Ortografia

Jak piszemy „spodnio+buty”: razem czy z łącznikiem?

Słowniki nie rejestrują słowa spodniobuty ani spodnio-buty. Zamiast niego w Słowniku języka polskiego PWN występuje bliskoznaczne słowo wodery lub wadery oznaczające ‘buty połączone ze spodniami – najczęściej używane przez wędkarzy i myśliwych’. Spodniobuty są natomiast bardzo powszechne w uzusie – hasło to (pisane razem) występuje na portalach poświęconych wędkarstwu, a także na stronach internetowych sklepów wędkarskich i sportowych. Jeśli chodzi o poprawny zapis, można zaproponować formę stosowaną w przypadku podobnie budowanego rzeczownika spódnicospodnie. Wspomniany Słownik języka polskiego dopuszcza tu dwie formy zapisu: albo pisownię łączną złożenia spódnicospodnie, albo pisownię z łącznikiem zestawienia spódnica-spodnie (w tym przypadku oba człony występują w mianowniku). Na tej podstawie można więc dopuścić zarówno spodniobuty, jak i spodnie-buty. Forma pisana łącznie jest jednak zdecydowanie bardziej upowszechniona w środowisku wędkarskim.

Magdalena Buchowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 23. Lipiec 2016 - 00:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 23. Lipiec 2016 - 00:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „zarząd prawno+administracyjny”?

Przymiotniki złożone z dwóch członów równorzędnych znaczeniowo piszemy z łącznikiem (Zasady pisowni i interpunkcji, PWN, [186] 50.). By przekonać się, czy człony rzeczywiście są równorzędne, można zamiast łącznika podstawić i, np. flaga biało-czerwona (biała i czerwona), Akademia Górniczo-Hutnicza (górnicza i hutnicza), kraj przemysłowo-rolniczy (przemysłowy i rolniczy). W tym wypadku mielibyśmy więc do czynienia z połączeniem zarząd prawno-administracyjny ‘prawny i administracyjny’, co wydaje się uzasadnione. Z kolei przykładem członów nierównorzędnych znaczeniowo może być np. wyrażenie stosunek administracyjnoprawny, czyli ‘stosunek prawny regulowany przez normy prawa administracyjnego’.

Połączenie prawno-administracyjny jest rozpowszechnione na portalach internetowych przedsiębiorstw lub instytucji, rzadko jednak można spotkać się z połączeniem zarząd prawno-administracyjny, częściej pojawia się pion prawno-administracyjny (np. Grupy Orlen).

Magdalena Buchowska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 23. Lipiec 2016 - 00:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 23. Lipiec 2016 - 00:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Kiedy słowo „zarządzenie” trzeba napisać wielką literą?

Zarządzenie to ‘oficjalne polecenie wydane przez zwierzchnika lub instytucję nadrzędną’ i ‘akt prawny wydany przez władze wykonawcze określający sposób wykonania ustawy’ (Słownik języka polskiego PWN) lub ‘rozkaz, rozporządzenie; pismo zawierające czyjeś (ustawowe) polecenie’ (Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego). Jest to nazwa pospolita, którą zazwyczaj zapisujemy małą literą (najnowsze zarządzenie szefa, ostatnie zarządzenie ministra będzie miało wpływ na budżet). Wielką literę możemy zastosować jedynie, gdy mamy do czynienia z oficjalnym tytułem dokumentu, który został sporządzony przez odpowiednią instytucję, np. Zarządzenie nr 302/2015 Wojewody Pomorskiego z dnia 30 grudnia 2015 r. w sprawie powołania Wojewódzkiej Komisji Lekarskiej. Wynika to z zasady, że wielką literą piszemy pierwszy wyraz w jedno- i wielowyrazowych tytułach utworów literackich i naukowych, w tytułach dzieł sztuki, zabytków językowych, odezw, deklaracji, ustaw, akcji charytatywnych i porządkowych i operacji wojskowych (Zasady pisowni i interpunkcji, PWN, [[73] 18.16.)

Magdalena Buchowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 23. Lipiec 2016 - 00:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 23. Lipiec 2016 - 00:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy nazwę mitologicznego konia ze skrzydłami i głową gryfa: „hipogryf” czy „Hipogryf”?

Zapis przy użyciu małej lub wielkiej litery zależy w tym przypadku od znaczenia wyrazu. Jeśli leksem ten odnosi się do gatunku/rodzaju zwierzęcia (mitologicznego konia ze skrzydłami i głową gryfa), należy zapisać go minuskułą: hipogryf, lecz gdy jest to imię lub nazwa własna, to poprawną formą będzie Hipogryf.

Elżbieta Benkowska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 23. Lipiec 2016 - 00:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 23. Lipiec 2016 - 00:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „nagornokarabachski” czy „nagornokarabaski”?

Chodzi tu o przymiotnik pochodzący od nazwy kaukaskiego regionu, który w języku angielskim nazywa się Nagorno-Karabakh. W języku polskim poprawna nazwa tego terytorium (które od lat jest przedmiotem konfliktu między Armenią a Azerbejdżanem) to Górski Karabach (por. Wielki słownik ortograficzny PWN). Przymiotnik od nazwy regionu powinno utworzyć się zatem od polskiej wersji językowej.

W artykułach poświęconych geopolityce w odniesieniu do Górskiego Karabachu można spotkać przymiotnik karabaski (por. www.geopolityka.org) lub rzadziej górsko-karabachski (por. Przegląd Geograficzny, Instytut Geografii PAN, 1966 r.). Obydwie te formy można uznać za poprawne.

Dodatkowym problemem może być jednak nazwa autonomicznego obwodu w Związku Radzieckim, który funkcjonował na terenie regionu w latach 1923–1991 i jego pełna nazwa w języku rosyjskim to Нагорно-Карабахская автономная область. W języku polskim występują dwa ekwiwalenty tej nazwy: Autonomiczny Obwód Górskiego Karabachu (por. Nowe spojrzenie w naukach o polityce, Uniwersytet Warszawski, 2012) lub – częściej – Nagorno-Karabachski Obwód Autonomiczny (spopularyzowana na portalach historycznych, a także przez Wikipedię). Wydaje się więc, że można zastosować określenie Nagorno-Karabachski (w rozpowszechnionej pisowni), ale tylko w sytuacji, gdy odnosimy się nie do regionu, a do obwodu z czasów ZSRR.

Magda Buchowska

Wprawdzie zgodnie z regułą [40] Zasad pisowni „przymiotnikowy przyrostek -ski, dodany do rzeczowników o temacie zakończonym na: g, ch, z, s, sz, ż, c, szcz, śl, rk, rg, tworzył na granicy rdzenia i przyrostka różnego rodzaju grupy spółgłoskowe, które w przeszłości ulegały uproszczeniu, doprowadzając do współczesnej postaci tych przymiotników”, np. Czechczeski (nie: czechski), Włochwłoski (nie: włochski), a zatem od postaci Nagorny Karabach powinien powstać przymiotnik nagornokarabaski, ale od niektórych rzeczowników o tematach zakończonych na ch przyrostek ‑ski tworzy również od pełnego tematu, por. Kazachkazaski i kazachski. Formę nagornokarabachski można zatem zaakceptować.

Należałoby jednak polecić pisownię bez łącznika: nagornokarabachski, bowiem zgodnie z zasadą [43] Zasad pisowni „od dwuczłonowych nazw miejscowych składających się z przymiotnika i rzeczownika tworzymy przymiotniki pisane bez łącznika”, np. Jelenia Górajeleniogórski, Nowa Huta – nowohucki.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Lipiec 2016 - 12:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 12. Lipiec 2016 - 12:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawna jest pisownia „Szkoła Średnia w Solcu nad Wisłą”? Oficjalna nazwa tej szkoły to „Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Solcu nad Wisłą”.

Szkoła średnia to nazwa pospolita, a nie nazwa własna tej szkoły, więc wyrażenie szkoła średnia powinniśmy zapisywać małą literą: szkoła średnia w Solcu nad Wisłą.

Aleksandra Wysińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Lipiec 2016 - 11:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 12. Lipiec 2016 - 11:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawne jest zdanie: „Stanisław Leszczyński założył szkołę kadetów”? Chodzi o pisownię wyrażenia „szkoła kadetów”. Czy nie powinno być „Szkoła Kadetów”?

Wyrażenie szkoła kadetów powinno być pisane małymi literami, jeśli chodzi o typ szkoły, natomiast wielkimi, jeśli jest to nazwa własna konkretnej placówki. W wypadku szkoły założonej przez Stanisława Leszczyńskiego wyrażenie to odnosi się zapewne do placówki we francuskim Lunéville – L’Ecole de Cadet. Nazwa ta była różnorodnie tłumaczona na język polski, używano określeń Szkoła Rycerska, Akademia z Lunéville Stanisława Leszczyńskiego lub właśnie Szkoła Kadetów, która to nazwa jest najwierniejszym tłumaczeniem francuskiego pierwowzoru. Wydaje się zatem, że w przytoczonym zdaniu wyrażenie Szkoła Kadetów powinno być napisane wielkimi literami, choć użycie małych liter też nie byłoby błędem, tyle ze zdanie informowałoby wówczas tylko o typie szkoły, a nie o jej nazwie.

Paulina Osak

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Lipiec 2016 - 11:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 12. Lipiec 2016 - 11:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Piszemy „Rumuńska Armia Ludowa” czy „rumuńska armia ludowa”?

Zgodnie z regułą 18.27.1 Zasad pisowni wielką literą zapisujemy nazwy jednostek wojskowych traktowanych jako nazwy własne. Rumuńska Armia Ludowa to nazwa sił zbrojnych Rumunii w okresie socjalizmu. Wyrażenie to zapisujemy zatem dużymi literami.

Żaklina Kamińska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Lipiec 2016 - 11:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 12. Lipiec 2016 - 11:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Oto fragment zdania z opowiadania fantasy: „… musi przeprowadzić akcję pod kryptonimem «Jak stąpać w obecności Xenosa, aby nie leźć na atomową minę»”. Czy tak rozbudowany kryptonim należy zacząć dużą literą i wyróżnić cudzysłowem?

Przytoczony kryptonim należy rozpocząć dużą literą. Wynika to z analogii do nazw operacji wojskowych, które, jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN, należy pisać wielką literą (porównaj np. Pustynna burza). Użycie cudzysłowu w wypadku kryptonimów nie jest jednoznacznie unormowane. Jednak, biorąc pod uwagę długość tej nazwy, zalecone byłoby jej wydzielenie cudzysłowem, aby była ona czytelna dla odbiorców opowiadania.

Paulina Osak

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Lipiec 2016 - 11:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 12. Lipiec 2016 - 11:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy: „Palił C/carmeny i C/caro”?

Zgodnie z regułą 20.10. Zasad pisowni nazwy wytworów przemysłowych, m.in. papierosów, zapisujemy małymi literami, piszemy zatem Palił carmeny, caro. Natomiast zgodnie z regułą 18.31. wielką literą zapisujemy nazwy firm, marek i typów wyrobów przemysłowych, napiszemy więc Palił papierosy marki Carmen i Caro.

Żaklina Kamińska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Lipiec 2016 - 11:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 12. Lipiec 2016 - 11:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką literą należy pisać wyraz BENIAMINICI ‘przedstawiciele rodu Beniamina’?

Słowniki języka polskiego oraz słowniki ortograficzne nie notują tego wyrazu, jednak jest on często spotykany w tekstach religijnych. Beniamin był najmłodszym synem Jakuba i Racheli, a jego potomkowie wraz z potomkami pozostałych jedenastu synów Jakuba stworzyli dwanaście plemion Izraela.

Zgodnie z regułą [66] Zasad pisowni polskiej, która mówi, że nazwy członków narodów, ras i szczepów zapisujemy wielką literą, powinniśmy zatem pisać tę nazwę dużą literą: Beniaminici. Wszystkie 20 przykładów użycia tego wyrazu w różnych przypadkach gramatycznych, które znajdziemy w Narodowym Korpusie Języka Polskiego, też zostało zapisanych dużą literą.

Małą literą – jak podają słowniki – piszemy natomiast nazwę lewita ‘przedstawiciel jednej z grup kapłańskich, wywodzących się z pokolenia Lewiego’. Jednak w znaczeniu ‘przedstawiciel pokolenia Lewiego’ powinno się i tę nazwę zapisywać dużą literą, np. Pokolenia Judy, Beniaminici i Lewici mogli być nazywani Judejczykami gdyż zamieszkiwali Królestwo Judy.

Żaklina Kamińska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 15:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 15:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak pisać rzeczownik „wyspy” (czy „Wyspy”) w nazwach geograficznych?

Pisownia wyrazu wyspy w nazwach geograficznych zależna jest od tego, czy słowo to jest integralną częścią całej nazwy, czy nie. Jeśli tak, tzn. wówczas, gdy drugi człon nazwy jest przymiotnikiem w mianowniku lub rzeczownikiem w dopełniaczu, wszystkie człony nazwy piszemy wielkimi literami, na przykład Wyspy Kanaryjskie, Wyspy Brytyjskie; Wyspy Admiralicji, Wyspy Cooka. W wypadku, w którym wyraz wyspy nie jest integralną częścią nazwy, czyli gdy drugi człon jest rzeczownikiem w mianowniku, piszemy go małą literą, na przykład wyspy Malediwy (możemy używać tylko nazwy Malediwy).

Paulina Osak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 15:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 15:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak w tekście opowiadania powinny być zapisane peryfrastycznie nazwy Matki Boskiej: „U/ucieczka G/grzesznych”, „P/panna Ł/łaskawa”?

„Jeżeli nazwa zarówno jednowyrazowa, jak i opisowa, odnosi się do desygnatu, który wymaga wielkiej litery (np. do Boga, Kocioła, Watykanu), to nazwy te (wszystkie człony) zapisujemy wielką literą, natomiast jeżeli nazwa i jej opisowy zastępnik odnosi się do desygnatu, który nie wymaga wielkiej litery (np. do papieża, kościoła jako budynku), to zapisujemy ją małą literą” (Zasady pisowni słownictwa religijnego, 2005, s. 32). Zgodnie z powyższą zasady peryfrazy określające Matkę Boską zapisujemy wielką literą: Ucieczka Grzesznych, Panna Łaskawa.

Aleksandra Wysińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 15:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 15:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Który zapis nazwy ciasta jest poprawny: ciasto „tęczowe konfetti”, ciasto „Tęczowe konfetti” czy ciasto „Tęczowe Konfetti”?

Cudzysłów wydaje mi się w tym wyrażeniu niepotrzebny. Można go użyć do wyodrębnienia niektórych nazw własnych, lecz według zasady [98.C.3] Słownika ortograficznego PWN są to: przezwiska, mniej znane pseudonimy, kryptonimy organizacji, jednostki wojskowe oraz nazwy własnych instytucji lub obiektów, które występują na końcu wielowyrazowych nazw opisowych. Nazwy potraw w języku polskimi piszemy zaś małymi literami, taką pisownię zaleca też m.in. Mirosław Bańko w Poradni Językowej PWN (http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/nazwy-potraw;16256.html). Poprawny zapis nazwy tej potrawy to zatem: ciasto tęczowe konfetti, podobnie jak ciasto red velvet i ciasto czekoladowe espresso.

Elżbieta Benkowska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 15:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 15:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Piszemy „stolica Piotrowa” czy „Stolica Piotrowa”?

W znaczeniu ‘Watykan’ i ‘siedziba papieża’ należy zapisać to wyrażenie wielkimi literami – Stolica Piotrowa. Taki zapis notują m.in. Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny pod red. H. Zgółkowej i Wielki słownik języka polskiego pod red. P. Żmigrodzkiego. Wyjątek stanowi zwrot zasiąść na stolicy Piotrowej ‘objąć urząd papieża’, w którym stolica zachowała swoje pierwotne znaczenie ‘tron’ i dlatego zapisywana jest małą literą.

Elżbieta Benkowska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 15:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 15:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakimi literami należy zapisywać wyrażenia „stany południowe” i „stany północne” dla okresu wojny secesyjnej?

Wojna secesyjna toczyła się między Konfederacją Południa, zwaną Południem, a Unią, zwaną Północą. Zgodnie z regułą 18.22. Zasad pisowni wielką literą należy zapisywać nazwy obszarów geograficzno-kulturowych, toteż poprawne są zapisy Północ i Południe. Natomiast wyrażenia stany południowe i stany północne – jako wyrażenia pospolite – zapisujemy małymi literami.

Żaklina Kamińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 15:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 15:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Piszemy „rewolucja róż”, „rewolucja Róż” czy „Rewolucja Róż”?

Nazwy wydarzeń lub aktów dziejowych piszemy małą literą (Zasady pisowni i interpunkcji, PWN, [105] 20.6.). Autorzy wspomnianych zasad przytaczają m.in. następujące przykłady: druga wojna światowa, porozumienia sierpniowe, rewolucja francuska, potop szwedzki, aksamitna rewolucja. Opisując wydarzenia w Gruzji, powinniśmy zatem pisać rewolucja róż. Ta sama zasada obowiązuje przy portugalskiej rewolucji goździków, do której nawiązuje nazwa gruzińskiego przewrotu. Ta pisownia jest też upowszechniona w publikacjach prasowych (m.in. w tekstach na stronach internetowych Polskiego Radia).

Magdalena Buchowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 15:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 15:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „Kaphornowcy” dużą literą jest poprawna?

W nazwie własnej organizacji Bractwo Kaphornowców oba człony powinny być zapisane wielką literą, ale rzeczownik kaphornowiec to nazwa członka organizacji, a tego typu rzeczowniki zaliczamy do wyrazów pospolitych i piszemy je małą literą (np. filomata, peeselowiec, legionista ‘członek zespołu sportowego Legia’).

Aleksandra Wysińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 14:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 14:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „r/Rewolucja g/Goździków”?

Wyrażenie rewolucja goździków (nazwa wojskowego zamach stanu w Portugalii w 1974 r.) należy do nazw wydarzeń historycznych, a nazwy wydarzeń, aktów dziejowych lub procesów historycznych piszemy małymi literami.

Nicole Wesołowska 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 14:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 14:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy POLSKA RACJA STANU: dużą czy małą literą?

Słownik języka polskiego PWN pod redakcją Elżbiety Sobol z 2014 roku podaje pięć znaczeń wyrazu racja. Przy trzecim z nich, definiowanym jako ‘uzasadniona przyczyna, powód, podstawa do czegoś’, pojawia się termin dwuwyrazowy racja stanu, który oznacza ‘uznanie potrzeb i dobra państwa za najwyższą normę działania;. Polska racja stanu jest uszczegółowieniem tego terminu. Jest więc wyrażeniem pospolitym, które zgodnie z zasadami pisowni zapisujemy małymi literami: polska racja stanu.

Żaklina Kamińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 14:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 14:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką literą należy zapisać wyraz „k/Komicja” ‘rzymskie zgromadzenie ludowe’?

Wyraz komicja jest rzeczownikiem pospolitym, a nie nazwą własną starożytnego urzędu, więc obowiązuje tu zapis małą literą.

Aleksandra Wysińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 14:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 14:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy: „bohaterowie Sienkiewiczowscy” czy „bohaterowie sienkiewiczowscy”?

Przymiotniki dzierżawcze (odpowiadające na pytanie czyj?, odnoszące się do właściciela, autora, twórcy) utworzone od imion własnych, zakończone na -owski, -owy, -in, -yn, -ów, piszemy dużą literą, np. Sabałowe bajaniapoezja Miłoszowa, Zosina chustka. Natomiast przymiotniki jakościowe (odpowiadające na pytanie jaki?, tzn. taki, który poprzez związek z kimś lub też ogólne nawiązanie do jakiejś postaci – czymś się charakteryzuje) utworzone od imion własnych piszemy małą literą, np. epoka zygmuntowska, ogród jordanowski, rok mickiewiczowski, porównanie homeryckie.

Pisownia przymiotnika w wyrażeniu bohaterowie S/sienkiewiczowscy zależy więc od znaczenia tego wyrażenia. Kmicic, Wołodyjowski, Zagłoba, Longinus Podbipięta to bohaterowie Sienkiewiczowscy, ale gdy mamy na myśli nie bohaterów stworzonych przez Sienkiewicza, lecz postaci do nich pod jakimś względem podobne, napiszemy bohaterowie sienkiewiczowscy, np. w zdaniu: „Rój” i jego żołnierze nie zostali przedstawieni jaki nieskalani bohaterowie sienkiewiczowscy.

Aleksandra Woźniak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 14:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 11. Lipiec 2016 - 14:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak napisać „p/Park Kopernika”?

Zgodnie z regułami pisowni dotyczącej nazewnictwa miejskiego piszemy park Kopernika, ponieważ w wypadku występowania na początku nazwy wielowyrazowej nazwy gatunkowej (np. ulica, park, zamek, pomnik, cmentarz) piszemy ją małą literą, a pozostałe słowa składające się na właściwą nazwę własną – piszemy wielką literą.

Magda Nasiłowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Czerwiec 2016 - 14:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Czerwiec 2016 - 14:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak napisać „p/Park Jordana”?

Powyższe wielowyrazowe wyrażenie nazywające miejsce użyteczności publicznej należy zapisać odpowiednio małą i wielką literą, a więc: park Jordana. Pisownia ta podyktowana jest faktem, iż stojące na początku wyrażenia słowo park pełni w nim jedynie nazwę gatunkową (rodzajową), czyli określa rodzaj miejsca, na który wskazujemy.

Judyta Szynkarczyn

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Czerwiec 2016 - 14:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Czerwiec 2016 - 14:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „Straszny d/Dwór”?

Pisownia tego wyrażenia zależy od intencji piszącego. Jeśli ma on na myśli operę, którego autorem jest Stanisław Moniuszko, to powinien napisać Straszny dwór (zgodnie z zasadą pisowni tytułów tylko pierwszy człon piszemy wielką literą). Jeżeli natomiast chodziłoby o zajazd/ hotel/ kawiarnię, to oba wyrazy napiszemy wielką literą (Straszny Dwór).

Milena Żołnowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Czerwiec 2016 - 13:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Czerwiec 2016 - 13:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „Psałterz puławski” jest poprawna?

Podany tytuł ma wprawdzie charakter zwyczajowy, ale jest tytułem, a w tytułach tylko pierwszy wyraz zapisujemy wielką literą. Podany w pytaniu zapis jest zatem poprawny.

Nicole Wesołowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Czerwiec 2016 - 13:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Czerwiec 2016 - 13:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakimi literami zapisać zdanie „Decyzję zawsze podejmują w/Wspólnoty m/Mieszkaniowe”?

Wyrażenie to powinno być zapisane małymi literami (wspólnoty mieszkaniowe), ponieważ występuje ono w liczbie mnogiej. Oznacza to, że pełni funkcję wyrazu pospolitego i nie odnosi się do konkretnej jednostki organizacyjnej.

Aleksandra Stosik

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Czerwiec 2016 - 13:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Czerwiec 2016 - 13:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakimi literami należy pisać wyraz „s/Stolem’?

Stolemy to legendarne olbrzymy, które ponoć przed wiekami zamieszkiwały Kaszuby, a pozostałością po ich pobycie tutaj mają być liczne głazy, którymi te olbrzymy posługiwały się podczas walk bądź zabaw. Wyraz ten piszemy małą literą, ponieważ nie jest to nazwa własna tych legendarnych postaci, lecz nazwa ich typu, tak jak krasnoludki, smoki, dziwożony, rusałki czy czarownice.

Nicole Wesołowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Czerwiec 2016 - 13:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Czerwiec 2016 - 13:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „p/Pomarańczowa r/Rewolucja”?

Zgodnie z zasadami pisowni polskiej nazwy wydarzeń historycznych lub aktów dziejowych piszemy małą literą, np. powstanie warszawskie, rewolucja francuska, aksamitna rewolucja. Poprawnym zapisem nazwy wydarzeń na Ukrainie w okresie od 21 listopada 2014 do 23 stycznia 2005 r. jest więc: pomarańczowa rewolucja.

Alicja Ptak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Czerwiec 2016 - 13:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Czerwiec 2016 - 13:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać poprawnie: „p/Pokój w/Westfalski”?

Nazwa pokój westfalski odnosi się do wydarzenia historycznego, zgodnie z zasadami pisowni powinna więc być zapisana małymi literami. Niektóre nazwy zdarzeń historycznych można ze względów emocjonalnych zapisać wielkimi literami, np. Powstanie Styczniowe. Pokój westfalski nie ma jednak dla Polaków szczególnej wartości sentymentalnej, w związku z tym trudno wyobrazić sobie sytuację, w której zapisalibyśmy tę nazwę wielkimi literami.

Dagmara Kałkus

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Czerwiec 2016 - 13:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Czerwiec 2016 - 13:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy: „królestwa Bożego” czy „królestwa bożego”?

Według Zasad pisowni słownictwa religijnego zatwierdzonych przez Komisję Języka Religijnego Rady Języka Polskiego: „Wyrazy Boży / boży, Boski / boski w zależności od kontekstu mogą być pisane dużą lub małą literą (jako przymiotnik dzierżawczy od imienia własnego – dużą literą, jako przymiotnik jakościowy – małą literą)”. W połączeniu królestwa Bożego przymiotnik od rzeczownika Bóg ma charakter dzierżawczy (królestwo czyje? – Boże), toteż powinniśmy zapisać go wielką literą.

Malwina Talaśka
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Czerwiec 2016 - 13:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Czerwiec 2016 - 13:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „zakład jedno+ruchowy”?

Poprawna forma to zakład jednoruchowy, ponieważ – jak czytamy w „Wielkim słowniku ortograficznym PWN” pod red. prof. E. Polańskiego – „przymiotniki złożone z członów nierównorzędnych znaczeniowo, tzn. takie, w których główne znaczenie zawarte jest w członie drugim, natomiast człon pierwszy określa bliżej to znaczenie, pisze się łącznie”. Wyraz jednoruchowy spełnia ten wymóg. Jest on złożeniem (od: jeden ruch), w którym pierwszy człon wskazuje na jednostkowość tego, co nazywa człon drugi.

Anna Nadrowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 21. Czerwiec 2016 - 14:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 21. Czerwiec 2016 - 14:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „ultra+objętość”?

Poprawna jest pisownia łączna: ultraobjętość. Według autorów Wielkiego słownika ortograficznego PWN (Warszawa 2016, s. 70-71) wyrazy pospolite z przedrostkami rodzimymi i obcymi (m.in. ekstra-, kontr-, między-, pseudo-, ultra- itp.) należy pisać łącznie (np. ultrablask).

Magda Nasiłowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 21. Czerwiec 2016 - 14:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 21. Czerwiec 2016 - 14:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „ocena diagnostyczno+orzecznicza’?

Wyrażenie to piszemy z łącznikiem, tj. diagnostyczno-orzecznicza, ponieważ w języku polskim przymiotniki zbudowane z członów  równorzędnych pisane są z łącznikiem (tu: ocena diagnostyczna i orzecznicza = ocena diagnostyczno-orzecznicza).

Urszula Wiśniewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 21. Czerwiec 2016 - 14:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 21. Czerwiec 2016 - 14:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nowo + powstałe państwo”?

Zgodnie z zasadą, że wyrażenia, które składają się z przysłówka i przymiotnika lub imiesłowu odmiennego piszemy rozłącznie, poprawnym zapisem jest nowo powstałe państwo.

Należy jednak pamiętać, że od tej reguły są pewne odstępstwa. Niektóre połączenia scaliły się do tego stopnia, że traktujemy je jako wyrazy pisane łącznie. Dzieje się tak, gdy nie opisujemy doraźnej cechy danego obiektu, lecz jakąś jego cechę stałą. Zapiszemy na przykład zestaw głośnomówiący, bo mamy tu na myśli trwałą właściwość obiektu, ale już głośno mówiący nauczyciel, gdyż jest to jego cecha doraźna. Wyrażenia nowo powstałe państwo, które pojawia się w pytaniu, to jednak nie dotyczy: nowo powstały nie jest cechą stałą. Dodatkowo mamy tu do czynienia z przysłówkiem (nowo) i tzw. imiesłowem przeszłym (powstałe), który – ponieważ imiesłowy przeszłe nie są tworzone kategorialnie – należy w zasadzie do przymiotników. Takie połączenia zapisujemy osobno.

Mariola Sójka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 21. Czerwiec 2016 - 14:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 21. Czerwiec 2016 - 14:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak napisać „kupić coś za+granicą”?

Jest to przykład wyrażenia przyimkowego odpowiadającego na pytanie gdzie?, czyli połączenie przyimka za z rzeczownikiem granica, które piszemy rozdzielnie. Wyrażenie to zostałoby napisane łącznie, gdyby odpowiadało na pytanie czym? i występowało w narzędniku, gdyż wtedy funkcjonowałoby jako rzeczownik, a nie wyrażenie przyimkowe, np. zachwycać się zagranicą.

Joanna Milewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 21. Czerwiec 2016 - 14:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 21. Czerwiec 2016 - 14:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak poprawnie zapisać: „komisja po wypadkowa” czy „komisja powypadkowa”?

W języku polskim wszystkie przedrostki, zarówno rodzime, jak i obce, pisze się łącznie z wyrazami pospolitymi, na przykład: pobłądzeniepobratymiecpochwalićpociąć. W związku z tym wyrażenie komisja powypadkowa należy pisać łącznie.

Łukasz Graban

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 21. Czerwiec 2016 - 14:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 21. Czerwiec 2016 - 14:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać: „diecezja kujawsko+pomorska”?

Przymiotnik złożony w nazwie diecezja kujawsko-pomorska podlega zasadzie dotyczącej pisowni przymiotników złożonych z członów równorzędnych znaczeniowo. Diecezja kujawsko-pomorska to diecezja obejmująca Kujawy i Pomorze – żadna z krain geograficznych nie jest w tej sytuacji nadrzędna wobec drugiej. W związku z tym przymiotnik w nazwie diecezja kujawsko-pomorska powinniśmy zapisywać z łącznikiem.

Dagmara Kałkus

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 21. Czerwiec 2016 - 14:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 21. Czerwiec 2016 - 14:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawny jest rozdzielny zapis „jak by” w zdaniu: „Ach! Jak by było cudownie!”?

Jakby pisane łącznie jest spójnikiem (jakby zamiennie z gdyby), natomiast rozdzielny zapis jak by wskazuje na jego funkcję zaimkową (np. Jak by
to zrobić?). W zacytowanym powyżej zdaniu jak by występuje w tej drugiej funkcji, pisownia rozdzielna jest tu więc poprawna.

Urszula Wiśniewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 21. Czerwiec 2016 - 14:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 21. Czerwiec 2016 - 14:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy następujący zapis: ,,48.osobowy” jest poprawny?

Powyższy zapis nie jest poprawny. Kropkę możemy postawić po liczebnikach porządkowych zapisanych cyframi arabskimi, np. 48., czyli czterdziesty ósmy, choć zapis bez kropki też jest w tej sytuacji poprawny (natomiast zawsze bez kropki po cyfrze arabskiej zapisujemy liczebniki główne i zbiorowe). Podany w pytaniu wyraz (czterdziestoośmioosobowy) jest przymiotnikiem złożonym o pierwszym członie liczebnikowym. W takim wypadku pomiędzy cyfrą a drugim członem złożenia powinien wystąpić łącznik: 48-osobowy.

Agnieszka Bondarczuk
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 21. Czerwiec 2016 - 14:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 21. Czerwiec 2016 - 14:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak lepiej zapisać: „Zatoka Tallińska i Fińska” czy „zatoka Tallińska i Fińska”?

Jeśli leksem zatoka używany jest jako termin geograficzny, należy zapisać go małą literą (zasada [127] Słownika ortograficznego PWN), jeśli zaś jest częścią dwuczłonowej nazwy geograficznej, w której drugi człon jest rzeczownikiem w dopełniaczu lub przymiotnikiem w mianowniku, to należy zapisać go wielką literą (zasada [81]). W wypadku wyliczenia nazw geograficznych zawierających ten sam człon początkowy należy ten człon powtórzyć: Zatoka Tallińska i Zatoka Fińska.

Elżbieta Benkowska
Ewa Rogowska-Cybulska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „WZGÓRZE TUMSKIE”?

Słownik ortograficzny PWN rejestruje przymiotnik tumski (od: tum ‘średniowieczny kościół katedralny lub kolegiata’) i przytacza następujące przykłady: zabytki tumskie oraz Ostrów Tumski (we Wrocławiu i Poznaniu). Można więc wysnuć wniosek, że jeśli mówimy o wzgórzu, na którym znajduje się średniowieczna kolegiata, należy zapisać je wzgórze tumskie. Wyjątkiem jednak będzie tu nazwa własna wzniesienia znajdującego się na terenie miasta Płocka, która brzmi właśnie Wzgórze Tumskie. W tym wypadku obowiązuje zapis wielkimi literami i taka też forma jest powszechnie stosowana (por. serwis internetowy miasta Płocka).

Magdalena Buchowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „p/Puszcza Zielona”?

Poprawna forma zapisu to Puszcza Zielona. Reguła zawarta w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod red. prof. E. Polańskiego mówi, że jeśli nazwa geograficzna lub miejscowa składa się z dwu członów i człon drugi jest rzeczownikiem w dopełniaczu albo przymiotnikiem w mianowniku, oba człony pisze się wielką literą. W przytoczonej nazwie drugi człon – Zielona – jest przymiotnikiem w mianowniku, dlatego całość należy zapisać wielkimi literami.

Anna Nadrowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „p/Puszcza Darżlubska”?

Zgodnie z zasadami pisowni dwuczłonowych nazw geograficznych, jeśli drugi człon takiej nazwy jest przymiotnikiem w mianowniku bądź rzeczownikiem w dopełniaczu, to oba człony należy zapisać wielką literą. Ponieważ drugi człon nazwy omawianej nazwy własnej stanowi przymiotnik w mianowniku, poprawny jest zapis Puszcza Darżlubska. Wyraz puszcza zapisalibyśmy małą literą, gdyby drugi człon był rzeczownikiem w mianowniku, jak to ma miejsce w wypadku takich nazw geograficznych jak m.in. półwysep Hel bądź wyspa Uznam.

Malwina Talaśka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „j/Jezioro Mausz”?

Zasady pisowni polskiej mówią, że w dwuczłonowych nazwach geograficznych, gdy drugi człon jest rzeczownikiem w mianowniku, piszemy go wielką literą, natomiast człon pierwszy – małą. Poprawna jest zatem pisownia: jezioro Mausz.

Magda Nasiłowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać tytuł i podtytuł : „Okolice. Rocznik E/etnograficzny”?

W tytułach gazet, czasopism, cykli wydawniczych oraz w nazwach wydawnictw seryjnych według zasady [85] Słownika ortograficznego PWN wielką literą piszemy wszystkie wyrazy, z wyjątkiem przyimków i spójników występujących wewnątrz tych nazw.

W podtytułach czasopism oraz w tytułach jednorazowych dodatków, decyzją Rady Języka Polskiego z 21 maja 2002 roku (zmodyfikowaną 23 marca 2009 roku), wielką literą pisze się człon pierwszy, a pozostałe zaś – małą.

Poprawny zapisem będzie zatem: Okolice. Rocznik etnograficzny.

Elżbieta Benkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Piszemy „pamiętniki Paska” czy „Pamiętniki Paska”?

Oryginalny tytuł zbioru tekstów autorstwa Jana Chryzostoma Paska to po prostu Pamiętniki. Dlatego poprawnie powinno się pisać „Pamiętniki” Paska, tak jak np. „Krzyżacy” Sienkiewicza. Wynika to z zasady, że wielką literą piszemy pierwszy wyraz w jedno- i wielowyrazowych tytułach utworów literackich i naukowych (Zasady pisowni i interpunkcji, PWN, [[73] 18.16.). Słowo pamiętnik oznacza jednak również gatunek literacki, a nazwę pospolitą pamiętnik powinno się pisać małą literą. Gdy zatem mamy na myśli gatunek literacki, należy stosować drugą wersję poprawnego zapisu, tj. pamiętniki Paska, tak jak np. wiersze Szymborskiej.

Magdalena Buchowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Piszemy „Ogród Zoologiczny w Oliwie” czy „ogród zoologiczny w Oliwie”?

Zgodnie z Zasadami pisowni i interpunkcji PWN ([113] 20.14.), nazwy urzędów, władz, instytucji, organizacji, zakładów używane w znaczeniu nazw pospolitych piszemy małą literą. Wyrażenie ogród zoologiczny jest nazwą pospolitą. Wielkimi literami można by ją zapisać jedynie wówczas, gdyby była to oficjalna nazwa konkretnego zakładu. Oficjalną nazwą gdańskiego zoo jest jednak Miejski Ogród Zoologiczny „Wybrzeża”, zapis wyrażenia podanego w pytaniu wielkimi literami nie ma więc uzasadnienia. Piszemy zatem: ogród zoologiczny w Oliwie.

Magdalena Buchowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisywać wyraz WYSPA w znaczeniu „Wielka Brytania”: małą czy dużą literą?

Wyrazy pospolite używane w znaczeniu nazw własnych zapisujemy wielką literą, czyli wyraz Wyspy w znaczeniu Wielka Brytania zapisujemy wielką literą. Wyraz wyspa nie jest jednak ekwiwalentem nazwy Wielka Brytania, więc zapisujemy go małą literą.

Aleksandra Wysińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Piszemy „wyrok Boży” czy „wyrok boży”?

Mamy tu do czynienia z przymiotnikiem jakościowym utworzonym od słowa Bóg. Autorzy Zasad pisowni i interpunkcji PWN ([130] 20.31.) informują, że przymiotniki jakościowe utworzone od imion własnych piszemy małą literą, ale zauważają również, że na szczególną uwagę zasługują przymiotniki, które odnoszą się do Chrystusa lub Boga. Wynika to z faktu, że choć zazwyczaj w połączeniach wyrazowych pisze się je małymi literami, to jednak w niewielkiej grupie tych związków tradycyjnie przymiotniki te piszemy wielkimi literami, np. iskra bożapalec bożypokój boży, ale: Syn BożyBaranek Boży. Natomiast prof. Mirosław Bańko z Uniwersytetu Warszawskiego w jednej ze swoich porad językowych dotyczących wyrażenia prawo boże sugeruje, że choć przytoczony kontekst nie wymaga użycia wielkiej litery, to jej zastosowanie zależy od stosunku do spraw wiary osoby piszącej (http://sjp.pwn.pl/poradnia, 2003).

Można zatem założyć, że obydwie wersje są dopuszczalne. Obydwie są też rozpowszechnione w tekstach internetowych. Warto też zauważyć, że równie często (jeśli nie częściej) występuje też połączenie wyroki boskie – a to za sprawą powiedzenia Niezbadane są wyroki boskie.

Magdalena Buchowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak w tekście opowiadania powinny być zapisane peryfrastycznie nazwy Matki Boskiej: „U/ucieczka G/grzesznych”, „P/panna Ł/łaskawa”?

„Jeżeli nazwa zarówno jednowyrazowa, jak i opisowa, odnosi się do desygnatu, który wymaga wielkiej litery (np. do Boga, Kocioła, Watykanu), to nazwy te (wszystkie człony) zapisujemy wielką literą, natomiast jeżeli nazwa i jej opisowy zastępnik odnosi się do desygnatu, który nie wymaga wielkiej litery (np. do papieża, kościoła jako budynku), to zapisujemy ją małą literą” (Zasady pisowni słownictwa religijnego, 2005, s. 32). Zgodnie z powyższą zasady peryfrazy określające Matkę Boską zapisujemy wielką literą: Ucieczka Grzesznych, Panna Łaskawa.

Aleksandra Wysińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Który zapis nazwy ciasta jest poprawny: ciasto „tęczowe konfetti”, ciasto „Tęczowe konfetti” czy ciasto „Tęczowe Konfetti”?

Cudzysłów wydaje mi się w tym wyrażeniu niepotrzebny. Można go użyć do wyodrębnienia niektórych nazw własnych, lecz według zasady [98.C.3] Słownika ortograficznego PWN są to: przezwiska, mniej znane pseudonimy, kryptonimy organizacji, jednostki wojskowe oraz nazwy własnych instytucji lub obiektów, które występują na końcu wielowyrazowych nazw opisowych. Nazwy potraw w języku polskimi piszemy zaś małymi literami, taką pisownię zaleca też m.in. Mirosław Bańko w Poradni Językowej PWN (http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/nazwy-potraw;16256.html). Poprawny zapis nazwy tej potrawy to zatem: ciasto tęczowe konfetti, podobnie jak ciasto red velvet i ciasto czekoladowe espresso.

Elżbieta Benkowska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawna jest pisownia „Szkoła Średnia w Solcu nad Wisłą”? Oficjalna nazwa tej szkoły to „Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Solcu nad Wisłą”.

Szkoła średnia to nazwa pospolita, a nie nazwa własna tej szkoły, więc wyrażenie szkoła średnia powinniśmy zapisywać małą literą: szkoła średnia w Solcu nad Wisłą.

Aleksandra Wysińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Piszemy „stolica Piotrowa” czy „Stolica Piotrowa”?

W znaczeniu ‘Watykan’ i ‘siedziba papieża’ należy zapisać to wyrażenie wielkimi literami – Stolica Piotrowa. Taki zapis notują m.in. Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny pod red. H. Zgółkowej i Wielki słownik języka polskiego pod red. P. Żmigrodzkiego. Wyjątek stanowi zwrot zasiąść na stolicy Piotrowej ‘objąć urząd papieża’, w którym stolica zachowała swoje pierwotne znaczenie ‘tron’ i dlatego zapisywana jest małą literą.

Elżbieta Benkowska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Piszemy „rewolucja róż”, „rewolucja Róż” czy „Rewolucja Róż”?

