию на сайте и др.). В свою очередь мужчины выбирают более иные оправдательные аргументы: в большинстве случаев признают свою вину (я не готов к занятиям) и ссылаются на конкретные фактами (была авария электричества, я был на работе, я был на круглосуточном дежурстве).

Понятие «болезнь», выступающее в оправдательной речи как смысловая доминанта, рассматривается в рамках конструирования тематического поля «здоровье/болезнь» и актуализации когнитивно связанного с ним понятия «здоровье» (отсутствие болезни как общественной нормы). Концепты «здоровье» и «болезнь» в описываемом нами дидактическом дискурсе регулируют и моделируют восприятие информации посредством влияния на эмоциональную сферу адресата (преподавателя). Чрезвычайную значимость представляет собой национально-специфичный компонент рассматриваемых понятий. Употребление данных лексем как в повседневном общении, так и в ситуации оправдания в институциональном дискурсе связано, с одной стороны, с функцией стабилизатора коммуникации: этические, моральные и этикетные нормы в восточно-европейской и азиатской обыденной жизни не позволяют расспрашивать «чужого» человека о его здоровье, с другой стороны, в дидактическом дискурсе данные понятия выполняют функцию ограничителя коммуникативных действий.

Проведенное исследование вносит вклад в теорию речевого воздействия (рассмотрены вопросы планирования речи, подчинения стратегической и лингвопрагматической организации сообщения глобальной коммуникативной задаче отправителя), жанроведение и коммуникативистику (предложен комплексный подход к анализу коммуникативной ситуации и жанра оправдания с позиций теории дискурса, теории речевого воздействия и лингвистики текста), лингвоконцептологию (рассмотрены национальные аспекты концептов здоровья, христианского сострадания и др.). Практическая ценность монографии состоит в возможности использования ее в вузовских курсах по языкознанию, прагмалингвистике и лингвокультурологии.

PL: Bo zdrowie jest najważniejsze. Komunikacyjna sytuacja usprawiedliwiania się w dyskursie dydaktycznym: aspekt pragmatyczny i międzykulturowy

Monografia poświęcona jest badaniu specyfiki technik perswazyjnych w komunikacyjnej sytuacji usprawiedliwiania się w dyskursie dydaktycznym. Konieczność badania aspektu pragmatycznego sytuacji komunikacyjnych dyskursu dydaktycznego wynika z ich wysokiego potencjału perswazyjnego, wykorzystywanego w celu modyfikacji interakcji podmiotów procesu edukacyjnego. Celem pracy jest kompleksowa analiza pragmatyczna i językowo-kulturologiczna technik manipulacyjnych stosowanych przez studentów i słuchaczy kursów przygotowawczych w sytuacji komunikacyjnej usprawiedliwiania się rozumianej jako złożony poliintencyjny twór (w oparciu o zbiór danych zebranych z 300 pisemnych ankiet).

Pierwszy rozdział stanowi podstawę do umiejscowienia komunikacyjnej sytuacji usprawiedliwiania się w przestrzeni dyskursywnej. Autorki definiują kluczową dla badania koncepcję dyskursu w odniesieniu do powiązanych z nim pojęć tekstu i kontekstu, języka i mowy, stylu i gatunku; omawiają typologię dyskursów i identyfikują cechy dyskursu dydaktycznego. Drugi podrozdział teoretycznej części pracy poświęcony jest aspektom współczesnych badań nad komunikacją, takim jak tworzenie przesłania od ideacji do tekstualizacji; strategiczne planowanie językowe (opis strategii, taktyk i technik istotnych dla realizacji intencji komunikacyjnej); językowe i psychologiczne środki wywoływania wpływu w dyskursie dydaktycznym (perswazja, manipulacja, sugestia, propaganda). W ostatnim podrozdziale określono istotę sytuacji komunikacyjnej, zaproponowano prototypowy model sytuacji usprawiedliwiania się w akademickim dyskursie dydaktycznym, podkreślono kwestię narodowej i kulturowej specyfiki zachowań językowych.

Drugi rozdział monografii stanowi część analityczno-empiryczną badania. Przeanalizowana zostaje obszerna ankieta przeprowadzona wśród studentów i uczestników przygotowawczych kursów językowych, będących przedstawicielami siedmiu narodowości. Pierwszy podrozdział to rekonstrukcja naiwnego postrzegania manipulacji, wyjaśnionego w początkowym bloku kwestionariusza. Druga podsekcja, kluczowa dla opracowania, zawiera analizę technik manipulacyjnych stosowanych przez studentów w celu złagodzenia lub zanegowania własnej winy w ustnej sytuacji usprawiedliwiania się. Jako ilustracja przedstawione zostają przypadki nieodrobionych prac domowych lub nieobecności na poprzednich zajęciach. Trzeci podrozdział jest syntetycznym przeglądem stanowisk studentów odnośnie „presji” manipulacyjnej ze strony wykładowcy. W końcowej części autorki próbują uzasadnić poznawczo-pojęciowe mechanizmy produkcji komunikatu i przedstawić wyobrażenia na temat dopuszczalnych wariantów zachowania językowego na przykładzie konceptu „zdrowie”, uwzględniając komponent historyczno-filozoficzny i narodowo-kulturowy komunikacji.

Wyniki międzynarodowego badania z udziałem studentów z Europy Wschodniej (Polaków, Białorusinów, Rosjan), Azji Wschodniej (Chińczyków, Koreańczyków) oraz Południowo-Zachodniej i Azji Środkowej (Irańczyków, Turkmenów) wskazują, że przedstawiciele każdej społeczności kulturowej przywiązują ogromną wagę do stanu swojego zdrowia. Bez względu na cechy narodowe, status społeczny, status materialny czy płeć, koncept „zdrowie” odwołuje się do uniwersalnych wartości ogólnoludzkich, co świadczy o jego znaczącym potencjale pragmatycznym.

Badanie pokazuje, że w akademickim dyskursie dydaktycznym, w sytuacji usprawiedliwiania się, studenci przede wszystkim odnoszą się do własnego złego stanu zdrowia lub potrzeby opieki nad chorymi bliskimi, tłumacząc tym niemożność wykonywania obowiązków akademickich na odpowiednim poziomie. Fakt choroby i złego stanu zdrowia studentów na uczelniach, jak wiadomo, powinien być potwierdzony zaświadczeniem od lekarza. Mimo to nauczyciele akademiccy najczęściej spotykają się z ustnymi deklaracjami, których głównym tematem jest choroba studenta lub członków jego rodziny. Perspektywa administracyjna (w instytucjach szkolnictwa wyższego uczestniczących w badaniu pisanie usprawiedliwień i ich legitymizacja przez administrację / właściwy organ nie jest praktykowana) oraz niemożność zweryfikowania danych (w przypadku choroby członków rodziny wymagających opieki) zmusza wykładowców do wysłuchania wymówki i odniesienia się do niej ze zrozumieniem.

Umiejętne posługiwanie się faktami dotyczącymi własnego stanu zdrowia jest powszechną strategią usprawiedliwienia stosowaną przez młodzież. Repertuar chwytów manipulacyjnych w repertuarze studenta, stosowanych w sytuacjach „podbramkowych”, otrzymał w dydaktyce swoje metaforyczne określenia: „ubóstwo”, „drewniana noga”, „nieśmiertelny dziadek” itd. Implementacja językowa strategii manipulacji jest w pewnym stopniu zdeterminowana przez płeć. Analiza odpowiedzi pokazuje, że kobiety próbują wpływać na emocje, używając ukrytych mechanizmów psychologicznych, takich jak: bezradność (nikt nie mówił mi o pracy domowej), emocje (byłam poważnie chora, musiałam leżeć w łóżku), dostęp do zasobów (nie mam przyjaciół na roku; nie umiem korzystać z poczty, nie mogłam znaleźć informacji na stronie itp.). Mężczyźni wybierają inne argumenty usprawiedliwiające – w większości przypadków przyznają się do winy (nie jestem przygotowany do zajęć) i przytaczają konkretne fakty (wyłączyli prąd, byłem w pracy, pracowałem przez całą dobę).

Pojęcie „choroby”, które stanowi dominantę semantyczną w sytuacji usprawiedliwiania się, jest uważane za część konstrukcji pola tematycznego „zdrowie / choroba” i za aktualizację poznawczo z nim powiązanego konceptu „zdrowie" (brak choroby jako norma społeczna). Koncepty „zdrowie” i „choroba” w dyskursie dydaktycznym regulują i modelują postrzeganie informacji poprzez oddziaływanie na sferę emocjonalną adresata (wykładowcy). Niezwykle ważną rolę odgrywa tu specyfika kulturowa. Używanie tych leksemów zarówno w codziennej komunikacji, jak i w sytuacji usprawiedliwiania się w dyskursie instytucjonalnym pełni funkcję stabilizatora komunikacji: normy etyczne, moralne oraz etykieta w Europie Wschodniej i Azji nie pozwalają pytać kogoś o stan zdrowia. Z kolei w dyskursie dydaktycznym pojęcia te służą jako ogranicznik działań komunikacyjnych.