Nazwy wydarzeń lub aktów dziejowych piszemy małą literą (Zasady pisowni i interpunkcji, PWN, [105] 20.6.). Autorzy wspomnianych zasad przytaczają m.in. następujące przykłady: druga wojna światowa, porozumienia sierpniowe, rewolucja francuska, potop szwedzki, aksamitna rewolucja. Opisując wydarzenia w Gruzji, powinniśmy zatem pisać rewolucja róż. Ta sama zasada obowiązuje przy portugalskiej rewolucji goździków, do której nawiązuje nazwa gruzińskiego przewrotu. Ta pisownia jest też upowszechniona w publikacjach prasowych (m.in. w tekstach na stronach internetowych Polskiego Radia).

Magdalena Buchowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką literą należy zapisać wyraz „k/Komicja” ‘rzymskie zgromadzenie ludowe’?

Wyraz komicja jest rzeczownikiem pospolitym, a nie nazwą własną starożytnego urzędu, więc obowiązuje tu zapis małą literą.

Aleksandra Wysińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „Kaphornowcy” dużą literą jest poprawna?

W nazwie własnej organizacji Bractwo Kaphornowców oba człony powinny być zapisane wielką literą, ale rzeczownik kaphornowiec to nazwa członka organizacji, a tego typu rzeczowniki zaliczamy do wyrazów pospolitych i piszemy je małą literą (np. filomata, peeselowiec, legionista ‘członek zespołu sportowego Legia’).

Aleksandra Wysińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy nazwę mitologicznego konia ze skrzydłami i głową gryfa: hipogryf czy Hipogryf?

Zapis przy użyciu małej lub wielkiej litery zależy w tym przypadku od znaczenia wyrazu. Jeśli leksem ten odnosi się do gatunku/rodzaju zwierzęcia (mitologicznego konia ze skrzydłami i głową gryfa), należy zapisać go minuskułą: hipogryf, lecz gdy jest to imię lub nazwa własna, to poprawną formą będzie Hipogryf.

Elżbieta Benkowska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Czerwiec 2016 - 02:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Dlaczego w nazwie „Bielsko-Biała” stosujemy łącznik, a w nazwie „Biała Podlaska” – nie?

Jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN z 2016 roku, łącznik stosujemy, gdy „nazwa miejscowa składa się z dwu lub więcej członów rzeczownikowych, które wspólnie identyfikują jednostkę administracyjną lub/i geograficzną, a więc miejscowość lub jej część”. W przypadku nazwy Bielsko-Biała należy zastosować łącznik, ponieważ mamy tu do czynienia z dwoma członami rzeczownikowymi. Z kolei nazwa Biała Podlaska składa się z dwóch członów przymiotnikowych, z których pierwszy jest nadrzędny wobec drugiego i pełni funkcję rzeczownika. Dwuczłonowe nazwy miejscowe z członem podrzędnym przymiotnikowym piszemy bez łącznika, np. Gorzów Wielkopolski, Ostrów Mazowiecka, Dąbrowska Górnicza, Biała Piska. Tak też – bez łącznika – piszemy Biała Podlaska.

Dorota Raczkiewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „ziemniaki niczym nie+okraszone”?

Okraszone to imiesłów przymiotnikowy. Zgodnie z uchwałą Rady Języka Polskiego z 9 grudnia 1997 roku partykułę nie jako wykładnik zaprzeczenia z imiesłowami przymiotnikowymi (czynnymi i biernymi) piszemy łącznie, niezależnie od tego, czy zostały one użyte w znaczeniu przymiotnikowym czy czasownikowym (zasada [168] w Wielkim słowniku ortograficznym PWN). Pisownia ziemniaki niczym nieokraszone jest więc na pewno poprawna.

Nowa reguła pozwala też jednak na oboczną rozdzielną pisownię partykuły nie z imiesłowami przymiotnikowymi, jeśli zostały one użyte czasownikowo (opisują cechę chwilową). W związku z tym, jeśli imiesłów okraszone został użyty w tym wyrażeniu w znaczeniu czasownikowym, dopuszczalne jest również zastosowanie pisowni rozdzielnej, np. Przez roztargnienie podała na stół ziemniaki niczym nie okraszone i musiała wrócić z nimi do kuchni.

Małgorzata Sańko
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „wewnątrz + kontynentalny”?

Poprawny jest zapis wewnątrzkontynentalny. Pierwszy człon wewnątrz jest przedrostkiem, a w języku polskim wszystkie przedrostki (rodzime i obce) zapisuje się łącznie z wyrazami pospolitymi.

Sylwia Formela

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „produkt wysoko+marżowy”?

Wyrażenie to nazywa produkt, który ma wysoką marżę. Z tej definicji wynika, że człony, z których powstał ów przymiotnik złożony: wysoka i marża, pozostają ze sobą w stosunku nierównorzędnym (człon wysoka określa człon marża). Przymiotniki złożone z członów nierównorzędnych zapisujemy łącznie, dlatego piszemy produkt wysokomarżowy.

Teresa Topolska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „normalizacyjno+językowy”?

Zgodnie z zasadami pisowni przymiotników złożonych ich pisownia zależy od tego, czy poszczególne człony są wobec siebie równorzędne, czy nierównorzędne pod względem znaczeniowym. Połączenia członów znaczeniowo równorzędnych piszemy z łącznikiem, natomiast połączenia członów nierównorzędnych, tzn. takich, w których jeden z członów jest określany przez drugi, piszemy łącznie.

Przymiotnik normalizacyjno+językowy znaczy ‘dotyczący normalizacji językowej’, więc jego człony łączą się w stosunku nadrzędno-podrzędnym (nierównorzędnym). Zatem poprawny zapis to: normalizacyjnojęzykowy.

Anna Ślusarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy: „opis materiałowo + techniczny”?

Wyrażenie: opis materiałowo-techniczny piszemy z łącznikiem, ponieważ wyrazy techniczny i materiałowy łączą się tu w stosunku równorzędnym (tzn. jest to opis i materiałowy, i techniczny). Przymiotniki złożone z dwóch członów równorzędnych piszemy zawsze z łącznikiem, np. flaga biało-czerwona ‘flaga biała i czerwona’, kraj przemysłowo-rolniczy ‘kraj przemysłowy i rolniczy’.

Łukasz Graban
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać „komisja po+wypadkowa”?

W języku polskim wszystkie przedrostki, zarówno rodzime, jak i obce, pisze się łącznie z wyrazami pospolitymi. W związku z tym wyrażenie komisja powypadkowa należy pisać łącznie.

Marta Wałdoch

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „eks+opozycjonista”?

Zgodnie z zasadami pisowni przedrostki pochodzenia obcego w wyrazach pospolitych piszemy łącznie, dlatego prawidłowy zapis to eksopozycjonista. Można jednak spotkać się z pisownią z łącznikiem: eks-opozycjonista, gdyż taki zapis był do niedawna dopuszczalny.

Agnieszka Puchała

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „działalność badawczo+rozwojowa”?

Wielki słownik ortograficzny języka polskiego PWN pod red. Edwarda Polańskiego oraz  Słownik języka polskiego PWN podają zapis połączenia badawczo-rozwojowy z łącznikiem. Taki zapis wynika z reguły nakazującej przy zapisywaniu przymiotników złożonych z członów równorzędnych stosować łącznik, a przymiotnik badawczo-rozwojowy należy właśnie do przymiotników o członach równorzędnych: działalność badawczo-rozwojowa to ‘działalność i badawcza, i rozwojowa’.

Rafał Nitychoruk
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy wyraz „sto+pięćdziesięcio+milimetrowy”? Czy można ten wyraz zapisać cyfrą?

Powyższy wyraz możemy zapisać na dwa sposoby: stopięćdziesięciomilimetrowy lub 150‑milimetrowy. Przymiotniki złożone z członów nierównorzędnych znaczeniowo, również te, które rozpoczynają się od członu liczebnikowego, zapisujemy łącznie, np. dwusamogłoskowy, sześcioipółletni i właśnie  stopięćdziesięciomilimetrowy. Z kolei w wyrazach złożonych z cyfrą lub literą w pierwszym członie stosujemy łącznik, np. 30-lecie, n-liniowy, 123-centymetrowy i właśnie 150‑milimetrowy.

Natalia Wyrwicka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy następujący zapis: ,,48.osobowy” jest poprawny?

Powyższy zapis nie jest poprawny. Kropkę możemy postawić po liczebnikach porządkowych zapisanych cyframi arabskimi, np. 48., czyli czterdziesty ósmy, choć zapis bez kropki też jest w tej sytuacji poprawny (natomiast zawsze bez kropki po cyfrze arabskiej zapisujemy liczebniki główne i zbiorowe). Podany w pytaniu wyraz (czterdziestoośmioosobowy) jest przymiotnikiem złożonym o pierwszym członie liczebnikowym. W takim wypadku pomiędzy cyfrą a drugim członem złożenia powinien wystąpić łącznik: 48-osobowy.

Agnieszka Bondarczuk
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 10:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „Psałterz floriański” jest poprawna?

Tak, taka pisownia jest poprawna. W jedno- i wielowyrazowych tytułach utworów literackich i naukowych wielką literą zapisujemy tylko pierwszy wyraz, np. Ziemia obiecana, Fizyka ciała stałego. Od tej reguły istnieją wprawdzie pewne wyjątki – wielkimi literami zapisujemy nazwy takie, jak: Stary Testament, Nowy Testament, Magna Charta Libertatum, Pismo Święte, Biblia Tysiąclecia oraz tytuły ksiąg biblijnych – ale Psałterz floriański do tych wyjątków nie należy.

Natalia Wyrwicka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 1. Czerwiec 2016 - 11:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 1. Czerwiec 2016 - 11:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy zapis „Dział Zaopatrzenia” jest poprawny?

W tej sytuacji wszystko zależy od intencji piszącego. Jeśli ma na myśli konkretny dział, którego nazwą własną jest Dział Zaopatrzenia, to – jak wszystkie nazwy własne – należy zapisać ją wielkimi literami. Jeśli zaś chodzi po prostu o dział firmy, który nie ma oficjalnej nazwy lub brzmi ona inaczej niż Dział Zaopatrzenia i używamy tego sformułowania potocznie, powinno ono zastać zapisane małymi literami.

Teresa Topolska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 1. Czerwiec 2016 - 11:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 1. Czerwiec 2016 - 11:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia tytułu książki „Dyktatura Gender” jest poprawna?

Taka pisownia nie jest poprawna. Zgodnie z zasadą dotyczącą pisowni tytułów książek tylko pierwszy wyraz pisany jest w nich wielką literą, chyba że na kolejnych miejscach występują nazwy własne (np. Pan Tadeusz). To znaczy, że tytuły książek, podobnie jak tytuły artykułów, filmów, programów telewizyjnych i piosenek, zapisujemy jak zdania: wielką literę stawiamy tylko na początku tytułu i w występujących w nim nazwach własnych. Prawidłowym zapisem tytułu książki jest Dyktatura gender. Wyrażenie „Dyktatura Gender” mogłoby być natomiast tytułem czasopisma, ponieważ w tytułach czasopism wielką literą piszemy wszystkie wyrazy z wyjątkiem przyimków i spójników występujących wewnątrz tytułu.

Mariola Sójka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 1. Czerwiec 2016 - 11:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 1. Czerwiec 2016 - 11:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy wolno napisać: „Zapraszamy na Bal Gimnazjalny”?

Nie. Nie jest to nazwa ani święta, ani indywidualnej imprezy międzynarodowej lub krajowej. Nazwy obrzędów, zabaw (w tym studniówki, balu maturalnego i innych balów) oraz zwyczajów pisze się od małej litery.

Sylwia Formela

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 1. Czerwiec 2016 - 10:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 1. Czerwiec 2016 - 10:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Piszemy „mieszkanie z ogrodem dachowym” czy „mieszkanie z Ogrodem Dachowym”?

Większość polskich wyrazów zapisujemy od małej litery. Użycie wielkiej litery musi być zawsze jakoś uzasadnione: względami składniowymi, zwyczajowymi, znaczeniowymi lub grzecznościowymi. Względy znaczeniowe nakazują pisanie od wielkiej litery nazw własnych, a od małej litery – nazw pospolitych. Nazwa własna tylko wskazuje na obiekt, ale nie określa jego cech charakterystycznych. Takie cechy są natomiast określane przez nazwy pospolite. W związku z tym, że w podanym przykładzie otrzymujemy informację o cechach ogrodu, nazwę tę uznajemy za pospolitą, dlatego prawidłowy zapis to mieszkanie z ogrodem dachowym.

Agnieszka Puchała

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 1. Czerwiec 2016 - 10:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 1. Czerwiec 2016 - 10:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy: „błogosławieństwa Bożego” czy „błogosławieństwa bożego”?

Pod hasłem boży w Wielkim słowniku ortograficznym języka polskiego pod red. Edwarda Polańskiego czytamy: „palec boży, iskra boża, świat boży, boża krówka, ale: Syn Boży, Baranek Boży, łaska Boża, prawda Boża, królestwo Boże”. Połączenie błogosławieństwo Boże należy pod względem znaczenia raczej do tej drugiej grupy. Również w Narodowym Korpusie Języka Polskiego na 98 użyć wyrażenia błogosławieństwo Boże tylko w jednym przymiotnik Boży pisany jest małą literą.

Rafał Nitychoruk
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 1. Czerwiec 2016 - 10:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 1. Czerwiec 2016 - 10:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „ś/Świadectwo d/Dojrzałości”?

Pisownia tego wyrażenia zależy od tego, czy mamy na myśli typ dokumentu, czy nagłówek umieszczony na świadectwie. W pierwszym wypadku, tzn. gdy mamy do czynienia z nazwą pospolitą o znaczeniu ‘dokument zawierający wyniki maturalne’, oba człony powinny być pisane małymi literami: świadectwo dojrzałości, tak jak w innych nazwach pospolitych, np. dowód osobisty. Natomiast w drugim wypadku chodzi o rodzaj tytułu, dlatego zgodnie z zasadami pisowni tytułów pierwszy człon tego wyrażenia piszemy wielką literą, natomiast drugi małą: Świadectwo dojrzałości.

Alicja Sierotzka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawny jest zapis tytułu powieści Konrada Kaczmarka „Stolemowe Znamię”?

Zapis tytułu powieści w tej formie jest niepoprawny, ponieważ w jedno- i wielowyrazowych tytułach utworów literackich i naukowych (np. książek, wierszy, piosenek, filmów, sztuk teatralnych), a także w tytułach ich rozdziałów, w tytułach dzieł sztuki, zabytków językowych, odezw, deklaracji i ustaw wielką literą piszemy tylko pierwszy wyraz. Poprawna jest zatem tylko wersja Stolemowe znamię.

Małgorzata Sańko 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „k/Kanał Kiloński”?

Według zasad pisowni nazw geograficznych w nazwach dwuczłonowych, w których drugi wyraz to rzeczownik w dopełniaczu (Rzeka Świętego Wawrzyńca) albo przymiotnik w mianowniku (Kanał Północny), oba człony pisze się wielką literą. Ponieważ Kanał Kiloński jest nazwą geograficzną, której drugi człon to przymiotnik w mianowniku, również rzeczownik Kanał zapisujemy w niej dużą literą.

Alicja Sierotzka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia tytułu książki „Dyktatura Relatywizmu” jest poprawna?

Zgodnie z regułami ortograficznymi w tytułach wieloczłonowych pierwszy wyraz piszemy wielką literą, a kolejne małą, chyba że któryś z następnych członów jest nazwą własną, np. Ania z Zielonego Wzgórza. Relatywizm to jednak wyraz pospolity, dlatego poprawną formą zapisu tego tytułu jest Dyktatura relatywizmu.

Alicja Sierotzka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „Diabelski Młyn” jest poprawna?

Dla rzeczownika o znaczeniu ‘koło widokowe, rodzaj karuzeli obracającej się na poziomej osi’ pisownia Diabelski Młyn jest niepoprawna. Poprawnym zapisem jest w tym wypadku diabelski młyn. Rzeczownik ten oznacza przecież nie jednostkowy, niepowtarzalny obiekt, lecz typ, rodzaj obiektu, jest zatem nazwą pospolitą, a rzeczowniki pospolite piszemy w języku polskim małymi literami.

Jako tytuł spektaklu teatralnego na podstawie utworu Erica Assousa wyrażenie to zapisujemy natomiast następująco: Diabelski młyn, ponieważ w tytułach utworów literackich od wielkiej litery zaczynamy tylko pierwszy wyraz.

Zapis Diabelski Młyn byłby natomiast poprawny na przykład jako nazwa kawiarni.

Monika Siuda
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „ultra+blask”?

Poprawna jest pisownia łączna (bez dywizu oraz spacji): ultrablask, ponieważ, jak podają autorzy Wielkiego słownika ortograficznego PWN (Warszawa 2016, s. 70–71), wyrazy pospolite z przedrostkami rodzimymi i obcymi (takimi jak ekstra-, kontr-, między-, pseudo-, także ultra- itp.) pisze się łącznie (np. ultrafiolet). Tak jest również w przypadku ultrablasku.

Alicja Sierotzka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy łączny zapis „tobyś” jest poprawny w następującym zdaniu: „Panie, gdybyś mnie kochał, tobyś przy mnie był”?

Łączny zapis tobyś jest poprawny. Ponieważ to pełni w tym wypadku funkcję spójnika, a połączenia cząstki by ze spójnikami piszemy łącznie, więc połączenie toby należy pisać łącznie. Natomiast końcowe ‑ś jest ruchomą końcówką 2. osoby liczby pojedynczej czasownika, a ruchome końcówki czasowników piszemy łącznie z poprzedzającymi je wyrazami, np. Czyś tam był?, Gdzieś był?, Aleś nabroił!, Tyś tego nie mógł zrobić.

Marta Wałdoch

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „stoliki nie+objęte sprzedażą”?

Zgodnie z nową zasadą, obowiązującą od 9 grudnia 1997 r., partykułę nie jako wykładnik zaprzeczenia piszemy z imiesłowami przymiotnikowymi (czynnymi i biernymi) łącznie, niezależnie od tego, czy występują w zdaniu w znaczeniu przymiotnikowym czy czasownikowym. Nadal dopuszczalna jest jednak również dawna pisownia, zależna od znaczenia: łączna w wypadku znaczenia przymiotnikowego i rozdzielna w wypadku znaczenia czasownikowego.

A zatem zapis stoliki nieobjęte sprzedażą jest poprawny niezależnie od znaczenia, w jakim tego wyrażenia użyjemy, ale w znaczeniu czasownikowym, czynnościowym, poprawna jest również pisownia rozdzielna, np. W styczniu do sprzedaży trafiły stoliki nie objęte sprzedażą w roku ubiegłym.

Magdalena Szyłak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „lokomotywa spalinowo+elektryczna”?

Aby odpowiedzieć na pytanie o poprawny zapis wyrażenia lokomotywa spalinowo+elektryczna, trzeba ustalić rodzaj relacji zachodzącej między członami określającymi rzeczownik lokomotywa. Parafrazując to wyrażenie, przekonamy się, że te dwa człony są równorzędne znaczeniowo, ponieważ lokomotywa jest jednocześnie spalinowa i elektryczna; formalnym wyznacznikiem równorzędności jest tu spójnik i, który mógłby wystąpić między obu członami. Jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN, przymiotniki złożone z członów równorzędnych znaczeniowo zapisujemy z łącznikiem, poprawny jest zatem zapis lokomotywa spalinowo-elektryczna.

Monika Siuda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawny jest rozdzielny zapis „jak by” w zdaniu: „Ach! Jak by sobie można to pięknie urządzić!”?

Tak, zapis ten jest poprawny. W tym zadaniu jak by nie jest użyte w znaczeniu porównawczym. Jest to połączenie zaimka przysłownego jak i partykuły by (jak by = w jaki sposób by?).

Paulina Sławik

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „dyżur popołudniowo+nocny”?

Przymiotniki złożone z dwóch członów równorzędnych znaczeniowo piszemy zawsze z łącznikiem. Wyznacznikiem formalnym może być tu spójnik „i”, który podstawiamy zamiast łącznika, np. kraj przemysłowo-rolniczy ‘kraj przemysłowy i rolniczy’. Piszemy zatem: dyżur popołudniowo-nocny ‘dyżur popołudniowy i nocny’.

Aleksandra Matusiak

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „p/Półwysep Krymski”?

Zgodnie z zasadami pisowni w dwuczłonowych nazwach geograficznych, gdy drugi człon jest rzeczownikiem w dopełniaczu (np. Góra Kościuszki, Morze Barentsa, Półwysep Melville’a) lub przymiotnikiem w mianowniku (np. Góry Stołowe, Morze Japońskie, Półwysep Bałkański), oba człony piszemy wielką literą. W wypadku Półwyspu Krymskiego drugi człon nazwy jest przymiotnikiem w mianowniku, zatem oba człony należy zapisywać wielką literą.

Dorota Raczkiewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Maj 2016 - 22:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Maj 2016 - 22:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawny jest zapis „nasza «Mała Ojczyzna»”?

Zapis nasza Mała Ojczyzna jest poprawny, ale fakultatywnie, przede wszystkim bowiem zapisujemy to wyrażenie – jako pospolite – małymi literami. Wyrażenie Mała Ojczyzna można jednak zapisać wielkimi literami ze względów uczuciowych lub dla uwydatnienia szacunku, podobnie jak wyrazy Ojczyzna, Kraj, Orzeł Biały, Naród, Państwo, Rząd. Natomiast cudzysłów jest w tym zapisie zbędny.

Marta Wałdoch

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Maj 2016 - 22:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Maj 2016 - 22:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką literą zapisać przymiotnik od nazwy „Lukullus”: „lukullusowy” czy „Lukullusowy”?

Zgodnie z zasadami pisowni przymiotniki utworzone od imion, nazwisk, pseudonimów itp., odpowiadające na pytanie jaki? i określające rzeczy lub zjawiska podobne w określony sposób do tych, które są charakterystyczne dla osoby, od której nazwiska przymiotnik utworzono, piszemy małą literą. W tym wypadku napiszemy np. lukullusowa uczta ‘uczta wystawna, odznaczająca się obfitością i smakowitością potraw, czyli taka, jakie wyprawiał Lukullus’.

Jeśli jednak przymiotnik odpowiada na pytanie czyj?, zapisujemy go wielką literą. W tym wypadku napiszemy np. Lukullusowa willa ‘willa Lukullusa’.

Monika Duda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Maj 2016 - 22:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Maj 2016 - 22:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „e/Egzamin d/Dojrzałości”?

Oba człony tego wyrażenia należy pisać małą literą, gdyż jest to nazwa pospolita. Pisownia od dużej litery byłaby zasadna tylko wtedy, gdyby wyrażenie to pełniło funkcję tytułu (wtedy napisalibyśmy: Egzamin dojrzałości).

Paulina Sławik

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Maj 2016 - 22:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Maj 2016 - 22:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawnie użyto dużych liter w zdaniu: „Obraz przedstawia Sąd Parysa”?

W przytoczonym zdaniu niepoprawnie użyto dużej litery w rzeczowniku sąd. Rzeczownik ten pełni w tym zdaniu funkcję wyrazu pospolitego (świadczy o tym czasownik przedstawia), toteż powinno napisać się go małą literą. Użycie wielkiej litery byłoby uzasadnione w przypadku, gdyby w zdaniu podano tytuł obrazu Rubensa „Sąd Parysa”. Wtedy wyraz sąd byłby częścią nazwy własnej, a nazwy własne piszemy wielką literą.

Magdalena Szyłak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Maj 2016 - 11:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Maj 2016 - 11:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy: „Kasprowiczowski” czy „kasprowiczowski”?

Przymiotnik ten zapisujemy wielką literą, jeśli jest to przymiotnik dzierżawczy (odpowiadający na pytanie: czyj?), np. Kasprowiczowski tomik, strofy Kasprowiczowskie, Kasprowiczowska Harenda, natomiast małą literą, jeśli zostanie on użyty jako przymiotnik jakościowy (odpowiadający na pytanie jaki?), np. wieczór kasprowiczowski ‘wieczór poezji Jana Kasprowicza’, konkurs kasprowiczowski ‘konkurs poświęcony Janowi Kasprowiczowi’, obchody kasprowiczowskie ‘obchody ku czci Jana Kasprowicza’. Wielką literę stosujemy również wtedy, gdy przymiotnik ten wchodzi w skład wieloczłonowych nazw własnych, np. Rocznik Kasprowiczowski, Rok Kasprowiczowski, I Zlot Kasprowiczowski.

Łukasz Graban
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Maj 2016 - 11:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Maj 2016 - 11:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „j/Jezioro Białe”?

Jak podają Zasady pisowni i interpunkcji, w dwuczłonowych nazwach geograficznych, w których człon drugi jest – jak w tym wypadku – przymiotnikiem w mianowniku, oba człony pisze się wielką literą (Wielki słownik ortograficzny, red. E. Polański, PWN, Warszawa 2006, s. 48). Poprawny jest więc zapis: Jezioro Białe.

Katarzyna Bliźniewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Maj 2016 - 11:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Maj 2016 - 11:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakich liter należy użyć w zdaniu: „Przesyłam życzenia panu wraz z rodziną”?

Użycie wielkiej litery ze względów uczuciowych i grzecznościowych jest indywidualną sprawą piszącego. Przepisy ortograficzne pozostawiają w tym wypadku użytkownikom języka dużą swobodę, ponieważ użycie wielkiej litery jest wyrazem ich postawy uczuciowej (np. szacunku, miłości, przyjaźni) w stosunku do osób, do których piszą, lub w stosunku do tego, o czym piszą.

Wielką literą piszemy m.in. nazwy osób, do których się zwracamy w listach prywatnych i oficjalnych oraz w podaniach urzędowych, a także nazwy osób bliskich adresatowi lub piszącemu. Pisownia wielką literą obejmuje również przymiotniki i zaimki, które się odnoszą do tych nazw osób. Nazwy osób trzecich, jeśli te osoby są bliskie nam lub osobie, do której się zwracamy, także możemy wyróżnić wielką literą.

Rozpatrywane zdanie w swojej wzorcowej formie powinno zatem być zapisane następująco: Przesyłam życzenia Panu wraz z Rodziną.

Aleksandra Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Maj 2016 - 11:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Maj 2016 - 11:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „prace ogólno+porządkowe”?

Prawidłowy zapis to prace ogólnoporządkowe. Zasady pisowni polskiej mówią, że przymiotniki złożone z dwóch członów nierównorzędnych znaczeniowo (tj. gdy główne znaczenie zawarte jest w członie drugim, natomiast człon pierwszy tylko określa je bliżej) piszemy łącznie. W tym wypadku chodzi o prace porządkowe, a człon  ogólno- charakteryzuje bliżej rodzaj tych prac porządkowych (ogólne prace porządkowe).

Anna Bokwa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „poza+antenowy telefoniczny dyżur specjalisty”?

Jak podają Zasady pisowni i interpunkcji, wszystkie przedrostki, zarówno rodzime, jak i obce, z wyrazami pospolitymi pisze się łącznie (Wielki słownik ortograficzny, red. E. Polański, PWN, Warszawa 2006, s. 69). Zatem poprawny jest zapis: pozaantenowy telefoniczny dyżur specjalisty.

Katarzyna Bliźniewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nowo+zjednany”?

W języku polskim zestawienia, których pierwszym członem jest przysłówek, a drugim imiesłów odmienny lub przymiotnik, zapisujemy oddzielnie. W przypadku wyrażenia nowo zjednany pierwszym członem jest właśnie przysłówek, a drugim – imiesłów przymiotnikowy. Dlatego to połączenie zapisujemy oddzielnie.

Istnieją wprawdzie połączenia przysłówka oraz imiesłowu lub przymiotnika, które zapisujemy łącznie. Dzieje się tak wtedy, kiedy elementy tych połączeń scaliły się i nie wykazują doraźnej cechy obiektu, do którego się odnoszą, lecz oznaczają jego stałą właściwość, np. klej szybkoschnący. W wypadku zestawienia nowo zjednany taka sytuacja jednak na pewno nie zachodzi.

Elżbieta Stopa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy: „brunatno-żółte larwy” czy „brunatnożółte larwy”?

Zgodnie z zasadami pisowni łącznej i rozłącznej, jeśli mamy do czynienia z przymiotnikiem złożonym z dwu członów nierównorzędnych znaczeniowo, tzn. takich, w których główne znaczenie zawarte jest w członie drugim, natomiast człon pierwszy określa bliżej to znaczenie, pisownia powinna być łączna. Jeśli natomiast dany przymiotnik złożony jest z dwóch członów równorzędnych znaczeniowo, powinien być zapisany z łącznikiem między obu członami. W wyżej wymienionym wypadku należałoby więc określić, czy larwy są koloru żółtego o odcieniu brunatnym (wtedy obowiązuje pisownia łączna: brunatnożółte larwy), czy też są na przykład żółte z brunatnymi plamami (wtedy poprawna jest pisownia z łącznikiem: brunatno-żółte larwy).

 Agnieszka Gorlak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Który zapis jest poprawny: „pierwszy po Bogu” czy „pierwszy po bogu”?

Prawidłowy jest zapis pierwszy po Bogu, ponieważ wyrażenie to charakteryzuje czyjąś rolę poprzez odniesienie do Boga. Dotyczy ono przede wszystkim kapitana statku lub dowódcy okrętu – jako tych, nad którymi jest już tylko Bóg, ponieważ na morzu nie mają nad sobą zwierzchników, np. Każdy, kto zdecydował się popłyną, musi pamiętać, że – jak to na statku – kapitan jest pierwszy po Bogu i ma zawsze rację; Oczywiście na mostku zawsze musiał pozostawać kapitan, zastępca dowódcy okrętu lub oficer upoważniony przez pierwszego po Bogu (cytaty z Internetu). Rzadziej pierwszymi po Bogu nazywa się inne osoby, które w danym miejscu są najważniejsze, np. Instruktorka prowadząca zajęcia jest pierwsza po Bogu w naszym studio; Często jest tak, że panie w rejestracji, jako pierwsze po Bogu, decydują i koniec; Reżyser był pierwszy po Bogu i o wszystkim decydował. W Kościele miano pierwszej po Bogu nadaje się Najświętszej Maryi Pannie.

Anna Bokwa
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 26. Kwiecień 2016 - 23:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 26. Kwiecień 2016 - 23:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „k/Konserwator z/Zabytków”?

W języku polskim wszystkie wyrazy pospolite piszemy małą literą. Zgodnie z tą zasadą nazwę zawodu konserwator zabytków zapiszemy małymi literami.

Elżbieta Stopa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 26. Kwiecień 2016 - 23:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 26. Kwiecień 2016 - 23:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak napisać ,,dopust b/Boży”?

W wyrażeniu dopust boży przymiotnik boży zasadniczo piszemy małą literą. Taką pisownię zaleca m.in. Wielki słownik ortograficzny pod red. Edwarda Polańskiego, który wyrażenie dopust boży notuje pod hasłem dopust; cytat zawierający wyrażenie dopust boży znajdziemy też pod hasłem dopust w Uniwersalnym słowniku języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza. Użycie małej litery motywowane jest tym, że tak właśnie – jak podaje Pisownia słownictwa religijnego (Tarnów 2011) – zapisujemy przymiotnik b/Boży w wyrażeniach potocznych, pozbawionych głębszej treści religijnej, takich jak boża krówka, iskra boża ‘talent’, dary boże ‘jedzenie i picie’, a wyrażenie dopust boży ma charakter potoczny, por. dopust ‘zdarzenie, głównie złe, rozumiane jako zesłane przez siłę wyższą’.

Dużą literą natomiast piszemy przymiotnik Boży jako przymiotnik dzierżawczy pochodny od rzeczownika Bóg i odnoszący się do Boga, np. plan Boży, prawda Boża, miłosierdzie Boże, łaska Boża. Takie znaczenie może też mieć w niektórych, raczej rzadkich kontekstach przymiotnik Boży występujący w wyrażeniu dopust Boży i wówczas należy go zapisywać dużą literą, np. Zjawiska meteorologiczne budziły grozę. Wierzono, że piorun to dopust Boży, a powstały w wyniku jego uderzenia ogień był święty i nie wolno go było gasić; Ta susza to nie chwilowy dopust Boży. Ani kara Boska (cytaty z Narodowego Korpusu Języka Polskiego), Wola Boża a dopust Boży (tytuł artkułu, katolik.pl); Wielu rzeczy Bóg dla nas nie chce. Nie chce, aby spotkało człowieka jakieś nieszczęście, a tymczasem inny człowiek, nie panujący nad swoimi potrzebami upił się i powodując wypadek, zabił człowieka. Dopust Boży. […] To, co jest dopustem Boga wynika z tego, że wielu ludzi nie liczy się z Bożym planem zarówno wobec siebie, jak i wobec innych ludzi (pierzchalski.eccelsia.org.pl).

Ewa Rogowska-Cybulska
Monika Lidzbarska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 26. Kwiecień 2016 - 23:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 26. Kwiecień 2016 - 23:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakimi literami powinno się zapisywać wyrażenie „ś/Święto l/Lotnictwa”?

Zgodnie z zasadami pisowni nazwy świąt i dni świątecznych powinny być w języku polskim zapisywane wielkimi literami. Pełna nazwa własna tego święta, przypadającego w Polsce 28 sierpnia, to Święto Lotnictwa Polskiego, np. Od 1993 r. dzień 28 sierpnia jest Świętem  Lotnictwa Polskiego, obchodzonym dla upamiętnienia zwycięstwa kapitana Franciszka Żwirki i inżyniera Stanisława Wigury na międzynarodowych zawodach lotniczych w Berlinie w 1932 r.
Natomiast w znaczeniu pospolitym zapisujemy to wyrażenie małymi  literami, np. Jest to wspólne święto lotnictwa cywilnego, wojskowego oraz przemysłu lotniczego.
Agnieszka Gorlak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 26. Kwiecień 2016 - 23:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 26. Kwiecień 2016 - 23:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „Poradnik l/Laryngologiczny”?

Poprawny zapis to „Poradnik laryngologiczny” lub „Poradnik Laryngologiczny”, w zależności od tego, do czego odnosi się wyrażenie, którego dotyczy pytanie. Drugi człon tego wyrażenia piszemy małą literą, gdy chodzi o tytuł książki, zgodnie z zasadą, że w tytułach książek, broszur itp. wielką literą piszemy tylko pierwszy wyraz (wyjątek stanowią oczywiście wchodzące w skład tych tytułów nazwy własne). Natomiast jeśli „Poradnik Laryngologiczny” to nazwa czasopisma, wtedy oba człony powinny rozpoczynać się wielkimi literami. Wynika to z zasady, że w tytułach gazet, czasopism i cykli wydawniczych oraz w nazwach wydawnictw seryjnych wielką literą piszemy wszystkie wyrazy (z wyjątkiem przyimków i spójników występujących wewnątrz tych nazw).

Monika Pohoryłko

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 26. Kwiecień 2016 - 23:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 26. Kwiecień 2016 - 23:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisujemy nazwę „m/Mamiya” (marka aparatu fotograficznego)?

Według zasad polskiej ortografii nazwy firm, marek i typów wyrobów przemysłowych piszemy wielką literą, zatem napiszemy: aparat marki Mamiya.
Natomiast jeśli wymieniona nazwa nie oznacza marki firmowej, lecz konkretny przedmiot tej marki, to nazwę tę traktujemy jako pospolitą i piszemy małą literą np. fotografował mamiyą.

Anna Ślusarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 26. Kwiecień 2016 - 23:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy JEZIORO DŁUGIE: małymi czy dużymi literami?

Oba człony tej nazwy piszemy dużymi literami: Jezioro Długie. W dwuczłonowych geograficznych nazwach własnych człony typu jezioro, morze, rzeka itp. piszemy małymi literami tylko wówczas, gdy drugi człon jest rzeczownikiem w mianowniku, np. jezioro Śniardwy, natomiast gdy jest on rzeczownikiem w dopełniaczu, np. Jezioro Wiktorii, lub – jak w tym wypadku – przymiotnikiem, człon pierwszy piszemy dużymi literami.

Dobrawa Kozłowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 26. Kwiecień 2016 - 22:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 26. Kwiecień 2016 - 22:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Ile „i” (jedno czy dwa) należy zapisać w dopełniaczu liczby pojedynczej rzeczownika „Tania”?

Rzeczowniki obcego pochodzenia zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na -nia w dopełniaczu liczby pojedynczej zapisujemy z podwójnym -i (-nii), ponieważ zakończenie to wymawiamy jako [ńji]. Jednak słowiańskie imię Tania wymawiamy zazwyczaj jako [Tańa], a nie [Tańja], jak wymawialibyśmy to imię, byłoby pochodziło z języków zachodnioeuropejskich. W dopełniaczu liczby pojedynczej zapisujemy zatem to imię z jednym ‑i: Tani. Taką formę zawiera m.in. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego.

Dobrawa Kozłowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 13. Kwiecień 2016 - 21:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 13. Kwiecień 2016 - 21:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy poprawnie: „kopalni” czy „kopalnii”?

Jeśli litera i w zakończeniu ‑nia oznacza głoskę zapisywaną zwykle literą j, np. opinia – [op’ińja], begonia – [begońja], Dania – [Dańja], rzeczowniki o tym zakończeniu mają w dopełniaczu liczby pojedynczej -ii, np. opinii, begonii, Danii. Jeśli natomiast litera i oznacza wyłącznie miękkość spółgłoski [ń], np. Ania – [Ańa], piekarnia – [p’jekarńa] kopalnia – [kopalńa], to w dopełniaczu należy pisać ‑i. Poprawna jest więc forma kopalni.

Dobrawa Kozłowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 13. Kwiecień 2016 - 21:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 13. Kwiecień 2016 - 21:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nie+wykonanie” i „nie+wykonano”: razem czy osobno?

Wyraz niewykonanie piszemy łącznie, ponieważ tak właśnie pisze się partykułę nie z rzeczownikami pospolitymi (również odczasownikowymi). Pisownia rozdzielna partykuły nie z rzeczownikami poprawna jest natomiast w wypadku przeciwstawień typu: W tym konkursie wygrywają pomyły, a nie wykonanie; Wszytko byłoby w tej historii na dobrej drodze, gdyby nie wykonanie; Nie sztuka błysnąć, gdy całe zdjęcie „robi” nie wykonanie, lecz temat (przykłady zaczerpnięte z Internetu).
Natomiast nie wykonano piszemy rozdzielnie, ponieważ partykułę nie z nieosobowymi formami czasowników na ‑no, ‑to pisze się rozdzielnie.
Dobrawa Kozłowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 13. Kwiecień 2016 - 21:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 13. Kwiecień 2016 - 21:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nie+przekraczający” i „nie+przekraczalny”?

Partykułę przeczącą nie z imiesłowami przymiotnikowymi piszemy od grudnia 1997 r. łącznie, niewątpliwie poprawna jest więc forma nieprzekraczający. Ciągle jednak poprawne są również formy pisane według zasad sprzed grudnia 1997 r. Z imiesłowem w znaczeniu przymiotnikowym partykułę nie pisano wówczas łącznie, natomiast z imiesłowem w znaczeniu czasownikowym – rozdzielnie. Obecnie w tym drugim wypadku poprawna jest więc zarówno pisownia rozdzielna, np. Pozwolenie jest ważne przez okres nie przekraczający pięciu lat, jak i łączna, np. Pozwolenie jest ważne przez okres nieprzekraczający pięciu lat. Zawsze natomiast poprawna jest pisownia rozdzielna połączenia nie przekraczający w wypadku wyraźnych przeciwstawień, np. w zdaniu Pogoda byłaby idealna, gdyby nie przekraczający 55 km/godz. wiatr.

Jeśli chodzi o wyraz przekraczalny, to jest on przymiotnikiem, toteż poprawnie piszemy łącznie: nieprzekraczalny, np. Termin ten jest nieprzekraczalny. Pisownia rozdzielna byłaby poprawna tylko w zdaniu, w którym wystąpiłby wyraźnie czemuś przeciwstawiony przymiotnik przekraczalny.

Dobrawa Kozłowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 13. Kwiecień 2016 - 21:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 13. Kwiecień 2016 - 21:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką literą piszemy „g/Góra Bajon”: małą czy dużą ?

Wprawdzie nigdzie nie znalazłam informacji o istnieniu takiej góry, ale pisownia tego wyrażenia nie jest skomplikowana. Według zasad ortograficznych wyrazy takie jak morze, półwysep, góra, jezioro, przełęcz itp., które rozpoczynają wielowyrazowe nazwy geograficzne, piszemy wielką literą, jeśli wchodzą one ściśle w skład takiej nazwy własnej, tj. jeśli jej drugi człon  jest rzeczownikiem w dopełniaczu (np. Góra Kościuszki) lub przymiotnikiem (np. Góry Świętokrzyskie), natomiast małą literą, jeśli są to określenia gatunkowe, tj. jeśli drugi człon jest rzeczownikiem w mianowniku (np. góra Śnieżka). W wypadku wyrażenia góra Bajon zachodzi ta druga sytuacja, toteż człon góra piszemy w nim małą literą.

Martyna Małkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Kwiecień 2016 - 21:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 12. Kwiecień 2016 - 21:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Który zapis jest poprawny: „Albanii” czy „Albani”?

Wyrazy zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na -nia piszemy w dopełniaczu przez -i bądź ‑ii – w zależności od ich pochodzenia (obcego lub rodzimego) oraz od wymowy formy mianownika.