Przeprowadzone badanie wnosi wkład w teorię perswazji językowej (rozpatrzono zagadnienia planowania wypowiedzi, podporządkowanie strategicznej, językowej i pragmatycznej organizacji wypowiedzi ogólnemu celowi komunikacyjnemu nadawcy); genologię lingwistyczną i komunikatywistykę (zaproponowano kompleksowe podejście do analizy sytuacji komunikacyjnej i rozpatrzono gatunek usprawiedliwiania się z punktu widzenia teorii dyskursu, perswazji językowej i lingwistyki tekstu), konceptologię lingwistyczną (rozpatrzono narodowe aspekty konceptów „zdrowia”, „chrześcijańskiego współczucia” itp.). Monografia może znaleźć zastosowanie praktyczne na studiach uniwersyteckich na przedmiotach z zakresu językoznawstwa, pragmatyki językowej i kulturoznawstwa językowego.

Noińska Marta Новогоднее обращение лидера государства как ритуальный жанр медиадискурса на материале российских, немецких и польских выступлений: медиалингвистический анализ, 2020, Gdańsk; Sopot, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 342 s., ISBN 978-83-8206-956-3 

ENG: In this monograph a comparative media linguistic analysis of the genre of the New Year’s address in Russia, Germany and Poland was carried out. The first chapter presents the history, main assumptions and key concepts of media linguistics – a new, rapidly developing sub-discipline of linguistics in all three countries. Media linguistics is characterized by transdisciplinarity and openness to the use of various methods of analysis. In the study of media texts, both linguistic and non-linguistic elements are considered, which is related to their multimodal nature. In the New Year’s messages, meaning is conveyed not only by means of language, but also by the selection of images and sounds. The media linguistic analysis seems appropriate for the study of the genre in question, because it allows for an exhaustive description taking into account various semiotic systems. The New Year’s Message belongs to both political and media discourse. The second chapter is devoted to determining the place of this genre in both varieties. The types of media texts characteristic of the Russian, German and Polish political space are analyzed, including new online genres. The chapter also contains a description of generic traits and the history of the New Year’s address in Russia, Germany and Poland. It should be emphasized that in comparison with other types of media texts belonging to the presidential and chancellor discourse, the New Year’s message is firmly rooted in the cultural tradition of all three countries. In the third chapter, the selected aspects of the New Year’s messages are analyzed: the phatic function, the organization of the semiotic space, the axiological layer and the opposition "Us-Them". The study is based on a corpus of 87 texts of New Year’s speeches delivered in 1990-2018 (29 in Russian, German and Polish). This solution allows one to follow the development of the genre after the political and social changes at the turn of the 1980s and 1990s, which had a significant impact on political culture and media communication. The recordings of the messages obtained from the Archives of TVP and the Internet were also used for the analysis. The rituality and wide recognizability make the New Year’s messages precedent texts. The fourth chapter analyzes selected secondary texts referring to the discussed genre, including parodies and memes which illustrate the tendency towards carnavalization of political life in contemporary societies. The greatest number of the secondary texts was recorded in the Russian media space, which confirms the great social significance of the New Year’s address in the Russian Federation. The conducted analysis allowed us to establish similarities and differences in the implementation of the discussed genre in Russia, Germany and Poland. The Russian messages are characterized by the richest visual-acoustic layer, full of symbols and artifacts, which reflects the importance attached by the Russians to the strength and power of the state. Interestingly, religious symbols appear regularly only in Russian addresses – churches and a monument of St. Vladimir the Great. Since 2000, the speech has been recorded outside, not in the president’s office. The German Chancellors’ messages are not so rich in the visual and acoustic layer, but the speech itself is almost twice as long as in the case of the Russian heads of state. The chancellors often quote the words of their famous countrymen, they also refer to the statements of the fellow citizens. Moreover, the German speeches contain many references to the international situation, which is connected with the perception of Germany as a country that plays an important role on the international arena. Only in Germany, leaders mention environmental problems. The Polish New Year’s addresses are the most diverse in both the verbal and non-verbal layers. Aleksander Kwaśniewski’s speeches resembled those of the chancellors in terms of the volume of texts and content. The messages of other Polish presidents were significantly shorter and did not contain as many references to cultural texts. Characteristic features of the Polish speeches include numerous references to historical events and presenting John Paul II as a moral authority and a great man. The messages in all countries show similarities in the structure and axiological layer, in which the values of the European cultural circle prevail. In the wishes of political leaders, the most common are human values such as health and happiness.

POL: W monografii została przeprowadzona porównawcza analiza mediolingwistyczna gatunku orędzia noworocznego przywódcy państwa w Rosji, Niemczech i Polsce. W pierwszym rozdziale przedstawiono historię, główne założenia i kluczowe pojęcia mediolingwistyki – nowej, szybko rozwijającej się subdyscypliny językoznawstwa we wszystkich trzech krajach. Mediolingwistykę charakteryzują transdyscyplinarność oraz otwartość na wykorzystanie różnych metod analizy. W badaniu tekstów medialnych pod uwagę bierze się elementy językowe i pozajęzykowe ze względu na ich polisemiotyczny (multimodalny) charakter. W orędziach noworocznych znaczenie przekazywane jest nie tylko za pomocą środków językowych, ale również poprzez dobór obrazów i dźwięków. Analiza mediolingwistyczna wydaje się odpowiednia przy badaniu omawianego gatunku, ponieważ umożliwia jego wyczerpujący opis uwzględniający różne systemy semiotyczne. Orędzie noworoczne należy zarówno do dyskursu politycznego, jak i medialnego. Drugi rozdział poświęcony został określeniu miejsca tego gatunku w obu odmianach. Przeanalizowano rodzaje tekstów medialnych charakterystycznych dla rosyjskiej, niemieckiej i polskiej przestrzeni politycznej z uwzględnieniem nowych gatunków internetowych. Rozdział zawiera również opis cech gatunkowych oraz historię orędzia noworocznego w Rosji, Niemczech i Polsce. Warto podkreślić, że w porównaniu z innymi rodzajami tekstów medialnych należących do dyskursu prezydenckiego i kanclerskiego orędzie noworoczne jest mocno zakorzenione w tradycji kulturowej wszystkich trzech krajów. W trzecim rozdziale szczegółowej analizie poddane zostały wybrane aspekty orędzi noworocznych: funkcja fatyczna, organizacja przestrzeni semiotycznej, warstwa aksjologiczna i opozycja "SWÓJ-OBCY". Badanie oparto o materiał składający się z 87 tekstów wystąpień noworocznych wygłoszonych w latach 1990–2018 (po 29 w języku rosyjskim, niemieckim i polskim). To rozwiązanie pozwoliło na prześledzenie rozwoju gatunku po przemianach politycznych i społecznych przełomu lat 80. i 90., które w znacznym stopniu wpłynęły na kulturę polityczną i komunikację medialną. Do analizy wykorzystano również nagrania orędzi, które zostały pozyskane z Archiwum TVP oraz Internetu. Rytualność, rozpoznawalność i zakorzenienie w kanonie przemówień politycznych czynią orędzia noworoczne tekstami precedensowymi. W rozdziale czwartym przeanalizowano wybrane teksty wtórne nawiązujące do omawianego gatunku, w tym parodie i memy dobrze ilustrujące tendencję do karnawalizacji życia politycznego we współczesnych społeczeństwach. Najwięcej odnotowano ich w rosyjskiej przestrzeni medialnej, co potwierdza wyjątkowe znaczenie społeczne orędzia noworocznego w Federacji Rosyjskiej. Przeprowadzona analiza pozwoliła na dostrzeżenie podobieństw i różnic w realizacji omawianego gatunku w Rosji, Niemczech i Polsce. Orędzia rosyjskie charakteryzuje niezwykle bogata warstwa wizualno-akustyczna, pełna symboli i artefaktów, co odzwierciedla wagę przywiązywaną przez Rosjan do siły i potęgi państwa. Co ciekawe, jedynie w przemówieniach rosyjskich prezydentów regularnie pojawiają się symbole religijne – cerkwie i pomnik św. Włodzimierza Wielkiego. Od 2000 roku wystąpienie nagrywane jest na dworze, a nie w gabinecie prezydenta. Orędzia kanclerzy RFN są zdecydowanie uboższe w warstwie wizualnej i akustycznej, ale przemowa sensu stricto jest prawie dwa razy dłuższa niż w przypadku rosyjskich głów państwa. Kanclerze często cytują słowa znanych rodaków, odnoszą się też do wypowiedzi współobywateli. Przemówienia niemieckie zawierają również wiele odwołań do sytuacji międzynarodowej, co związane jest z przedstawianiem RFN jako kraju, który odgrywa ważną rolę na arenie międzynarodowej. Tylko w Niemczech przywódcy wspominają o ochronie środowiska. Polskie orędzia są najbardziej zróżnicowane zarówno w warstwie werbalnej, jak i niewerbalnej. Przemówienia Aleksandra Kwaśniewskiego pod względem objętości tekstów i treści przypominały wystąpienia kanclerzy. Orędzia pozostałych polskich prezydentów były znacząco krótsze i nie zawierały tylu nawiązań do tekstów kultury. Charakterystyczną cechę polskich przemówień stanowią liczne odniesienia do wydarzeń historycznych oraz przywoływanie postaci Jana Pawła II jako moralnego autorytetu i wielkiego człowieka. Orędzia we wszystkich państwach wykazują podobieństwa w strukturze oraz warstwie aksjologicznej, w której dominują wartości europejskiego kręgu kulturowego. W życzeniach liderów politycznych najczęściej wymieniane są wartości ogólnoludzkie, takie jak zdrowie i szczęście.