Jeżeli dany rzeczownik jest rodzimy, a jego zakończenie w mianowniku brzmi [ńa], to w dopełniaczu piszemy -i, np. kuchni, szklarni, babuni. W wypadku rzeczowników obcego pochodzenia kończących się w mianowniku na [ńja] piszemy w dopełniaczu ‑ii. Ponieważ wyraz Albania jest obcego pochodzenia, a w jego wymowie w mianowniku wyraźnie słychać [ńja], zatem poprawna jest forma Albanii

Ewa Rogowska-Cybulska
Martyna Małkowska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 6. Kwiecień 2016 - 23:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 6. Kwiecień 2016 - 23:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „trudno+zmywalny”: razem czy osobno?

Łączna pisownia tego wyrażenia to błąd często spotykany w ulotkach i reklamach. Według zasad ortografii polskiej połączenia przysłówków z przymiotnikami lub imiesłowami przymiotnikowymi pisze się rozłącznie, poprawna jest zatem forma trudno zmywalny. Pisownia łączna tego typu połączeń dopuszczalna jest tylko w sytuacji, gdy składniki takiego połączenia scaliły się i wskazują na trwałą właściwość obiektu, do którego się odnoszą. W wypadku połączenia trudno zmywalny taka sytuacja nie zachodzi.

Ewa Rogowska-Cybulska
Martyna Małkowska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 6. Kwiecień 2016 - 23:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 6. Kwiecień 2016 - 23:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „groch nie+łuskany”: razem czy osobno?

Groch niełuskany piszemy łącznie. Wyraz łuskany jest imiesłowem przymiotnikowym biernym, a przeczenie nie z imiesłowami przymiotnikowymi pisze się łącznie. Pisownię rozdzielną nie z imiesłowem przymiotnikowym można zastosować ewentualnie w wypadku czasownikowego znaczenia takiego imiesłowu (choć i w tym znaczeniu poprawna jest pisownia łączna), ale w wyrażeniu groch niełuskany taka sytuacja nie zachodzi, gdyż wyrażenie to nazywa pewien spotykany w handlu gatunek nasion grochu, a więc stałą cechę grochu, imiesłów niełuskany występuje tu zatem w znaczeniu przymiotnikowym.

Ewa Rogowska-Cybulska
Martyna Małkowska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 6. Kwiecień 2016 - 23:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 6. Kwiecień 2016 - 23:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać wyrażenie „umowa wieczysto+księgowa”?

Poprawny zapis tego połączenia to wieczystoksięgowa. Jest to wyrażenie nierównorzędne,chodzi tu bowiem o umowę, która została zapisana w księdze wieczystej. Zgodnie z regułą [136] przymiotniki złożone z członów nierównorzędnych piszemy łącznie.

Monika Pohoryłko

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Marzec 2016 - 23:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 30. Marzec 2016 - 23:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy ,,sumy poza + bilansowe”?

W języku polskim wszystkie przedrostki (rodzime i obce), m.in. poza‑, w połączeniach z wyrazami pospolitymi pisze się łącznie. Zgodny z normą jest więc następujący zapis: sumy pozabilansowe.

Monika Lidzbarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Marzec 2016 - 23:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 30. Marzec 2016 - 23:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nowo+zorganizowany”: razem czy osobno?

Połączenie nowo+zorganizowany piszemy oddzielnie, gdyż jest ono jednym z zestawień, które składają się w pierwszym członie z przysłówka (tu: nowo), a w drugim z imiesłowu odmiennego lub przymiotnika (tu: zorganizowany). Takie zestawienia piszemy oddzielnie.

Mikołaj Ostrowski

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Marzec 2016 - 23:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 30. Marzec 2016 - 23:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „średnio+wydajny”: razem czy osobno?

Połączenie to piszemy osobno: średnio wydajny, ponieważ według zasad pisowni polskiej wyrażenia, w których pierwszy człon jest przysłówkiem, a drugi jest imiesłowem odmiennym lub przymiotnikiem określanym przez ten przysłówek, traktuje się jako zestawienia i pisze rozdzielnie.

Aleksandra Muszarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nowo+założony”: razem czy osobno?

Piszemy oddzielnie: nowo założony, ponieważ połączenie przysłówka i określanego przez  niego imiesłowu przymiotnikowego lub przymiotnika traktujemy jako zestawienie, por. dawno odkryty, trudno dostępny, mało używany, długo oczekiwany, krótko obcięty, jasno nakrapiany.

Agnieszka Żur

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakimi literami piszemy rasy psów?

Rasy psów piszemy małymi literami, np. jamnik, dalmatyńczyk, basset, bolończyk, bulterier, owczarek niemiecki, chart afgański, szpic japoński, gończy bośniacki szorstkowłosy. Duże litery w nazwach ras pojawiają się tylko wtedy, gdy w skład nazwy rasy wchodzi nazwa własna, np. nazwa geograficzna, por. owczarek z Majorki, owczarek z Bergamo, lub nazwa osobowa, por. pies świętego Bernarda, gryfon Korthalsa, gończy Hamiltona.

Klaudia Kluj-Kozłowska
Ewa Rogowska-Cybulska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „m/Makroregion p/Pomorski”?

Makroregion to obszar obejmujący kilka jednolitych pod jakimś względem regionów. W znaczeniu nazwy pospolitej powinien zostać zapisany małymi literami, np. Teren od północy graniczy z Pobrzeżem Koszalińskim, a od wschodu z Pobrzeżem Gdańskim, tworząc makroregion pomorski. Jeśli jednak użyjemy tej nazwy jako komponentu wielowyrazowej nazwy własnej, np. Związek Stowarzyszeń Kultury Fizycznej Makroregion Pomorski, oba człony powinniśmy rozpoczynać dużą literą, podobnie jak pozostałe składniki takiej nazwy.

Klaudia Kluj-Kozłowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy: „jumbo jet” czy „Jumbo Jet”?

Jak podają Wielki słownik ortograficzny języka polskiego pod red. Edwarda Polańskiego i  internetowy Słownik języka polskiego PWN (http://sjp.pwn.pl), wyrażenie jumbo jet ‘wielki pasażerski samolot odrzutowy’ piszemy małymi literami. Dużymi literami zapisujemy natomiast nazwę marki Boeing 747, np. Szerokokadłubowe samoloty pasażerskie Boeing 747 mają od 360 do 660 miejsc. Gdy jednak używamy tego wyrazu jako nazwy pospolitej konkretnego egzemplarza samolotu, stosujemy małą literę, np. Jego koledzy polecieli boeingiem 747.

Ewa Rogowska-Cybulska

 

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak napisać „dom b/Boży”?

W znaczeniu ‘kościół’ wyrażenie to należy zapisywać następująco: dom Boży. Taką pisownię zaleca publikacja pt. Pisownia słownictwa religijnego autorstwa Renaty Przybylskiej i Wiesława Przyczyny (Tarnów 2011, s. 70). Dla zapisywania peryfraz (omówień)  autorzy przyjmują zasadę, że peryfrazy nazw, które zapisuje się małą literą, też powinny być zapisywane małymi literami. W peryfrazie dom Boży wyraz dom piszemy małą literą. Przymiotnik Boży, pochodny od rzeczownika Bóg, piszemy tu natomiast wielką literą, ponieważ odnosi się on do Boga, por. też plan Bożylud Bożyprawda Boża, królestwo Bożemiłosierdzie Bożełaska Bożaopatrzność Boża.

Natomiast gdy zestawienie to jest wykorzystywane jako nazwa własna (np. jako nazwa wspólnoty modlitewnej), oba człony piszemy dużymi literami.

Klaudia Kluj-Kozłowska
Ewa Rogowska-Cybulska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy: „budżet państwa” czy „Budżet Państwa”?

Zgodnie z zasadą zapisywania małą literą wyrazów i wyrażeń, które są używane w znaczeniu pospolitym, zestawienie budżet państwa ‘podstawowy plan finansowy obejmujący dochody i wydatki państwa (władzy rządowej), uchwalany na okres roku budżetowego’ zapisujemy małymi literami. Wielkimi literami zapisujemy natomiast wyrażenie Skarb Państwa – jako nazwę konkretnej instytucji reprezentującej państwo w obrocie prawnym. W znaczeniu gatunkowym również to wyrażenie piszemy małymi literami, np. Państwa członkowskie pozwoliły pieniądzom wpłynąć do ich skarbów państwa.

Klaudia Kluj-Kozłowska
Ewa Rogowska-Cybulska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy ARMATOR: dużą czy małą literą?

Poprawny zapis tego słowa powinien rozpoczynać się małą literą. Wynika to z zasady, iż małą literą piszemy wszystkie wyrazy pospolite, o ile nie są one częścią nazwy własnej. Armator ‘osoba lub firma eksploatująca statek’ to wyraz pospolity.

Klaudia Kluj-Kozłowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika „tuleja”?

W dopełniaczu i miejscowniku liczby pojedynczej rzeczowników zakończonych w mianowniku  liczby pojedynczej na -eja piszemy -ei. Zatem dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika tuleja to tulei.

Mateusz Nawrocki

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy dopełniacz rzeczownika „plebania”: przez jedno „i” czy przez dwa („ii’)?

Piszemy plebanii. Jest to słowo zapożyczone z łaciny i wymawiane w mianowniku liczby pojedynczej jako [plebańja], a rzeczowniki zapożyczone zakończone w mianowniku na -nia, wymawianym jako [ńja], mają w dopełniaczu zakończenie -nii.

Andrzej Karolczak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Który zapis jest poprawny: „opinii” czy „opini”?

Poprawnym zapisem jest opinii. Wynika to z zasady, że jeśli -ia występuje po n, to w tych wyrazach, których zakończenie wymawiamy jako [-ńja], piszemy ‑nii; wyraz opina wymawiamy jako [op’ińja].

Patryk Prill

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Nazwy zakończone w mianowniku na „-ia” w dopełniaczu liczby pojedynczej piszemy przez jedno lub dwa „i” w zależności od tego, czy to nazwa rodzima, czy obca. Jak zatem zapisujemy dopełniacz od nazwy „Polonia”, która odnosi się do naszego państwa?

Poprawny jest zapis Polonii, ponieważ jest to forma zlatynizowana i traktujemy ją jak wyrazy obcego pochodzenia, por. też CracoviaCracovii, Varsovia – Varsovii.

Aleksandra Muszarska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać „złoto/medalowy”: razem, osobno czy z łącznikiem?

Wyraz ten należy zapisywać łącznie: złotomedalowy, ponieważ przymiotniki złożone, których człony nie są równorzędne znaczeniowo, lecz człon pierwszy dookreśla znaczenie członu drugiego, pisze się razem. Przymiotnik złotomedalowy, stosowany przez myśliwych oraz wędkarzy, np. złotomedalowe byki, złotomedalowe parostki, złotomedalowy rogacz, brzana złotomedalowa, ma znaczenie ‘kwalifikujący się na złoty medal’ i pochodzi od wyrażenia złoty medal, jest zatem zbudowany z członów nierównorzędnych.

Agata Grocholska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „sześcio/krotny”: razem czy osobno?

Przymiotnik sześciokrotny ‘powtarzający się sześć razy’, ‘taki, który osiągnął coś sześć razy’ lub ‘sześć razy większy lub mniejszy od czegoś’ piszemy łącznie, ponieważ łącznie zapisuje się przymiotniki złożone z członów nierównorzędnych, np. sześciokątny, sześcioletni, sześciomiesięczny, sześcioosobowy, sześciostrzałowy, sześciotygodniowy. W tekstach niebeletrystycznych możemy także zastosować zapis cyfrowo-literowy: 6-krotny.

Wiktoria Ratkowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nowo+zakupiony”: razem czy osobno?

Poprawny zapis to nowo zakupiony. Przysłówek nowo piszemy zawsze osobno z określanymi przez niego imiesłowami przymiotnikowymi lub przymiotnikami, np. nowo wybudowanynowo budowanynowo powstałynowo powstający, ponieważ zestawienia przysłówków i określanych przez nie imiesłowów przymiotnikowych lub przymiotników zapisujemy osobno.

Adam Hraish

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „trudno+zbywalny”?

Poprawny zapis to: trudno zbywalny, ponieważ zestawienia przysłówków (tu: trudno) i określanych przez nie przymiotników (tu: zbywalny) lub imiesłowów przymiotnikowych zasadniczo piszemy rozdzielnie. Niektóre podobne połączenia wyrazowe ulegają leksykalizacji, czyli zaczynają być odczuwane jako pojedynczy wyraz. Piszemy np. płyta długogrająca i zestaw głośnomówiący, a także lekkostrawny lub lekko strawny (obie formy można znaleźć w słownikach ortograficznych). Wydaje się jednak, że powyższy przykład to doraźne połączenie wyrazowe, którego nie ma potrzeby pisać łącznie.

Adam Hraisch

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy zapisywać przymiotnik „rzymsko+katolicki”. W Internecie jest pisownia z łącznikiem i bez łącznika.

Przymiotnik rzymskokatolicki należy zapisywać łącznie, bez łącznika. Łącznik stosuje się w przymiotnikach złożonych z członów równorzędnych, np. biało-czerwony ‘biały i czerwony’. Gdy człony przymiotnika są nierównorzędne, a pierwszy z członów określa ten drugi, jak w wypadku przymiotnika rzymskokatolicki ‘ katolicki w obrządku rzymskim’, łącznika się nie stosuje.

Marta Zielezińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nowo+wydany”: razem czy osobno?

Poprawną formą zapisu tego połączenia jest nowo wydany. Wyrażenia, w których pierwszy człon jest przysłówkiem, a drugi jest imiesłowem odmiennym lub przymiotnikiem określanym przez ten przysłówek, traktuje się jako zestawienia i pisze rozdzielnie, np. cicho pisząca (maszyna), daleko idący (wniosek), dziko rosnący, jednakowo brzmiący.

Aleksandra Muszarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „w związku z nie+wyznaczeniem”: razem czy osobno?

Połączenie to piszemy razem, ponieważ wyznaczenie to rzeczownik pochodzący od czasownika, a partykułę nie z rzeczownikami pisze się łącznie. Oddzielnie zapisujemy tylko takie połączenia nie z rzeczownikami, które stanowią wyraźne przeciwstawienia, np. Liczy się nie wyznaczenie celu, ale jego realizacja.

Maja Cendrowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Skrótowiec od „produkt krajowy brutto” to „pkb” czy „PKB”?

Skrótowce literowe i głoskowe piszemy w całości wielkimi literami np. GOPR, MEN, PAN, UG. Poprawny skrótowiec wyrażenia produkt krajowy brutto to zatem PKB. Taki zapis potwierdza m.in. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego.

Klaudia Kluj-Kozłowska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „p/Płyta r/Redłowska”?

Płyta Redłowska to nazwa jednego z gdyńskich osiedli, a wielowyrazowe nazwy osiedli piszemy wielkimi literami, np. Złote Łany, Małe Przymorze, Przymorze  Wielkie. Małą literą piszemy jedynie stojący na początku takiej nazwy wyraz osiedle, jeśli stanowi on nazwę gatunkową, np. osiedle Płyta Redłowska.

Klaudia Kluj-Kozłowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy PARK SKARYSZEWSKI? (Chodzi o duże i małe litery).

Piszemy park Skarszewski, ponieważ według zasad pisowni polskiej, „jeśli stojący na początku nazwy wyraz: ulica, aleja, bulwar, osiedle, plac, park, kopiec, kościół, klasztor, pałac, willa, zamek, most, molo, brama, pomnik, cmentarz itp. jest tylko nazwą gatunkową (rodzajową), piszemy go małą literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy – wielką literą”.

Aleksandra Muszarska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak napisać wyrażenie „k/Krzyż Sukiennic”?

Wyraz Sukiennice piszemy oczywiście dużą literą, tak bowiem zapisujemy jedno- i wielowyrazowe nazwy dzielnic, ulic, placów, rynków, ogrodów, parków, bulwarów, budowli, zabytków, obiektów sportowych itp., np. Wawel. Krzyż Sukiennic to miejsce przecięcia się szlaków komunikacyjnych w obrębie Sukiennic, por.: „Pierwsze kramy sukienne stanęły pośrodku głównego placu miasta jako łącznik pomiędzy czterema traktami: ze wschodu na zachód oraz z północy na południe. Tymi traktami są obecnie ulice św. Jana i Bracka oraz Szewska i Sienna. W budynku Sukiennic te trakty przecinały się, tworząc tzw. krzyż sukiennic, który możemy oglądać w obecnych Sukiennicach” (http://www.nabutach.pl/polska/krakow/177-sukiennice-krakow). Wyraz krzyż występuje w tym wyrażeniu w znaczeniu pospolitym ‘przedmiot w kształcie dwóch linii przecinających się pod kątem prostym’. W tym samym znaczeniu słowo to występuje m.in. w wyrażeniu krzyże okien, które pojawia się w zdaniu cytowanym przez Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego: Dom był gładki jak ściana, o dużych, ciemnych krzyżach okien. Poprawny jest zatem zapis krzyż Sukiennic.

Klaudia Kluj-Kozłowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Piszemy „Szopenowski” („Chopinowski”) czy „szopenowski” („chopinowski”)?

Pisownia tego przymiotnika zależy od jego znaczenia.

Dużą literą piszemy przymiotniki dzierżawcze (odpowiadające na pytanie czyj?) utworzone od nazw własnych, np. Sabałowa bajka, komedia Molierowska ‘komedia Moliera’, Miłoszowe wiersze, a zatem również nokturny Szopenowskie (Chopinowskie), muzyka Szopenowska (Chopinowska).

Małą literą piszemy przymiotniki jakościowe (odpowiadające na pytanie jaki?, tzn. taki, który poprzez związek z kimś lub też ogólne nawiązanie do jakiejś postaci – czymś się charakteryzuje) utworzone od imion własnych, np. ogród jordanowski, porównanie homeryckie, rok mickiewiczowski, syzyfowa praca, wiek balzakowski, a zatem także konkurs szopenowski (chopinowski), legenda szopenowska (chopinowska).

Aleksandra Muszarska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy: „Newtonowski” czy „newtonowski”?

Obie formy są poprawne w zależności od sytuacji.

Przymiotniki utworzone od nazwisk piszemy wielką literą, gdy odpowiadają na pytanie czyj, a małą literą, gdy odpowiadają na pytanie jaki. W praktyce do wielu obiektów, z których nazwą łączy się taki przymiotnik, można odnieść zarówno jedno, jak i drugie pytanie. Tak właśnie jest z mechaniką Newtona – Newtonowską, skoro stworzył ją Isaac Newton, i newtonowską, ponieważ istnieje niezależnie od niego i bez niego też by istniała.

Mateusz Nawrocki

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „pompa ssąco+tłocząca”: razem, czy osobno?

Poprawna forma zapisu tego przymiotnika złożonego to pompa ssąco-tłocząca. W przymiotniku tym używamy dywizu, czyli łącznika, ponieważ zbudowany jest on z członów równorzędnych. Pompa ta ssie oraz tłoczy.

Agnieszka Mazelewska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nowo+utworzony”: razem czy osobno?

Wyrażenie nowo utworzony należy pisać osobno, podobnie jak w wypadku innych wyrażeń, których pierwszy człon jest przysłówkiem, a drugi imiesłowem odmiennym lub przymiotnikiem określanym przez ten przysłówek, np.: wolno stojący, daleko idący. Wyrażenia te traktowane są jako zestawienia, toteż pisane są oddzielnie.

Weronika Dzierżawska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy pisać „nie+wywiązywanie się z umów”: razem czy osobno?

W wypadku użycia połączenia nie+wywiązywanie się z umów jako rzeczownika zaprzeczonego piszemy partykułę przeczącą nie razem z rzeczownikiem: niewywiązywanie się z umów, np. Niepokoi mnie niewywiązywanie się z umów. Wyjątkowo zapiszemy nie z rzeczownikiem osobno, kiedy dokonujemy przeciwstawienia: np. To nie wywiązywanie się z umów było przyczyną szybkiego awansu, ale znajomość z przełożonymi.

Martyna Hoppe

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy napisać „nie+uroniona łza”: razem czy osobno?

Nie+uroniona łza piszemy razem, czyli: nieuroniona łza. Jest tak, gdyż – jak podaje Wielki słownik języka ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego – partykułę nie jako wykładnik zaprzeczenia piszemy z imiesłowami przymiotnikowymi łącznie, niezależnie od znaczenia tego imiesłowu. Pisownia rozdzielna jest jednak dopuszczalna w wypadku, gdy imiesłów przymiotnikowy występuje w znaczeniu czasownikowym. Połączenia nieuroniona jeszcze łza, dawno nieuroniona łza moglibyśmy zatem zapisać również jako nie uroniona jeszcze łza, dawno nie uroniona łza.

Michał Żołnierowicz
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Który zapis jest poprawny: „w Gdańsku-Oruni” czy „w Gdańsku-Orunii”?

Poprawną formą jest w Gdańsku-Oruni – ze względu na rodzimość nazwy własnej Orunia oraz wymowę zakończenia formy mianownika [ńa], nie [ńja]. Podobnie zapisujemy dopełniacz wyrazów jaskinia, Gdynia czy uczelnia: jaskini, Gdyni, uczelni.

Marta Czerlińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 17. Marzec 2016 - 00:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 17. Marzec 2016 - 00:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy dopełniacz od „Szwajcaria Kaszubska”: przez jedno czy przez dwa „i”? Traktujemy tę nazwę jak rodzimą, czy jak obcą?

Poprawnie odmieniony dopełniacz brzmi Szwajcarii Kaszubskiej, gdyż w przypadkach zależnych obcych rzeczowników rodzaju żeńskiego zakończonych w mianowniku na ‑ia w dopełniaczu piszemy ‑ii. Nie ma wątpliwości, iż kłopotliwy w odmianie wyraz (nie całe zestawienie) jest pochodzenia obcego, dlatego przy jego zapisywaniu ma zastosowanie reguła dotycząca wyrazów zapożyczonych.

Weronika Formela

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 17. Marzec 2016 - 00:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 17. Marzec 2016 - 00:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać dopełniacz nazwy miejscowej „Nowa Cerkiew”?

Jak podaje Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części (http://ksng.gugik.gov.pl/urzedowe_nazwy_miejscowosci.php), forma dopełniacza nazwy miejscowej Nowa Cerkiew to Nowej Cerkwi. W dopełniaczu członu rzeczownikowego zapisujemy jedno i, ponieważ jest to wyraz rodzimy.

Aleksandra Muszarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 17. Marzec 2016 - 00:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 17. Marzec 2016 - 00:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „staro+warszawski”?

Poprawny zapis tego połączenia to starowarszawski, zgodnie z regułą, że przymiotniki złożone z członów nierównorzędnych piszemy łącznie. Starowarszawski to przymiotnik złożony z członów nierównorzędnych, znaczy bowiem ‘związany ze starą Warszawą’.

Daniela Różańska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 6. Marzec 2016 - 16:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 6. Marzec 2016 - 16:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy pisać „państwowo+prywatny”: łącznie czy z łącznikiem?

Według Wielkiego słownika ortograficznego PWN pod red. Edwarda Polańskiego przymiotnik ten należy pisać z łącznikiem, ponieważ łącznik pomiędzy członami sygnalizuje ich równorzędność: państwowo-prywatny to ‘państwowy i prywatny’, np. bank państwowo-prywatny to ‘bank częściowo państwowy, częściowo prywatny’.

Aleksandra Muszarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 6. Marzec 2016 - 16:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 6. Marzec 2016 - 16:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nowo+położony”: razem czy osobno?

Wyrażenia, w których pierwszy człon jest przysłówkiem, a drugi jest imiesłowem odmiennym lub przymiotnikiem określanym przez ten przysłówek, traktuje się jako zestawienia i pisze rozdzielnie. Piszemy zatem osobno: nowo położony.

Mateusz Nawrocki

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 6. Marzec 2016 - 16:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 6. Marzec 2016 - 16:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy pisać „nie+pobieranie”: razem czy osobno?

Partykułę nie jako wykładnik zaprzeczenia piszemy  z rzeczownikami łącznie, nawet jeżeli jest to rzeczownik odczasownikowy, na przykład: niedopuszczenie, niezorganizowanie. Prawidłowo należy więc pisać niepobieranie. Rozłączną pisownię zachowujemy natomiast wówczas, gdy w zdaniu pojawia się wyraźne przeciwstawienie, np. Karane jest nie pobieranie, ale udostępnianie utworu; Przygotowanie do pobierania to jeszcze nie pobieranie.

Małgorzata Trzebiatowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 6. Marzec 2016 - 16:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 6. Marzec 2016 - 16:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „mało/wydajny”: razem czy osobno?

Poprawny jest zapis mało wydajny, ponieważ przysłówek łączący się z przymiotnikiem (a także z imiesłowem przymiotnikowym) piszemy zazwyczaj osobno. Łącznie pisze się tylko nieliczne wyrażenia, które uległy scaleniu, np. płyta długogrająca, zestaw głośnomówiący, klej szybkoschnący.

Victoria Ogievich

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 6. Marzec 2016 - 16:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 6. Marzec 2016 - 16:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „celno+dewizowy”: razem czy osobno?

Według zasad ortograficznych dotyczących pisowni przymiotników złożonych przymiotniki złożone z dwóch członów znaczeniowo równorzędnych piszemy z łącznikiem. Zatem przymiotnik celno+dewizowy ‘celny i dewizowy, dotyczący cła i dewiz’ piszemy następująco: celno-dewizowy, np. informator celno-dewizowy dla turystów, przepisy celno-dewizowe w ruchu turystycznym, deklaracja celno-dewizowa.

Anastazja Wysocka
Ewa Rogowska-Cybulska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 6. Marzec 2016 - 16:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 6. Marzec 2016 - 16:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „polsko+języczny”: łącznie czy z łącznikiem?

Przymiotniki złożone z członów nierównorzędnych znaczeniowo, tzn. takie, w których główne znaczenie zawarte jest w członie drugim, natomiast człon pierwszy określa bliżej to znaczenie, pisze się łącznie, np. zachodniopolski (= dotyczący Polski zachodniej), wielkogabarytowy (= mający wielkie gabaryty), długookresowy (= trwający przez długi okres) i właśnie polskojęzyczny (= posługujący się językiem polskim, napisany w języku polskim, zamieszkały przez ludność posługującą się językiem polskim).

Sylwia Trzebiatowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 4. Marzec 2016 - 01:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 4. Marzec 2016 - 01:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „parking nie+strzeżony”: razem czy osobno?

Piszemy razem: parking niestrzeżony, ponieważ partykułę nie jako wykładnik zaprzeczenia z imiesłowami przymiotnikowymi piszemy od 1997 r. łącznie niezależnie od znaczenia. Można wprawdzie nadal stosować dawną zasadę, że łączna lub rozdzielna pisownia partykuły nie z imiesłowem odmiennym zależy od jego znaczenia: przymiotnikowego lub czasownikowego, ale imiesłów niestrzeżony ma znaczenie przymiotnikowe (nazywa typ parkingu, a więc jego stałą cechę), toteż również w świetle dawnej reguły partykułę nie należało z nim pisać łącznie.

Aleksandra Muszarska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 4. Marzec 2016 - 01:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 4. Marzec 2016 - 01:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nowo+powołany”: razem czy osobno?

Piszem osobno: nowo powołany, ponieważ wyrażenia, których pierwszy człon jest przysłówkiem, a drugi jest imiesłowem odmiennym lub przymiotnikiem określanym przez ten przysłówek, traktuje się jako zestawienia i pisze rozdzielnie.

Patryk Prill

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 4. Marzec 2016 - 01:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 4. Marzec 2016 - 01:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nie+przystąpienie”: razem czy osobno?

Połączenie to piszemy łącznie, ponieważ według zasad pisowni polskiej łącznie piszemy partykułę nie z rzeczownikami, w tym z rzeczownikami odczasownikowymi, do których należy przystąpienie. Wyjątkowo rozłącznie należy zapisywać partykułę nie w wyraźnych przeciwstawieniach, np. Poważne myślenie o przyszłości Polski w Unii powinno zakładać nie przystąpienie Polski do Unii, ale integrację naszego kraju ze strukturami Unii, oraz w strukturach przeczących typu: ani nie przystąpienie, ani nie wstąpienie.

Sylwia Trzebiatowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 4. Marzec 2016 - 01:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 4. Marzec 2016 - 01:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy pisać „klasa mało+liczna”: razem czy osobno?

Wyrażenie klasa mało liczna należy pisać osobno, ponieważ wyrażenia złożone z przysłówka (tu: mało) i przymiotnika lub imiesłowu przymiotnikowego (tu: liczna) zasadniczo piszemy rozdzielnie. Łączna pisownia takich połączeń ma charakter wyjątkowy i może być stosowana wówczas, gdy oba człony uległy scaleniu, np. zestaw głośnomówiący, klej szybkoschnący, chory słabowidzący, płyta długogrająca, człowiek wszystkowiedzący ‘mądry’; zestawienie (klasa) mało liczna nie należy do tej grupy.

Marta Zielezińska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 4. Marzec 2016 - 01:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 4. Marzec 2016 - 01:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak poprawnie pisze się „wysoko/dochodowy”?

Poprawna forma zapisu tego słowa to: wysokodochodowy. Przymiotniki złożone z członów nierównorzędnych znaczeniowo, tzn. takie, w których główne znaczenie zawarte jest w członie drugim, natomiast człon pierwszy określa bliżej to znaczenie, pisze się łącznie, np. wysokodochodowy ‘zapewniający wysoki dochód, dochodowy w wysokim stopniu’, bladoróżowy ‘różowy o bladym natężeniu’, słonogorzki ‘gorzki z posmakiem słonym’.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 21:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 21:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „w razie nie+dotrzymania umowy”: razem czy osobno?

Połączenie niedotrzymanie piszemy w tym kontekście razem, ponieważ nie z rzeczownikami piszemy łącznie, niezależnie od tego, czy jest to wyraz zleksykalizowany (niepokój, nieszczęście, niedotrzymanie), czy też doraźnie utworzony (niekorektor, nieksiążka). Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, gdy partykuła nie jest wyraźnym przeciwstawieniem; piszemy ją wówczas osobno, np. nie korektor, ale redaktor; nie dotrzymanie umowy, ale jej podpisanie.

Anna Jabłonowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 21:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 21:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nowo+położony”: razem czy osobno?

Człon nowo zapisujemy łącznie wówczas, gdy wchodzi on w skład rzeczowników (np. nowonabywca ‘ktoś, kto właśnie kupił coś cennego’) oraz gdy zawierający go przymiotnik złożony pochodzi od wyrażenia składającego się z przymiotnika i rzeczownika (np. noworoczny od Nowy Rok). Oddzielnie piszemy ten człon w połączeniu z imiesłowami przymiotnikowymi lub przymiotnikami, np. nowo narodzony, nowo powstający, nowo wybudowany, nowo otwarty. Poprawny jest zatem zapis: nowo położony (chodnik, dywan).

Klaudia Piotrowiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 21:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 21:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nie+zachowany obiekt zabytkowy”: razem czy osobno?

Od 9 grudnia 1997 r. partykułę nie piszemy z imiesłowami przymiotnikowymi łącznie, niezależnie od ich znaczenia (przymiotnikowego lub czasownikowego). Łącznie zapiszemy więc również połączenie niezachowany obiekt zabytkowy. Nowa zasada dopuszcza jednak jako oboczną również rozłączną pisownię imiesłowów przymiotnikowych, ale tylko w znaczeniu czasownikowym, np. niezachowany do naszych czasów obiekt zabytkowy // nie zachowany do naszych czasów obiekt zabytkowy; niezachowany w całości obiekt zabytkowy // nie zachowany w całości obiekt zabytkowy.

Paulina Morzyc
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 21:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 21:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nie+posługiwanie się”: razem czy osobno?

Wyrażenie nieposługiwanie się piszemy razem, ponieważ wyraz posługiwanie się jest rzeczownikiem, a według zasad ortografii polskiej partykułę nie z rzeczownikami (również odczasownikowymi) piszemy łącznie. Jednak rozdzielnie piszemy to połączenie wówczas, gdy jest ono elementem wyraźnego przeciwstawienia, np. Zarzucono mu nie posługiwanie się wulgaryzmami, lecz błędy gramatyczne; Najsłabsza strona tego tekstu to ani nie posługiwanie się ubogim słownictwem, ani nie błędy gramatyczne, lecz niespójność.

Aleksandra Muszarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 21:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 21:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „lekko+różowy”: razem czy osobno?

Wyrażenie lekko różowy piszemy osobno, ponieważ jest to połączenie przysłówka i określanego przez niego przymiotnika, a takie połączenia piszemy na ogół osobno. Łącznie piszemy tylko takie połączenia przysłówka z przymiotnikiem lub imiesłowem przymiotnikowym, które uległy scaleniu, np. (płyta) długogrająca, (zestaw) głośnomówiący; lekko różowy do nich nie należy.

Damian Szulc

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 21:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 21:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę „r/Regulamin p/Promowania p/Pracy”?

Jeśli Regulamin promowania pracy jest tytułem spisanego zbioru przepisów, to wielką literą zapisujemy pierwszy wyraz, zaś kolejne małą, ponieważ w jedno- i wielowyrazowych tytułach wielką literą piszemy tylko pierwszy wyraz. Jeśli natomiast wyrażenie to występuje nie jako nazwa własna, lecz w znaczeniu  pospolitym, wszystkie jego człony zapisujemy od małych liter, np. W większości zakładów pracy nie ma odrębnych regulaminów promowania pracy.

Magdalena Poleniewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 00:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 00:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak poprawnie piszemy nazwę funkcji „m/Minister o/Obrony n/Narodowej”?

Poprawny zapis nazwy tej funkcji to minister obrony narodowej lub Minister Obrony Narodowej. Pisownia dużymi literami wynika z zasady ortograficznej, według której wielką literą zapisujemy nazwy jednoosobowych urzędów w aktach prawnych, np. Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej. Zgodnie ze zwyczajem nazwę tę możemy zapisać dużymi literami również w tekstach o innym przeznaczeniu, jeśli występuje ona w pełnej formie i odwołuje się do konkretnej osoby. W innych wypadkach nazwę tę zapisujemy małymi literami.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 00:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 00:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką literą należy napisać wyraz LEWICI?

Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Według Biblii nazwą to określa się ‘pokolenie wywodzące się od trzeciego syna Jakuba i Lei – Lewiego’. Z pokolenia Lewiego pochodzi w starożytnym judaizmie niższa warstwa kapłańska: lewici. Słowniki ortograficzne notują wyraz lewita ‘w starożytnym judaizmie: przedstawiciel jednej z grup kapłańskich, wywodzącej się z pokolenia Lewiego’ jako słowo zapisywane od małej litery. Można też ten sposób zapisu wywieść jakoś z reguły, że nazwy członków bractw i zgromadzeń zakonnych zapisuje się małą literą.

Lewi został wyklęty przez ojca za nieposłuszeństwo, a jego potomstwo zostało skazane na rozproszenie wśród innych plemion izraelskich. Jako nazwę plemienia należałoby chyba ten wyraz zapisać dużą literą, np. w zdaniu: Z uwagi na to, że potomstwu Rubena i Gada oraz połowie potomstwa Manassesa przypadły w udziale obszary Zajordanii, a Lewici nie mieli otrzymać osobnego terenu zamieszkania, do podziału stanęło dziewięć pozostałych plemion i druga połowa plemienia Manassesa albo w zdaniu: Z trzydziestu sześciu tysięcy Lewitów dwadzieścia cztery otrzymało godności kapłańskie, a pozostali musieli zadowolić się urzędami nadzorców, stróżów, pisarzy, sędziów i śpiewaków (z Korpusu językowego PWN). Słowniki ortograficzne i słowniki języka polskiego nie przewidują jednak takiej sytuacji.

Magdalena Poleniewicz
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 00:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 00:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakimi literami należy zapisywać tytuł KODEKS PRACY?

Wielką literą piszemy pierwszy wyraz w jedno- i wielowyrazowych tytułach deklaracji i ustaw. Tytuł ten należy więc zapisać następująco: Kodeks pracy.

Magdalena Poleniewicz 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 00:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 00:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy JEZIORO DOBRE? (Chodzi o duże i małe litery).

W wypadku wielowyrazowych nazw geograficznych, które zaczynają się od słów morze, jezioro, cieśnina, wyżyna czy góra, pisownia tych słów zależy od drugiego wyrazu. Gdy człon drugi jest – jak w podanym przykładzie – przymiotnikiem, oba człony zapisujemy wielkimi literami, a więc poprawny jest zapis Jezioro Dobre.

Aleksandra Muszarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 00:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 00:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakimi literami należy zapisywać wyrażenie DOM DZIECKA?

Wyrażenie dom dziecka zapiszemy małą literą, ponieważ nie odnosi się ono do konkretnego domu dziecka, jest to zatem nazwa pospolita. Wielką literą zapisalibyśmy nazwę, która wskazywałaby na konkretną placówkę, np. Dom Dziecka nr 2 im. Janusza Korczaka w Warszawie.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 00:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 00:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy pisać „nowo+rozpoczynany”?

Wyrazy nowo rozpoczynany należy pisać oddzielnie, zgodnie z zasadą, że przysłówki (tu: nowo) wraz z określanymi przez nie przymiotnikami i imiesłowami przymiotnikowymi (tu: rozpoczynany) piszemy osobno, z wyjątkiem sytuacji, gdy takie połączenia się scaliły, np. płyta długogrająca, zestaw głośnomówiący; wyrażenie nowo rozpoczynany nie należy jednak do wyrażeń tego typu.

Daniela Różańska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy pisać „nowo/przyjęci członkowie stowarzyszenia”: razem czy osobno?

Poprawna formą zapisu tego połączenia to nowo przyjęci członkowie stowarzyszenia. Wyrażenie nowo przyjęty notuje Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego z 2010 r. Pisownię tę wyjaśnia punkt 134. Zasad pisowni i interpunkcji, który nakazuje rozdzielną pisownię przysłówków (tu: nowo) z imiesłowami odmiennymi (tu: przyjęty); wyrażenie nowo przyjęty zostało podane jako jeden z przykładów ilustrujących tę regułę. Innymi przykładami potwierdzającymi tę regułę są takie wyrażenia, jak wolno stojący czy daleko idący.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak pisze się „nie+uregulowanie spraw”: razem czy osobno?

Poprawnym zapisem jest nieuregulowanie spraw, czyli połączenie to piszemy razem. Wynika to z zasady, że partykułę nie jako wykładnik zaprzeczenia piszemy z rzeczownikami (również odczasownikowymi) łącznie. Rozdzielnie powinniśmy zapisać to połączenie wówczas, gdy sygnalizuje ono wyraźne przeciwieństwo, np. Interesowało ich nie uregulowanie spraw spadkowych, lecz ich zapoznanie się z testamentem

Patryk Prill
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nie+ratyfikowany”: razem czy osobno?

Połączenie to należy zapisywać łącznie: nieratyfikowany, ponieważ partykułę nie z imiesłowami przymiotnikowymi piszemy łącznie (np. niebędący, nieoceniony, nieumyty), niezależnie od ich znaczenia (przymiotnikowego lub czasownikowego). Taka zasada wprowadzona została uchwałą Rady Języka Polskiego z 9 grudnia 1997 r. Nadal dopuszczalna jest jednak pisownia rozdzielna, gdy imiesłów jest użyty w znaczeniu czasownikowym. Możemy zatem zapisać zarówno umowa dotychczas jeszcze nieratyfikowana, jak i umowa dotychczas jeszcze nie ratyfikowana, ponieważ w tym wyrażeniu użycie zaimka dotychczas i partykuły jeszcze świadczy o czasownikowym znaczeniu imiesłowu. Pisownia rozdzielna byłaby natomiast wymagana, gdyby imiesłów ratyfikowany wystąpił w kontekście wyraźnego przeciwstawienia, np. układ nie ratyfikowany, ale dopiero przygotowywany do ratyfikacji.

Anna Jabłonowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy pisać „nie+krzywdzenie”: razem czy osobno?

Pisownia tego połączenia zależy od kontekstu. W zdaniu Gorąco opowiadał się za niekrzywdzeniem zwierząt napiszemy je razem, zgodnie z zasadą łącznej pisowni partykuły nie z rzeczownikami (również odczasownikowymi). Jeśli jednak traktujemy to połączenie jako dwa osobne wyrazy, jak na przykład w zdaniu To nie krzywdzenie zwierząt sprawiało mu przykrość, lecz fakt, że mógł temu zapobiec, to oczywiście napiszemy je osobno.

Andrzej Karolczak
 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „niebiesko+srebrny”: łącznie czy z łącznikiem?

Przymiotniki złożone z dwóch członów równorzędnych znaczeniowo piszemy zawsze z łącznikiem, natomiast przymiotniki złożone z członów nierównorzędnych – łącznie. Pisownia przymiotnika niebiesko/srebrny zależy zatem od tego, jaki jest stosunek dwu członów wchodzących w skład tego przymiotnika: równorzędny czy nierównorzędny. Jeśli przymiotnik ten odnosi się do czegoś, co jest częściowo niebieskie, a częściowo srebrne, piszemy niebiesko-srebrny, jeśli natomiast nazywa on niebieski odcień koloru srebrnego, piszemy niebieskosrebrny.

Klaudia Jankowiak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy “nie+umeblowany”: razem czy osobno?

Nie+umeblowany, w zależności od kontekstu wypowiedzi, piszemy razem lub osobno. Partykułę nie jako wykładnik zaprzeczenia piszemy z imiesłowami przymiotnikowymi łącznie, niezależnie od znaczenia, np. Nieumeblowany pokój do wynajęcia. W znaczeniu czasownikowym można jednak zastosować również pisownię rozdzielną, np. Pokój, ciągle nie umeblowany, wynajęliśmy studentom // Pokój, ciągle nieumeblowany, wynajęliśmy studentom.