3.    Książki – redakcja naukowa monografii wieloautorskich

Книги – редакция коллективных монографий

  • Perswazja językowa w różnych dyskursach, red. Żanna Sładkiewicz, Aleksandra Klimkiewicz, Marta Noińska, Tom 3, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2019.
  • Perswazja językowa w różnych dyskursach, red. Żanna Sładkiewicz, Aleksandra Klimkiewicz, Tom 4, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2019.
  • Porządek słów. Gramatyka. Tekst. Styl. Dyskurs. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Zoi Nowożenowej z okazji 45-lecia pracy naukowej / pod red. Tatiany Kananowicz i Aleksandry Klimkiewicz, Gdańsk; Sopot: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2019, 317 s.  ISBN: 978‐83‐7865‐727‐9.

4.    Artykuły w monografiach wieloautorskich i czasopismach

Статьи в монографиях / сборниках и научных журналах

  1. Сладкевич Ж. Принцип трех «С» в эпатажной социальной рекламе: секс, смерть и смех, [w:] T. Kananowicz, A. Klimkiewicz (red.), Porządek słów. Gramatyka. Styl. Dyskurs / Порядок слов. Грамматика. Стиль. Дискурс, Gdańsk: WUG 2019, c. 276-294.
  2. Сладкевич Ж. «Я ничего говорить не буду, а то опять чего-нибудь скажу: аберрационный контент публичного дискурса в ракурсе смыслопорождения (категории осмысленности и бессмысленности)», [w:] Perswazja językowa w różnych dyskursach / red. Ż. Sładkiewicz, A. Klimkiewicz, M. Noińska, Tom 3, Gdańsk: WUG, 2019, s. 227-245. ISBN 978-83-7865-801-6.
  3. Сладкевич Ж. Интерсемиотический анализ механизмов креации медиаобраза России на обложках избранных польских общественно-политических журналов, „Studia Medioznawcze” 2019, tom 20, nr 2 (77), С. 188-204, ISSN 2451-1617, https://studiamedioznawcze.eu/index.php/studiamedioznawcze/article/view/108/76
  4. Сладкевич Ж. Медиаобраз Сан-Эскобара в пространстве вымышленных миров: социосемиотический ракурс, «Слово.ру: балтийский акцент», 2019, №2, с. 73-103, https://journals.kantiana.ru/journals/slovoru/4216/12552/
  5. Сладкевич Ж. Заголовки-анонсы в сетевых медиасервисах: между информированием и кликбейтингом, «Медиалингвистика» 2019, Том 6, №3, с. 353-368, ISSN 2312-0274 (print), eISSN 2312-296X (online), https://medialing.ru/zagolovki-anonsy-v-setevyh-mediaservisah-mezhdu-informirovaniem-i-klikbejtingom/
  6. Сладкевич Ж. Деформация фактуальной информации в новостных веб-ресурсах с кликбейт-заголовками, «Публичная политика», 2019, Том 3, №1, с. 127-148, ISSN 2541-8351
  7. Сладкевич Ж. Персональный имидж: к вопросу об определении понятия, «Вестник МГПУ», 2019, № 4 (36), с. 68-80, ISSN 2076-913X, https://vestnik.mgpu.ru/index2.php?param=aBkjK4jubz
  8. Сладкевич Ж. Фразеологические модификации в современных социальных практиках (на примере польско-и русскоязычных плакатов Loesje), [w:] Język i pamięć. Księga jubileuszowa dedykowana Panu Profesorowi Wojciechowi Chlebdzie z okazji 70. urodzin / pod redakcją Walerija Mokijenki i Jadwigi Tarsy, Opole 2020, s. 583-595.
  9.  Сладкевич Ж. Правда и фейк в аксиологическом ракурсе (на примере цифрового медиадискурса), «Przegląd Rusycystyczny”, 2020, nr 1 (169), s. 119-144, doi 31261/pr.7712, ISSN 0137-298X, http://www.journals.us.edu.pl/index.php/PR/article/view/7712/6070, SCOPUS