Partykułę nie jako wykładnik zaprzeczenia piszemy rozdzielnie przed przymiotnikami i imiesłowami przymiotnikowymi wtedy, kiedy:

a) partykuła nie jest nie tylko zaprzeczeniem, ale też wprowadza przeciwstawienie:
nie czarne, ale białe; nie umeblowane, ale odmalowane;

b) partykuła nie, występująca między identycznymi formami, tworzy wyrażenia uogólniające lub wskazujące na niepewność co do opisywanego obiektu: Samochód stary nie stary, najważniejsze, że jeszcze na chodzie; Pokój umeblowany nie umeblowany, najważniejsze, że wyremontowany;

c) partykuła nie konfrontuje dwa stany rzeczy bądź też dwie cechy, aby wyeksponować jeden (jedną) z nich: Sytuacja jest zła, ale nie beznadziejna.

d) partykuła nie występuje po przysłówkach „bynajmniej” i „wcale” dla podkreślenia prawdziwości sądu: Urzędniczka, bynajmniej nie opryskliwa, szybko mnie obsłużyłaWcale nie śmieszny ten żart; Pokój, bynajmniej nie umeblowany, wydawał się bardzo mały;

e) są one poprzedzone wyrażeniem „gdyby nie”: Gdyby nie szybka reakcja ratownika, dziecko by utonęło; Gdyby nie umeblowana kuchnia, nie udałoby się im wynająć mieszkania.

Antonina Fiutak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy pisać „lekko+słonawy”: razem czy osobno?

Wyrażenia, w których pierwszy człon jest przysłówkiem, a drugi jest imiesłowem odmiennym lub przymiotnikiem określanym przez ten przysłówek, traktuje się jako zestawienia i pisze rozdzielnie, więc poprawnym zapisem jest lekko słonawy.

Patryk Prill

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „budynek jedno+kondygnacyjny”: razem czy osobno?

Wyraz ten piszemy razem, ponieważ jest on przymiotnikiem złożonym z członów nierównorzędnych: jednokondygnacyjny to ‘mający jedną kondygnację’.

Weronika Formela
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „zakład energetyczno+mechaniczny”: razem czy z łącznikiem?

Poprawny jest zapis zakład energetyczno-mechaniczny, ponieważ przymiotniki złożone z dwóch członów równorzędnych znaczeniowo piszemy zawsze z łącznikiem. Wyznacznikiem formalnym może tu być spójnik i, który podstawiamy zamiast łącznika, np. flaga biało-czerwona (biała i czerwona), Akademia Górniczo-Hutnicza (górnicza i hutnicza), kraj przemysłowo-rolniczy (przemysłowy i rolniczy) i właśnie zakład energetyczno-mechaniczny (energetyczny i mechaniczny).

 Anna Jabłonowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „dwudziesto+minutowy”: razem czy osobno? Czy można zapisać ten wyraz z użyciem cyfr?

Połączenie to piszemy razem: dwudziestominutowy, ponieważ jest to przymiotnik złożony z członów nierównorzędnych (utworzony od wyrażenia nadrzędno-podrzędnego dwadzieścia minut), a przymiotniki złożone z członów nierównorzędnych zapisujemy łącznie.

Przymiotnik ten można również zapisać z użyciem cyfr. Według zasad pisowni polskiej dopuszczalny jest zapis mieszany: 20-minutowy.

Aleksandra Muszarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „cywilno+prawny”: razem czy osobno?

Piszemy cywilnoprawny. Przymiotnik cywilnoprawny pochodzi od wyrażenia prawo cywilne, a według zasad pisowni polskiej przymiotniki złożone z członów nierównorzędnych znaczeniowo, tzn. takie, w których główne znaczenie zawarte jest w członie drugim, natomiast człon pierwszy określa bliżej to znaczenie, pisze się łącznie.

Aleksandra Muszarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika „rękojmia”?

Rękojmia jest wyrazem rodzimym (rzeczownik ten pochodzi od zwrotu jąć ręką), toteż w dopełniaczu piszemy jedno i: rękojmi.

Adam Hraish
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy zapis „patriotyźmie” jest poprawny?

Zapis patriotyźmie jest błędny, ponieważ rzeczowniki męskie kończące się w mianowniku liczby pojedynczej na -izm i -yzm mają w miejscowniku liczby pojedynczej zakończenie pisane jako ‑izmie i ‑yzmie, np. romantyzmromantyzmie, patriotyzmpatriotyzmie, inaczej niż rzeczowniki żeńskie na -izna i -yzna, w których z przed ń wymienia się na ź, por. bliznabliźnie, drożyznadrożyźnie. Miejscownik patriotyzmie możemy wymawiać zarówno przez ź: [patriotyźmie], jak i przez z: [patriotyzmie], ale tylko jeden sposób zapisu jest poprawny: patriotyzmie.

Sylwia Trzebiatowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Piszemy „parafii” czy „parafi”?

Należy pisać parafii, co wynika z obcego pochodzenia tego wyrazu (rzeczownik parafia pochodzi z języka greckiego). Jeśli nie wiemy, jakie jest pochodzenie danego słowa, możemy zastosować regułę, wynikającą z wniosków z rozważań nad procesami historycznojęzykowymi: zakończenie -ii zazwyczaj występuje w odmianie rzeczowników zakończonych w mianowniku liczby pojedynczej na -ia w po spółgłoskach: d, ch, f, g, k, l, r, t, v.

Antonina Fiutak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która pisownia jest właściwa: „ul. Okrzei” czy „ul. Okrzeji”?

Poprawna jest pisownia: ul. Okrzei (ul. Stefana Okrzei). Nazwisko Okrzeja odmieniamy jak żeńskie rzeczowniki pospolite zakończone na ‑ja po samogłosce, a przed końcówką i opuszczamy w pisowni literę j, por. też M. Maja – D. Mai, M. ostoja – D. ostoi, M. knieja – D. kniei itp.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika „filologia”?

Pisownia form dopełniacza, celownika i miejscownika rzeczowników rodzaju żeńskiego liczby pojedynczej, które w mianowniku liczby pojedynczej kończą się na -ia, zależy od poczucia rodzimości tych wyrazów oraz od wymowy ich formy mianownikowej. Po spółgłoskach g, k, ch t, d, r i l w formach wymienionych przypadków piszemy zawsze ii, ponieważ  wszystkie rzeczowniki kończące się w mianowniku na ‑gia, ‑kia, ‑chia, ‑tia, ‑dia, ‑ria i ‑lia  są rzeczownikami zapożyczonymi. Poprawny jest zatem zapis filologii.

Anna Jabłonowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Ile „i” powinien mieć dopełniacz nazwy „Chylonia” (dzielnica Gdyni)?

Nazwa Chylonia ma w dopełniaczu formę Chyloni, podobnie jak nazwa miasta, którego Chylonia jest dzielnicą: Gdyni. Wynika to z zasad ortograficznych dotyczących pisowni dopełniacza, celownika i miejscownika rzeczowników  zakończonych w mianowniku liczby pojedynczej na ‑ia. Mówią one, że „jeśli -ia występuje po n, to piszemy -ni w wyrazach, których zakończenie wymawiamy w mianowniku jako [-ńa], natomiast w tych wyrazach, których zakończenie wymawiamy jako [-ńja], piszemy ‑nii”. Wśród przykładów ilustrujących tę regułę w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod red. Edwarda Polańskiego zamieszczono właśnie nazwę własną Chyloni.

Damian Szulc
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „ampułkarni” czy „ampułkarnii”?

Poprawna forma to ampułkarni. W dopełniaczu liczby pojedynczej rzeczowników zakończonych na ‑nia piszemy jedno lub dwa i w zależności od wymowy formy mianownika. Jeśli kończy się on w wymowie na [ńja], piszemy w dopełniaczu ii, np. Daniaw Danii, jeśli natomiast kończy się w wymowie na [ńa], piszemy i, np. Hania Hani. Ponieważ ampułkarnia jest wyrazem rodzimym, jej mianownik – jak mianowniki innych rzeczowników utworzonych przyrostkiem ‑arnia – wymawiamy z [ńa] na końcu, tj. [ampułkarńa], a zatem w dopełniaczu piszemy ampułkarni.

 

 Aleksandra Muszarska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 23:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „trudno+topliwy”: razem czy osobno?

Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego podaje, że wyrażenie to można zapisać na dwa sposoby: trudnotopliwy albo trudno topliwy. Zgodnie z zasadami ortografii wyrażenie, w którym pierwszy człon jest przysłówkiem, a drugi przymiotnikiem bądź imiesłowem przymiotnikowym określanym przez ten przysłówek, należy pisać oddzielnie. Postępując zgodnie z tą zasadą, powinniśmy zatem pisać: trudno topliwy. Gdy jednak wyrażenie to opisuje cechę trwałą, niezmienny atrybut jakiegoś obiektu, stosuje się pisownię łączną: trudnotopliwy.

Weronika Formela

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 11:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 11:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „funkcja transportowo/dokumentacyjna”: razem czy osobno?

Wyrażenie funkcja transportowo-dokumentacyjna piszemy z łącznikiem, ponieważ przymiotniki transportowa i dokumentacyjna są w tym połączeniu przymiotnikami równorzędnymi. Zamiast łącznika można tu wstawić spójnik i (funkcja transportowa i dokumentacyjna) i zabieg ten nie zmieni znaczenia całego wyrażenia.

Oliwia Zielińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 11:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 11:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy zapisać przymiotnik „polityczno+militarny”: razem czy z łącznikiem?

Przymiotnik ten piszemy z łącznikiem: polityczno-militarny. Wynika to z faktu, iż przymiotniki złożone z dwóch członów równorzędnych znaczeniowo piszemy zawsze z łącznikiem (sojusz, konflikt lub kryzys polityczno-militarny to ‘sojusz, konflikt lub kryzys polityczny i militarny'), w przeciwieństwie do przymiotników składających się z dwóch członów, w których główne znaczenie jest zawarte w drugim członie – takie przymiotniki piszemy łącznie.

Anna Flizikowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 11:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 11:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak powinno się pisać „nowo+zatrudniony”: razem czy osobno?

Połączenie nowo zatrudniony powinno się pisać osobno, ponieważ wyraz nowo jest przysłówkiem, a zatrudniony – imiesłowem przymiotnikowym biernym; zestawienia przysłówków z imiesłowami piszemy rozdzielnie.

Sonia Nastały

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 11:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 11:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nie/złożenie”: razem czy osobno?

Wyraz złożenie jest rzeczownikiem odczasownikowym, pochodzącym od czasownika złożyć, a zgodnie z zasadami pisowni polskiej nie z rzeczownikami – w tym z rzeczownikami odczasownikowymi – piszemy łącznie. Zatem prawidłowy zapis tego wyrazu to niezłożenie.

Agata Stanisławska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 11:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 11:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy połączenie „nie+zarezerwowanie”: razem czy osobno?

Poprawną formą jest niezarezerwowanie, pisane razem. Słowo zarezerwowanie jest rzeczownikiem (odczasownikowym), a zgodnie z obowiązującymi regułami pisowni cząstkę nie z rzeczownikami piszemy łącznie.

Anna Flizikowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 11:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 11:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy zapisywać wyraz „nie/zamówienie”: razem czy osobno?

Partykułę nie jako wykładnik zaprzeczenia piszemy z rzeczownikami łącznie. Łącznie zatem piszemy też rzeczownik niezamówienie, podobnie jak rzeczowniki niezdyscyplinowanie czy niezorganizowanie. Gdyby jednak chodziło o wyraźne przeciwstawienie (np. nie zamówienie, ale coś innego), należałoby napisać partykułę nie osobno. 

Małgorzata Michałowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 11:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 11:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „niczym nie+zagłuszony śpiew ptaków”?

Wyraz zagłuszony to imiesłów przymiotnikowy. Partykułę nie z takimi imiesłowami piszemy od 1997 r. łącznie niezależnie od tego, czy użyte są w znaczeniu przymiotnikowym, czy czasownikowym. W związku z tym poprawny zapis to przede wszystkim: niczym niezagłuszony śpiew ptaków.

Jednak jeśli imiesłów przymiotnikowy występuje w znaczeniu czasownikowym, a w takim znaczeniu pojawia się on w omawianym wyrażeniu, wolno także zastosować pisownią rozdzielną: niczym nie zagłuszony  śpiew ptaków. O czasownikowości znaczenia tego imiesłowu decyduje opatrzenie go dopełnieniem niczym.

Małgorzata Michałowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 11:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 11:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nie+uzasadniony”: razem czy osobno?

Wyrażenie to piszemy razem, stosując się do zasady ortograficznej, głoszącej, że partykułę nie pisze się łącznie z przymiotnikami w stopniu równym (np. niebrzydki) i imiesłowami przymiotnikowymi (np. niezrobiony), a także z rzeczownikami (np. nieprzyjaciel) i przysłówkami utworzonymi od przymiotników (np. niedawno).]; uzasadniony jest imiesłowem przymiotnikowym. Należy jednak pamiętać, że osobno pisze się wyraźne przeciwstawienia, np. nie uzasadniony, ale zasadny.

Weronika Formela

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 11:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 11:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy partykułę „nie” w zdaniach: „Prosimy nie+karmić mew” i „Prosimy o nie+karmienie mew”: razem czy osobno?

W pierwszym zdaniu partykułę nie piszemy osobno: Prosimy nie karmić mew, ponieważ karmić to bezokolicznik, czyli jedna z form czasownika, a nie z czasownikami piszemy oddzielnie. W drugim zdaniu nie piszemy łącznie: Prosimy o niekarmienie mew, ponieważ karmienie jest rzeczownikiem odczasownikowym (pochodzącym od czasownika karmić), a nie z rzeczownikami piszemy razem.

Kamil Doering
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 11:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 11:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „budynek jedno+kondygnacyjny”: razem czy osobno?

Wyraz ten piszemy razem, ponieważ jest on przymiotnikiem złożonym z członów nierównorzędnych: jednokondygnacyjny to ‘mający jedną kondygnację’.

Weronika Formela
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 11:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 11:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy zapis „20-stka” jest poprawny?

Taki zapis jest niepoprawny. Wyraz ten powinno się w całości zapisywać słownie: dwudziestka, ponieważ zgodnie z zasadami pisowni polskiej dodawanie literowych zakończeń do wyrazów zapisanych cyframi jest niepoprawne (nie piszemy też 1-szy, 2-gi, 3-ciego, 3-ech, 4-ech itp.). Dwudziestka to rzeczownik odliczebnikowy, więc nie powinno się go też zapisywać cyfrą (20), bo tę odczytalibyśmy jako odnoszącą się do liczebnika dwadzieścia, dwudziestu lub dwudziestoma, w zależności od przypadka, w jakim ten liczebnik został użyty.

Damian Gleska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nie/załatwienie”: razem czy osobno?

Niezałatwienie piszemy razem, ponieważ wyraz załatwienie jest rzeczownikiem, a według zasad ortografii polskiej partykułę nie z rzeczownikami piszemy łącznie. Piszemy zatem np.: W tej sytuacji można złożyć zażalenie na niezałatwienie sprawy w terminie; Gwarancja nie zawiera sankcji za niezałatwienie reklamacji w terminie. Jednak w sytuacji, gdy partykuła nie wprowadza przeciwstawienie, połączenie to piszemy rozdzielnie, np.  Obietnica urzędnika to jeszcze nie załatwienie problemu; Potrzebny jest komplet rozwiązań, a nie załatwienie tylko jednej kwestii.

Katarzyna Adamus
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nie/kontrolowany”: razem czy osobno?

Słowo niekontrolowany piszemy łącznie, ponieważ kontrolowany to imiesłów przymiotnikowy, a partykułę nie z imiesłowami przymiotnikowymi piszemy łącznie. Gdy imiesłów ten występuje w zdaniu w znaczeniu czasownikowym, można też zastosować obocznie pisownię rozłączną, np. Obiekt, obecnie już nie kontrolowany, nadal działa albo Obiekt, obecnie już niekontrolowany, nadal działa.  

Zapis rozłączny wymagany jest tylko w wypadku wyraźnego przeciwstawienia, np. Spółka była przez niego nie kontrolowana, lecz zarządzana; Telewizja jest przez świat polityki kontrolowalna (nie kontrolowana, ale właśnie kontrolowalna), a także w konstrukcjach, których ośrodkiem jest spójnik ani, np. ani nie kontrolowany, ani nie zarządzany.

Daria Kuczkowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać połączenie „nowo/wstępujący”: razem czy osobno?

Według zasad pisowni polskiej przysłówki, w tym przysłówek nowo (czyli ‘niedawno, dopiero co’), w połączeniu z imiesłowami przymiotnikowymi czynnymi i biernymi piszemy osobno. Jak wiadomo, wyraz wstępujący jest właśnie imiesłowem przymiotnikowym czynnym (świadczy o tym zakończenie -ący, ‑ąca, ‑ące), więc połączenie, którego dotyczy pytanie, piszemy w następujący sposób: nowo wstępujący.

Agata Jezierska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy pisać „nie/dojście”?

Wyraz dojście jest rzeczownikiem, więc zgodnie z zasadą, która głosi, że partykułę nie jako wykładnik zaprzeczenia z rzeczownikami piszemy łącznie, wyraz niedojście zapiszemy łącznie. Wyjątkiem w tym przypadku może być sytuacja, gdy partykuła nie jest nie tylko wykładnikiem zaprzeczenia, ale również wprowadza przeciwstawienie, na przykład: nie dojście, ale dążenie [do władzy] – wówczas pisownia będzie rozdzielna.

Anna Gortat

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nie/podlegający”: razem czy osobno?

Podlegający jest imiesłowem przymiotnikowym czynnym. Ponieważ partykułę nie z imiesłowami przymiotnikowymi piszemy (od 1997 r.) łącznie, poprawna jest forma niepodlegający. W kontekstach, w których wyraz ten ma znaczenie czasownikowe, można jednak zastosować również pisownię rozdzielną, np. Szkolenie skierowano do rodziców dzieci nie podlegających (lub: niepodlegających) jeszcze obowiązkowi szkolnemu. Osoby nie podlegające (lub: niepodlegające) do końca tego roku nowemu ubezpieczeniu nie muszą tego zgłaszać.

Patryk Borowski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy zapisać wyraz „nie/wykonanie”: razem czy osobno?

Wyraz niewykonanie piszemy łącznie, ponieważ cząstkę nie z rzeczownikami pisze się łącznie – nawet w wypadku, gdy pochodzą one od czasownika i przejmują po nim schemat łączliwości składniowej. Pisownia rozdzielna partykuły nie z rzeczownikami pospolitymi (w tym odczasownikowymi) poprawna jest w wypadku przeciwstawienia typu Liczy się nie wykonanie, lecz pomysł.

Magdalena Bogdanowicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 19:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 19:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „cztero/letni”: razem czy z łącznikiem?

Wyraz czteroletni piszemy razem, gdyż jest to przymiotnik złożony z członów nierównorzędnych (pochodzi od wyrażenia cztery lata), a tak zbudowane przymiotniki złożone piszemy łącznie, np. wieloletni (od wiele lat), zachodniopolski (od zachodnia Polska), krótkoterminowy (od krótki termin). Można także wybrać zapis pierwszego członu cyfrą, a wówczas należy zastosować łącznik: 4-letni.

Klaudia Hyrdel
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 19:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy wolno napisać „Wieczne Miasto”, gdy używa się tego wyrażenia zamiast nazwy „Rzym”? W „Słowniku języka polskiego” pod red. W. Doroszewskiego znajduje się zapis „wieczne miasto”.

Reguła [91] Zasad pisowni na temat pisowni peryfraz, czyli wyrażeń omownych, mówi: „Wielką literą można zapisać nazwy pospolite użyte w funkcji nazw własnych osób i miejsc, np. Książę Apostołów lub książę apostołów (= św. Piotr), Mały Kapral lub mały kapral (= Napoleon Bonaparte), Żelazny Kanclerz lub żelazny kanclerz (= Otto von Bismarck), Biały Kontynent lub biały kontynent (= Antarktyda), Srebrny Glob lub srebrny glob (= Księżyc). Najczęstsze nazwy tego rodzaju, pisane zawsze lub prawie zawsze wielkimi literami, umieszczono w części alfabetycznej słownika”. Wielki słownik ortograficzny PWN rejestruje wyrażenie Wieczne Miasto (= Rzym). Zapisywanie tego wyrażenia wielkimi literami jest zatem poprawne.

Justyna Rozmiarek
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką literą należy zapisać przymiotnik w wyrażeniu „teoria F/foucaultowska”?

Paul Michel Foucault to francuski filozof, historyk i socjolog. Od jego nazwiska można utworzyć przymiotnik F/foucaultowski, którego pisownia zależy od znaczenia. Zgodnie z zasadą [69] zawartą w Wielkim słowniku ortograficznym PWN wielką literą piszemy przymiotniki dzierżawcze (odpowiadające na pytanie czyj?, odnoszące się do właściciela, autora, twórcy) utworzone od imion własnych, zakończone na ‑owski, ‑owy, ‑in, ‑yn, ‑ów: Pałac Kazimierzowski, dramat Szekspirowski, Sabałowe bajania, poezja Miłoszowa, Zosina chustka, Marysin ojciec, Psałterz Dawidów (= Dawida). W świetle tej reguły przymiotnik w wyrażeniu teoria Foucaultowska należy zapisać wielką literą, ponieważ odnosi się on do twórcy tej teorii.

Justyna Rozmiarek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakimi literami należy zapisywać nazwę placu upamiętniającą Stanisława Leszczyńkiego: „Place Stanislas” czy „place Stanislas”?

W pierwszym momencie odpowiedź na pytanie nie wydaje się skomplikowana. Jeśli podajemy w tekście obcojęzyczną nazwę miejsca (w tym przypadku w języku francuskim), stosujemy pisownię oryginalną, nie biorąc pod uwagę zasad pisowni języka polskiego. W tym miejscu pojawia się jednak problem sprawdzenia, jaki zapis funkcjonuje oficjalnie w języku francuskim. Pobieżnie przeszukując źródła internetowe, można mylnie dojść do wniosku, że poprawny jest zapis Place Stanislas. Jednak, gdy sprawdzimy treść wiarygodnych francuskich encyklopedii internetowych (Encyclopædia Universalis France, Larousse), znajdziemy tam zapis place Stanislas. Tak samo jest z nazwami innych placów we Francji, np. place de l'Hôtel-de-Ville, place Charles-de-Gaulle, place de la Nation. Z tego wynika, że jeżeli chcemy podać nazwę oryginalną, poprawnym zapisem będzie place Stanislas. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy nazwa pojawia się na początku zdania lub podpisu, np. pod fotografią. Drugim rozwiązaniem jest oczywiście podanie polskiej nazwy, czyli po prostu plac Stanisława, co wynika z zasady pisowni [82], według której, jeśli stojący na początku nazwy wyraz plac jest tylko nazwą gatunkową (rodzajową), piszemy go małą literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy – wielką literą.

Natalia Klajman

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę projektu edukacyjnego ZAPRASZAMY DO NASZEJ DZIELNICY?

Aby odpowiedzieć na pytanie dotyczące zapisu powyższego wyrażenia wielką lub małą literą, należy wyjaśnić znaczenie słowa projekt. Według Słownika języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego projekt to ‘plan działania; wstępna wersja czegoś; dokument zawierający obliczenia, rysunki itp. dotyczące wykonania jakiegoś obiektu lub urządzenia’. Zapisując nazwę projektu edukacyjnego, należy zatem skorzystać z reguły [73], mówiącej, że „Wielką literą piszemy pierwszy wyraz w jedno- i wielowyrazowych tytułach utworów literackich i naukowych (np. książek, rozpraw, artykułów, wierszy, pieśni, piosenek, filmów, sztuk teatralnych), w tytułach ich rozdziałów, w tytułach dzieł sztuki, zabytków językowych, odezw, deklaracji, ustaw, akcji charytatywnych i porządkowych, operacji wojskowych”. Według tej reguły w nazwach projektów edukacyjnych wielką literą piszemy tylko pierwszy wyraz, zarówno wówczas, gdy chodzi o tytuł dokumentu, jak i pewne działania (jak w wypadku akcji charytatywnych i porządkowych). W nazwie projektu można też zastosować cudzysłów bądź też kursywę, których celem jest wyróżnienie nazwy własnej projektu. Zatem poprawny zapis to: projekt edukacyjny „Zapraszamy do naszej dzielnicy”.

Justyna Rozmiarek
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką literą zaczyna się rzeczownik s/Sybirak?

Słownik języka polskiego PWN oraz Wielki słownik ortograficzny PWN podają zgodnie, że Sybirak to ‘w czasach carskich lub w okresie Związku Radzieckiego: więzień wywieziony na Syberię lub zesłaniec na Syberię’ też ‘były więzień lub zesłaniec’, natomiast Sybirak to ‘mieszkaniec Syberii’. Encyklopedia PWN podaje ponadto, że sybiracy to „grupa zesłańców politycznych w głąb Rosji, którzy powrócili do Królestwa Polskiego po amnestii w 1857 roku”, a Związek Sybiraków to „organizacja kombatancka, utworzona w Katowicach w 1926 roku (W 1928 r. przyjęła charakter ogólnopolski)”.

Zatem pisownia rzeczownika s/Sybirak zależna jest od jego znaczenia.

Justyna Rozmiarek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy wolno pisać „Góral”, czy tylko „góral”?

Słowniki języka polskiego podają tylko pisownię tego wyrazu małą literą: góral, jednak nie wszyscy normatywiści zgadzają się, że to jedyna poprawna forma. Powołam się na wypowiedź prof. Mirosława Bańko odnośnie do powyższego zagadnienia:     

„Wprawdzie większość słowników polskich – w tym Wielki słownik ortograficzny PWN – ma wyłącznie hasło góral, ale z ogólnych przepisów dotyczących pisowni nazw etnicznych można wywieść pisownię Góral, gdy chodzi o rdzennego mieszkańca północnej części Karpat Zachodnich (analogicznie do zapisu wielką literą nazw takich jak Kaszubi czy Podhalanie). Jerzy Krzyszpień, który poświęcił temu zagadnieniu cały artykuł (Język Polski, 2010, nr 2), zwraca uwagę na niekonsekwencje w pisowni w literaturze przedmiotu i apeluje o jej ujednolicenie, proponując następujące hasło słownikowe swojego autorstwa jako możliwy wzór:

góral ‘rdzenny mieszkaniec gór, człowiek wywodzący się z rdzennej ludności zamieszkującej góry’: górale andyjscy, górale Atlasu, górale Karpat Wschodnich (Bojkowie, Huculi, Łemkowie), górale kaukascy.

Góral ‘mieszkaniec północnej części Karpat Zachodnich’: Górale, Górale polscy, Górale słowaccy, Górale spod Nowego Targu. Połączenia: Górale Babiogórscy (Babiogórcy) ‘grupa Górali zamieszkująca północne stoki Babiej Góry’, Górale Podhalańscy (Podhalanie) ‘grupa Górali zamieszkująca Podhale’, Górale Śląscy ‘grupa Górali zamieszkująca Beskid Śląski i Morawsko-Śląski w historycznych granicach Śląska’, Górale Żywieccy ‘grupa Górali zamieszkująca dorzecze Soły na południe od grzbietu Beskidu Małego’”.

Należy zatem wnioskować, że pisząc góral, mamy na myśli mieszkańca gór, człowieka wywodzącego się z ludności zamieszkującej góry, natomiast pisząc Góral, myślimy o mieszkańcu konkretnego regionu górskiego.

Justyna Rozmiarek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawne są następujące zapisy: chłodziarka „Pamir”, wykładzina „Relaks”, pralka „Wijatka”?

Według zasad pisowni polskiej dużą literą piszemy nazwy firm, marek i typów wyrobów przemysłowych, tak więc zapis chłodziarka „Pamir”, wykładzina „Relaks”, pralka „Wijatka” jest poprawny. Istnieje też możliwość zapisu bez cudzysłowu: chłodziarka marki Pamir, wykładzina marki Relaks, pralka marki Wijatka.

Kateryna Razgonova

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak w tekście opowiadania zapisać (w opisach) zdania: „wznosi W/wieżę z K/kości S/słoniowej”, „wpuszcza blask G/gwiazdy Z/zarannej”, „rozwiera na oścież B/bramę N/niebieską”?

Przytoczone w pytaniu fragmenty opowiadania wykorzystujące formuły znane z Litanii Loretańskiej do Najświętszej Maryi Panny stanowią peryfrazę modlitwy. Zatem w celu ustalenia poprawnego zapisu tych wyrażeń należy posłużyć się przede wszystkim regułami pisowni słownictwa religijnego. Kwestię użycia dużych lub małych liter w peryfrazach religijnych reguluje zasada nr 22 Pisowni słownictwa religijnego, opracowanej przez Renatę Przybylską i Wiesława Przyczynę, według której pisownię peryfraz reguluje następująca reguła: „jeżeli zarówno nazwa jednowyrazowa, jak i opisowa odnosi się do desygnatu, który wymaga wielkiej litery (np. do Boga, Kościoła, Watykanu), to nazwy te (wszystkie człony) zapisujemy wielką literą; jeżeli natomiast nazwa i jej opisowy zastępnik odnoszą się do desygnatu, który nie wymaga wielkiej litery (np. do papieża, kościoła jako budynku), to zapisujemy je małą literą”. Jak wynika z kontekstu podanych przykładów, wyrażenia, w stosunku do których pojawiają się wątpliwości ortograficzne, nie odnoszą się (jak w tekście modlitwy) do osoby Matki Bożej, a więc do desygnatu wymagającego użycia wielkiej litery. Dlatego poprawność ich zapisu należy rozpatrywać według ich pierwotnego (podstawowego) znaczenia (nie uwzględniając podłoża religijnego).

Związek wyrazowy: wieża z kości słoniowej nie stanowi nazwy jednostkowego obiektu architektonicznego (a więc nazwy własnej), lecz używany jest w funkcji związku frazeologicznego oznaczającego miejsce odosobnienia, należy więc do wyrażeń pospolitych, dlatego wszystkie jego człony należy zapisywać od małych liter. Jeśli chodzi o wyrażenie: gwiazda zaranna, to Uniwersalny słownik języka polskiego zapisuje je od małych liter, mimo że jest ono synonimicznym określeniem obiektu astronomicznego znanego powszechnie pod nazwą Gwiazdy Porannej bądź Jutrzenki (popularnych określeń planety Wenus, widocznej na niebie nad ranem), a według reguły ortograficznej nr 78 zamieszczonej w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego „jedno- i wielowyrazowe nazwy gwiazd, gwiazdozbiorów, planet, księżyców, planetoid, galaktyk, rojów meteorów i innych obiektów astronomicznych” należy zapisywać wielkimi literami. Natomiast w przypadku bramy niebieskiej brakuje przesłanek, według których należałoby to wyrażenie wyróżnić dużymi literami. Należy je zatem traktować jako określenie pospolite i oba jego człony zapisywać od małych liter.

Ewelina Lechocka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 9. Styczeń 2016 - 20:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 9. Styczeń 2016 - 20:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

W których wyrazach należy zastosować dużą literę ze względów grzecznościowych: „w Waszym przedsiębiorstwie” czy „w Waszym Przedsiębiorstwie”?

Stosowanie dużej litery ze względów grzecznościowych i uczuciowych jest indywidualną kwestią piszącego i reguły ortograficzne pozostawiają w tym wypadku dużą swobodę autorowi. W moim odczuciu zapisanie od dużej litery jedynie zaimka osobowego, czyli zastosowanie formy: w Waszym przedsiębiorstwie, jest wystarczające. Jednak według przytoczonego wyżej przepisu ortograficznego wyróżnienie w podanym przykładzie obu członów wyrażenia wielkimi literami również nie jest błędem.

Ewelina Lechocka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 9. Styczeń 2016 - 20:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 9. Styczeń 2016 - 20:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Które wyrazy wyróżnić dużą literą w wyrażeniu „skrypt dla studentów wyższych szkół rolniczych”?

Wszystkie leksemy wchodzące w skład wyrażenia: skrypt dla studentów wyższych szkół rolniczych należy zapisywać małymi literami, gdyż są one elementami związku wyrazowego należącego do nazw rodzajów publikacji, stanowiącego tym samym wyrażenie pospolite. Jedynie w przypadku wykorzystania owego związku w funkcji podtytułu poprawne jest wyróżnienie pierwszego komponentu dużą literą. Ponadto w omawianym przykładzie wątpliwości ortograficzne może budzić wyrażenie: wyższe szkoły rolnicze, które również nie jest nazwą własną, lecz wyrażeniem pospolitym, gdyż określa rodzaj uczelni (o czym świadczy użycie go w liczbie mnogiej), i wszystkie jego człony należy zapisywać od małych liter.

Ewelina Lechocka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 9. Styczeń 2016 - 20:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 9. Styczeń 2016 - 20:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Który zapis jest poprawny: „księga jubileuszowa” czy „Księga Jubileuszowa”?

Związek wyrazowy: księga jubileuszowa, traktowany najczęściej jako nazwa rodzaju publikacji, a więc wyrażenie pospolite, należy zapisywać małymi literami. Możliwy jest zapis, w którym pierwszy człon wyrażenia rozpoczyna się od wielkiej litery, ale tylko w przypadku, gdy występuje ono jako podtytuł publikacji. Natomiast wyróżnienie obu komponentów wielkimi literami nie jest uzasadnione w żadnych okolicznościach.

Ewelina Lechocka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 9. Styczeń 2016 - 20:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 9. Styczeń 2016 - 20:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „Insurekcja Kościuszkowska” jest poprawna?

Choć według zasady pisowni [105] nazwy wydarzeń lub aktów dziejowych piszemy małą literą, zapisu Insurekcja Kościuszkowska nie możemy uznać za niepoprawny. Mianowicie znajduje tu zastosowanie reguła [99], zgodnie z którą „nazwy wydarzeń dziejowych możemy pisać wielkimi literami ze względów uczuciowych bądź dla uwydatnienia szacunku”. Zapis wielkimi literami jest uzasadniony, gdy występuje on np. w tekście upamiętniającym Insurekcję Kościuszkowską lub w tytule debaty poświęconej temu wydarzeniu historycznemu.

Natalia Klajman

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 9. Styczeń 2016 - 20:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 9. Styczeń 2016 - 20:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy w wyrażeniu „wręczenie aktu nadania imienia...” wyraz „akt” trzeba napisać dużą literą?

Pisownia słowa akt w wyrażeniu wręczenie aktu nadania imienia... zależy od intencji, w jakiej użyjemy tego wyrażenia:

akt nadania imienia jest nazwą pospolitą, tj. nazwą rodzaju dokumentu, który jest wręczany, więc obowiązują reguły pisowni wyrazów pospolitych – małą literą (wręczenie aktu nadania imienia...);

Akt nadania imienia jest nazwą własną, tj. tytułem dokumentu potwierdzającego proces nadania imienia pewnej instytucji czy organizacji, więc obowiązują reguły pisowni tytułów dokumentów, takie same jak reguły pisowni tytułów książek, rozpraw, artykułów, wierszy, pieśni, piosenek itp. – pierwszy człon wielowyrazowego tytułu piszemy dużą literą (wręczenie Aktu nadania imienia...).

Wydaje się, że w wypadku nadawania imienia (np. instytucji) kładzie się nacisk ogólnie na rodzaj aktu, bardziej prawdopodobny i uzasadniony jest więc zapis małymi literami: wręczenie aktu nadania imienia… (np. wręczenie aktu nadania imienia Szkole Podstawowej nr 1 w Grodzisku).

Kateryna Razgonova

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 28. Grudzień 2015 - 11:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 28. Grudzień 2015 - 11:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawny jest zapis: „ciasto Red Velvet”?

Według zasad polskiej pisowni oraz rekomendacji profesora Mirosława Bańki (http://sjp.pwn.pl/poradnia) nazwy potraw piszemy małą literą, a więc należy też zapisywać małymi literami każdy człon wyrażenia ciasto red velvet.

W karcie dań można wyraz ten zacząć dużą literą, kierując się zasadą dotyczącą zapisywania początku tekstu. W takiej sytuacji słowo ciasto napiszemy dużą literą, a pozostałe człony (red velvet) – małą.

Kateryna Razgonova

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 9. Listopad 2015 - 22:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 9. Listopad 2015 - 22:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać wyraz KOMSOMOLEC: wielką czy małą literą?

Wyraz komsomolec, oznaczający członka Komsomołu, czyli społeczno-politycznej organizacji młodzieży w ZSRR, powinien zostać zapisany od małej litery. Potwierdza to reguła ortograficzna nr 120 zawarta w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego, która brzmi: „nazwy członków partii, stronnictw politycznych, organizacji społecznych, członków zespołów artystycznych i sportowych, więźniów obozów koncentracyjnych itp.” zapisujemy małą literą.

Ewelina Lechocka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Listopad 2015 - 09:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Listopad 2015 - 09:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Który zapis jest poprawny: „List 34” czy „list 34” ? Chodzi o protest z 1964 r., podpisany przez 34 sygnatariuszy, m.in. przez Marię Dąbrowską i Stanisława Pigonia.

Poprawny jest pierwszy zapis. Wynika to z zasady [73] Zasad pisowni zawartych w Wielkim słowniku ortograficznym PWN, według której wielką literą piszemy pierwszy wyraz w jedno- i wielowyrazowych tytułach m.in. odezw i deklaracji. List, o którym mowa, nie uzyskał wprawdzie tytułu w momencie swojego powstania, jednak odnosząc się do niego w późniejszym czasie, przyjęło się go określać jako List 34 (z powodu liczby sygnatariuszy), a tym samym nadano mu tytuł. W pozostałych kontekstach, gdy wyraz list występuje nie jako tytuł konkretnego dokumentu, ale jako wyraz pospolity, z punktu widzenia polskiej ortografii poprawny jest oczywiście zapis małymi literami.

Natalia Klajman

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Listopad 2015 - 09:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Listopad 2015 - 09:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest poprawna pisownia wyrażenia „wysoko/punktowany”?

Wyrażenia, w których pierwszy człon jest przysłówkiem (np. wysoko), zaś drugi imiesłowem odmiennym lub przymiotnikiem określanym przez ten przysłówek (np. punktowany), traktowane są jako zestawienia i pisownia ich powinna być rozdzielna: wysoko punktowany. Pisownia łączna możliwa jest jedynie wówczas, gdy dane połączenie scaliło się i odnosi się do trwałej własności obiektu (np. zestaw głośnomówiący, klej szybkoschnący).

Aleksandra Mieczkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 1. Listopad 2015 - 00:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 1. Listopad 2015 - 00:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „wysoko/parametryzowany”: razem czy osobno?

Wyrażenie to piszemy osobno, ponieważ słowo wysoko jest przysłówkiem, a parametryzowany – imiesłowem przymiotnikowym. Takie wyrażenia piszemy osobno, np. wysoko kwalifikowany, wysoko latający. Wprawdzie niektóre z takich połączeń scaliły się i są zapisywane łącznie, np. zestaw głośnomówiący, płyta długogrająca, ale wysoko parametryzowany nie należy do tej grupy.

Anna Mościńska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 1. Listopad 2015 - 00:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 1. Listopad 2015 - 00:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy łączna pisownia rzeczownika „wczesnonowożytny (okres)” jest poprawna?

Wyraz wczesnonowożytny to przymiotnik złożony połączony interfiksem ‑o-, w którym człon pierwszy jest określeniem członu drugiego (jaki nowożytny? – wczesny). Przymiotniki złożone z członów nierównorzędnych znaczeniowo, tzn. takich,  w których główne znaczenie zawarte jest w członie drugim, natomiast człon pierwszy określa bliżej to znaczenie, piszemy łącznie.

Justyna Jans

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 1. Listopad 2015 - 00:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 1. Listopad 2015 - 00:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak pisać zestawienie „wąż(-)kusiciel”: z łącznikiem czy bez łącznika?

Takie zestawienie należy pisać bez łącznika, ponieważ drugi człon tego zestawienia, czyli rzeczownik kusiciel, pełni funkcję określenia członu pierwszego, czyli rzeczownika wąż (wąż kusiciel to ‘wąż, który kusi’), tak jak np. artysta grafik, lekarz chirurg.

Joanna Fijas

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 1. Listopad 2015 - 00:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 1. Listopad 2015 - 00:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać połączenie „świeżo/zoperowana” twarz?

Wyrażenia, w których pierwszy człon jest przysłówkiem, a drugi jest imiesłowem odmiennym lub przymiotnikiem określanym przez ten przysłówek, piszemy rozdzielnie, gdyż są to zestawienia. W tym wypadku mamy do czynienia z połączeniem przysłówka świeżo oraz imiesłowu przymiotnikowego zoperowana, zatem poprawny zapis tego zestawienia to świeżo zoperowana twarz.

Paulina Pitek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 1. Listopad 2015 - 00:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 1. Listopad 2015 - 00:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „system sześcio-komorowy” z łącznikiem jest poprawna?

Poprawną formą zapisu tego przymiotnika jest (system) sześciokomorowy, gdyż jest to przymiotnik złożony z członów nierównorzędnych znaczeniowo, tzn. taki, w którym główne znaczenie zawarte jest w członie drugim, a człon pierwszy je dookreśla, przymiotnik (system) sześciokomorowy znaczy bowiem ‘(system) o sześciu komorach’.

Magdalena Szczepińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak powinno się zapisywać „wysoko/węglowa stal”?

Poprawny zapis to: wysokowęglowa stal. Przymiotnik ten zapisujemy łącznie, ponieważ jest on zbudowany z członów nierównorzędnych: stal wysokowęglowa to ‘stal o wysokiej zawartości węgla’ (nie ‘wysoka i węglowa’).

Aleksandra Chajewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy zapis „wpływ czynników przed- i po-zbiorczych” jest poprawny?