  10.  Сладкевич Ж. Факторы смыслообразования в гипертексте фейковых новостных сервисов: социопрагматический аспект, [w:] Socjolingwistyczne badania w teorii i praktyce, red. J. Mampe, M. Noińska, J. Hinc, A. Jarosz, Tom 7, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2020, ISBN 978-83-7865-952-5, c. 11-19.
  11. Сладкевич Ж. Факторы смыслообразования и семиотический инструментарий в фейковых метакритических веб-ресурсах, [w:] Язык, право и общество в координатах массмедиа: сборник материалов III Междунар. научно-практической конф. (Москва, 25–26 сент. 2019 г.) / Под ред. И.В. Анненковой, Л.Р. Дускаевой, Москва: ИЗиСП, 2020. ISBN 978-5-9516-0877-2, doi.org/10.12731/978- 5-9516-0877-2, c. 391-395.
  12.  Сладкевич Ж.Р., Велондек К., Интертекстема как инструмент в диалогическом пространстве «прошлое – настоящее – будущее» в урбанистических практиках (интерсемиотический анализ городских надписей Гданьска и Калининграда), «Слово.ру: Балтийский акцент», 2020, Tom 11, nr 1, s. 108-133, ISSN 2225-5346, doi: 10.5922/2225-5346-2020-1-4, 
  13. Золян С.Т., Ильин М.В., Сладкевич Ж.Р., Тульчинский Г.Л., Смысл в жизни и смысл в тексте (материалы круглого стола), «Слово.ру: Балтийский акцент», 2020, T. 11, nr 1, s. 7-33, ISSN 2225-5346, doi: 10.5922/2225-5346-2020-1-1, 
  14. Сладкевич Ж. «Нечистая сила» в политической карикатуре: прагматический аспект, „Przegląd Rusycystyczny” 2020, nr 4 (172), s. 147-164. DOI 10.31261/pr.9107, https://journals.us.edu.pl/index.php/PR/issue/view/932, SCOPUS
  15.  Сладкевич Ж. Речевой имидж оппозиционного журналиста: прагмалингвистический аспект, «Przegląd Wschodnioeuropejski» 2020, XII/2, s. 155-165, ISSN 2081-1128, SCOPUS
  16.  Сладкевич Ж. К вопросу о разграничении понятий диалогичность, фатика, вежливость и речевой этикет, [w:] Перспективные направления современной лингвистики / под ред. В. В. Воробьева, Д. С. Скнарева, М.Л. Новиковой, Москва: РУДН, 2020, ISBN 978-5-209-10314-1, s. 53-72.
  17.  Сладкевич Ж., Ноиньска М. Мультимодальный подход в современных гуманитарных науках, [w:] Наука как общественное благо: сборник научных статей / Ред. И.Т. Касавин, Л.В. Шиповалова: В 7 томах. Т. 2. [Электронный ресурс], Москва: Изд-во «Русское общество истории и философии науки», 2020, с. 50-54, ISBN 978-5-6043173-7-2. 
  18. А. Беловодская, Власть симулякра в эпоху новых медиа: к вопросу об изучении информационных аномалий в цифровом медиапространстве, [w:] Perswazja językowa w różnych dyskursach, red. Ż. Sładkiewicz, A. Klimkiewicz, M. Noińska, Tom 3, Gdańsk: WUG, 2019.
  19. 19.  А. Беловодская, Об исследовательском потенциале изучения хэштега как медиадикурсивного феномена, „Медиалингвистика”, 2019, ISSN 2312-0274 (print), ISSN 2312-9263 (online). URL: https://medialing.ru/
  20. А. Беловодская, Использование методик смешанного обучения (Blended Learning) и CLIL-технологий при обучении иностранному языку (опыт Литвы на фоне общеевропейского пространства), [w:] Полный разума русский язык: материалы XX юбилейной научно-практической  конференции (Государственный институт русского языка им. А.С. Пушкина и Центральная ассоциация преподавателей русского языка Америки CARTA, 28–31 мая 2018 г.), 2019, с. 20-26. ISBN 978-5-98269-191-0 
  21. Беловодская A. Дискурсное изучение сетей.  Медиалингвистика славянских стран: коллективная монография / Л. Дускаева, Л. Иванова (ред.). Москва: Flinta 2020, с. 251-286.
  22. Беловодская, A., Коростенскене Ю. Address terms among the Russian ethnic minority in Lithuania in offline and online communication: an emerging new identity. Studies of transition states and societies, 2020, vol. 12, no. 2, p. 38-61 SCOPUS, http://publications.tlu.ee/index.php/stss/article/view/853/723
  23. A. Klimkiewicz, Z. Nowożenowa, Речевоздействующий потенциал иноязычного слова в разных типахдискурсов [w:] Perswazja językowa w różnych dyskursach, red. Ż. Sładkiewicz, A. Klimkiewicz, M. Noińska, Tom 3, Gdańsk: WUG, 2019.
  24. A. Klimkiewicz, Порядок лексических минимумов и вопрос методического обеспечения новой специальности: «Методика обучения РКИ для специальных целей» [w:] T. Kananowicz, A. Klimkiewicz(red.) Porządek słów. Gramatyka. Styl. Dyskurs. Księga jubileuszowa prof. Z. Nowożenowej, Gdańsk 2019
  25. A. Klimkiewicz, #Jezuschrystus: wizerunek sacrum we współczesnej cyberkulturze na materiale memów internetowych, Gdańsk 2019 [w:] Wielkie religie świata w języku i kulturze. Chrześcijaństwo, Gdańsk 2019.
  26. A. Klimkiewicz, Z. Nowożenowa, Проблема формирования лексической компетенции у иностранных студентов-русистов: лингвистические, социально-культурные и методические аспекты «Русский язык за рубежом» № 3/ 2020, s. 90-98. DOI: 10.37632/PI.2020.280.3.013 
  27. A.Klimkiewicz, Сетевое имя студента-русиста в польском дидактическом виртуальном дискурсе, [w:] Перспективные направления современной лингвистики, Vorobiov V.V., Sknarev D.C., Novikova M.L. Wyd.  Rosyjski Uniwersytet Przyjaźni Narodów, Moskwa 2020, s. 266-279, ISBN 978-5-209-10314-1. 
  28. М.А. Rybakow, O.I. Walentinowa, A. Klimkiewicz, Oblicza lingwistyki XXI wieku: obiekty, metody, interpretacje,T.1, red. Zoja Nowożenowa, Tatiana Kananowicz, Gdańsk; Sopot: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2020, ISBN 978-83-8206-033-1, s. 207-276.
  29. Самойлова И.Ю., Музыченко Н.Г. , Речевое взаимодействие в сфере академического дискурса /  [w:] Веснік. Гродзен. дзярж. ун-та, Серия 3, Гродно, 2019.
  30. Самойлова И.Ю. Адаптация как обязательный компонент учебного процесса (на примере ГрГУ им. Я. Купалы) // III Международный конгресс преподавателей и руководителей подготовительных факультетов (отделений) вузов РФ «Довузовский этап обучения в России и мире: язык, адаптация, социум, специальность. IV Всероссийская научно-практическая конференция «Актуальные вопросы реализации образовательных программ на подготовительных факультетах для иностранных граждан» (16 – 18 октября 2019 года, Москва) / Отв. ред.: М. Н. Русецкая, Е. В. Колтакова. М.: Гос. ИРЯ им. А. С. Пушкина, 2019. – C. 456 – 461.
  31. Самойлова И.Ю., Музыченко Н.Г., Язык как средство социокультурной адаптации иностранных студентов // Веснік ГрДУ імя Янкі Купалы. Сер. 3, Філалогія. Педагогіка. Псіхалогія. – 2020. – Т. 10. – № 1. – С. 71-76.
  32. M. Noińska, Funkcja fatyczna w gatunku orędzia bożonarodzeniowego monarchów brytyjskich, w: Perswazja językowa w różnych dyskursach, tom 3, red. Ż. Sładkiewicz, A. Klimkiewicz, M. Noińska, Gdańsk 2019.
  33. M. Noińska, Oficjalna strona internetowa jako narzędzie kreowania wizerunku głowy państwa w Polsce, Rosji i Wielkiej Brytanii, „Przegląd Wschodnioeuropejski” 2020, vol. 11, nr 2, s. 419-431.