Łącznik stosuje się w wyrażeniach, w których występuje dwukrotnie przymiotnik złożony, różniący się tylko pierwszym członem, np. mało- i średniorolny, krótko- i długoterminowy. Podobnie należy postępować w wypadku podobnych par przymiotników od wyrażeń przymiotnikowych. Poprawny jest tu zatem zapis: wpływ czynników przed- i pozbiorczych.

Magda Paśko

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisywać „oddelegowany do pracy za/granicą”: razem czy osobno?

Wyrażenie to zapisujemy osobno: za granicą, ponieważ nie jest ono w tym połączeniu  składniowym narzędnikiem rzeczownika zagranica (jak w zdaniu Zachwycam się zagranicą), lecz wyrażeniem przyimkowym (odpowiadającym na pytanie gdzie?).

Anna Mościńska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Należy pisać „ponadkrajowy” czy „ponad krajowy”?

Poprawną formą zapisu tego wyrazu jest ponadkrajowy. Przymiotnik  ten piszemy łącznie, ponieważ współtworzy go przedrostek słowotwórczy ponad, przejęty z wyrażenia przyimkowego ponad krajem, od którego pochodzi ten wyraz (ponadkrajowy = ‘taki, który jest ponad krajem’), a wszystkie przedrostki polskiego i obcego pochodzenia piszemy łącznie. 

Justyna Jans

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy zapisać wyraz „nisko/wartościowy”: razem czy osobno?

Przymiotniki złożone z członów nierównorzędnych znaczeniowo, tzn. takie, w których główne znaczenie zawarte jest w członie drugim, natomiast człon pierwszy określa bliżej to znaczenie, pisze się łącznie, np. jasnoniebieski (= niebieski o jasnym odcieniu), niskowartościowy (= o niskiej wartości).

Łukasz Kolenda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest poprawna pisownia wyrażenia „nie/zaleganie”?

Podane wyrażenie jest rzeczownikiem, zaś nie z rzeczownikami pisze się według Zasad pisowni łącznie (niezaleganie, nienasycenie, nieprzychodzenie itd.). Wyjątki – jak podaje za Zasadami pisowni sekretarz Rady Języka Polskiego – stanową jedynie dwie sytuacje:

a) jeśli rzeczownik zaprzeczony pisany jest pisany wielką literą, to – aby uniknąć wielkich liter w środku wyrazu – stosuje się łącznik (nie-Polak);

b) jeśli nie, pomimo sąsiedztwa z rzeczownikiem, logicznie odnosi się w zdaniu do czasownika, to powinno się zachować pisownię rozłączną (Nie zaleganie przed telewizorem, ale wspólne spacerowanie powinno spajać więzy rodzinne).

Aleksandra Mieczkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak napisać „nie/gojąca się rana”?

Poprawny zapis to niegojąca się rana. Partykułę nie jako wykładnik zaprzeczenia piszemy z imiesłowami przymiotnikowymi (czynnymi i biernymi) łącznie, niezależnie od tego, czy użyte są w znaczeniu przymiotnikowym czy czasownikowym. Jednak w wypadku, gdy znaczenie imiesłowu zaprzeczonego ma charakter czasownikowy, można również zastosować pisownię rozdzielną, np. nie gojąca się od wielu dni rana.

Łukasz Kolenda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „mega zamieszanie” jest poprawna?

Nie, poprawna jest tylko pisownia megazamieszanie, ponieważ w języku polskim przedrostki, również te obcego pochodzenia, piszemy łącznie z wyrazami, które poprzedzają, np. supercena, hiperinflacja, pradziadek.

Aleksandra Chajewska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy zapis „organ architektoniczno-budowlany” jest poprawny?

Tak, zapis ten jest poprawny. Wskazane są tu dwie różne dziedziny: architektura i budownictwo, a przymiotniki złożone o członach równorzędnych zapisujemy z łącznikiem, np. biało-czerwony, polsko-czeski, górsko-wyżynny.

Anna Mościńska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawny jest zapis „Wielka encyklopedia powszechna”?

Tak, ten zapis jest poprawny, ponieważ Wielka encyklopedia powszechna jest tytułem książki, a w tytułach książek wielką literą piszemy tylko pierwszy wyraz, np. Poradnik działkowca, Wielki słownik poprawnej polszczyzny, Uniwersalny słownik języka polskiego.

Daria Charzyńska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 24. Październik 2015 - 18:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 24. Październik 2015 - 18:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę gdańskiej loży masońskiej „Eugenia p/Pod u/Ukoronowanym l/Lwem”?

Należy tę nazwę zapisać w następujący sposób: Eugenia pod Ukoronowanym Lwem. Do zapisywania tej nazwy stosujemy regułę, według której wielką literą piszemy nazwy indywidualne (jednostkowe) urzędów, władz, instytucji, szkół, organizacji, towarzystw, nazwy zespołów muzycznych, artystycznych i sportowych, a występujące w tych nazwach przyimki, spójniki, wyrażenia imienia, pod wezwaniem, na rzecz, do spraw, numer, przeciwko itp. piszemy małą literą, np. Teatr im. Wandy Siemaszkowej, Szkoła Podstawowa im. Bolesława Chrobrego.

Piotr Bednarczyk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 24. Październik 2015 - 18:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 24. Październik 2015 - 18:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę STAN ARIZONA?

Prawidłowy zapis to stan Arizona. Pierwszy człon piszemy małą literą, ponieważ nazwy gatunkowe, takie jak np. nazwa typu okręgu administracyjnego, zapisujemy małą literą. Drugi człon piszemy wielką literą, gdyż nazwy własne państw, regionów, prowincji, stanów, miast, osiedli, wsi itd. zapisujemy wielką literą.

Mateusz Czujko

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 24. Październik 2015 - 18:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 24. Październik 2015 - 18:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy zapisywać nazwę JEZIORO WIKTORII?

W tej nazwie oba składniki zapisujemy wielką literą: Jezioro Wiktorii, ponieważ słowo Wiktorii jest rzeczownikiem w dopełniaczu, a według zasad pisowni polskiej w nazwach geograficznych składających się z rzeczownika typu góra, jezioro, morze itp. oraz rzeczownika w dopełniaczu oba człony piszemy dużymi literami. Gdyby drugi składnik tej nazwy występował w mianowniku, zapisalibyśmy tę nazwę następująco: jezioro Wiktoria.

Anna Mościńska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 24. Październik 2015 - 18:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 24. Październik 2015 - 18:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Który zapis jest poprawny: „Góra Oliwna” czy „góra Oliwna”?

W przypadku wielowyrazowych nazw geograficznych, które zaczynają się od słów morze, jezioro, cieśnina, wyżyna czy właśnie góra, pisownia tych słów zależy od drugiego wyrazu. Jeśli jest on rzeczownikiem w mianowniku, wówczas pierwszy człon zapisujemy małą literą (góra Horeb, góra Syjon, góra Synaj). W innych przypadkach – gdy człon drugi jest przymiotnikiem lub rzeczownikiem w dopełniaczu – oba człony zapisujemy wielkimi literami, a więc poprawny jest zapis Góra Oliwna.

Aleksandra Mieczkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 24. Październik 2015 - 18:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 24. Październik 2015 - 18:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy zapis „góra Jawor” jest poprawny?

Tak, zapis  góra Jawor jest poprawny, ponieważ w nazwach geograficznych, jeśli taka nazwa składa się z dwu członów i człon drugi jest rzeczownikiem w mianowniku nieodmieniającym się, człon pierwszy typu góra, nizina, półwysep, cieśnina itp. zapisujemy małą literą, natomiast człon drugi — wielką, np. wyspa Uznam, pustynia Gobi – i właśnie góra Jawor.

Anna Mościńska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 24. Październik 2015 - 18:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 24. Październik 2015 - 18:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę basenu portowego w Gdyni: BASEN PREZYDENTA?

Wyrażenie basen Prezydenta należy do tej samej grupy nazw własnych, co nazwy zaczynające się wyrazami molo, bulwar, most, plac, ulica, kopiec itp., dlatego jego pierwszy człon piszemy literą małą, a drugi – wielką, jak bulwar Nadmorski, molo Południowe, most Grunwaldzki, plac Trzech Krzyży, ulica Królowej Jadwigi, kopiec Kościuszki.

Kateryna Razgonova
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 24. Październik 2015 - 18:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 24. Październik 2015 - 18:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „Pomnik Chwały na Cmentarzu Orląt we Lwowie” jest poprawna?

Zgodnie z zasadą mówiącą o tym, że gdy w zapisie nazw własnych występują nazwy rodzajowe takie jak: ulica, plac, cmentarz, pomnik itp., to powinniśmy zapisywać te wyrazy małą literą, poprawny jest zapis: pomnik Chwały na cmentarzu Orląt we Lwowie.

Magdalena Szczepińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 24. Październik 2015 - 18:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 24. Październik 2015 - 18:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać wyrażenie TŁUSTY CZWARTEK?

Wyrażenie TŁUSTY CZWARTEK zapisujemy małą literą: tłusty czwartek. Jest to nazwa zwyczaju, a nazwy zwyczajów i obrzędów, w przeciwieństwie do nazw świąt, zapisujemy małą literą. 

Anna Mościńska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 24. Październik 2015 - 18:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 24. Październik 2015 - 18:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę ŚLEDZIK ‘spotkanie towarzyskie’. Małą czy dużą literą?

Prawidłowy zapis to śledzik, ponieważ nazwy zwyczajów zapisujemy małą literą.

 

Mateusz Czujko

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 24. Październik 2015 - 18:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 24. Październik 2015 - 18:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak poprawnie napisać słowo REDAKCJA?

Słowo to powinno być napisane małą literą (redakcja), ponieważ nie jest to nazwa własna. Wielką literę należy jednak stosować ze względów grzecznościowych w bezpośrednich zwrotach kierowanych do konkretnej redakcji, np. Droga Redakcjo, Do Redakcji „Dziennika”.

Daria Charzyńska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 24. Październik 2015 - 18:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 24. Październik 2015 - 18:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Piszemy „centrum aglomeracji gdańskiej” czy „Centrum Aglomeracji Gdańskiej”?

Jest to nazwa części miasta o znaczeniu pospolitym, a takie wyrażenia zawsze zapisujemy małą literą. Poprawny jest więc zapis centrum aglomeracji gdańskiej.

Weronika Pochylska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 24. Październik 2015 - 18:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 24. Październik 2015 - 18:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy o kobietach mających określone cechy napiszemy „Barbie”, „Kopciuszek”, czy „barbie”, „kopciuszek”?

Poprawny zapis to barbie oraz kopciuszek, ponieważ w tym wypadku nie wskazujemy na konkretną postać, ale na nosiciela cech takich jak ta postać. Nazwy własne Barbie i Kopciuszek stały się zatem nazwami potocznymi, tzn. uległy apelatywizacji. Pisowni Barbie użyjemy w odniesieniu do marki zabawki, zaś Kopciuszkiem nazwiemy postać baśniową.

Łukasz Kolenda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 24. Październik 2015 - 18:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 24. Październik 2015 - 18:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „Strategia lizbońska” jest poprawna?

Według wytycznych Rady Języka Polskiego dotyczących wielkich i małych liter w tekstach Unii Europejskiej nie jest to pisownia poprawna. Biorąc pod uwagę, że jest to nazwa obiegowa, powinniśmy oba człony zapisać małą literą: strategia lizbońska.

Weronika Pochylska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 24. Październik 2015 - 17:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 24. Październik 2015 - 17:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Który zapis jest poprawny: „Regulamin Pracy” czy „Regulamin pracy”?

Poprawny jest zapis Regulamin pracy, ponieważ wielką literą piszemy tylko pierwszy słowo wielowyrazowego tytułu.

Karolina Bąkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 24. Październik 2015 - 17:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 24. Październik 2015 - 17:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakimi literami należy zapisać wyrażenie BOŻONARODZENIOWA MSZA ŚWIĘTA?

Według zasad polskiej pisowni nazwy gatunków modlitw i nabożeństw piszemy małą literą, więc również wyrażenie msza święta zapisujemy małymi literami. Ponieważ bożonarodzeniowa jest zwykłą przydawką przymiotnikową, całe to wyrażenie też piszemy małymi literami: bożonarodzeniowa msza święta.

Według Pisowni słownictwa religijnego przygotowanej przez Komisję Języka Religijnego Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN w 2011 r. wyrażenie Msza Święta może być pisane dużymi literami, jeśli jest synonimem Eucharystii. W wyrażeniu oznaczającym Eucharystię przymiotnik święta może też zostać zapisany w skrócie; piszemy go wówczas małą literą: Msza św.

Kateryna Razgonova

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 24. Październik 2015 - 17:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 24. Październik 2015 - 17:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak poprawnie należy pisać: „przebywać za granicą” czy „przebywać zagranicą”?

Formą poprawną jest przebywać za granicą. Informują o tym następujące konteksty zamieszczone w słowniku poprawnej polszczyzny: Stosunki z zagranicą (ale: Być za granicą; mieszkać za granicą; jechać za granicę; przesyłka za granicę, nie: do zagranicy).

Agnieszka Tańska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 23. Październik 2015 - 15:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 23. Październik 2015 - 15:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać wyraz/wyrazy „nie/wpisanie” w zdaniu „Błąd polegał na nie/wpisaniu danych”?

Według zasad pisowni polskiej partykułę nie z rzeczownikami, również odczasownikowymi, piszemy łącznie, poprawnie należy więc zapisać: Błąd polegał na niewpisaniu danych

Gabriela Lustyk 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 23. Październik 2015 - 15:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 23. Październik 2015 - 15:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Który zapis jest poprawny: „nie uzależniony” czy „nieuzależniony”?

Formą poprawną jest niemal zawsze nieuzależniony, ponieważ partykułę nie z imiesłowami przymiotnikowymi (czynnymi i biernymi) piszemy od 9 rudnia 1997 r. łącznie. Nowa pisownia dopuszcza jednak jako oboczną rozdzielną pisownię nie z imiesłowami w znaczeniu czasownikowym, np. Jan, nie uzależniony jeszcze od komputera, potrafi się cieszyć długimi spacerami (ale w zdaniu tym poprawna jest też pisownia nieuzależniony). Zawsze natomiast stosuje się pisownię rozdzielną w wyraźnych przeciwstawieniach, np. nie uzależniony, ale trochę zależny, a także w konstrukcjach, których ośrodkiem jest spójnik ani lub ni, np. ani nie uzależniony, ani nie niezależny.

Karolina Bąkowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 23. Październik 2015 - 15:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 23. Październik 2015 - 15:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawny jest zapis „w 5. rzędzie”?

Tak, ten zapis jest poprawny, ponieważ po cyfrach arabskich odpowiadających liczebnikom porządkowym możemy stawiać kropkę, aby odróżnić te liczebniki od liczebników głównych, po których kropki się nie stawia. Wyjątkiem są zapisy, w których liczebniki porządkowe oznaczają dzień, rok lub godzinę, np. w roku 2015, o godz. 9, 3 maja.

Agnieszka Tańska

Ewa  Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 23. Październik 2015 - 15:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 23. Październik 2015 - 15:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która wymowa i pisownia jest poprawna: „naczynko” czy „naczyńko”?

Według współczesnych słowników języka polskiego poprawne są obie formy, zarówno naczynko, jak i naczyńko, pierwsza z nich jest jednak używana częściej. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego forma naczynko wyświetla się 25 razy, a forma naczyńko – 15 razy.

Gabriela Lustyk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 23. Październik 2015 - 15:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 23. Październik 2015 - 15:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać cyframi „lata siedemdziesiąte”?

Poprawnie lata zapisujemy z kropką po cyfrze, czyli lata 70. (bez dopisywania końcówki lub innych fragmentów liczebnika). 

 

Gabriela Lustyk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 23. Październik 2015 - 15:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 23. Październik 2015 - 15:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi nazwa regionu od rosyjskiej nazwy miejscowej „Juża”? „Region jużski”?

Prawidłowa nazwa to region juski, a szczegółowej odpowiedzi na to pytanie udzielił już Jan Grzenia w Poradni językowej PWN, pod adresem: http://sjp.pwn.pl/slowniki/ju%C5%BCski.html.

Elżbieta Benkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 20. Październik 2015 - 01:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 20. Październik 2015 - 01:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy w znaczeniu ‘nadmorski region pomorski’ wyraz Wybrzeże piszemy dużymi literami?

Tak. Zgodnie z Wielkim słownikiem ortograficznym PWN rzeczownik ten w znaczeniu ‘wybrzeże polskie nad Morzem Bałtyckim’ piszemy wielką literą, czyli Wybrzeże.

Magdalena Buchowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 20. Październik 2015 - 01:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 20. Październik 2015 - 01:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę „ŚWIĘTO KONTYTUCJI 3 MAJA”?

Według Wielkiego słownika ortograficznego PWN wielką literą piszemy nazwy świąt i dni świątecznych, w tym 3 Maja. Ten sam słownik rejestruje nazwę pierwszej polskiej ustawy zasadniczej zapisywanej Konstytucja 3 maja. Oficjalna nazwa święta to Święto Narodowe Trzeciego Maja, obchodzone w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja  (por. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o przywróceniu Święta Narodowego Trzeciego Maja, Dz. U. z 1990 r. Nr 28, poz. 160). Najbardziej poprawne wydaje się więc stosowanie albo oficjalnej nazwy, albo nazwy opisowej święto Konstytucji 3 maja. Jednak z uwagi na emocjonalny, patriotyczny charakter święta, powszechnie stosowana jest nazwa Święto Konstytucji 3 Maja (także w mediach i na stronach internetowych instytucji rządowych).

Magdalena Buchowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 20. Październik 2015 - 01:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 28. Listopad 2015 - 14:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawnie zastosowano duże i małe litery w następujących napisach informacyjnych podczas konferencji: „Strefa obsługi Sponsorów”, „Obsługa Gości”, „Centrum Wolontariuszy”, „Miejsca dla Fotografów”, „Sala konferencji prasowych”, „Centrum akredytacji”?

Na tablicach informacyjnych pierwszy wyraz piszemy wielką literą, zaś jeśli chodzi o nazwy uczestników konferencji, to zastosowanie ma tutaj reguła [97] „Słownika orograficznego PWN”, wedle której „użycie wielkiej litery ze względów uczuciowych i grzecznościowych jest indywidulaną sprawą piszącego”.

Piszący zatem może napisać zarówno Strefa obsługi Sponsorów, jak i Strefa obsługi sponsorów; Obsługa Gości, jak i Obsługa gości; Centrum Wolontariuszy, jak i Centrum wolontariuszy; Miejsca dla Fotografów, jak i Miejsca dla fotografów. Natomiast w napisach Sala konferencji prasowych i Centrum akredytacji, które nie zawierają nazw osobowych, tylko pierwszy wyraz należy zaczynać dużą literą.

Elżbieta Benkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 20. Październik 2015 - 01:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 20. Październik 2015 - 01:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Który zapis jest poprawny: „konkurs języka angielskiego” czy „Konkurs Języka Angielskiego”?

Odpowiedź na to pytanie zależy od kontekstu, w którym to wyrażenie ma być użyte. Jeśli nie chodzi o żaden konkretny konkurs lub jeśli chcemy opisać rodzaj wydarzenia,  to należy  użyć formy zapisanej małymi literami: konkurs języka angielskiego. Jeżeli zaś chodzi o nazwę imprezy, której organizatorzy chcą nadać specjalny tytuł, to według reguły [71] Słownika ortograficznego PWN każdy wyraz tej nazwy należy zacząć wielką literą (z wyjątkiem przyimków). W takim przypadku poprawnym zapisem będzie zatem Konkurs Języka Angielskiego.

Elżbieta  Benkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 20. Październik 2015 - 01:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 20. Październik 2015 - 01:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakimi literami należy zapisywać polskie nazwy stanowisk unijnych, np. „komisarz ds. polityki regionalnej” czy „Komisarz ds. Polityki Regionalnej”?

Nazwy stanowisk unijnych należy zapisywać tak jak nazwy polskich stanowisk. W języku polskim podstawową pisownią dla nazw stanowisk jest pisownia małymi literami, wyjątek jednak stanowią nazwy urzędów jednoosobowych (Rzecznik Praw Obywatelskich). Zespół Rady Języka Polskiego ds. Współpracy z Tłumaczami UE opublikował tekst, w którym zaleca zapis wielkimi literami (Komisarz UE do spraw Środowiska) w przypadku nazwy organu oraz zapis małą literą (komisarz Bieńkowska) w przypadku nazwy funkcji. Zespół sugeruje, że rozróżnienie między nazwą organu a nazwą stanowiska jest możliwe dzięki wystąpieniu albo niewystąpieniu nazwiska osoby sprawującej daną funkcję. W zasadach pisowni i interpunkcji Wielkiego słownika ortograficznego PWN możemy natomiast znaleźć informację, że nawet, jeśli nie ma nazwiska, a nazwa występuje w pełnym brzmieniu, w przypadku organu możemy zapisać ją wielkimi literami, natomiast w przypadku piastuna organu – obydwie wersje są dopuszczalne. W powszechnym użyciu (prasa, komunikaty Polskiej Agencji Prasowej), częściej występuje zapis małą literą. Podsumowując – obydwie możliwości są poprawne, ale zalecana jest pisownia małymi literami.

Magdalena Buchowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 20. Październik 2015 - 01:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 20. Październik 2015 - 01:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawny jest zapis „Kaplica Królewska”?

Jeśli chodzi o jedną z wielu kaplic, z których korzystał król, to poprawny jest zapis tego wyrażenia – jako wyrażenia pospolitego – małymi literami: kaplica królewska.

Natomiast w odniesieniu do konkretnej kaplicy, takiej jak np. ta w Gdańsku, zastosowanie ma reguła [82] „Słownika ortograficznego PWN”, która mówi, że „Jeśli stojący na początku nazwy wyraz: ulica, aleja, bulwar, osiedle, plac, park, kopiec, kościół, klasztor, pałac, willa, zamek, most, molo, brama, pomnik, cmentarz itp. jest tylko nazwą rodzajową (gatunkową), piszemy go małą literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy – wielką literą”. Poprawną formą jest zatem kaplica Królewska.

Jednak piszący, zwłaszcza znawcy zabytków Gdańska, częściej posługują się formą ortograficzną Kaplica Królewska, a w poradnictwie językowym panuje ostatnio tendencja (niemająca wprawdzie oparcia w zasadach pisowni), by takich tradycyjnych form zapisu nie dyskwalifikować. Zgodnie z tą tendencją również formę Kaplica Królewska w Gdańsku wolno zaakceptować.

Elżbieta Benkowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 20. Październik 2015 - 01:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 20. Październik 2015 - 01:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy zapisywać epitet „z daleka celnego Apolla”?

W tłumaczeniach dzieł Homera często znajdujemy ten epitet pisany łącznie: zdalekacelnego Apolla. Jednak zgodnie z zasadą pisowni podaną w Wielkim słowniku ortograficznym PWN: „wyrażenia, w których pierwszy człon jest przysłówkiem, a drugi jest imiesłowem odmiennym lub przymiotnikiem określanym przez ten przysłówek, traktuje się jako zestawienia i pisze rozdzielnie”, powinno się to wyrażenie zapisywać osobno: z daleka celnego Apolla.

Magdalena Staknis
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 20. Październik 2015 - 01:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 20. Październik 2015 - 01:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „wysoko/wartościowy”: razem czy osobno?

Słownik języka polskiego PWN notuje przymiotnik wysokowartościowy wraz z definicją; ‘mający dużą wartość lub bogaty w wartościowe składniki’. Słowo to pisane jest w tym słowniku łącznie.

Według Zasad pisowni wyrażenia, w których pierwszy człon jest przysłówkiem, a drugi – imiesłowem odmiennym lub przymiotnikiem określanym przez ten przysłówek, traktuje się jako zestawienia i pisze rozdzielnie np. wysoko kwalifikowany. Powyższe zestawienia trzeba jednak odróżniać od przymiotników złożonych z członów nierównorzędnych znaczeniowo, w których podstawowe znaczenie zawiera się w słowie drugim, a człon pierwszy określa bliżej to znaczenie. Przymiotniki takie pisze się łącznie, np. właśnie wysokowartościowy ‘o wysokiej wartości’.

 

Oktawia Czechowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 20. Październik 2015 - 01:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 20. Październik 2015 - 01:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „teoretyczno-prawny” (z łącznikiem) jest poprawna?

Pisownia ta nie jest poprawna, ponieważ w przypadku przymiotników złożonych dwuczłonowych, gdy człony te są nierównorzędne znaczeniowo, zapisujemy je łącznie (np. błękitnoniebieskigrekokatolicki). Ponieważ przymiotnik, o którym mowa w pytaniu, składa się właśnie z członów nierównorzędnych, znaczy bowiem ‘związany z teorią prawa’, obowiązuje pisownia teoretycznoprawny.

Magdalena Staknis

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 20. Październik 2015 - 00:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 20. Październik 2015 - 00:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy poprawnie: „ptako-pajacyk” czy „ptakopajacyk”?

Ptakopajacyk to rzeczownik złożony utworzony interfiksem ‑o‑, należy go więc pisać łącznie, jak rzeczowniki marszobieg, meblościanka, mrówkolew czy osłomuł.

Pisownię tego typu struktur znajdziemy jednak tylko w części słownikowej wydawnictw ortograficznych, nie została ona natomiast jasno uregulowana w treści zasad ortograficznych.

Zasady pisowni zajmują się bowiem zestawieniami. Zestawienia mogą być pisane łącznie lub rozdzielnie w zależności od tego, czy człony danego złożenia są równorzędne, czy nierównorzędne – por. Zasady pisowni i interpunkcji polskiej reguła nr 25 i reguła nr 51 (http://sjp.pwn.pl/zasady/Zasady-pisowni-i-interpunkcji;713485.html). Jeżeli człony złożenia są równorzędne, to znaczy oznaczają równoważne cechy lub funkcje osoby lub przedmiotu, to piszemy je z łącznikiem: kupno-sprzedaż, pralka-suszarka, ława-stół (przykłady pochodzą z internetowych Zasad pisowni i interpunkcji PWN). Jeżeli jednakże człon drugi zestawienia pełni funkcję określenia członu pierwszego, to wówczas zestawienia mają pisownię rozłączną: artysta malarz, lekarz chirurg, ryba piła – w tego typu złożeniach człony mają stosunek nierównorzędny artysta malarz to artysta będący przede wszystkim malarzem, lekarz chirurg to lekarz ze specjalnością chirurgiczną. Jak zauważa profesor Mirosław Bańsko w swoich poradach dotyczących pisowni zestawień (Poradnia językowa PWN), „zasady pisowni polskiej zmuszają nas niekiedy do subtelnych i niestety subiektywnych rozróżnień” na przykład w sprawie, czy urządzenie, które pierze i suszy jest jednocześnie pralką i suszarką (pralka-suszarka) czy też bardziej pralką, a suszarka to tylko jej dodatkowa funkcja (pralkosuszarka).

Profesor Mirosław Bańko zauważa, że zapis z łącznikiem -o- „zwalnia nas z obowiązku odmieniania pierwszego członu, ale sprawia, że budowa wyrazu staje się mniej wyraźna” (Poradnia językowa PWN), zaś pisownia z dywizem wymaga jednoczesnej odmiany obydwu członów nazwy, co zdaje się być zarówno niewygodne, jak i skomplikowane, „a przy tym bezafiksalne zestawienie członów sprawia wrażenie, jakby chodziło o przedmiot wykonany doraźnie. Chcąc uniknąć tych niedogodności i jednocześnie nie łamać zasad ortografii, sięgamy po zapis łączny, z interfiksem, który narzuca interpretację desygnatu, nie zawsze pożądaną (…) Być może tego rodzaju dylematy – a nie tylko nieznajomość ortografii – sprawia, że w tekstach pojawiają się zapisy skądinąd funkcjonalne, choć niezgodne z zasadami” (Poradnia językowa PWN).

Profesor stwierdza także w tym samym źródle, iż „na szczęście (podkr. J. Kuchta) pewien wyłom w pisowni rzeczowników złożonych już nastąpił. Wbrew przywoływanej zasadzie już kilkadziesiąt lat temu upowszechniły się złożenia o członach znaczeniowo równorzędnych, a mimo to pisane łącznie, z interfiksem, np. chłoporobotnik, meblościanka, marszobieg. Językoznawcy, po okresie upominania się o zapis chłop-robotnik, mebel-ścianka, marsz-bieg, pogodzili się z pisownią łączną”. W innym miejscu jednakże profesor pisze: „Dotychczasowe zmiany w polskiej pisowni nie napawają jednak optymizmem, gdyż zamiast wprowadzać więcej swobody, sprowadzały się do zastępowania jednych zapisów innymi” (Poradnia językowa PWN).

Jak wynika z wyżej przytoczonych zasad ortografii, wyraz, o którym mowa w pytaniu, możemy zapisać z dywizem (ptak-pajacyk) lub zamiast dywizu użyć spójki -o- (ptakopajacyk), nie można jednak użyć jednocześnie dywizu i spójki -o-.

                                                                                                                                  Jacek Kuchta

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 20. Październik 2015 - 00:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 20. Październik 2015 - 00:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy łączna pisownia „pieprz grubomielony” jest poprawna?

Zasada dotycząca pisowni połączeń przysłówków i imiesłowów przymiotnikowych, do których należy połączenie grubo mielony, jest prosta: piszemy je rozdzielnie. Wyjątkowo, jeśli człony takiego połączenia scaliły się, tj. „nie wykazują już doraźnej cechy obiektu, do którego się odnoszą, lecz – niekiedy ze zmianą znaczenia – stanowią o jego trwałej właściwości”, pisane są łącznie, np. płyta długogrająca, zestaw głośnomówiący, chory słabowidzący. Wyrażenie pieprz grubo mielony chyba jednak nie należy do tej grupy, choć w pewnym sensie – jako nazwa jednego z gatunków pieprzu – stanowi o jego trwałej właściwości.

Łączna pisownia takich wyrazów z pierwszym członem grubo‑, jak gruboskórny, gruboziarnisty, grubokościsty, grubodzioby, grubokroplisty itp., zarejestrowanych w Wielkim słowniku ortograficznym PWN, wynika natomiast z innej zasady ortograficznej. Nie są to bowiem połączenia przysłówka i imiesłowu przymiotnikowego lub przymiotnika, lecz przymiotniki złożone, utworzone od  połączeń rzeczownika i przymiotnika: gruboskórny ‘o grubej skórze’, gruboziarnisty ‘mający grube ziarna’, grubokościsty ‘o grubych kościach’, grubodzioby ‘o grubym dziobie’, grubokroplisty ‘charakteryzujący się grubymi kroplami’.

Jacek Kuchta
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 20. Październik 2015 - 00:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 20. Październik 2015 - 00:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy: „historyczno-prawny” czy historycznoprawny”?

Przymiotniki złożone z dwóch członów równorzędnych znaczeniowo piszemy zawsze z łącznikiem. Jak czytamy w Zasadach pisowni i interpunkcji polskiej PWN, „wyznacznikiem formalnym może tu być spójnik i, który podstawiamy zamiast łącznika”, na przykład flaga biało-czerwona, czyli biała i czerwona, Akademia Górniczo-Hutnicza, czyli górnicza i hutnicza, kraj przemysłowo-rolniczy, czyli przemysłowy i rolniczy (patrz http://sjp.pwn.pl/zasady/Pisownia-przymiotnikow-zlozonych-typu-I-bialo-czerwony-I;629540.html). Przymiotniki zaś złożone z członów nierównorzędnych znaczeniowo, tzn. takie, w których główne znaczenie zawarte jest w członie drugim, natomiast człon pierwszy określa bliżej to znaczenie, pisze się łącznie, np. rzymskokatolicki = katolicki w obrządku rzymskim (patrz http://sjp.pwn.pl/zasady/Pisownia-przymiotnikow-zlozonych-typu-jasnoniebieski-rolniczoprzemyslowy-dwuipolletni-przeszloroczny-szaroniebieskosrebrzysty;629465.html).

Myślę, że – powołując się na wyżej wymienione zasady ortograficzne – podany w pytaniu przymiotnik można zapisać zarówno łącznie, jak i z dywizem, w zależności od tego, co dokładnie chcielibyśmy wyrazić: historycznoprawny to ‘dotyczący historii prawa’, a historyczno-prawny – ‘dotyczący prawa i historii’.

Jacek Kuchta

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 20. Październik 2015 - 00:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 20. Październik 2015 - 00:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisywać określenie „nawozy długodziałające”, razem czy osobno?

Zgodnie z zasadą podaną w Wielkim słowniku ortograficznym PWN: „wyrażenia, w których pierwszy człon jest przysłówkiem, a drugi jest imiesłowem odmiennym lub przymiotnikiem określanym przez ten przysłówek, traktuje się jako zestawienia i pisze rozdzielnie”, podane wyrażenie powinniśmy zapisywać osobno: nawozy długo działające.

Magdalena Staknis

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 20. Październik 2015 - 00:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 20. Październik 2015 - 00:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Wprowadzono do polszczyzny angielski rzeczownik „orienteering” ‘bieg na orientację’. Czy można używać jego spolszczonej wersji „orientiring” oraz utworzyć od niego przymiotnik „orienteeringowy” („orientiringowy”)?

Jak pisze profesor Jerzy Bralczyk, „sufiks -ing jest tak już u nas rozpowszechniony, że niedługo będzie traktowany jak polski”, o czym świadczy obecność w języku polskim takich wyrazów, jak trening, doping, holding, surfing, monitoring oraz (nowszych) mobbing czy kontroling. W Poradni językowej PWN profesorowie Bralczyk i Bańko opowiadają się w swoich opracowaniach za pisownią spolszczoną (patrz hasła kontroling i seksting). W wypadku rzeczownika orieteering należy jednak zastanowić się, czy potrzebne jest wprowadzanie klejonego obcego słowa, skoro istnieje już polskie określenie bieg na orientację. Stosowanie go wydaje się raczej świadczyć o panującej wśród dziennikarzy sportowych fascynacji angielszczyzną.

Jacek Kuchta

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 11:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 11:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy w nazwie funkcji „Zastępca Dyrektora ds. Techniczno-Administracyjnych” ostatni element – „Administracyjnych” – też piszemy wielką literą?

Jak podają zasady pisowni, nazwy godności piszemy małą literą, np. rektor, prezes, dyrektor, zatem małymi literami powinniśmy zapisywać również nazwę zastępca dyrektora ds. techniczno-administracyjnych. Zasady pisowni pozwalają jednak używać w nazwach tego typu w pewnych wypadkach wielkich liter. Zgodnie ze zwyczajem wolno tak postąpić wówczas, gdy nazwa godności odnosi się do konkretnej osoby. Należy też używać wielkich liter dla wyrażenia szacunku dla osoby zajmującej takie stanowisko, na przykład adresując do niej pismo. W takim wypadku wielką literą piszemy również człon występujący po łączniku: Zastępca Dyrektora ds. Techniczno-Administracyjnych.

Justyna Jans

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 11:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 11:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakimi literami należy zapisywać wyrażenie „W/wielki J/jubileusz R/roku 2000”?

Poprawny zapis to: Wielki Jubileusz Roku 2000 – zgodnie z zamieszczoną w Zasadach pisowni ogólną regułą, że wielką literą piszemy nazwy imprez międzynarodowych lub krajowych, którym organizatorzy chcą nadać specjalny tytuł. Jeszcze dokładniej problem pisowni tego typu nazw regulują Zasady pisowni słownictwa religijnego, zatwierdzone przez Radę Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk 7 maja 2004 r. Mówią one, że jednostkowe nazwy obchodów, rocznic i jubileuszy piszemy dużymi litrami, np. Światowy Dzień Młodzieży, Rok Święty, Rok Jubileuszowy.

Łukasz Kolenda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 11:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 17. Styczeń 2024 - 17:18; osoba wprowadzająca: Martyna Wielewska-Baka

Jak zapisywać wyrażenie „SAMORZĄD UCZNIOWSKI”?

Pisownia tego wyrażenia zależy od tego, czy mamy do czynienia z nazwą własną, odnoszącą się w tej właśnie formie do konkretnej organizacji tego typu w konkretnej szkole, czy też z wyrażeniem pospolitym. W pierwszym wypadku poprawna jest pisownia obu członów wielkimi literami. Jak jednak pisze Mirosław Bańko w Poradni Językowej PWN, ponieważ w szkołach zazwyczaj działa tylko jeden taki samorząd, pisownia małymi literami nie stałaby się źródłem nieporozumienia.

Aleksandra Mieczkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 11:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 11:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisywać nazwę czasopisma „PRZYJACIEL STRAŻY OGNIOWEJ”?

W tytułach gazet, czasopism i cykli wydawniczych oraz w nazwach wydawnictw seryjnych wielką literą piszemy wszystkie wyrazy (z wyjątkiem przyimków i spójników występujących wewnątrz tych nazw). Zatem poprawny zapis nazwy tego czasopisma to: Przyjaciel Straży Ogniowej.

Justyna Jans

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawny jest zapis „leciał Mosquito PR-Mk9”?

Pisownię nazw samolotów reguluje ta sama zasada, która dotyczy również nazw innych wyrobów przemysłowych, np. samochodów, motocykli, rowerów, aparatów radiowych i telewizyjnych, aparatów fotograficznych, zegarków. Mówi ona, że wielką literą piszemy nazwy marek, a więc w tym wypadku modeli samolotów, małą zaś nazwy konkretnych wyrobów tej marki, czyli w tym wypadku konkretnych samolotów. Zgodnie z tą zasadą piszemy zatem Leciał samolotem Mosquito PR-Mk9, ale Leciał mosquito PR-Mk9. O tym, że symbole literowe również w tym drugim wypadku zapisujemy dużymi literami, pisze Jerzy Bralczyk, odpowiadając w Poradni Językowej PWN na pytanie dotyczące pisowni nazwy Ford Focus RS WRC, por.: „A literki i cyferki, które są rzadko używane przy nazywaniu konkretnego egzemplarza, piszemy zawsze tak samo...”.

Aleksandra Kropacz
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy nazwę koktajlu alkoholowego w zdaniu „Piliśmy KRWAWĄ MERY”: małymi czy dużymi literami?

W Wielkim słowniku ortograficznym PWN odnotowana jest tyko jedna wersja pisowni tego wyrażenia: Krwawa Mary (zob. http://sjp.pwn.pl/so/Krwawa-Mary;4455280.html). Jednak reguła ortograficzna dotycząca pisowni różnego rodzaju wyrobów przemysłowych mówi, że nazwy takich wyrobów, m.in. napojów, używane jako nazwy pospolite konkretnych przedmiotów, a nie jako nazwy marek i typów, piszemy małą literą, np. kryniczanka, ustronianka, napoleon (= koniak), tokaj, wyborowa (= wódka). Zatem zgodnie z tą regułą powinniśmy pisać Piliśmy krwawą mary, ale koktajl alkoholowy o nazwie Krwawa Mary. Jan Grzenia z Poradni Językowej PWN zauważa jednak, że w praktyce niełatwo odróżnić użycie nazw typu Krwawa Mary, Pan Tadeusz, Johnnie Walker jako własnych od ich użycia pospolitego. Jego zdaniem bezpieczniejsze jest zatem stosowanie zapisu wielką literą w wypadku liczby pojedynczej, oczywiste zaś jest użycie małej litery w wypadku liczby mnogiej. Ale z drugiej strony autor tej porady pisze: „skoro jednak reguła powiada, że wyrazy pochodzące od nazw własnych, a oznaczające konkretne przedmioty, należy pisać małymi literami, lepiej będzie stosować ją konsekwentnie niż odstępować od niej w imię niejasnych kryteriów”.

Aleksandra Kropacz
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy zapis „przykłady z kraju i z zagranicy” jest poprawny?

Tak. Rzeczownik zagranica piszemy tutaj łącznie, ponieważ oznacza on abstrakcyjny obszar: ‘obce kraje’; coś jest z zagranicy, a więc pochodzi z państwa innego niż rodzime. Świadczy o tym kontekst wyrażenia przyimkowego z kraju, które wystąpiło w kontrastowym znaczeniu, ale w tej samej formie gramatycznej (z + dopełniacz) co wyrażenie z zagranicy.
Pisownia rozdzielna zza granicy byłaby poprawna w odniesieniu do sytuacji, gdy coś było za granicą, czyli znajdowało się fizycznie poza linią graniczną danego kraju, rezerwatu, miasta, parku, działki, słowem: każdego wyznaczonego terenu.

Jakub Orzeszek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Który zapis jest poprawny: wysoko wykwalifikowany czy wysokowykwalifikowany?

Zapis poprawny to wysoko wykwalifikowany, ponieważ połączenia przysłówków z imiesłowami przymiotnikowymi piszemy oddzielnie – z wyjątkiem wyrażeń, które się scaliły (np. płyta długogrająca, zestaw głośnomówiący), ale wysoko wykwalifikowanych do nich nie należy.

Magdalena Behounkowa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Piszemy „wewnątrzuszny” czy „wewnątrz uszny”?

Poprawną formą jest wewnątrzuszny, ponieważ przymiotnik ten pochodzi od wyrażenia przyimkowego wewnątrz ucha (np. wewnątrzuszny aparat słuchowy to ‘aparat słuchowy umieszczony wewnątrz ucha’), w związku z czym człon wewnątrz‑ pełni w nim funkcję przedrostka, a w języku polskim wszystkie przedrostki pisze się łącznie z wyrazami pospolitymi.   

Daria Lewicka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy zapisać „nie” w wyrażeniu „przyczyna nie/przekazywania wpłat”: razem czy osobno?

Należy pisać przyczyna nieprzekazywania wpłat, ponieważ przekazywanie to rzeczownik odczasownikowy, a według reguł pisowni polskiej partykułę nie z rzeczownikami piszemy łącznie.

Dominika Potocka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy zapisywać nazwę „mikro/przedsiębiorstwo”: razem czy z łącznikiem?

W języku polskim wszystkie przedrostki rodzime i obce w połączeniu z wyrazami pospolitymi piszemy łącznie. Poprawny zapis to zatem mikroprzedsiębiorstwo.

Weronika Pochylska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać przymiotnik „czasowo/jakościowy”: osobno czy z łącznikiem?

Przymiotnik czasowo-jakościowy należy pisać z łącznikiem, ponieważ jest on złożony z członów równorzędnych znaczeniowo. Jak wynika z przykładów znalezionych w Internecie, kompromis czasowo-jakościowy to ‘kompromis dotyczący relacji czasu i jakości’ (nie zaś ‘kompromis dotyczący jakości czasu’), efekty czasowo-jakościowe to ‘efekty dotyczące czasu i jakości’ (nie zaś ‘efekty dotyczące jakości czasu’), a parametry czasowo-jakościowe to parametry dotyczące czasu i jakości’ (nie zaś ‘parametry dotyczące jakości czasu’).    

Justyna Michalska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „ciemnoblond” jest poprawna?

Tak, wyraz ten zapisujemy łącznie, ponieważ o pisowni przymiotników złożonych – również tych nieodmiennych – decyduje to, jak są zbudowane: z członów równorzędnych czy nierównorzędnych. W tym wypadku blond jest członem nadrzędnym, a ciemno‑ podrzędnym, dopełniającym znaczenie drugiego członu, a cały wyraz nazywa jeden kolor o ciemnym odcieniu.

Weronika Pochylska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy wyrażenie „zjazd absolwentów” w zdaniu „W lipcu 1925 r. odbył się w seminarium zjazd absolwentów” należy napisać małymi literami?

Wyrażenie to należy zapisać małymi literami, gdyż nie jest to nazwa własna tego wydarzenia. Wielkich liter należałoby użyć, gdyby organizatorzy zjazdu zdecydowali się nadać mu – jak to określają Zasady pisowni – specjalny tytuł, np. I Zjazd Absolwentów Męskiego Seminarium Nauczycielskiego w Łomży.  

Magdalena Szczepińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 13. Czerwiec 2015 - 19:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 13. Czerwiec 2015 - 19:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Który wariant pisowniany wybrać: „Był nauczycielem liceum/Liceum w Aleksandrowie”?

Zgodnie z zasadami zawartymi w Wielkim słowniku ortograficznym PWN wielką literą zapisujemy nazwy jednostkowe urzędów, władz, instytucji, szkół, organizacji, towarzystw, nazwy zespołów muzycznych, artystycznych i sportowych. W podanym przykładzie liceum nie występuję jako nazwa indywidualna, ponieważ nie wskazano numeru czy patrona szkoły, zatem wyraz zapisać należy małą literą.

Agnieszka Felczak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 13. Czerwiec 2015 - 19:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 13. Czerwiec 2015 - 19:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak napisać PANIE PROFESORZE w nagłówku listu?

Oba człony wyrażenia Panie Profesorze piszemy w nagłówku listu wielkimi literami. Piszemy tak ze względów grzecznościowych, by okazać adresatowi szacunek.

Justyna Michalska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 13. Czerwiec 2015 - 18:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 13. Czerwiec 2015 - 18:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Powinno się pisać: „specjalista ds. inwestycji” czy „Specjalista ds. Inwestycji”?

Według Zasad pisowni (zawartych m.in. w Nowym słowniku ortograficznym PWN) nazwy stanowisk, funkcji i tytułów piszemy małymi literami, powinniśmy więc pisać specjalista ds. inwestycji. Dużymi literami nazwy stanowisk możemy zapisać tylko w funkcji grzecznościowej, np. w piśmie skierowanym do osoby pełniącej dane stanowisko (np. Szanowny Panie Profesorze), ale nazw typu specjalista ds. inwestycji raczej nie używa się w tej funkcji.
Z kolei w wypadku wielowyrazowych nazw stanowisk umieszczanych na pieczątkach lub w drukach firmowych dopuszcza się pisownię pierwszego wyrazu wielką literą ze względu na to, że wyraz ten zajmuje pierwsze miejsce w tekście. Prof. Małgorzata Marcjanik w Poradni Językowej PWN zaleca jednak w tej sytuacji pisownię małymi literami.

Aneta Kulwikowska 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 13. Czerwiec 2015 - 18:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 13. Czerwiec 2015 - 18:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która pisownia jest poprawna: „wyspa Ołowianka” czy „Wyspa Ołowianka”?

Zapis powinien być następujący: wyspa Ołowianka. Wynika on z reguły, która mówi, że jeśli geograficzna nazwa własna składa się z dwu członów i człon drugi jest rzeczownikiem w mianowniku nieodmieniającym się, wtedy człon pierwszy (wyraz pospolity): góra, nizina, półwysep, cieśnina, tama, kanał, morze, jezioro, wyspa, pustynia, wyżyna itp. piszemy małą literą, natomiast człon drugi – wielką, np. morze Marmara, półwysep Hel, pustynia Gobi, wyspa Uznam.

Piotr Bednarczyk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak stosować duże i małe litery w zapisie nazw: IMPERIUM RZYMSKIE, CESARSTWO RZYMSKIE, REPUBLIKA RZYMSKA?

Praktyczny słownik poprawnej polszczyzny pod red. H. Zgółkowej (wyd. Kurpisz, Poznań 1995 i 2002) podaje pisownię powyższych połączeń wyrazowych od małych liter: imperium rzymskie (s. 180), republika rzymska (s. 13), cesarstwo rzymskie (s. 243).
Natomiast zdaniem Mirosława Bańki wyrażonym w internetowej Poradni Językowej PWN Cesarstwo Rzymskie (po łacinie Imperium Romanum) to nazwa własna, dlatego należy ją zapisywać wielkimi literami. Można traktować ją też jako nazwę opisową i pisać ją małymi literami. Oba zapisy są rozpowszechnione.
Gdyby zastosować argumentację Mirosława Bańki, uzasadnienie miałby również zapis Imperium Rzymskie, polski odpowiednik formy Imperium Romanum, jednak można tu też stosować zapis małymi literami.

Milena Starczewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Który zapis jest poprawny: „pomnik cesarza Wilhelma I” czy „pomnik Cesarza Wilhelma I”?

Nazwy pomników należą do nazewnictwa miejskiego, podobnie jak nazwy ulic, placów, rond, parków itp., a w nazwach z tej grupy pierwszy człon, gdy jest nazwą gatunkową (nazywającą typ obiektu), zapisuje się od małej litery, natomiast pozostałe człony nazwy – od wielkiej litery, np. ulica Długa, plac Niepodległości. Zasady pisowni zawarte m.in. w Wielkim słowniku ortograficznym podają dwa następujące przykłady zapisywania nazw pomników: pomnik Mikołaja Kopernika, pomnik Mickiewicza, które zostały też powtórzone w samym tekście słownika ortograficznego pod hasłem pomnik, gdzie znajdziemy też kolejne przykłady nazw pomników: pomnik Bohaterów Warszawy, pomnik Lotnika, pomnik Nike, pomnik Zaślubin Polski z Morzem. Żaden z tych przykładów nie jest jednak w pełni analogiczny do nazwy pomnika, której dotyczy pytanie, ponieważ żaden po członie pomnik nie zawiera rzeczownika pospolitego o charakterze gatunkującym, jakim jest wyraz cesarz. Pojawia się tu bowiem problem, czy wyraz cesarz wchodzi w skład właściwej nazwy własnej pomnika, czy jest to raczej rozwinięta nazwa opisowa (pomnik cesarza Wilhelma I, a właściwa nazwa to pomnik Wilhelma I). Jednak gdyby posłużyć się analogią do pisowni ulic, np. do nazwy ul. Królowej Jadwigi, to również do zapisu rzeczownika cesarz powinno się zastosować wielką literę: pomnik Cesarza Wilhelma I.

Paweł Żukowski
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „plac Rynek Żydowski” jest poprawna?

Jeśli wyraz plac jest jedynie nazwą gatunkową (rodzajową), to piszemy go małą literą, natomiast pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy – dużą. W tym wypadku Rynek Żydowski jest nazwą tradycyjną, dawną, a plac – gatunkową. Wyrażenie zostało więc napisane poprawnie.

 Alicja Chrzanowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „Park Strzelecki” dla parku miejskiego w Krakowie jest poprawna?

Poprawna pisownia to park Strzelecki. Nazwa ta należy do nazewnictwa miejskiego, a człon park jest nazwą gatunkową i tak jak człon ulica, molo czy pomnik  w nazwach własnych ulic, mol czy pomników zapisujemy go małą literą. Natomiast drugi człon, stanowiący właściwą nazwę własną, zapisujemy dużą literą.

Daria Lewicka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę MOST WOLNOŚCI CZWARTEGO CZERWCA?

Poprawnie zapiszemy most Wolności Czwartego Czerwca (lub most Wolności 4 Czerwca). Taki zapis jest motywowany regułą, która głosi, że jeśli stojący na początku wyraz (np. plac, ulica, most etc.) jest nazwą gatunkową, czyli określającą typ obiektu, zapisujemy go małą literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy – wielką literą (jak ulica Długa, plac Niepodległości).

Magdalena Basińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę PARK SANITARIUSZKI INKI?

Jest to nazwa obiektu miejskiego, zatem zapisujemy ją w następujący sposób: park Sanitariuszki Inki, analogicznie do nazw ulic, placów, rynków itp., np. ulica Królowej Jadwigi, ulica Księcia Józefa, ulica Księdza Jerzego Popiełuszki.

Aleksandra Chajewska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „zasilacz wysoko-częstotliwościowy” jest poprawna?

Zgodnie z zasadą, że przymiotniki złożone z członów nierównorzędnych znaczeniowo pisze się łącznie, poprawną pisownią jest zasilacz wysokoczęstotliwościowy (ponieważ przymiotnik ten znaczy ‘dotyczący wysokich częstotliwości’).

Magda Paśko

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Piszemy „wewnątrz wydziałowy” czy „wewnątrzwydziałowy”?

Poprawny zapis tego przymiotnika to wewnątrzwydziałowy, znaczy on bowiem ‘znajdujący się wewnątrz wydziału, dotyczący spraw wewnątrz wydziału’, a zatem pochodzi od wyrażenia przyimkowego wewnątrz wydziału. Przymiotniki pochodzące od wyrażeń przyimkowych zapisujemy łącznie, ponieważ motywujący je przyimek, wchodząc w skład nowego wyrazu, staje się w nim przedrostkiem, a w języku polskim wszystkie przedrostki pisze się łącznie z wyrazami pospolitymi, por. międzywydziałowy, ponadwydziałowy, pozawydziałowy, przywydziałowy.

Paulina Pitek
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy wyrażenie „tupu/tupu”: z łącznikiem, z przecinkiem czy po prostu osobno (bez żadnego znaku)?

Wyrażenie tupu-tupu piszemy z łącznikiem, ponieważ jest to para wyrazów podobnie brzmiących występujących zawsze razem, mających charakter zestawień równorzędnych, jak łapu-capu, gadu-gadu, szuru-buru, stuku-puku.

Justyna Michalska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy zapis „partnerstwo publiczno-prywatne” jest poprawny?

Tak, ponieważ łącznik występujący pomiędzy członami tego przymiotnika złożonego sygnalizuje ich równorzędność. Partnerstwo, o którym mowa, jest w niektórych swych aspektach publiczne, w innych zaś prywatne, obie domeny jednak występują równocześnie.

Jakub Orzeszek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawna jest pisownia „niestanowiący”?

Partykułę nie piszemy z imiesłowami przymiotnikowymi (zarówno czynnymi jak i biernymi) łącznie, zatem pisownia niestanowiący jest poprawna. 
W pewnych sytuacjach jednak poprawna jest tylko lub również pisownia rozdzielna. Ta pierwsza sytuacja zachodzi w wypadku wyraźnych przeciwstawień, np. nie stanowiący, ale ustanowiony; ustanowiony, a nie stanowiący, a także w konstrukcjach ze spójnikami ani lub ni, np. ani stanowiący, ani ustanowiony. Z drugą sytuacją mamy do czynienia w wypadku wyraźnie czasownikowego znaczenia imiesłowu stanowiący, np. Dom, nie stanowiący już jej własności, był jednak obiektem jej nieustannej troski (poprawna jest też oczywiście pisownia łączna: Dom, niestanowiący już jej własności, był jednak obiektem jej nieustannej troski).
 
 Daria Lewicka
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „brunatno/czerwony”: łącznie czy z dywizem?

Pisownia tego przymiotnika zależy od jego znaczenia i budowy, mianowicie od tego, jaki charakter mają człony, z których jest on zbudowany: równorzędny czy nierównorzędny. Jeśli mamy problem ze stwierdzeniem, czy wymienione człony są równorzędne, w celu rozstrzygnięcia tego problemu należy sprawdzić, czy można między nimi wstawić spójnik i, np.  słownik polsko-angielski ‘słownik polski i angielski’, ale słownik staroangielski ‘słownik starej wersji języka angielskiego’.

Jeśli oba wyrazy tworzące ten przymiotnik są równorzędne znaczeniowo, czyli chodzi o coś, co jest brunatne i czerwone (częściowo brunatne, a częściowo czerwone), to złożenie to zapiszemy przy użyciu łącznika: brunatno-czerwony.

Człony te jednak mogą mieć również charakter nierównorzędny, ponieważ brunatny to ‘ciemnobrązowy z odcieniem szarawym lub czerwonawym’. Jeśli użyjemy tego przymiotnika w znaczeniu ‘czerwony z odcieniem brunatnym’, poprawny będzie zapis łączny: brunatnoczerwony.

Paulina Pitek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakimi literami zapisać wyrażenie „W/wiktoria G/grunwaldzka”?

Wyrażenie to zapisuje się małymi literami, ponieważ jest to nazwa wydarzenia historycznego, por. bitwa pod Grunwaldem, wojna trzynastoletnia. Wielką literę można tu jednak zastosować ze względów uczuciowych, np. przy okazji obchodów rocznicy tego wydarzania.

Dominika Bogdańska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy: „wszystkie urzędy skarbowe województwa pomorskiego” czy „wszystkie Urzędy Skarbowe województwa pomorskiego”?

Poprawny jest pierwszy wariant pisowniany, tzn. wszystkie człony należy zapisać małymi literami, ponieważ występują one w liczbie mnogiej, co oznacza, że wyrażenie urząd skarbowy pełni w tym zdaniu funkcję wyrazu pospolitego.

Aleksandra Chajewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Który zapis jest poprawny: „Potop Szwedzki” czy „potop szwedzki”?

Preferowana i neutralna jest forma druga: potop szwedzki, ponieważ w ten właśnie sposób – przy użyciu małych liter – reguły pisowni polskiej zalecają zapisywać nazwy wydarzeń dziejowych. Jednak gdy stosunek piszącego do tego wydarzenia jest bardzo emocjonalny lub z jakiegoś powodu świadomie pragnie zaznaczyć jego rangę, np. w tekście rocznicowym, dopuszczalna jest też wersja z wielkimi literami: Potop Szwedzki.

Jakub Orzeszek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak napisać NORBERTANKA: małą czy dużą literą?

Nazwę norbertanka zapisujemy małą literą, ponieważ tak właśnie piszemy nazwy członków i członkiń zgromadzeń zakonnych, por. szarytka, jezuita, dominikanin, benedyktyni, salezjanie. Dużej litery należy używać tylko wówczas, gdy wyraz ten wchodzi w skład nazwy własnej, np. ulica Norbertanek, kościół Norbertanek, klasztor Norbertanek (jako nazwa budynku klasztornego). Dużymi literami piszemy też nazwę własną zgromadzenia zakonnego sióstr norbertanek, czyli nazwę Zgromadzenie Sióstr Kanoniczek Regularnych Zakonu Premonstratensów.

 

Justyna Michalska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy w zdaniu „Dowódca jednostki pilotował pierwszego mosquito” nazwa samolotu została zapisana poprawnie?

Nazwa samolotu została w tym zdaniu zapisana poprawnie małą literą, ponieważ wyraz mosquito wystąpił tu nie jako nazwa marki (którą jako nazwę własną należy zapisywać dużą literą), lecz jako nazwa konkretnego wyrobu tej marki, czyli nazwa pospolita.

Justyna Michalska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która pisownia jest poprawna: „Lokalny Urząd Skarbowy” czy „lokalny urząd skarbowy”?

Nazwy typów urzędów, np. urząd skarbowy, urząd gminy, urząd stanu cywilnego piszemy małą literą, natomiast gdy chcemy napisać o konkretnej jednostce, wszystkie człony nazwy piszemy dużymi literami, np. Drugi Urząd Skarbowy w Rzeszowie, Urząd Miasta Lublina. Wyrażenie lokalny urząd skarbowy należy do tej pierwszy grupy nazw (nie jest nazwą własną), więc piszemy je małymi literami.

Magdalena Behounkowa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakimi literami należy pisać KATEDRA OLIWSKA?

Poprawny zapis to: katedra oliwska. Wyrażenie to nie jest właściwą nazwą własną katedry w oliwie, lecz wyrażeniem opisowym, podobnie jak archikatedra oliwska, archikatedra gdańska, bazylika archikatedralna w Gdańsku-Oliwie. Nazwa własna katedry oliwskiej to: kościół pw. Trójcy Świętej, Najświętszej Maryi Panny i św. Bernarda.
Pisownię nazwy kościół pw. Trójcy Świętej, Najświętszej Maryi Panny i św. Bernarda ustala reguła, według której w wypadku nazw własnych kościołów (jako budynków) wyrazy kościół, bazylika, katedra, sanktuarium itp. piszemy małą literą, a dużą literą piszemy tylko ten człon, od którego zaczyna się właściwa nazwa własna, np. kościół Mariacki, kościół Dominikanów i kościół Ojców Dominikanów, kościół Świętego Marka (ale skrót piszemy zawsze małą literą, zatem: kościół św. Marka, kościół oo. Dominikanów), kościół pod wezwaniem (pw.) Świętego Wojciecha, sanktuarium Świętego Józefa, kościół Na Skałce. Możliwa jest również pisownia kościół dominikanów, jeśli dominikanów nie jest nazwą własną budynku, lecz jedynie wyrażeniem określającym kościół, który należy do dominikanów, a może nosić jakąś inną nazwę, nieistotną w danym kontekście.

Piotr Bednarczyk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakimi literami zapisać słowo „nr” w nazwie „Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr/nr 5”?

Zapis powinien być następujący: Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 5, zgodnie z regułą, że wielką literą piszemy nazwy indywidualne (jednostkowe) urzędów, władz, instytucji, szkół, organizacji, towarzystw, nazwy zespołów muzycznych, artystycznych i sportowych, a  występujące w tych nazwach przyimki, spójniki, wyrażenia imienia, pod wezwaniem, na rzecz, do spraw, numer, przeciwko itp. piszemy małą literą, np. Szkoła Podstawowa nr 105 w Warszawie.

Piotr Bednarczyk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak napisać UNIWERSYTET TRZECIEGO WIEKU?

Małymi literami piszemy wyrażenie uniwersytet trzeciego wieku wtedy, gdy mamy na myśli ogólnie placówkę oświatową, która prowadzi działalność dydaktyczną wśród osób w podeszłym wieku, np. Początki ruchu uniwersytetów trzeciego wieku sięgają 1972 r. Natomiast wielkimi literami należy pisać to wyrażenie wówczas, gdy stanowi ono nazwę własną lub część nazwy własnej, np. Uniwersytet Trzeciego Wieku w Wejherowie, Uniwersytet Trzeciego Wieku w Białymstoku, Gdański Uniwersytet Trzeciego Wieku, Jagielloński Uniwersytet Trzeciego Wieku.

Aneta Kulwikowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy wyraz „trylogia” w odniesieniu do utworu Sienkiewicza można zapisać małą literą?

Zależy to do kontekstu. Wyraz ten najczęściej występuje w funkcji tytułu odnoszącego się do trzech powieści Sienkiewicza i wówczas zapisywany jest wielką literą: Trylogia . Może też pełnić funkcję wyrazu pospolitego i wtedy zapisujemy małą literą. Przykładem odmiennych użyć tego rzeczownika mogą być zdania:
a) Ostatnio przeczytałam Trylogię Sienkiewicza.
b) Ogniem i mieczem, Potop i Pan Wołodyjowski zaliczają się do trylogii.

Dominika Bogdańska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020” jest poprawna?

Wyrażenie to jest tytułem aktu prawnego, a zgodnie z Zasadami pisowni zawartymi w Wielkim słowniku ortograficznym języka polskiego w pełnych nazwach ustaw i uchwał pierwszy wyraz zapisuje się dużą literą, kolejne zaś – małymi literami.
Międzyinstytucjonalny przewodnik redakcyjny podaje, że jeżeli od słowa strategia rozpoczyna się pełna nazwa dokumentu, należy stosować zasadę zapisu pierwszego słowa tytułu od wielkiej litery, jeżeli jest on jednak częścią nazwy niepełnej (obiegowej) lub określa jakąś ideę lub proces, należy wszystkie człony zapisać małą literą. Piszemy zatem np. Strategia rozwoju edukacji formalnej (to całościowa nazwa dokumentu, a więc pierwszy człon należy pisać dużą literą) ale: strategia lizbońska (to nazwa obiegowa, zatem obie części zapisujemy małymi literami). Nie ma natomiast zasady, która pozwalała by wielowyrazowe nazwy dokumentów pisać dużymi literami, pisownia Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020 jest więc niepoprawna. Prawidłowym zapisem jest w tym wypadku (zakładając, że jest to pełna nazwa dokumentu) Strategia rozwoju województwa pomorskiego 2020.
W Internecie omawiana nazwa jest wielokrotnie pisana dużymi literami, co wynika z przeniesienia do języka polskiego pisowni nazw tego typu dokumentów z języka angielskiego. Nie jest to jednak praktyka pisowniana godna polecenia.

Oktawia Czechowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak napisać nazwę: ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA W SPRAWIE WYROBÓW MEDYCZNYCH WYDAWANYCH NA ZLECENIE?

Jeśli chodzi o zapisywanie tytułów aktów prawnych, do których należy rozporządzenie, to wielką literę stosujemy tylko w ich pierwszym wyrazie. Jeśli chodzi o pisownię wyrażenia minister zdrowia, które jest nazwą urzędu jednoosobowego, to – jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN – chociaż takie nazwy zazwyczaj piszemy małą literą, to w aktach prawnych wszystkie człony nazw urzędów jednoosobowych piszemy wielką literą (warto też zwrócić uwagę, że również w innych tekstach nazwy te możemy zapisać wielką literą, pod warunkiem że odnoszą się one do konkretnych osób).
Zatem poprawna wersja tytułu, o który Pan/Pani pyta, to: Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie.

Aneta Wadowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką literą pisze się wyraz PIETA?

Zgodnie z regułą podaną w Zasadach pisowni pierwszy wyraz w jedno- i wielowyrazowych tytułach dzieł sztuki piszemy wielką literą, zatem wyraz Pieta jako tytuł dzieła sztuki (rzeźba Michała Anioła powstała w latach 1498–1500, znajdująca się w Bazylice Świętego Piotra w Rzymie) zapiszemy od dużej litery.

Natomiast jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego, wyraz pospolity pieta ‘motyw w sztuce, przedstawienie Matki Boskiej trzymającej na kolanach martwego Jezusa Chrystusa’ piszemy od małej litery.

Milena Starczewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „Park Wodny” jest poprawna?

Pisownia ta jest poprawna tylko wtedy, gdy mamy na myśli nazwę własną konkretnego parku wodnego, np. Z okazji Dnia Dziecka jedziemy jutro do Parku Wodnego w Krakowie.
Natomiast mając na uwadze jakichś dowolny obiekt sportowo-rekreacyjny, którego główną częścią są baseny kąpielowe, zapisujemy to wyrażenie małymi literami, np. Z okazji Dnia Dziecka jedziemy jutro do parku wodnego.

Aneta Kulwikowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać wyrażenie MARSZ ŻAŁOBNY Chopina?

Według zasad ortografii języka polskiego w tytułach utworów muzycznych wyraz, który jest nazwą gatunkową utworu, piszemy małą literą, np. symfonia Pastoralna, nokturn Es-dur, sonatina a-moll, IX symfonia Beethovena, sonata Księżycowa. Zgodnie z tą zasadą powinniśmy więc pisać: marsz Żałobny Chopina, przyjęła się jednak pisownia Marsz żałobny. Uzasadniona jest także często stosowana pisownia marsz żałobny – jako nazwa pewnej odmiany marsza, czyli wyrażenie pospolite, por. np. wyrażenie marsz żałobny z sonaty b-moll Fryderyka Chopina.

Jakub Orzeszek
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę KSIĄŻKA EWIDENCJI SZKOLEŃ WYDZIAŁU REMONTÓW?

Jeśli jest to tytuł konkretnego dokumentu dla konkretnego wydziału, to nazwa tego dokumentu powinna być zapisana w następujący sposób: Książka ewidencji szkoleń Wydziału Remontów. Jeśli natomiast wyrażenie to odnosi się do typu dokumentu, wszystkie wyrazy zapiszemy małymi literami: książka ewidencji szkoleń wydziału remontów.

Alicja Chrzanowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia nazw samolotów w zdaniu „Hurricany zostały pokonane przez Messerschmitty” jest poprawna?

Nie. Zarówno hurricany, jak i messerschmitty wystąpiły w tym zdaniu jako nazwy konkretnych samolotów, nie oznaczają marki, nie są więc nazwami własnymi. Należy zatem pisać te wyrazy małymi literami, podobnie jak np. nazwę ford w zdaniu Jechał fordem.

Jacek Dzięgielewski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia GOSPODA „JASKÓŁECZKA” jest poprawna?

Słowo gospoda w różnych kontekstach może być pisane dużą lub małą literą.
Małej litery, czyli zapisu gospoda „Jaskółeczka”, użyjemy zgodnie z zasadą, że wyrazy wchodzące w skład nazwy określającej kawiarnię, hotel, zajazd, aptekę, księgarnię, sklep, bar, winiarnię itp. piszemy wielką literą, natomiast jeśli wyraz stojący przed tą nazwą jest tylko nazwą gatunkową (rodzajową) przedsiębiorstwa lub lokalu, piszemy go małą literą, np. kawiarnia Kryształowa lub winiarnia „Kryształowa”, winiarnia Bachus lub winiarnia „Bachus”, zajazd U Kmicica lub zajazd „U Kmicica”.
Jeśli natomiast słowo gospoda jest częścią nazwy własnej danego obiektu, wówczas należy zapisywać je dużą literą, np. restauracja Gospoda lub restauracja „Gospoda”.

Jacek Dzięgielewski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę gdańskiej loży masońskiej „Eugenia p/Pod u/Ukoronowanym l/Lwem”?

Należy tę nazwę zapisać w następujący sposób: Eugenia pod Ukoronowanym Lwem. Do zapisywania tej nazwy stosujemy regułę, według której wielką literą piszemy nazwy indywidualne (jednostkowe) urzędów, władz, instytucji, szkół, organizacji, towarzystw, nazwy zespołów muzycznych, artystycznych i sportowych, a występujące w tych nazwach przyimki, spójniki, wyrażenia imienia, pod wezwaniem, na rzecz, do spraw, numer, przeciwko itp. piszemy małą literą, np. Teatr im. Wandy Siemaszkowej, Szkoła Podstawowa im. Bolesława Chrobrego.

Piotr Bednarczyk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 20:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy zapis „Jezioro Genezaret” jest poprawny?

Jeśli nazwa własna geograficzna składa się z dwu członów i człon drugi jest rzeczownikiem w mianowniku nieodmieniającym się, wtedy człon pierwszy (wyraz pospolity): góra, nizina, jezioro, półwysep itp. piszemy małą literą, natomiast człon drugi wielką, np. morze Marmara, pustynia Gobi, półwysep Hel. Zgodnie z powyższą zasadą poprawnym zapisem wyrażenia, którego dotyczy pytanie, jest jezioro Genezaret.

Magda Paśko

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „Góra Grabarka” jest poprawna?

Zasady pisowni mówią, że wielowyrazowe nazwy geograficzne, w których wszystkie człony stanowią integralne składniki nazwy (a tak jest w wypadku połączeń rzeczownik + przymiotnik oraz rzeczownik + rzeczownik w dopełniaczu, zapisujemy wielkimi literami, np. Góry Świętokrzyskie, Góra Kościuszki. Natomiast jeśli stojący na początku nazwy wyraz: góra, jezioro, półwysep itp. jest tylko nazwą gatunkową (a tak jest w wypadku połączeń rzeczownik + rzeczownik w mianowniku), piszemy go małą literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy – wielką literą, np. góra Śnieżka. Ponieważ rzeczownik Grabarka występuje w tej nazwie w mianowniku, zapis: Góra Grabarka jest niepoprawny, powinniśmy pisać góra Grabarka.

Joanna Niewiadomska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy ZIEMIA GDAŃSKA?

Jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego w regule 128, nazwy okręgów administracyjnych współczesnych i historycznych, wyodrębnionych w strukturach kościelnych i państwowych, piszemy małymi literami, np. ziemia dobrzyńska, ziemia łęczycka.

Wprawdzie wyrażenie ziemia gdańska nigdy nie było nazwą jednostki administracyjnej, ale również należy je zapisywać małymi literami. Należy tak pisać po pierwsze ze względu na analogię do historycznych nazw okręgów administracyjnych typu wymienionych wyżej wyrażeń ziemia dobrzyńska i ziemia łęczycka, bo przeciętny Polak nie orientuje się przecież, które miejscowości były w I Rzeczypospolitej siedzibami ziem. Po drugie uzasadnieniem dla pisowni małymi literami jest to, że wyrażenie ziemia gdańska stanowi obecnie opisowe określenie regionu, którego centrum stanowi Gdańsk, a wielkimi literami piszemy tylko nazwy własne regionów, np. Pomorze Gdańskie, Gdańskie.

Piotr Wojnarowski
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Wydawca żąda, by w książce historycznej poświęconej powstaniu warszawskiemu zastosować pisownię „Powstanie Warszawskie”. W książce tej pojawiają się jednak liczne nazwy innych wydarzeń historycznych, w tym nazwy powstań. Jak zapisywać tę nazwę?

Według Zasad pisowni nazwy wydarzeń historycznych powinno się zapisywać małymi literami, dopuszczalne jest jednak również użycie dużych liter ze względów uczuciowych. Ostateczną decyzję pozostawia się piszącemu. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk Powstanie Warszawskie częściej zapisywane jest małymi literami, w Internecie – jak się wydaje – częściej stosowaną formą zapisu tego wyrażenia jest powstanie warszawskie. Biorąc pod uwagę fakt, iż w książce mają znaleźć się również inne nazwy wydarzeń historycznych, warto byłoby zadbać o ujednolicenie pisowni. Wydaje się jednak, że dopuszczalne jest tu także wyróżnienie wielkimi literami tylko nazwy Powstanie Warszawskie – w intencji oddania szacunku dla jego uczestników w książce, której powstanie to jest głównym bohaterem.

Oktawia Czechowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy słowo „magistrat” należy pisać dużą literą?

Magistrat to termin używany potocznie na określenie organu wykonawczego samorządu terytorialnego w miastach. Magistrat był w Polsce nazwą oficjalną do 1933 r., kiedy tzw. ustawa scaleniowa (o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego) przemianowała magistraty na zarządy miejskie. Mimo to w języku potocznym wyraz ten był używany do 1950 r. (do czasu likwidacji samorządu). W innych znaczeniach słowo magistrat jest albo określeniem budynku, w którym siedzibę mają władze miasta (niekiedy dla odróżnienia od historycznego ratusza), albo całego urzędu miasta (zarządu miejskiego wraz z aparatem urzędniczym).

Wielką literą piszemy nazwy indywidualne (jednostkowe) urzędów, władz, instytucji, szkół, organizacji, towarzystw, nazwy zespołów muzycznych, artystycznych i sportowych. Obecnie słowo magistrat nie jest oficjalną nazwą urzędu, dlatego należy zastosować pisownię małą literą.

Piotr Wojnarowski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakimi literami pisać „G/geolog P/powiatowy” na pieczątce?

Zasady pisowni, zawarte m.in. w Nowym słowniku ortograficznym PWN, podaje, że nazwy stanowisk, funkcji i tytułów piszemy małymi literami. Zasadę tę należy stosować szczególnie wówczas, jeśli stosowane są przez osoby, których one dotyczą (jak jest w przypadku nazw stanowisk na stemplach). Zalecana jest więc pisownia geolog powiatowy.

Jeśli jednak nazwa wielowyrazowa znajduje się w osobnej linijce (a tak jest właśnie na pieczątce), wtedy dopuszcza się również pisownię pierwszego wyrazu wielką literą, ponieważ wielką literę stosuje się na początku wypowiedzeń rozpoczynających tekst.

Lidia Lewińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak powinno się pisać: „Generalny Wykonawca Budowy” czy „generalny wykonawca budowy”?

Według Zasad pisowni, zawartych m.in. w Nowym słowniku ortograficznym PWN, nazwy stanowisk, funkcji i tytułów piszemy małymi literami (np. minister spraw wewnętrznych).
Wielką literą możemy jedynie pisać nazwy urzędów jednoosobowych (np. Minister Spraw Zagranicznych), kiedy występują w tekstach prawnych lub kiedy odnosimy je do konkretnej osoby i używamy tytułu w pełnym brzmieniu. Sytuacja ta nie dotyczy jednak wyrażenia generalny wykonawca budowy.
Nazwę generalny wykonawca budowy powinniśmy więc pisać małą literą.

Lidia Lewińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy w tekście prawniczym należy zastosować pisownię „Dyrektor Naczelny Muzeum Narodowego w Warszawie”?

Nazwy stanowisk piszemy zasadniczo małymi literami, poprawna jest więc pisownia dyrektor naczelny Muzeum Narodowego w Warszawie.

Wielką literą pisze się natomiast nazwy urzędów jednoosobowych w tekstach prawnych, ponadto – zgodnie ze zwyczajem – wielką literę można pisać te nazwy również w innych tekstach, jeżeli odnosimy je do konkretnej osoby i używamy ich w pełnym brzmieniu. W tekście prawniczym należy zatem stosować pisownię Dyrektor Naczelny Muzeum Narodowego w Warszawie.

Milena Starczewska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak nazwać inicjatywę gromadzenia w szkołach podręczników i obracania nimi we wtórnym obiegu: „Bank Podręczników”, „Bank podręczników” czy „bank podręczników”?

Pisownia tego wyrażenia zależy od tego, czym jest ta inicjatywa:

– jeśli jest to niesformalizowana akcja gromadzenia i rozprowadzania podręczników, wyrażenie bank podręczników ma charakter nazwy pospolitej i oba jego człony powinny być pisane małymi literami;

– jeśli jest to podobna akcja o charakterze sformalizowanym, której organizatorzy chcą nadać nazwę własną, to zgodnie z regułą, że w tytułach akcji charytatywnych i porządkowych wielką literą pisze się tylko pierwszy człon, powinniśmy pisać Bank podręczników;

– jeśli jest to sformalizowana organizacja, która zajmuje się gromadzeniem i rozprowadzaniem podręczników, to oba człony tej nazwy zapiszemy od dużej litery: Bank Podręczników.

Paweł Żukowski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy nazwę „Dolina Pięciu Stawów” można przekształcić na „Dolina Pięciostawiańska”?

Przymiotnik złożony pięciostawiański jest zbudowany poprawnie, jest też często używany jako składnik zarówno nazw własnych, np. Pięciostawiańska Kopa, Pięciostawiańska Turnia, Pięciostawiańska Przełączka, II Pięciostawiański Wyścig Kombinowany, jak  i wyrażeń pospolitych, np. pięciostawiańskie zwierzęta, szarlotka pięciostawiańska, pięciostawiańskie wody. Występuje również w połączeniu z rzeczownikiem dolina, ale wyrażenie dolina pięciostawiańska nie ma charakteru nazwy własnej, tą bowiem jest wyrażenie Dolina Pięciu Stawów Polskich. Jako nazwa opisowa dolina pięciostawiańska powinna być pisana małymi literami.

Paweł Żukowski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy pisać „procedury wysoko/specjalistyczne” (razem czy osobno)?

Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji zawiera hasło wysokospecjalistyczny, co przesądza sprawę łącznej pisowni tego przymiotnika.

Hasło to odsyła ponadto do reguły [136], według której „Przymiotniki złożone z członów nierównorzędnych znaczeniowo, tzn. takie, w których główne znaczenie zawarte jest w członie drugim, natomiast człon pierwszy określa bliżej to znaczenie, pisze się łącznie”. W internetowym słowniku języka polskiego znajdziemy pod hasłem wysokospecjalistyczny objaśnienie ‘związany z wysokim stopniem specjalizacji’, które potwierdza, że wysokospecjalistyczny to przymiotnik złożony z członów nierównorzędnych (człon specjalizacja jest nadrzędny, a człon wysoki – podrzędny). Również Jan Grzenia, opowiadając się 12 VII 2010 r. w internetowej poradni językowej PWN za łączną pisownią tego wyrażenia, definiuje je jako ‘specjalistyczny w wysokim stopniu’, a więc opisuje jako przymiotnik złożony z członów nierównorzędnych (człon specjalistyczny jest nadrzędny, a człon wysoki – podrzędny).

Paweł Żukowski
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy zapisywać partykułę „ci”: z łącznikiem czy rozdzielnie? Np. „wstał ci” czy „wstał-ci”?

Według zasad pisowni obowiązujących we współczesnej polszczyźnie partykułę ci piszemy z poprzedzającymi ją wyrazami rozdzielnie, np. A to ci heca!, Masz ci los, a więc zgodnie z tą zasadą  powinniśmy pisać wstał ci. W dawnych tekstach związanych ze zmartwychwstaniem Chrystusa często jednak można znaleźć tę partykułę zapisaną z łącznikiem, np. Jezusa szukacie? Tu go nie znajdziecie. Wstał-ci z martwych, grób pusty, Oto złożone chusty. Alleluja! albo Szli do miasteczka Emaus, Spotkał-ci ich Pan Jezus. Alleluja! Taką pisownię spotkamy również we współczesnych książeczkach do nabożeństwa.
Wariantem partykuły ci jest  ‑ć. Ten wariant  piszemy z poprzedzającym go wyrazem łącznie, np. boć, ponoć, toć.

Marlena Lipińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „socjologiczno/literacki”: razem czy osobno?

Jest to uzależnione od znaczenia tego przymiotnika. Jeżeli odnosi się on do socjologii literatury (dziedzina wiedzy poświęcona badaniu zjawisk społecznej genezy twórczości i zasad jej odbioru w systemie komunikacji społecznej), poprawny zapis to: socjologicznoliteracki, ponieważ motywujące ten przymiotnik wyrazy są względem siebie nierównorzędne. Jeżeli natomiast dotyczy on zarówno socjologii, jak i literatury, zapisujemy go z łącznikiem: socjologiczno-literacki, gdyż wchodzące w jego skład przymiotniki są względem siebie równorzędne.

Marta Godlewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy zapis „prawno-państwowy” jest poprawny?

Zapis ten jest niepoprawny, ponieważ w wypadku użycia łącznika ten przymiotnik złożony musiałby dotyczyć prawa i państwa w takim samym stopniu (łącznik stosuje się przy zapisie przymiotników złożonych z członów równorzędnych). Ponieważ przymiotnik ten znaczy ‘dotyczący norm prawnych regulujących ustrój państwa’ (Doroszewski), poprawną formą jest prawnopaństwowy (pisownię łączną  stosuje się przy zapisywaniu przymiotników złożonych z członów nierównorzędnych).

Marta Godlewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy istnieje wyraz „pośniadanowy”?

Słowniki języka polskiego nie odnotowują wyrazu pośniadanowy, słowo to nie występuje także w uzusie, a w szczególności nie jest używane w środowisku internetowym, co można sprawdzić w Narodowym Korpusie Języka Polskiego, a także za pomocą wyszukiwarek internetowych.

Słownik języka polskiego pod red. J. Karłowicza, A. Kryńskiego i W. Niedźwiedzkiego z początku XX w. rejestruje natomiast słowo pośniadaniowy ‘następujący po śniadaniu, po śniadaniu będący’, z następującymi przykładami użycia: Pora pośniadaniowa; Na pośniadaniowy deser pojemy chałwy, tak na ząb; Ucinamy sobie pogawędkę pośniadaniową.

Słowo to występuje także dość często w Internecie, o czym świadczy ilość wyników uzyskanych po wpisaniu do wyszukiwarki Google zapytania odnośnie do wyrazu pośniadaniowy (ok. 2230).

Piotr Wojnarowski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy zapis „myśl obronno-ekonomiczna” jest poprawny?

Poprawny zapis przymiotników złożonych uzależniony jest od znaczenia. Jeżeli w tym wypadku myśl dotyczy w równym stopniu obrony i ekonomii, jest to myśl obronno-ekonomiczna.

Marta Godlewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy zapis „ustawa karno-skarbowa” jest poprawny?

Poprawna, notowana przez słowniki postać przymiotnika, którego dotyczy pytanie, jest inna: karnoskarbowy. Przymiotnik ten utworzono od zestawienia (kodeks) karny skarbowy – w polskim systemie prawnym zachowania podatników polegające na naruszaniu norm prawa podatkowego są penalizowane przepisami ustawy z dnia 10 września 1999 r. pn. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2013 r. poz. 186, z późn. zm.). W wyrażeniu kodeks karny skarbowy człony karny i skarbowy nie są równorzędne, co oddajemy za pomocą pisowni łącznej (bez łącznika).