  34. Овчинникова Лада, Mampe Joanna, Моделирование картины мира в новостных сообщенияхразвлекательного характера (на материале информационных продуктов агентств ТАСС и "РоссияCегодня") W: Socjolingwistyczne badania w teorii i praktyce: ujęcie interdyscyplinarne / Mampe Joanna [i in.] (red.), 2020, vol. 7, Gdańsk; Sopot, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, s. 21-32, ISBN 978-83-7865-952-5
  35. Guzhelya D., BiryukovaYu., Shcherbakova O., Akhnina K., Maslova I. Linguodidactic modelling in teaching foreign language to bilingual children. - Venezuela: Caracas. Revista Espacios. Vol. 40. 2019. № 07 P. 125 – 135 (0,6 п.л.) – статья Scopus, ISSN 0798 1015/ Scopus
  36. Maslova I., Shcherbakova O., Glazova O., Budanova I., Akhnina K. The onomastic competence of the reader as a condition of understanding a text. - OCERINT Publishing, 2019. Proceedings of INTCESS 2019- 6th International Conference on Education and Social Sciences, 4-6 February 2019 – Dubai, U.A.E. - Web of Science Core Collection. - P. 136 – 140 (0,3 п.л.)/WoS
  37. Maslova I. Proper names in German-language mass media (prospects in teaching methodology and new opportunities) //"International Scientific Forum “Issues of Modern Linguistics and the Study of Foreign Languages in the Era of Artificial Intelligence (dedicated to World Science Day for Peace and Development)” (LLT Forum 2020)" /WoS
  38. Маслова И.Б. Работаем с художественным текстом: анализ рассказа В.М. Шукшина «Чудик» (в аспекте межкультурной коммуникации) //Международная научно-теоретическая конференция "Перспективные направления современной лингвистики". – М., РУДН, 15-16 октября 2020. – С 133 – 146.
  39. Маслова И.Б. Компетентностно ориентированная модель экзамена по русскому языку и культуре речи для студентов-нефилологов (экономические и юридические специальности)// Сборник трудов XXIII Международной научной конференции «Риторические традиции и коммуникативные процессы в эпоху цифровизации». – Россия, Москва, МГЛУ, март 2020.
  40. Маслова И.Б., Гостева Ю.Н. Инновационная модель оценивания коммуникативных умений студентов медицинских специальностей (учебный курс «Русский язык и культура речи»)// Монография «Социолингвистические исследования в теории и практике. Междисциплинарный подход». Том 7 //SOCJOLINGWISTYCZNE BADANIA W TEORII I PRAKTYCE. Ujecieinterdyscyplinarne. Tom 7. – С. 107-119.
  41. Маслова И.Б. ЕГЭ 2021. Русский язык: тренировочные варианты. 20 вариантов / Уч. пособие. – М.: Эксмо, 2020. - 232 с.
  42. Бисеров А.Ю., Маслова И.Б. ЕГЭ-2021. Русский язык (Сдаём без проблем)./ Уч. пособие. - М.: Эксмо, 2020. - 512 с.
  43. Бисеров А.Ю., Маслова И.Б. ЕГЭ-2021. Русский язык: сборник заданий: 1000 заданий с ответами/ Уч. пособие. - М.: Эксмо, 2020. - 352 с.
  44. Бисеров А.Ю., Маслова И.Б. ЕГЭ 2021. Русский язык: тренировочные варианты. 40 вариантов./ Уч. пособие. . - М.: Эксмо, 2020. - 460 с.
  45. Бисеров А.Ю., Маслова И.Б. ОГЭ 2021. Русский язык: тематические тренировочные задания / Уч. пособие. . - М.: Эксмо, 2020. - 224 с.
Pokaż rejestr zmian
Data publikacji: wtorek, 23. luty 2021 - 11:58; osoba wprowadzająca: Aleksandra Klimkiewicz Ostatnia zmiana: poniedziałek, 11. Wrzesień 2023 - 15:33; osoba wprowadzająca: Aleksandra Klimkiewicz
Dorobek naukowy Pracowni 2018-2019 / Научные публикации Лаборатории 2018-2019
Dorobek naukowy Pracowni 2016-2017/Научные публикации Лаборатории 2016-2017