Zapis ustawa karno-skarbowa należałoby rozumieć jako ‘karna i zarazem skarbowa’, co oznaczałby, że materia karna i skarbowa są w niej poruszane równomiernie. W rzeczywistości ustawa karnoskarbowa penalizuje czyny polegające na naruszaniu zakazów i nakazów prawa finansowego, czyli zajmuje się kwestiami związanymi z prawem karnym w odniesieniu do kwestii skarbowych.

Piotr Wojnarowski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawnie zapisano łącznie wyraz „zagranicą” w zdaniu „Potwierdzają uznanie dla profesora Tadeusza Zielińskiego, które i zagranicą znajdują odbicie w różnych publikacjach”?

W podanym zdaniu łączny zapis słowa zagranicą jest błędny. W Słowniku wyrazów kłopotliwych Mirosław Bańko podaje, że zagranica to ‘obce kraje’, natomiast za granicą oznacza ‘w obcym kraju’, ‘za linią graniczną’. Przy rozróżnieniu pisowni pomóc może również zadawanie pytań pomocniczych: co? – zagranica, gdzie? – za granicą. W związku z powyższym w przedstawionym zdaniu należy użyć formy za granicą.

Agnieszka Felczak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „dźwig-żuraw” jest poprawna?

Pisownia z łącznikiem jest w tym przypadku nieuzasadniona. Przy tego typu zestawieniach należy zastosować pisownię rozdzielną, gdyż drugi człon jest dookreśleniem pierwszego. Ich stosunek do siebie jest nierównorzędny. Żuraw to rodzaj dźwigu, zatem poprawny jest zapis bez łącznika: dźwig żuraw.

Marta Godlewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia przymiotnika „anglo-amerykański krąg kulturowy” (z łącznikiem) jest poprawna?

Tak, zapis z łącznikiem jest poprawny. Według zasady pisowni przymiotników złożonych, które składają się z członów równorzędnych, krąg kulturowy jest w równym stopniu angielski i amerykański, czyli anglo-amerykański.

Marta Godlewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 08:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać skrót „gen.” w nazwie „Zespół Szkół im. Generała Ludwika Michała Paca”?

Skrót od wyrazu generał wchodzący w skład indywidualnej nazwy instytucji zapisujemy małą literą, zgodnie z zasadą, że nazwy godności występujące w nazwach własnych należy pisać dużą literą, a ich skróty – małą, por. ul. Generała Sikorskiego, ale ul. gen. Władysława Sikorskiego; ul. Świętego Jana, ale ul. św. Jana. Piszemy więc Zespół Szkół im. Generała Ludwika Michała Paca, ale Zespół Szkół im. gen. Ludwika Michała Paca.

Joanna Fijas

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 15:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 15:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać ZAKŁADOWA KOMISJA SOCJALNA?

Pisownia tego wyrażenia uzależniona jest od kontekstu, w którym chcemy go użyć. Jeżeli mamy na myśli konkretną komórkę instytucji, jej nazwę własną powinniśmy zapisać  wielkimi literami: Zakładowa Komisja Socjalna. Jeśli jednak chodzi nam o typ instytucji w znaczeniu pospolitym, powinniśmy napisać: zakładowa komisja socjalna.

Magdalena Basińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisywać nazwę ustawy USTAWA Z DNIA 21 LUTEGO 2014 R. O FUNDUSZU SOŁECKIM?

Tytuły ustaw przytaczane w pełnym brzmieniu pisze się jak tytuły książek, a więc pierwszy wyraz piszemy wielką literą, a pozostałe – małymi literami, w związku z czym nazwa ustawy, której dotyczy pytanie, powinna być zapisana następująco: Ustawa z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim. Natomiast nazwy skrócone, przywoływane w znaczeniu potocznym, zapisujemy małą literą, np. ustawa o nieletnich, ustawa funduszowa, ustawa o funduszu sołeckim.

Magda Paśko

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką literą zapisywać wyraz „przedszkole” w sytuacji, gdy w pierwszym zdaniu pisma podano jego pełną nazwę, a w dalszej treści używa się już tylko rzeczownika „przedszkole”?

Jeśli w pierwszym zdaniu tekstu została użyta nazwa własna, np. Przedszkole Samorządowe w Płocku, to wyraz przedszkole występujący samodzielnie w dalszej części tego samego tekstu należy zasadniczo pisać małą literą, jako rzeczownik pospolity. Jednak można go również zapisywać dużą literą, stanowi bowiem skróconą nazwę instytucji. Obie wersje ortograficzne (zapis małą i wielką literą) są zatem poprawne.

Magdalena Behounkowa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę MEDAL „SPRAWIEDLIWY WŚRÓD NARODÓW ŚWIATA”?

Nazwę tę zapisujemy następująco: medal „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”, ponieważ nazwy własne orderów i odznaczeń piszemy wielkimi literami. Jak w wypadku innych wielowyrazowych nazw własnych małą literą piszemy jedynie występujące wewnątrz tych nazw spójniki i przyimki, a więc również przyimek wśród.

Justyna Michalska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę „KORONKA DO MIŁOSIERDZIA BOŻEGO”?

Jest to tytuł utworu, więc zgodnie z zasadami pisania wszelkich tytułów powinniśmy pierwszy jego człon zapisać wielką literą, a kolejne człony – małymi. Przy zapisywaniu tego tytułu należy jednak uwzględnić jeszcze jedną regułę ortograficzną. Mianowicie niektóre wyrazy należące do słownictwa religijnego piszemy wielkimi literami, aby wyrazić szacunek dla pojęć, które nazywają.

Tak jest w wypadku przymiotu boskiego, jakim jest Miłosierdzie Boże. W związku z tym poprawny zapis to Koronka do Miłosierdzia Bożego.

Małgorzata Tenderenda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę „KOMISJA DOSKONALENIA ZAWODOWEGO PRZY OKRĘGOWEJ RADZIE ADWOKACKIEJ W WARSZAWIE”?

Odpowiedź: W nazwach własnych urzędów, instytucji, organizacji itp. zapisujemy dużymi literami wszystkie człony oprócz zawartych w tych nazwach przyimków. Zatem nazwę, której dotyczy pytanie, należy zapisać następująco: Komisja Doskonalenia Zawodowego przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie.

Daria Lewicka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Piszemy „W seminarium działało koło odczytowe” czy „W seminarium działało Koło Odczytowe”?

Obie formy są poprawne, ale wybór małych lub dużych liter zależy od kontekstu. Mając na myśli znaczenie pospolite tego wyrażenia (które w tym zdaniu jest bardziej prawdopodobne), powinniśmy pisać koło odczytowe. Zapis wielkimi literami – Koło Odczytowe – będzie poprawny tylko wtedy, gdyby z szerszego kontekstu wynikało, że jest to nazwa własna konkretnego koła.

Małgorzata Tenderenda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy nazwę „Gabinet Stomatologiczny Anna Nowak” piszemy dużymi literami?

Ważny jest tu kontekst. Zasady pisowni podają, iż wielowyrazowe nazwy własne przedsiębiorstw i lokali zapisujemy wielką literą, toteż w funkcji nazwy własnej zapis ten jest poprawny. Jednak jeśli kontekst mówi nam, że gabinet stomatologiczny to jedynie nazwa gatunkowa lokalu, a nie pełna nazwa przedsiębiorstwa,  wtedy zapiszemy to wyrażenie małą literą. Pamiętajmy także, by w takim wypadku odmienić imię i nazwisko właścicielki, tj. podać je w dopełniaczu, a więc: gabinet stomatologiczny Anny Nowak.

Joanna Niewiadomska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Piszemy „Molo Południowe” czy „molo Południowe”?

Poprawną formą jest zapis: molo Południowe. Jeśli stojący na początku wielowyrazowej nazwy własnej wyraz ulica, kopiec, pałac, molo itp. jest tylko nazwą gatunkową (rodzajową), piszemy go małą literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy – wielką literą, np. ulica Zamkowa, kopiec Józefa Piłsudzkiego, pałac Krasińskich i właśnie molo Południowe.

Łukasz Szymon Kolenda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 2. Czerwiec 2015 - 18:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 2. Czerwiec 2015 - 18:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę „PLAC PO FARZE”?

Nazwę tę należy zapisać tak: plac Po Farze, ponieważ wyraz plac jest tu nazwą gatunkową, a funkcję właściwej nazwy własnej pełni tylko wyrażenie Po Farze. Nazwy placów zapisujemy zgodnie z zasadami dotyczącymi pisowni nazewnictwa miejskiego, tak jak nazwy ulic, por. ul. Długa, ul. Na Niskich Łąkach; plac Bankowy, plac Trzech Krzyży, plac Na Rozdrożu.

Joanna Fijas

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 2. Czerwiec 2015 - 18:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 2. Czerwiec 2015 - 18:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy potrzebne są duże litery w wyrażeniu „K/klasztor B/bazylianów”?

Zasady pisowni  w punkcie dotyczącym zapisywania nazw dzielnic, ulic, placów, rynku, ogrodów, parków, bulwarów, budowli, zabytków itp. podają m.in. przykłady klasztor Dominikanów, klasztor Norbertanek, a więc zgodnie z tą zasadą poprawna jest pisownia klasztor Bazylianów. Natomiast Poradnia Językowa PWN w odpowiedzi na podobne pytanie z 15.11.2002 r. proponuje dla wyrażeń typu klasztor D/dominikanów dwojaką pisownię, w zależności od znaczenia. Według tej propozycji klasztor Bazylianów to kościół (budynek) należący do zakonu jako instytucji, z kolei klasztor dominikanów to wspólnota mieszkających tam ludzi.

Magdalena Behounkowa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 2. Czerwiec 2015 - 18:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 2. Czerwiec 2015 - 18:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Który zapis jest poprawny: „zespół pocysterski” czy „po cysterski”?

Poprawny jest zapis zespół pocysterski, ponieważ  przedrostki z wyrazami pospolitymi pisze się w języku polskim łącznie. Dotyczy to również wyrazów utworzonych od wyrażeń przyimkowych, do których należy przymiotnik pocysterski (od po cystersach), por. pobernardyński (od po bernardynach), podbramkowy (od pod bramką), ponadplanowy (od ponad plan).

Magdalena Behounkowa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 30. Maj 2015 - 16:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 30. Maj 2015 - 16:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia z kreseczką wyrażenia „płyta gipsowo-klejowa” jest poprawna?

Tak, ponieważ są to człony równorzędne, gdyż płyta gipsowo-klejowa to płyta złożona z gipsu i kleju, czyli gipsowa i klejowa jednocześnie, por. też mieszanka gipsowo-klejowa, szpachlówka gipsowo-klejowa. Przymiotniki złożone z członów równorzędnych piszemy z łącznikiem, por. flaga biało-czerwona (biała i czerwona), Akademia Górniczo-Hutnicza (górnicza i hutnicza).

Joanna Fijas

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 30. Maj 2015 - 16:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 30. Maj 2015 - 16:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisywać konstrukcję „ogólno/teoretyczny”?

Poprawny zapis to: ogólnoteoretyczny. W wypadku pisowni tego wyrazu należy powołać się na regułę dotyczącą pisowni przymiotników złożonych: człony nierównorzędne znaczeniowo, czyli takie, w których główne znaczenie zawiera drugi człon, a człon pierwszy określa bliżej to znaczenie, piszemy łącznie. Mówiąc prościej, najważniejsza informacja zakodowana jest w drugiej części tej konstrukcji (teoretyczny), natomiast pierwsza część (ogólno‑) ma charakter uzupełniający. Ta sama reguła dotyczy pisowni przymiotników typu bladoróżowy czy rzymskokatolicki.

Paulina Pitek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 30. Maj 2015 - 16:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 30. Maj 2015 - 16:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „nieodesłanie” jest poprawna?

Tak, ponieważ chodzi o gerundia, czyli rzeczowniki odsłowne (inaczej odczasownikowe), które z przeczeniem nie zapisuje się łącznie. Rozdzielna pisownia nie odesłanie jest poprawna tylko w wypadku przeciwstawienia odesłania innej nazwie czynności, np. Radziliśmy mu nie odesłanie przesyłki, lecz oddanie jej bratu nadawcy lub Radziliśmy mu zachowanie kopii, a nie odesłanie jej do sprzedającego.

Magdalena Behounkowa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 30. Maj 2015 - 16:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 30. Maj 2015 - 16:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy „nie/dostarczona energia”?

Piszemy niedostarczona energia, ponieważ partykułę nie z imiesłowami przymiotnikowymi piszemy łącznie. Dopuszczalna jest też pisownia rozdzielna tego połączenia, ale tylko w wypadku, gdy imiesłów ma znaczenie czasownikowe, np. energia nie dostarczona na czas.

Magdalena Behounkowa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 30. Maj 2015 - 16:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 30. Maj 2015 - 16:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak poprawnie piszemy: „klejofuga” czy „klejo-fuga”?

Piszemy klejofuga. Mamy tu do czynienia ze złożeniem rzeczownikowym utworzonym od dwóch rzeczowników, tj. klej + fuga, za pomocą interfiksu -o- (cząstka słowotwórcza łącząca podstawy słowotwórcze w wyrazach pochodnych tworzonych na bazie dwóch lub więcej podstaw słowotwórczych). Rzeczowniki złożone z wyrazów pospolitych zawierające interfiks zawsze piszemy łącznie.  Łącznik stosujemy tylko w rzeczownikach złożonych pochodzących od nazw własnych, np. Polako-Szwed.

Magdalena Behounkowa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 30. Maj 2015 - 16:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 30. Maj 2015 - 16:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisywać nazwę „ZLODOWACENIE BAŁTYCKIE”?

Jak podają Zasady pisowni, w wypadku nazw geograficznych, „jeśli nazwa własna składa się z dwu członów i człon drugi jest rzeczownikiem w dopełniaczu lub przymiotnikiem w mianowniku, oba człony pisze się wielką literą”, a więc poprawny będzie np. zapis Morze Bałtyckie.
Wyraz zlodowacenie nie jest jednak składnikiem nazw obiektów geograficznych, toteż połączenie zlodowacenie bałtyckie należy pisać małymi literami. Potwierdziła to w 2005 r. Rada Języka Polskiego, wypowiadając się w następujący sposób na temat pisowni nazw zlodowaceń pochodzących od nazw rzek: „w wypadku zlodowaceń (ich nazwy tworzone są od nazw rzek, w których dorzeczach ówczesne lądolody skandynawskie osiągały swój największy zasięg): małą literą piszemy rzeczownik zlodowacenie, wielką literą nazwę rzeki (np. zlodowacenie Odry) lub oba człony nazwy małą literą, jeśli drugi człon ma postać przymiotnika (np. zlodowacenie odrzańskie)” (http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=969:naz..).
Możemy oczywiście odnieść tę regułę również do nazwy zlodowacenia, która pochodzi od nazwy morza.
Marlena Lipińska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 27. Maj 2015 - 00:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Maj 2015 - 00:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakimi literami pisze się „ŻANDARMERIA WOJSKOWA”?

Jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego, obydwa człony nazwy Żandarmeria Wojskowa powinny być zapisane od wielkich liter. Zasada ta jest zgodna z regułą ortograficzną nr 84, zawartą w podanym słowniku, według której: „Nazwy indywidualne (jednostkowe) urzędów, władz, instytucji, szkół, organizacji, towarzystw (…) piszemy dużą literą”.

Ewelina Lechocka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 27. Maj 2015 - 00:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Maj 2015 - 13:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy pisać nazwę „ZAKON TEMPLARIUSZY”?

Jak podają Zasady pisowni: „Małą literą piszemy nazwy członków bractw, zgromadzeń zakonnych: franciszkanin, jezuita (…)”. Zgodnie z tą zasadą wyraz templariusze piszemy więc małą literą.
Również jeśli wyraz ten wchodzi w związek z wyrazem zakon, oba wyrazy zapiszemy małymi literami, tj. zakon templariuszy, konstrukcji tej nie uważa się bowiem za nazwę własną. Zapis małymi literami tego typu połączeń można znaleźć w Wielkim słowniku ortograficznym PWN m.in. pod hasłami bernardyn (zakon bernardynów) i dominikanin (zakon dominikanów).
Ponieważ wielkimi literami zapisuje się indywidualne (jednostkowe) nazwy instytucji, organizacji, towarzystw itp., wielkimi literami zapiszemy natomiast pełną oficjalną nazwę tego zakonu: Zakon Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona.
Wielkiej litery należałoby też użyć na początku wyrażenia kościół Templariuszy, zgodnie z zasadą dotyczącą zapisywania nazw ulic, budowli, zabytków itp.; jeśli wyraz stojący na początku  takiej nazwy wielowyrazowej jest nazwą gatunkową, to piszemy go małą literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy – wielkimi literami, por. ulica Długa, klasztor Dominikanów, kościół Jezuitów i właśnie kościół Templariuszy.
Marlena Lipińska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 27. Maj 2015 - 00:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Maj 2015 - 00:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy zapisać wyraz „twierdza” w połączeniu „t/Twierdza Wisłoujście”?

Zgodnie z zapisem w „Wielkim słowniku ortograficznym PWN” jedno i wielowyrazowe nazwy ulic, budowli, dzielnic piszemy wielką literą. Jeżeli jednak stojący na początku wyraz (ulica, aleja, plac itp.) jest nazwą gatunkową (rodzajową), to zapisujemy go małą literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy wielką. Zatem poprawna wersja ortograficzna tego wyrażenia to: twierdza Wisłoujście.

Aneta Wadowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 27. Maj 2015 - 00:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Maj 2015 - 13:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać „ŚWIĘTA WIELKANOCNE”?

Polskie przepisy ortograficzne nie określają jednoznacznie, jak poprawnie zapisywać wyrażenie święta wielkanocne. Według prof. Mirosława Bańki zapisu wielką literą możemy używać ze względów grzecznościowych lub uczuciowych. Dopuszczalne jest również zapisanie świąt wielkanocnych małą literą. Nie należy jednak łączyć obydwu możliwości zapisu, czyli pisania jednego członu małą, a drugiego dużą literą.

Agnieszka Felczak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 27. Maj 2015 - 00:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Maj 2015 - 13:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy można napisać dużymi literami „Msza Święta Wieczerzy Pańskiej”?

Według Zasad pisowni słownictwa religijnego zarówno nazwy nabożeństw, jak i nazwy wydarzeń zbawczych zapisujemy małą literą, jednak w tekstach o charakterze religijnym możliwe jest również użycie wielkich liter. Na zastosowanie w stosunku do tych wyrazów dużych liter pozwala również zasada emocjonalna pisowni, według której w celu wyrażenia szacunku nazwę nabożeństwa można, a nawet należy zapisać wielkimi literami. Zatem najbardziej poprawna w tym przypadku jest pisownia wielką literą, jednak zapis od małych liter również nie jest błędem.

Ewelina Lechocka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 27. Maj 2015 - 00:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Maj 2015 - 00:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy w tekście omawiającym wyniki badań należy zastosować pisownię „wywiad z Dyrektorem Szkoły”?

Jak podaje „Wielki Słownik Ortograficzny PWN”, tytuły naukowe, zawodowe oraz nazwy godności (np. prezydent, premier) piszemy małą literą (zwłaszcza w tekstach naukowych), chyba że mamy do czynienia z nazwą urzędu jednoosobowego w pełnym brzmieniu, np. Prezydent RP Bronisław Komorowski. Wyżej wymienione tytuły i nazwy godności możemy też zapisać wielką literą, jeżeli chcemy zastosować formę grzecznościową.

W wypadku wyrażenia, którego dotyczy pytanie, nie zachodzi żadna z sytuacji, kiedy należy lub można użyć dużej litery, jego poprawną wersją ortograficzną jest zatem: wywiad z dyrektorem szkoły.

Aneta Wadowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 27. Maj 2015 - 00:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Maj 2015 - 00:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy: „Brama Żuławska” czy „brama Żuławska”?

W świetle reguły ortograficznej nr 82, zamieszczonej w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego, stojący na początku nazwy wielowyrazowej wyraz brama powinien zostać zapisany małą literą (jeżeli stanowi nazwę gatunkową  obiektu), a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy wielką literą. Zgodnie z tą zasadą należałoby zatem pisać: brama Żuławska.

Jednocześnie przywołany słownik podaje, iż w nazwie Brama Floriańska obydwa człony należy zapisywać wielką literą. Pisownia ta wynika ze zwyczaju językowego, który w tym przypadku jest argumentem decydującym o poprawności zapisu. Analogicznie zatem można potraktować nazwę zabytkowej bramy miejskiej w Gdańsku – Bramy Żuławskiej – i każdy z tworzących ją wyrazów zapisywać od dużych liter.

Ewelina Lechocka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 27. Maj 2015 - 00:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Maj 2015 - 13:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy skrót od „postscriptum” można zapisać jako „P.S.”?

Pisownia skrótu P.S. jest poprawna, ale poprawny – i znacznie częstszy – jest też zapis PS (bez kropek). Można się o tym przekonać m.in. z odpowiedniego hasła w Słowniku skrótów i skrótowców Jerzego Podrackiego (Warszawa 1999): „PS, rzad. P.S. postscriptum (łac.) dopisek do listu. Skr. pisany bez kropek, wyjątkowo też z kropkami, czytany jako cały wyraz (wymawiany też: pe-es)”. Oba skróty: PS i P.S. notuje także w haśle postscriptum Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza (Warszawa 2003). W Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego (Warszawa 1999) oraz w Wielkim słowniku ortograficznym PWN z zasadami pisowni i interpunkcji (Warszawa 2010) zarejestrowano jednak tylko skrót PS (bez kropek).

Małgorzata Fularczyk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy skrót „n.p.m.” jest poprawny?

Podana pisownia skrótu n.p.m. jest poprawna. Informuje o tym m.in. odpowiednie hasło w Słowniku skrótów i skrótowców Jerzego Podrackiego (Warszawa 1999): „n.p.m. geogr. nad poziomem morza. Skr. używany przy określaniu wysokości geograficznej, pisany z kropkami, czytany jako całe, nieodmienne wyrażenie”.

Zgodnie z zasadą, że kropkę stawiamy „po ostatniej literze skrótu polskiej nazwy kilkuwyrazowej, której drugi lub kolejny człon zaczyna się od spółgłoski, np. ds. (do spraw), cdn. (ciąg dalszy nastąpi), zapisaną w Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego (Warszawa 1999), mogłoby się wydawać, że skrót od wyrażenia nad poziomem morza powinien być zapisywany jako *npm., pisownia n.p.m. jest jednak prawidłowa, ponieważ zapis tego skrótu stanowi wyjątek od przytoczonej reguły. Można się o tym przekonać, czytając wypowiedź Mirosława Bańki z Poradni Językowej PWN: „Pisownię skrótów n.p.m. ‘nad poziomem morza’ i p.p.m. ‘pod poziomem morza’ warto zapamiętać, gdyż stanowią one wyjątki od ogólnej zasady ilustrowanej takimi przykładami jak cdn., tzw. czy np.”.

Małgorzata Fularczyk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawny jest zapis „i.t.d.”?

Zapis i.t.d. jest niepoprawny. Prawidłowy zapis to itd.

Według Nowego słownika poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego (Warszawa 1999) kropkę stawiamy „po ostatniej literze skrótu polskiej nazwy kilkuwyrazowej, której drugi lub kolejny człon zaczyna się od spółgłoski, np. ds. (do spraw), cdn. (ciąg dalszy nastąpi). Stawianie kropek między poszczególnymi literami takiego skrótu (np. *c.d.n.”) jest błędem”.

Również w Słowniku skrótów i skrótowców Jerzego Podrackiego (Warszawa 1999) znajduje się hasło itd. (nie i.t.d.), które ma następującą postać: „Itd. I tak dalej. Skr. pisany z kropką, czytany jako całe wyrażenie, także jako cały wyraz: itede”.

Małgorzata Fularczyk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawne jest zdanie: „Przepracowałam pięć lat w IKEA”?

Zdanie to jest poprawne, ale nie jest to jedyna możliwa wersja użycia skrótowca IKEA w tym zdaniu.

Jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji pod red. E. Polańskiego, istnieją dwa poprawne sposoby stosowania tego skrótowca. Pierwszy z nich to pozostawienie go bez odmiany – formę IKEA we wszystkich przypadkach gramatycznych stosują przedstawiciele polskich oddziałów tej firmy. Drugi sposób to odmiana IKE-i, IKE-ę, IKE-ą; prawidłowy jest też zapis Ikea, Ikei, Ikeę, Ikeą. Ostatnia możliwość wynika z reguły ortograficznej, według której odmianę zakończonych na -A skrótowców typu EFTA zapisujemy w dwojaki sposób, tj. np. Efta, Efty, Eftę, Eftą lub EFTA, ETF-y, EFT-ę, EFT-ą.

Użyta w podanym zdaniu wersja nieodmieniona wielu użytkownikom języka polskiego może wydać się niepoprawna. Należy jednak wziąć pod uwagę, że IKEA to skrótowiec utworzony ze szwedzkiego zestawienia Ingwar Kamprad z Elmtaryd w parafii Agunnaryd i jego odmienianie powoduje pozbawienie go ostatniego znaczącego elementu. Ponadto, jak zauważa w poradzie z 4 marca 2008 r. Mirosław Bańko (Poradnia Językowa PWN), forma IKEA nie odmienia swojej nazwy nie tylko dlatego, że w języku szwedzkim deklinacja rzeczowników zachowała się w stanie szczątkowym, ale też dlatego, że forma odmieniona dość znacznie różni się od formy podstawowej, co mogłoby utrudnić klientom rozpoznanie marki.

W powyższym przykładzie forma nieodmieniona wydaje się dodatkowo uzasadniona tym, że jest to wypowiedź osoby, która przepracowała pięć lat w tej sieci, więc zapewne przyzwyczaiła się do wersji preferowanej przez samą firmę.

Aleksandra Arumińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawne jest zdanie: „Wyszła za człowieka, który pracował w GOPR-ze”?

Zdanie to jest poprawne. Jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji pod red. E. Polańskiego, jeśli przy odmianie skrótowców zakończonych na R pojawia się spółgłoska [ż], zapisujemy ją jako „R-z”, dlatego użyta w podanym zdaniu forma GOPR-ze jest poprawna. Taki zapis jest też wynikiem zastosowania innej, ogólniejszej reguły dotyczącej zapisywania skrótowców odmiennych, która nakazuje pisać końcówkę fleksyjną zawsze małą literą i oddzielać ją od tematu łącznikiem.

Istnieje też inna możliwość skonstruowania tego zdania: skrótowiec GOPR można pozostawić bez odmiany (Wyszła za człowieka, który pracował w GOPR). W poradzie z 13 grudnia 2008 r., udzielonej w Poradni Językowej PWN, Mirosław Bańko zauważa jednak, że nieodmienianie skrótowców jest stosunkowo częste w piśmie, a rzadsze w języku mówionym, ponieważ nieodmieniony skrótowiec nabiera bardziej oficjalnego charakteru. Wydaje się zatem, że w zdaniu, którego dotyczy pytanie, odmiana skrótowca GOPR jest lepszym rozwiązaniem, przytoczone zdanie nie ma bowiem charakteru oficjalnego.

 Aleksandra Arumińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakiej formy skrótowca „VAT” należy użyć w sformułowaniu: „nie wspominając o …” i jak zapisać przymiotnik od tego skrótowca?

Miejscownik liczby pojedynczej słowa VAT, który jest wymagany w sformułowaniu nie wspominając o …, może przybrać zarówno postać o Vacie, jak i o VAT. O odmianie skrótowców decyduje sposób ich wymowy. Skrótowce pisane w całości dużymi literami, które w mianowniku liczby pojedynczej kończą się w wymowie na spółgłoskę, albo pozostają nieodmienione (dlatego poprawna jest forma nie wspominając o VAT), albo odmieniają się według wzorca odmiany rzeczowników pospolitych męskich nieżywotnych. W tym drugim wypadku miejscownik brzmi [o wacie], toteż pewien problem może sprawić jego zapis. Jeśli podczas odmiany skrótowca nie następuje zmiana w temacie, to końcówkę dodaje się po łączniku (np. VAT-u). Jeśli jednak do zmian w temacie dochodzi, pozostawiamy tylko pierwszą literę odmienianego skrótowca wielką, a pozostałą część zapisujemy małymi literami, nie oddzielając końcówki fleksyjnej od tematu łącznikiem, a więc piszemy o Vacie.

Wyrazy utworzone od skrótowców też można zapisywać na dwa sposoby, albo dodając przyrostek po łączniku (a więc VAT-owski), albo zapisując cały wyraz małymi literami bez łącznika (a więc vatowski).

 

Barbara Kubica

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawne jest zdanie „Jeszcze nie wypełniłem tegorocznego PIT”?

Skrótowce, które są pisane w całości dużymi literami i kończą się w wymowie na spółgłoskę, albo odmieniane są według wzorca odmiany rzeczowników męskich nieżywotnych, albo w ogóle nie są odmieniane. Zdanie Jeszcze nie wypełniłem tegorocznego PIT jest zatem poprawne. Poprawna jest jednak również wersja Jeszcze nie wypełniłem tegorocznego PIT-u.

Według Wielkiego słownika ortograficznego PWN z zasadami pisowni i interpunkcji pod red. E. Polańskiego (Warszawa 2010) skrótowiec PIT (= Personal Income Tax, podatek od dochodów osobistych) w dopełniaczu przybiera końcówkę -u. Końcówkę tę zapisuje się po łączniku, ponieważ w formie dopełniacza nie następuje zmiana w temacie.

Barbara Kubica

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać skrótowiec „CD-ROM” w zdaniu „Można to zapisać na …”?

Skrótowce, które są pisane w całości dużymi literami i kończą się w wymowie na spółgłoskę, albo są odmieniane według wzorca odmiany rzeczowników męskich nieżywotnych, albo w ogóle nie są odmieniane. Poprawne są zatem dwa warianty tego zdania: Można to zapisać na CD-ROM i Można to zapisać na CD-ROM-ie. Zapis skrótowca w tej drugiej wersji stanowi konsekwencję zastosowania reguły, według której w wypadku skrótowców odmiennych po spółgłoskach miękkich, np. mi, ni, fi, pisze się ‑ie, np. o WAM-ie. Formę CD-ROM-ie zawiera również Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji pod red. E. Polańskiego (Warszawa 2010).

Barbara Kubica
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 23. Maj 2015 - 20:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę „WIEŻA MARIACKA” ?

W przypadku pisowni tej nazwy ma zastosowanie reguła ortograficzna odnosząca się do wielowyrazowych nazw dzielnic, ulic, placów, zabytków itp.: „Jeśli stojący na początku nazwy wielowyrazowej wyraz: ulica, aleja, plac, park, kościół (…) jest tylko nazwą gatunkową (rodzajową), piszemy go małą literą, a pozostałe litery wchodzące w skład nazwy wielką literą, np.: ulica 3 Maja, pomnik Mickiewicza, osiedle Zawodzie, kościół Świętego Jana.

W myśl powyżej przytoczonej reguły poprawny zapis to wieża Mariacka, gdyż w tym zestawieniu wyraz wieża jest nazwą gatunkową, a przymiotnik Mariacka – właściwą nazwą własną.

Paulina Pitek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę „SALA KOLUMNOWA” ?

Nazwę ta należy zaliczyć do tej samej grupy wielowyrazowych nazw własnych co nazwy ulic, placów, parków, obiektów sportowych, budowli, zabytków itp., typu ulica Długa, most Grunwaldzki, willa Atma, pałac Łazienkowski, kościół Mariacki, cerkiew Przemienienia Pańskiego, kaplica Zygmuntowska, a zatem pierwszy człon tej nazwy powinniśmy pisać małą literą, a drugi – dużą: sala Kolumnowa.

Paulina Andrzejewska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę „WYSPA SPICHRZÓW” ?

Wymieniona nazwa własna należy do nazw geograficznych. Oba jej człony zapisujemy dużymi literami (Wyspa Spichrzów), ponieważ człon drugi jest rzeczownikiem w dopełniaczu i nie może zostać opuszczony w zdaniu, jeśli nazwa  nie ma mieć charakteru eliptycznego.

Jacek Czaplewski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę „PRZYLĄDEK ARKOŃSKI” ?

Jest to nazwa geograficzna, której drugi człon ma formę przymiotnikową, więc oba człony należy zapisać wielkimi literami: Przylądek Arkoński.

Aleksandra Liszewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę „POLANA SZYMASZKOWA” ?

Oba człony tej nazwy zapisujemy wielkimi literami, ponieważ należy ona do nazw własnych geograficznych, w których drugi człon jest przymiotnikiem. Piszemy zatem Polana Szymaszkowa – jak Góry Świętokrzyskie, Morze Bałtyckie czy Nizina Mazowiecka.

Dominika Kaleta

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy zapisywać nazwy: „mazowieckie” czy „Mazowieckie” oraz „województwo mazowieckie” czy „Województwo Mazowieckie”?

Poprawny zapis podanych nazw to: Mazowieckie i województwo mazowieckie.

Nazwa Mazowieckie należy do nazw regionów, które zapisujemy wielką literą (jak Mazowsze, Pomorskie, Kielecczyna), natomiast nazwa województwo mazowieckie jest przykładem nazwy jednostki administracyjnej, w związku z czym należy zapisać ją małymi literami (jak województwo pomorskie, powiat kościerski).

Karolina Osowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisywać nazwy działających w szkole struktur powołanych przez dyrektora: „zespół ds. ewaluacji pracy szkoły”, „zespół samokształceniowy przedmiotów ścisłych” czy „Zespół ds. Ewaluacji Pracy Szkoły”, „Zespół Samokształceniowy Przedmiotów Ścisłych”?

Jak podają zasady pisowni, nazwy indywidualne (jednostkowe) urzędów, władz, instytucji, organizacji, towarzystw itp. zapisujemy wielkimi literami, pamiętając o spójnikach czy przyimkach, które wewnątrz tych nazw zapisujemy małą literą.

Poprawny będzie zatem zapis: Zespół ds. Ewaluacji Pracy Szkoły oraz Zespół Samokształceniowy Przedmiotów Ścisłych, są to bowiem oficjalne i jednostkowe nazwy struktur organizacyjnych, ponadto mowa tu o konkretnych zespołach, nie zaś o ogóle powoływanych zespołów, na przykład w mieście czy województwie (wówczas pisalibyśmy: zespoły ds. ewaluacji pracy szkoły, zespoły samokształceniowe przedmiotów ścisłych).

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę „ZAKŁADOWY REGULAMIN PRACY” ?

Jeśli jest to tytuł dokumentu, to do jego zapisania stosujemy tę samą regułę co przy zapisywaniu tytułów książek. Pierwszy człon tej nazwy zapisujemy zatem wielką literą, a pozostałe człony – małymi literami: Zakładowy regulamin pracy. Jeśli natomiast wyrażenie to nie odnosi się do konkretnego dokumentu, to wszystkie jego człony zapisujemy małymi literami, np. Takich informacji należy szukać w zakładowych regulaminach pracy.

Dominika Kaleta

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać wyrażenie „WIGILIA KLASOWA” ?

Oba człony tego wyrażenia piszemy małą literą, bo zgodnie z zasadami pisowni nazwy zwyczajów i imprez piszemy małymi literami, chyba że organizatorzy imprezy chcą nadać jej specjalny tytuł, np. XX Wigilia Charytatywna Radia Łódź, XXI Wigilia Ułanów i Poetów w Lublinie, V Gminna Wigilia w Lubniewicach. Wigilie klasowe nie mają chyba jednak tak oficjalnego charakteru.

Paulina Andrzejewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak napisać wyrażenie „URZĘDY I ODDZIAŁY CELNE WE WROCŁAWIU” ?

Poprawna jest pisownia: urzędy i oddziały celne we Wrocławiu. Wprawdzie nazwy indywidualne (jednostkowe) urzędów, władz, instytucji, szkół, organizacji, towarzystw, nazw zespołów muzycznych, artystycznych i sportowych piszemy wielką literą, ale liczba mnoga wyrażenia, o którym mowa w pytaniu, świadczy o tym, że nie jest to nazwa indywidulna, lecz wyrażenie złożone z wyrazów pospolitych, a te piszemy małymi literami. Dużymi literami zapiszemy natomiast odpowiednie nazwy własne: Urząd Celny we Wrocławiu, Oddział Celny I, Oddział Celny II, Oddział Celny Osobowy Port Lotniczy itd.

Łukasz Szymon Kolenda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „Oberża pod Złotym Lwem” jest poprawna?

Wszystko zależy od tego, czego to jest nazwa. Jeśli jest to nazwa oberży, wówczas poprawnym zapisem będzie oberża Pod Złotym Lwem. W przypadku, jeśli tak nazwano inny lokal usługowy, na przykład restaurację, wówczas nazwę jej zapiszemy tak: Oberża pod Złotym Lwem. Dzieje się tak, bowiem wyrazy ściśle wchodzące w skład nazwy kawiarni, hotelu, zajazdu, oberży itp. piszemy wielką literą, natomiast jeśli wyraz stojący przed właściwą nazwą jest nazwą gatunkową, zapisujemy go, rozpoczynając od małej litery (np.  kawiarnia U Róży). Spójniki oraz przyimki występujące wewnątrz tych nazw piszemy zawsze małą literą.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy wyraz „N/niedźwiedzica” w nazwach dwu gwiazdozbiorów?

Wymieniona nazwa własna należy do nazw astronomicznych (gwiazdozbiorów, planet, księżyców i innych obiektów astronomicznych), wobec czego oba jej człony (tj. Mała Niedźwiedzica lub Wielka Niedźwiedzica) należy napisać dużymi literami.

Jacek Czaplewski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „Lecieli Messerschmittem ME-262” jest poprawna?

Messerschmitt ME-262 jest w tym zdaniu nazwą pospolitą konkretnego samolotu określonej marki i dlatego rzeczownik messerschmitt należy zapisać małą literą. Dużą literę należałoby zastosować wówczas, gdyby wyraz ten wystąpił jako nazwa własna modelu samolotu, np. w zdaniu Lecieli samolotem „Messerschmitt ME-262”.  Oznaczenia literowe piszemy zawsze tak, jak zaplanowali to twórcy nazwy, a więc w tym wypadku dużymi literami. Poprawny zapis tego zdania to: Lecieli messerschmittem ME-262.

 Kateryna Razgonova
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak powinniśmy pisać: „Lokalna Organizacja Turystyczna” czy „lokalna organizacja turystyczna”?

Jak podają Zasady pisowni, nazwy indywidualne urzędów, władz, instytucji, szkół, organizacji i towarzystw piszemy wielką literą, zaś występujące w nich przyimki, spójniki oraz takie wyrażenia, jak: imienia, pod wezwaniem piszemy małą literą, np. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Urząd Miejski, Szkoła Podstawowa im. Noblistów Polskich, Fundacja im. Jurka Owsiaka, Organizacja Narodów Zjednoczonych. Zatem poprawny zapis tego zestawienia, gdy mamy na myśli konkretną, jednostkową organizację turystyczną, to Lokalna Organizacja Turystyczna.

Natomiast jeśli takich instytucji jest wiele i mamy na myśli typ organizacji, należy użyć zapisu lokalna organizacja turystyczna.

Paulina Pitek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę imprezy „FESTYN RODZINNY”?

Nazwę ww. imprezy można zapisać zarówno wielkimi (Festyn Rodzinny), jak i małymi literami (festyn rodzinny). W tym przypadku zapis nazwy imprezy zależy przede wszystkim od jej organizatorów – jeżeli traktują nazwę wydarzenia jako nazwę własną, powinno zapisywać się ją wielkimi literami. Jeżeli wyrażenie to nie nosi znamion nazwy własnej, wszystkie wyrazy nań się składające piszemy małymi literami.

Karolina Osowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia nazwy modelu samochodu „Ferrari 410 Super America” jest poprawna?

Owszem, jest to pisownia poprawna. Nazwy firm, marek i typów wyrobów przemysłowych pisze się wielką literą, natomiast nazwy samych tych wyrobów – małą, ponieważ są to wyrazy pospolite. Jeśli słowo typu Ferrari/ferrari poprzedzone jest wyrazem, który wskazuje na to, że mamy do czynienia z nazwą marki czy firmy – piszemy je wielką literą, np. Jechał samochodem marki Ferrari 410 Super America; Pracował w Ferrari. Jeśli słowo typu Ferrari/ferrari występuje jako nazwa wyrobu, jego konkretnego egzemplarza – pisze się je małą literą, np. Jechał ferrari; Kupił ferrari.

Łukasz Szymon Kolenda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 13:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę „DZIEŃ ŚW. PATRYKA”?

Jest to nazwa dnia świątecznego, zatem obowiązuje pisownia wielkimi literami: Dzień Świętego Patryka (jak Dzień Matki, Święto Niepodległości, Zielone Świątki). Jednak, gdy w zapisie pojawia się skrót, zapisujemy go małą literą: Dzień św. Patryka.

Aleksandra Liszewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 12:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 12:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę basenu portowego w Gdyni: „BASEN PREZYDENTA”?

Wyrażenie basen Prezydenta należy do tej samej grupy nazw własnych, co nazwy zaczynające się wyrazami molo, bulwar, most, plac, ulica, kopiec itp., dlatego jego pierwszy człon piszemy literą małą, a drugi – wielką, jak bulwar Nadmorski, molo Południowe, most Grunwaldzki, plac Trzech Krzyży, ulica Królowej Jadwigi, kopiec Kościuszki.

 

Kateryna Razgonova
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 12:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 2. Czerwiec 2015 - 17:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „żołnierz jeniec” jest poprawna?

Tak, jest to zapis poprawny, ponieważ tego typu zestawienia mają pisownię rozdzielną. Człon drugi pełni tu funkcję określenia członu pierwszego, jak np. inżynier górnik ‘inżynier ze specjalnością górniczą’.

Dominika Kaleta

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 10:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 10:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy rozdzielna pisownia „późno średniowieczny” (np. „miecz”) jest poprawna?

Nie jest to pisownia poprawna. Wyraz późnośredniowieczny ‘pochodzący z późnego średniowiecza’ jest przymiotnikiem złożonym, który został utworzony od wyrażenia o strukturze nadrzędno-podrzędnej (późne średniowiecze), a przymiotniki złożone o takim pochodzeniu zapisujemy łącznie, por. późnobarokowy ‘dotyczący późnego baroku’, późnopopołudniowy ‘dotyczący późnego popołudnia’, późnojesienny ‘dotyczący późnej jesieni’. Osobno piszemy natomiast połączenia przysłówków i przymiotników lub imiesłowów przymiotnikowych, np. późno dojrzewającypóźno plonujący, późno otwarty.

Karolina Osowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 10:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 10:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „południowo-wschodni kraniec Polski” z łącznikiem jest poprawna?

Tak, jest to pisownia poprawna. Przymiotniki złożone z dwóch członów równorzędnych znaczeniowo piszemy zawsze z łącznikiem, np. biało-czerwonyprzemysłowo-rolniczy i właśnie południowo-wschodni.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 10:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 10:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy rozdzielna pisownia „nowo zamieszkały” jest poprawna?

Tak, jest to pisownia poprawna, ponieważ jest to zestawienie przysłówka z przymiotnikiem, a takie zestawienia – poza nielicznymi wyjątkami, do których podane połącznie nie należy – należy zapisać osobno.

Aleksandra Liszewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 10:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 10:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak powinno się pisać: „nieprawnik” czy „nie-prawnik” ?

Poprawną formą jest nieprawnik, słowo prawnik jest bowiem rzeczownikiem, a partykułę nie z rzeczownikami piszemy zawsze łącznie (nie tylko w połączeniach stałych typu nieprzyjaciel, również w połączeniach doraźnych, do których należy nieprawnik). Wyjątkiem jest pisownia partykuły nie  z rzeczownikami będącymi nazwami własnymi, które zapisujemy z łącznikiem, np. nie-Polak, nie-Europejczycy.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 10:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 10:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy: „niby-deistyczny” czy „nibydeistyczny”?

Przyrostki quasi- i niby- stanowią wyjątki w pisowni przedrostków i pisze się je, używając dywizu, zatem poprawny jest zapis niby-deistyczny.

Aleksandra Liszewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 10:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 10:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „lodówko-zamrażarka” jest poprawna?

Nie jest to zapis poprawny, ponieważ jest to rzeczownik złożony utworzony za pomocą interfiksu (złożenie właściwe), a takie rzeczowniki złożone zawsze piszemy łącznie, zarówno w wypadku złożeń nierównorzędnych, jak żywopłot i czworokąt, jak i równorzędnych, jak chłodziarkozamrażarka i wiertarkofrezarka.

Dominika Kaleta

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 10:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 10:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy: „albobyś” czy „albo byś” (np. w zdaniu: „Poszedłbyś do niej albobyś do niej zadzwonił”)?

Zgodnie z zasadami ortografii polszczyzny cząstka -by występująca po spójnikach zawsze powinna być zapisywana z nimi łącznie. Albobyś zapisujemy zatem łącznie, tak jak żebyś i abyś.

 

Karolina Osowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 10:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 27. Kwiecień 2015 - 10:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak się pisze „bez/kosztowy”: razem czy osobno?

Wyraz bezkosztowy powinno się pisać razem, gdyż taka jest zasada zapisywania wyrazów utworzonych od wyrażeń przyimkowych (bezkosztowy < bez kosztów).

Joanna Albecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 25. Marzec 2015 - 18:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 25. Marzec 2015 - 18:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakie litery należy zastosować w zapisie nazwy ulicy: ULICA POWSTANIA STYCZNIOWEGO?

Wyraz ulica powinien być zapisany małą literą, natomiast dwa pozostałe, czyli Powstania Styczniowego, należy zapisać z użyciem dużych liter.

Joanna Albecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 25. Marzec 2015 - 18:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 25. Marzec 2015 - 18:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy pisownia „ul. 11 Listopada” jest poprawna?

Powyższa pisownia jest poprawna. Błędny byłby zapis 11go. Wszystkie wyrazy wchodzące w skład nazw ulic – poza nazwą gatunkową ulica – piszemy dużymi literami.

Joanna Albecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 25. Marzec 2015 - 18:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 25. Marzec 2015 - 18:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która pisownia jest poprawna: „Piła-Koszyce” czy „Piła Koszyce”?

Koszyce to dzielnica Piły. Zgodnie z zasadami pisowni polskiej „jeżeli nazwa miejscowa składa się z dwu lub więcej członów rzeczownikowych, które wspólnie identyfikują jednostkę administracyjną lub/i geograficzną, a więc miejscowość lub jej część”, w jej zapisie stosujemy łącznik (dywiz). Piszmy zatem: w dzielnicy Piła-Koszyce, a nie Piła Koszyce, podobnie jak: w dzielnicy Gdańsk-Wrzeszcz, a nie Gdańsk Wrzeszcz

Barbara Zapolnik

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy dopełniacz od imienia „Lilla” może być zapisywany przez dwa „ii”: „Lilii” (jak nazwa kwiatu)?

Dopełniacz od imienia Lilla powinien być zapisany przez jedno i: Lilli. Forma Lilii, z dwoma ii, to dopełniacz od imienia Lilia.

Joanna Albecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać tytuł „Program zajęć indywidualnych?

Wyrażenie Program zajęć indywidualnych należy zapisywać, stosując wielką literę jedynie przy pierwszym słowie. W języku polskim, w przeciwieństwie np. do języka angielskiego, zapisywania tytułów dotyczy taka właśnie reguła. Żaden z pozostałych wyrazów: zajęć i indywidualnych, nie jest ponadto nazwą własną.

Grażyna Milewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest poprawna pisownia tytułu dokumentu MIEJSKI PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO?

Jeśli chodzi o tytuły dokumentów, to ich pisownia powinna być analogiczna do pisowni tytułów artykułów i książek, czyli tylko pierwszy wyraz należy zapisywać wielką literą (tu: Miejski plan zagospodarowania przestrzennego). Można też wszystkie wyrazy zapisać małymi literami, przez co sformułowanie straci status nazwy własnej (miejski plan zagospodarowania przestrzennego), ale nadal będzie poprawne i zrozumiałe.

Joanna Albecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy nazwę U/unia L/lubelska: od małych czy od dużych liter?

Według zasad pisowni polskiej nazwy wydarzeń lub aktów dziejowych zapisujemy małą literą, wobec czego poprawny jest zapis unia lubelska.

Joanna Albecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Piszemy „Lany Poniedziałek” czy „lany poniedziałek”?

Piszemy lany poniedziałek. Choć nazwy świąt piszemy w języku polskim dużą literą, nazwy obrzędów i zwyczajów związanych z danym świętem piszemy już małą literą. Obok lanego poniedziałku do nazw takich obrzędów zaliczamy m.in. andrzejki oraz mikołajki.

Daniel Jurkiewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która pisownia jest poprawna: „mechanizmie” czy „mechanizmie”?

Poprawna forma to mechanizmie. Słowo mechanizm jest rzeczownikiem zakończonym w mianowniku liczby pojedynczej na ‑izm, a rzeczowniki zakończone na -izm lub -yzm pisane są w miejscowniku liczby pojedynczej przez z, mimo że czytamy w nich ź.

Renata Seliga

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest pisownia form celownika i miejscownika rzeczowników „bielizna” i „mielizna”?

Formy celownika oraz miejscownika obydwu tych wyrazów należy zapisać przez ź, a zatem odpowiednio: bieliźnie oraz mieliźnie.

Joanna Albecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy: „zwycięstwo Arkonii Szczecin” czy „zwycięstwo Arkoni Szczecin”?

Zgodnie z zasadami pisowni należy napisać: zwycięstwo Arkonii, nazwa klubu Arkonia – zakończona na -ia – została bowiem utworzona na wzór nazw miejscowości pochodzenia łacińskiego (od nazwy miasta Arkona).

Joanna Albecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę „Arkadia” w dopełniaczu?

Nazwę Arkadia zapiszemy w dopełniaczu jako Arkadii. W formach dopełniacza, celownika i miejscownika żeńskich rzeczowników rodzimych piszemy jedno i, natomiast w formach dopełniacza, celownika i miejscownika żeńskich rzeczowników obcych, takich jak właśnie Arkadia, piszemy dwa ii.

Daniel Jurkiewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapiszemy wyrażenie „regulacja rzek Amu-dari(i) i Syr-dari(i)”: przez jedno „i” czy przez dwa „ii”?

Poprawny zapis nazw rzek to: Amu-darii i Syr-darii. Oba wyrazy są rzeczownikami (nazwami własnymi) obcego pochodzenia, zakończonymi w mianowniku liczby pojedynczej na ‑ia występujące po spółgłosce r. Takie rzeczowniki w dopełniaczu liczby pojedynczej mają zakończenie -ii.

Renata Seliga

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Uprzejmie proszę o wyjaśnienie pisowni nazwy stanowiska: Dyrektor Administracyjny Wydziału. Który z tych członów powinien być napisany dużymi literami, a który małymi?

Podana nazwa stanowiska składa się z dwu części: właściwej nazwy stanowiska, tj. dyrektor administracyjny, oraz nazwy wydziału (np. Wydziału Ekonomicznego, Wydziału Elektroniki), toteż o pisowni małymi lub dużymi literami każdego z tych członów należy decydować osobno.

W wypadku właściwej nazwy stanowiska możliwa jest albo pisownia obu wyrazów małą literą, albo obu – wielką literą, co zależy od tekstu i kontekstu, w jakim to wyrażenie zostało użyte. Zgodna z ogólną normą ortograficzną jest pisownia dyrektor administracyjny i powinno się ją stosować w większości użyć tego wyrażenia. Wielkie litery natomiast powinny wystąpić w zapisie nazw urzędów jednostkowych w aktach prawnych, a więc np. Wymienione wyżej uprawnienia ma również Dyrektor Administracyjny (też: Wymienione wyżej uprawnienia ma również Dyrektor Administracyjny Wydziału). Ponadto, jak podają „Zasady pisowni”, „zgodnie ze zwyczajem pisownię wielkimi literami można stosować również w tekstach o innym przeznaczeniu, pod warunkiem że nazwa taka odnosi się do konkretnej osoby i występuje w pełnym brzmieniu”, a więc np. Zebranie otworzył Dyrektor Administracyjny Wydziału Ekonomicznego Jan Nowak (ale: Zebranie otworzył dyrektor administracyjny wydziału Jan Nowak). Zgodnie z powyższą zasadą wielkimi literami powinny się też zaczynać wszystkie wyrazy w napisie na pieczątce lub szyldzie, a także w adresie, np. Szanowny Pan / Dr Jan Nowak / Dyrektor Administracyjny Wydziału Ekonomicznego. Wskazana jest też pisownia tego wyrażenia wielkimi literami ze względów grzecznościowych, a więc przede wszystkim w tekstach kierowanych do danej osoby.

Również w wypadku wyrazu wydział podstawowa jest pisownia tego wyrazu małą literą. Wielkiej litery używamy oczywiście wówczas, gdy słowo to wchodzi w zakres nazwy własnej, np. Wydział Ekonomiczny (dlatego napiszemy: Na zebranie nie przyszedł tylko dyrektor administracyjny Wydziału Ekonomicznego). Ponadto można zapisywać w ten sposób wyraz użyty w dłuższym tekście zamiast wielowyrazowej nazwy własnej, jeśli najpierw w tym tekście wystąpiła owa pełna nazwa własna; w takiej sytuacji możliwa jest pisownia dyrektor administracyjny Wydziału, np. Niedawno takie spotkanie odbyło się na Wydziale Ekonomicznym. Spotkanie zorganizował dyrektor administracyjny Wydziału.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 8. Maj 2014 - 10:39; osoba wprowadzająca: Anna Malcer-Zakrzacka Ostatnia zmiana: czwartek, 8. Maj 2014 - 10:39; osoba wprowadzająca: Anna Malcer-Zakrzacka

„Pełniący obowiązki kierownik” czy „pełniący obowiązki kierownika”?

Wyrażenie pełniący obowiązki (skrót  p.o.) używane jest przed wyrazem, który oznacza funkcję albo stanowisko. Przez niektóre wydawnictwa poprawnościowe (M. Bańko, Słownik wyrazów kłopotliwych; J. Podracki, Słownik skrótów i skrótowców) jedynie forma p.o. kierownik uznawana jest za poprawną – czyli forma, w której realizowany jest składniowy związek zgody.  Ale według Nowego słownika poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego potoczna realizacja w związku rządu typu p.o. kierownika jest też dopuszczalna, skoro taka forma jest dość popularna i ma logiczne podstawy – pełniący obowiązki (czyje?) kierownika.

 

Ihar Hancharuk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. luty 2014 - 10:16; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisać wyrażenie SALA KONFERENCYJNA w piśmie dotyczącym wynajęcia takiej sali?

Nazwy pomieszczeń są wyrazami pospolitymi, a wszystkie wyrazy pospolite zapisujemy małą literą. W ogłoszeniu dotyczącym wynajęcia sali poprawną formą zapisu wyrażenia, o którym mowa w pytaniu, jest zatem zapis małą literą: sala konferencyjna. Przyczyną wahań w zapisie tego wyrażenia może być współczesna tendencja do nadużywania wielkich liter w wyrazach pospolitych, gdy występują one w niektórych pismach użytkowych, m.in. w zaproszeniach i ogłoszeniach.

Anna Orlikowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 10. Maj 2013 - 11:11; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jakimi literami należy zapisywać wyrażenie SPECJALNOŚĆ NAUCZYCIELSKA?

Wyrażenie specjalność nauczycielska należy zapisywać od małej litery, tak jak nazwy kierunków studiów czy nazwy przedmiotów szkolnych, np. filologia polska czy język polski.

Aneta Olejnik

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 17. Kwiecień 2013 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Kartuzjanin czy kartuzjanin?

Mam pytanie odnośnie odmiany wyrazu odnoszącego się do mieszkańca miasta Kartuzy oraz powiatu kartuskiego. W „Słowniku języka polskiego” nie występuje bowiem słowo „kartuzjanin”, dlatego często spotykam się z zarzutem niepoprawnej pisowni. Używam bowiem słowa „kartuzianin” dla określenia mieszkańca miasta Kartuzy, zaś „Kartuzjanin” (tutaj mam problem, czy pisać małą czy też wielką literą) dla określenia mieszkańca powiatu kartuskiego.
Ogólnopolska nazwa mieszkańców Kartuz to kartuzianie, mieszkańca Kartuz – kartuzianin, a mieszkanki Kartuz – kartuzianka. Lokalnie mieszkańców Kartuz określa się też nazwą kartuzjanie, utworzoną od łacińskiego wyrazu Carthusianus ‘członek zakonu kartuzów’, ale wyrazu tego nie należy stosować w tekstach o charakterze oficjalnym i w obiegu ogólnopolskim.
W języku polskim nie ma osobnych wyrazów nazywających mieszańców gmin, powiatów czy województw. W odniesieniu do mieszkańców jednostek administracyjnych używa się tych samych nazw co w wypadku miejscowości, które stanowią ich „stolice”, różnica dotyczy tylko pisowni tych wyrazów, co stanowi konsekwencję reguły ortograficznej, zgodnie z którą nazwy mieszkańców wsi, osiedli, dzielnic i miast należy pisać małą literą, a nazwy mieszańców regionów, państw itd. – dużą literą. Na przykład krakowianin to ‘mieszkaniec Krakowa’, a Krakowianin to ‘mieszkaniec Krakowskiego’ (podobnie jak ateńczyk to ‘mieszkaniec miasta Ateny’, a Ateńczyk to ‘mieszkaniec starożytnego miasta-państwa Ateny’).
A zatem mieszkańcy Kartuz to kartuzianie, a mieszańcy powiatu kartuskiego – Kartuzianie.
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 9. Kwiecień 2013 - 09:22; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy wolno stosować spolszczony termin „dekupaż”?

Można stosować ten termin. Wielki słownik ortograficzny pod redakcją Edwarda Polańskiego (wyd. PWN, Warszawa 2010) odnotowuje zarówno oryginalną formę decoupage, jak i jej spolszczony odpowiednik dekupaż.

Natalia Filipiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 9. Kwiecień 2013 - 09:18; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisać nazwę SZKOLNY KONKURS PIĘKNEGO CZYTANIA?

W Słowniku ortograficznym języka polskiego pod redakcją Edwarda Polańskiego (wyd. PWN, Warszawa 2006) znajdziemy informację, iż nazwy imprez międzynarodowych i krajowych, którym organizatorzy chcą nadać specjalny tytuł, piszemy wielką literą, na przykład: Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, Światowy Dzień Młodzieży, XI Międzynarodowy Konkurs Pianistów. Nazwę szkolnego konkursu można zaliczyć do tej grupy nazw. Zatem, jeśli organizatorzy traktują to wyrażenie jako nazwę własną, jego poprawny zapis powinien wyglądać tak: Szkolny Konkurs Pięknego Czytania. Jeśli natomiast wyrażenie to nie pełni funkcji nazwy własnej, wszystkie wyrazy wchodzące w jego skład piszemy oczywiście małymi literami: szkolny konkurs pięknego czytania.

Natalia Filipiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 9. Kwiecień 2013 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna pisownia przymiotnika „piaskowo/mulisty”?

Przymiotnik ten nazywa zapewne cechę czegoś, co jest częściowo (trochę) piaskowe, a częściowo (trochę) muliste, jest to zatem przymiotnik złożony z członów równorzędnych, a tak zbudowane przymiotniki należy pisać z łącznikiem. Poprawna jest więc pisownia piaskowo-mulisty – tak jak biało-czerwony czy mazowiecko-śląski.

Dorota Góreczna

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 12. Listopad 2012 - 14:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „nie przystosowanie” czy „nieprzystosowanie”?

Wyraz przystosowanie jest rzeczownikiem, a partykułę nie z rzeczownikami piszemy razem (por. nieład, nieprzyjaciel), poprawny jest więc zapis nieprzystosowanie. Tak piszemy ten wyraz na przykład w zdaniu Martwi mnie jego nieprzystosowanie.

Pisownia rozdzielna partykuły nie i rzeczownika przystosowanie byłaby jednak poprawna w sytuacji, gdyby w danym zdaniu przeciwstawiano przystosowanie jakiemuś innemu, wyraźnie wskazanemu stanowi lub jakiejś innej czynności, np. Miałam na myśli nie przystosowanie starego obiektu, lecz budowę nowego.

Dorota Góreczna

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 12. Listopad 2012 - 13:59; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Piszemy „krótko czasowy” czy „krótkoczasowy”?

Poprawna jest druga z podanych wersji, ponieważ przymiotnik krótkoczasowy znaczy ‘taki, który istnieje krótki czas’, jest to zatem przymiotnik złożony utworzony od członów nierównorzędnych krótkiczas (w wyrażeniu krótki czas rzeczownik czas jest członem nadrzędnym, a przymiotnik krótki – członem podrzędnym), a tak zbudowane przymiotniki pisze się łącznie, por. krótkookresowy ‘działający przez krótki okres’, małolitrażowy ‘mający mały litraż’, wielkopowierzchniowy ‘mający wielką powierzchnię’, długoręki ‘mający długie ręce’.

Osobno piszemy natomiast przysłówek krótko, który występuje na przykład w konstrukcjach typu krótko trwający (jak długo trwający?krótko), krótko pracujący (jak długo pracujący? krótko), krótko znany (jak długo znany? krótko), krótko obcięty (jak długo obcięty? krótko).

Dorota Góreczna

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 12. Listopad 2012 - 13:57; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisać wyraz „trzydziestodwurzędowy”?

Poprawna jest oczywiście pisownia słowna przytoczona w treści pytania, czyli trzydziestodwurzędowy, jest to bowiem przymiotnik złożony utworzony od członów nierównorzędnych (trzydzieści dwa rzędy).

Człon odliczebnikowy można również zastąpić cyframi arabskimi: 32-rzędowy.

Dorota Góreczna

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 12. Listopad 2012 - 13:55; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy w zdaniu „Otrzymuje tytuł Stypendysta miasta Lubania” poprawnie użyto dużych liter?

Słownik języka polskiego PWN pod red. prof. dra Mieczysława Szymczaka definiuje stypendystę jako osobę otrzymującą stypendium, czyli „okresową pomoc finansową
z funduszów państwowych, społecznych lub prywatnych głównie dla studentów, uczniów, pracowników nauki i artystów”.

Niestety Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego nie poświęca żadnego punktu problemowi pisowni tego wyrazu. Wyjaśnia natomiast, że wielką literą piszemy wielowyrazowe nazwy nagród, których drugi człon występuje w dopełniaczu lub ma bliższe określenie przymiotnikowe, np. Nagroda Artystyczna Miasta Lublin. Jeżeli natomiast stojący przed nazwą wyraz nagroda jest wyrazem pospolitym, wtedy zapisujemy go małą literą.

Jeśli rozszerzymy słownikową definicję słowa stypendium i założymy, że jest to przecież też pewnego rodzaju nagroda czy wyróżnienie, można je potraktować analogicznie
i wtedy w zapisie Stypendium (Artystyczne) Miasta Lublina duże litery zostałyby poprawnie użyte.

Nie rozwiązuje to jednak problemu z tytułem. Wydaje mi się, że można tu się pokusić o dalszą analogię i odnieść się do drugiej zasady pisania nazw nagród, kiedy wyraz stojący przed nazwą (w tym wypadku słowo tytuł) jest wyrazem pospolitym, a nie częścią nazwy. Prawidłowy zapis zdania zacytowanego w pytaniu wyglądałby wtedy następująco:

Otrzymuje tytuł Stypendysta Miasta Lubania.

Uzus zdaje się potwierdzać ten wniosek, o czym można się przekonać, przeglądając strony internetowe polskich miast. I tak na stronie www.poznan.pl czytamy:

„Tytuł laureata lub finalisty ogólnopolskiej olimpiady przedmiotowej to szansa na wymarzone studia w Poznaniu i dołączenie do grona Stypendystów Miasta Poznania”.

Z kolei portal www.skierniewice.net.pl informuje, że:

„Od 2009 r. funkcjonuje również Miejski Program Wspierania Uzdolnionych Uczniów – czyli stypendia naukowe i artystyczne. W pierwszej edycji tytuł „Stypendysty Prezydenta Miasta Skierniewice” uzyskało 25 uczniów, w tym roku Prezydent nagrodził 55 młodych zdolnych”.

A na stronie www.mlodziwlodzi.pl widnieje:

„Tytuł Sty­pen­dy­sty Mia­sta Łodzi oraz sty­pen­dium w wyso­ko­ści 1080 brutto mie­sięcz­nie od listo­pada 2011 r. do lipca 2012 r. otrzy­mała lau­re­atka olim­piady przed­mio­to­wej: Pani X.X.”.

Marta Górecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Październik 2012 - 09:52; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy wyraz „świat” można zapisywać dużą literą (na przykład w świetle zasady grzecznościowej)?

Poza oczywistymi sytuacjami, kiedy wyraz świat stoi na początku wypowiedzenia lub wersu w wierszu albo stanowi część tytułu (Dookoła Świata), nazwy ulicy (Nowy Świat) czy regionu geograficznego (Nowy Świat, Stary Świat), nie ma uzasadnienia, by pisać go wielką literą.

Jeśli chodzi jednak o zasadę grzecznościową, słowniki ortograficzne, np. Wielki słownik ortograficzny PWN (red. prof. Edward Polański, Warszawa 2006), podają, że: „użycie wielkiej litery ze względów uczuciowych i grzecznościowych jest indywidualną sprawą piszącego. Przepisy ortograficzne pozostają w tym wypadku dużą swobodę piszącemu, ponieważ użycie wielkiej litery jest wyrazem jego postawy uczuciowej (…) w stosunku do osób, do których pisze, lub w stosunku do tego, o czym pisze”.

Można zatem sobie wyobrazić, że ktoś obdarza ogromnym szacunkiem świat i chce to podkreślić, stosując wielką literę w zapisie. Tak jak na przykład w poniższym nagłówku artykułu o demonstracji przeciwko wykorzystaniu energii jądrowej, w którym grupa ludzi kieruje apel do Świata:

Tokio: „Drogi Świecie, przepraszamy”.

Wielki słownik ortograficzno-fleksyjny pod redakcją Jerzego Podrackiego (Warszawa 2001) do wyrazów pisanych często wielką literą ze względów uczuciowych i grzecznościowych zalicza następujące słowa: Rodzice, Przyjaciel, Jubilat, Prezydent, Dziekan, Profesor, Naród, Ojczyzna, Ludzkość, Historia. Skoro można napisać (oczywiście tylko w odpowiednim kontekście) wielką literą ludzkość, to zapewne też i świat w znaczeniu ‘ludzie na Ziemi, narody, społeczeństwa’ (taką m.in. definicję podaje większość słowników języka polskiego).

Wielką literą można pisać również nazwy uosobionych pojęć oderwanych. Wielki słownik ortograficzny PWN przytacza tutaj cytat z Stanisława Barańczaka:

„Kiedyś po latach, Historia przyzna nam rację. Ale Historia niczego nie przyzna, nie przyzna się do niczego, Historia nie odezwie się już ani słowem […]”.

Gdyby Stanisław Barańczak chciał napisać, że rację przyzna nam (bądź jej nie przyzna) świat, teoretycznie mógłby napisać słowo Świat wielką literą.

Marta Górecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Październik 2012 - 09:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jest imię „Dobrosława”, zdrobniale „Dobrusia”... Ale dlaczego nie „Dobrósia”, przecież zachodzi wymiana O na Ó, a nie jest to chyba wyjątek? Wątpliwości mam, ponieważ narzeczona syna ma takie właśnie imię.

Rzeczywiście, forma Dobrusia może sprawiać wrażenie, jakby powstała od tej części tematu imienia Dobrosława, która zwiera samogłoskę ‑o‑ (tj. Dobros- lub Dobro-) i w związku z tym zachodzi w niej oboczność o: ó. Gdyby jednak forma ta została utworzona od postaci Dobros‑, oboczności podlegałaby tylko spółgłoska ‑s‑ (do ś, pisanego jako si), nie zaś samogłoska ‑o‑, tak jak dzieje się w imionach zdrobniałych typu Dorocia (nie Dorócia) od Dorota, Klocia (nie Klócia) od Klotylda, Teodzia (nie Teódzia) od Teodozja. Również gdyby forma ta została utworzona od postaci Dobro‑, oboczność o: ó nie powinna w niej zachodzić, jak nie zachodzi w formach Małgosia (nie Małgósia) od Małgorzata czy Zosia (nie Zósia) od Zofia. Formą zdrobniałą utworzoną od tematów Dobros‑ lub Dobro‑ byłaby zatem Dobrosia.

Forma Dobrusia powstała inaczej, mianowicie w wyniku skrócenia imienia Dobrosława o cząstkę ‑osława i dodania do tak skróconej części, tj. do tematu Dobr-, przyrostka ‑usia. Przyrostek ‑usia (z tzw. u zwykłym) jest bardzo często używany do tworzenia zdrobniałych form imion żeńskich i tworzy je od różnych podstaw, zarówno pełnych, np. Kingusia od Kinga, Martusia od Marta, Nelusia od Nel(a), Wandusia od Wanda, jak i skróconych, np. Agusia od Agnieszka, Anusia od Anna, Halusia od Halina, Jolusia od Jolanta, Karusia od Karolina, Patusia od Patrycja, Sławusia od Sławomira. Występuje też w niektórych wyrazach pospolitych, np. mamusia, matusia, córusia, babusia, wnuczusia. Jego męskim odpowiednikiem jest przyrostek ‑uś, występujący m.in. w imionach zdrobniałych Franuś, Jacuś, Józuś, Piotruś, Sławuś, Zygmuś.

Od tematu Dobr- można też utworzyć zdrobnienie z przyrostkiem ‑unia: Dobrunia, jak Kasiunia, Martunia, Stasiunia itp. Również w tej formie nie zachodzi oboczność o: ó.

DobrusiaDobrunia mogą być także zdrobnieniami innych imion żeńskich zaczynających się od Dobro-, takich jak Dobrogniewa, Dobromiła, DobromiraDobroniega.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 16. Październik 2012 - 11:03; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy skrót od Uniwersytetu Gdańskiego nie powinien mieć postaci „UG.” (skoro skrót od „świętej pamięci” ma postać „śp.”)?

Nie, skrót od wyrażenia Uniwersytet Gdański powinien mieć (i ma) postać UG (bez kropki). Wynika to z tego, że śp. jest skrótem, UG zaś – skrótowcem, a w polskich zasadach ortograficznych do zapisywania skrótów i skrótowców stosuje się odmienne reguły. Różnica między skrótem a skrótowcem jest taka, że skrótu używa się tylko w piśmie, nie w mowie, na przykład skrót śp. odczytujemy zawsze jako „świętej pamięci”, a nie jako „eśpe” (nie mówimy przecież „eśpe Jan Nowak”), natomiast skrótowce stosowane są w tej postaci także w mowie, tzn. UG wymawiamy jako „ugie” również w zdaniach (mówi się np. „pracuję na ugie”). Dodatkową różnicą jest to, że skróty na ogół powstają od wyrażeń pospolitych, skrótowce od nazw własnych.

Jak informują Zasady pisowni, „w skrótowcach rodzimych i przyswojonych nie stawiamy kropki, np. FSO, UJ, USA (mimo ang. U.S.A.), PS (mimo łac. P.S.), PZMot, MKOl”. W wypadku skrótów zasady stawiania lub niestawiania kropek są znacznie bardziej skomplikowane, uzależniają bowiem użycie kropki od liczby skracanych wyrazów, ich zakończenia (czy skrót kończy się ostatnią literą pełnego wyrazu, czy nie; czy drugi lub kolejny z wyrazów skracanego wyrażenia zaczyna się samogłoską, czy nie), a nawet znaczenia (na przykład po skrótach nazw jednostek miar i wag kropek się nie stosuje).

Skrót śp. pisany jest z kropką na końcu zgodnie z regułą dotyczącą skrótów wyrażeń dwu- lub więcejwyrazowych, w których drugi (i kolejne) wyrazy nie zaczynają się od samogłoski. Gdy bowiem drugi lub kolejny wyraz skracanego wyrażenia zaczyna się samogłoską, stawiamy kropkę po skrócie każdego wyrazu, np. m.in. (= między innymi), o.o. (= odgraniczona odpowiedzialność).

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 28. Wrzesień 2012 - 14:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Piszemy „katedra wawelska” czy „Katedra Wawelska”?

Jak podaje Wielki słownik ortograficzny, jeśli stojący na początku nazwy wyraz jest tylko nazwą gatunkową (np. kościół, klasztor, ulica, zamek, pomnik), piszemy go małą literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy – wielką literą (np. kościół Na Skałce, klasztor Dominikanów). Jednak reguła ta nie obejmuje wspomnianej w pytaniu katedry, gdyż nie jest to oficjalna, lecz jedynie opisowa nazwa tego obiektu. Poprawny będzie zatem zapis: katedra wawelska.

Katarzyna Buczek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 25. Wrzesień 2012 - 12:25; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna pisownia nazwy gdańskiego placu: PLAC NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY? Które elementy tej nazwy trzeba zapisywać dużymi literami? Które wyrazy można skrócić i jak?

W wielowyrazowych nazwach ulic, alei, placów itp. wielką literą piszemy wszystkie składniki wchodzące w skład nazwy własnej. Wyraz plac jest nazwą gatunkową, więc zapisujemy go małą literą. Całą nazwę należy więc zapisać następująco: plac Najświętszej Maryi Panny.

Wyraz plac można skrócić do formy: pl. (jest to skrót powstały przez pozostawienie początkowej części wyrazu i odrzucenie końcowej, stawiamy po nim kropkę). Pozostała część nazwy powinna jednak zostać zachowana w całości ze względu na szacunek do postaci religijnej, której dotyczy, oraz ze względów informacyjnych.

Na tabliczkach z nazwami ulic i placów można też zapisywać pierwszy wyraz od dużej litery, jeśli w danym mieście przyjęto taką konwencję (użycie dużej litery byłoby uzasadnione tym, że jest to początek tekstu).

Katarzyna Buczek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 25. Wrzesień 2012 - 12:24; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak powinien być napisany na nagrobku skrót od słów: „Świętej pamięci”?

Poniżej niego będą podane imiona i nazwiska oraz niżej rok urodzenia i rok
śmierci. W latach ubiegłych używano skrótu: Ś. P. W nekrologach stosuje się zapis: Ś P (bez kropek). Zatem „Ś. P.” czy „Ś P”?

Według zasad pisowni polskiej i słowników ortograficznych skrót od wyrażenia świętej pamięci ma postać śp., zgodnie z tą samą regułą, w myśl której piszemy cdn. = ciąg dalszy nastąpi, jw. = jak wyżej, bm. = bieżącego miesiąca itp. Reguła ta mówi, że po skrócie nazwy dwu- lub wielowyrazowej, jeżeli następne wyrazy rozpoczynają się od spółgłoski, stawia się tylko jedną kropkę.

Jeśli wyrażenie śp. ma być zapisane na początku całego tekstu, powinno ono oczywiście zaczynać się dużą literą, a więc np. Śp. Jan Nowak.

Jeśli dużymi literami (wersalikami) pisany jest cały tekst, w ten sam sposób powinien być zapisany również skrót, np. ŚP. JAN NOWAK.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 25. Wrzesień 2012 - 12:22; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak na tabliczce z nazwą ulicy zapisać nazwę: ULICA PUŁKOWNIKA JANA DZIEWANOWSKIEGO?

Konwencję dotyczącą zapisu nazw ulic na tabliczkach obierają władze miejskie i to od nich zależy, w jakiej postaci nazwy ulic zostaną na nich zapisane. Aby uniknąć chaosu, w danej miejscowości nazwy ulic powinny być zapisywane jednakowo. Dotyczy to przede wszystkim skracania lub nieskracania wyrazu ulica oraz pisania go wielką lub małą literą. Słownik poprawnej polszczyzny PWN zezwala na skrócenie tego wyrazu do postaci ul. (z kropką na końcu). Wyraz ulica nie jest składnikiem nazwy własnej, lecz nazwą gatunkową, toteż piszemy go małą literą, jednak na tabliczce z nazwą ulicy można zastosować wielką literę ze względu na początek tekstu.

Wyraz pułkownik można skrócić do formy płk – bez użycia kropki, ponieważ jest to skrót składający się m.in. z ostatniej litery tego wyrazu. Kropkę należy jednak postawić, jeżeli jest to skrót od formy innej niż mianownik, na przykład jak w omawianym przykładzie od dopełniacza: ul. płk. Jana Dziewanowskiego. Formę pułkownika można jednak również skrócić do postaci płka (bez użycia kropki), wówczas nazwę ulicy zapiszemy: ul. płka Jana Dziewanowskiego. Jeśli wyraz ten zapisujemy w nazwie ulicy w skrócie, to piszemy go małą literą, jeśli w całości – dużą, tj. ul. Pułkownika Jana Dziewanowskiego.

Dopuszczalne jest też stosowanie skrótu od imienia, tzn. ul. płk. J. Dziewanowskiego, lecz jeśli tekst, w którym występuje ta nazwa, ma na celu upamiętnienie danej osoby (jak na tabliczkach z nazwą ulicy), imię powinno być zapisane w całości.

Ewa Parafjanowicz-Potuczko

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 30. Lipiec 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „nie otrzymanie” czy „nieotrzymanie”?

Partykułę nie z rzeczownikami pisze się łącznie. Dotyczy to wszystkich rzeczowników, niezależnie od ich pochodzenia, piszemy zatem niedotrzymanie, np. niedotrzymanie terminu – tak jak niepalenie papierosów, nieuświadomienie pacjentów czy nieprzestrzeganie reguł.

Istnieją jednak wyjątki od tej reguły:

1) Partykułę nie z rzeczownikiem otrzymanie piszemy osobno, gdy występuje ona między identycznymi formami i wskazuje na niepewność piszącego co do opisywanego obiektu, np.:

Otrzymanie nie otrzymanie, oto jest pytanie.

2) Partykułę nie z rzeczownikiem otrzymanie piszemy oddzielnie, gdy nie jest ona tylko zaprzeczeniem, ale wprowadza też przeciwstawienie, np.:

Interesowało go nie otrzymanie paczki, lecz jej pochodzenie.

Marcin Wojciechowski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 5. Lipiec 2012 - 12:28; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: moto giełda, moto-giełda czy motogiełda?

Prawidłowa forma tego wyrazu to motogiełda. Poprawny jest zapis bez łącznika, gdyż wyrażenie motogiełda należy do rzeczowników złożonych, a zgodnie z zasadami polskiej pisowni rzeczowniki złożone zapisujemy łącznie, np. wielościan, żywopłot, meblościanka.

Wyraz motogiełda jest złożeniem utworzonym od rzeczownika giełda, który został przeniesiony do nowego wyrazu w całości, oraz od przymiotnika motoryzacyjna, który został skrócony do formy moto-. W ten sam sposób utworzono też m.in. rzeczowniki ekokosmetyki (kosmetyki ekologiczne) i fotokopia (kopia fotograficzna).

Zuzanna Wysocka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 5. Lipiec 2012 - 12:27; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna forma zapisu nazwy ulicy: ULICA RYCERZA BLIZBORA?

Wyraz ulica, ponieważ jest nazwą gatunkową obiektu miejskiego, powinniśmy pisać małą literą. Można go zapisywać w formie pełnej lub skróconej (ul.). Dalsze elementy nazwy tej ulicy piszemy wielką literą, stanowią one bowiem nazwę własną (nazwa tej ulicy upamiętnia postać fikcyjną, bohatera legend kaszubskich). Wyrazu Rycerza nie powinno się w tej nazwie skracać.

Anna Błaszczyk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 5. Lipiec 2012 - 12:25; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy pisać: „skójka grubo skorupowa” czy „skójka gruboskorupowa”?

Należy pisać skójka gruboskorupowa, ponieważ wyrażenie to odnosi się do skójki (małża) o grubej skorupie. Wyraz gruboskorupowa jest zatem przymiotnikiem utworzonym od wyrażenia gruba skorupa, składającego się z członów nierównorzędnych znaczeniowo (jak przymiotniki grubokościsty ‘o grubych kościach’, gruboskórny ‘o grubej skórze’, gruboziarnisty ‘o grubych ziarnach’), a nie połączeniem przysłówka grubo z określanym przez niego przymiotnikiem lub przysłówkiem (jak grubo ciosany czy grubo strugany).

Zuzanna Wysocka

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 29. Czerwiec 2012 - 10:36; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Które wyrazy w nazwie sopockiej ulicy: ULICA KRÓLA JANA KAZIMIERZA trzeba zapisywać dużymi literami? Które z nich można skrócić?

Wyraz ulica jest nazwą gatunkową, w związku z tym piszemy go małą literą. Wyraz ten można skrócić do postaci ul. (z kropką na końcu). Skrót ten może być użyty na przykład na tabliczce z nazwą ulicy czy w adresie. Skrót ul. nie powinien natomiast być stosowany w utworach literackich, np. w narracji powieściowej.

Wyraz KRÓL stanowi składnik wielowyrazowej nazwy własnej obiektu miejskiego i w związku z tym zapisujemy go wielką literą: Króla. Wyrazu tego nie należy skracać.

Dwa kolejne człony nazwy sopockiej ulicy: JANA KAZIMIERZA piszemy oczywiście wielką literą. Nie należy ich skracać, są to bowiem imiona (bez nazwiska), a inicjały imion stosuje się tylko wówczas, gdy towarzyszy im nazwisko.

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 15. Czerwiec 2012 - 14:03; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy po skrócie „dr” w przypadkach innych niż mianownik liczby pojedynczej stawiamy kropkę, czy raczej dopisujemy końcówkę („dr.” czy „dra”)?

Według Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny pod red. prof. A. Markowskiego skróty drmgr – jeżeli występują one w przypadkach innych niż w mianowniku i odnoszą się do mężczyzn – mogą być zapisane na dwa różne sposoby. Pierwsza możliwość zapisu polega na stawianiu kropki po wyżej wymienionych skrótach. Wybór ten jest uzasadniony tym, że w przypadkach zależnych spółgłoska „r” traci pozycję wygłosową (kropka znajduje bowiem zastosowanie wtedy, gdy ostatnia głoska skrótu nie jest ostatnią głoską wyrazu podstawowego). Zgodnie z powyższą zasadą zdanie: byłem dziś w pokoju doktora Kowalskiego powinno być zapisane w następujący sposób: byłem dziś w pokoju dr. Kowalskiego. Wyżej opisana wersja zapisu nie stanowi jednak jedynej dostępnej nam możliwości. Zamiast kropki możemy bowiem dodać do skrótu odpowiednie końcówki fleksyjne. W związku z tym, gdyby wyżej przytoczone zdanie przyjęło następującą formę: byłem dziś w pokoju dra Kowalskiego, należałoby uznać je za poprawne.

Inaczej ma się sprawa, jeżeli skróty dr i mgr odnoszą się do kobiet, ponieważ wyrazy doktor i magister są w rodzaju żeńskim nieodmienne. W tym wypadku zatem obowiązującą wersję zapisu stanowić będzie forma bez kropki i bez końcówek fleksyjnych (skoro mówimy: spotkałem się dziś z panią doktor Kowalską, myślę o pani doktor Kowalskiej, nie ma pani doktor Kowalskiej itp., nie ma konieczności przeprowadzenia zabiegów dopasowujących skrót do nowej formy wyrazu podstawowego, gdyż jego wygłos pozostaje niezmieniony).

Z wyżej przytoczonej zasady poprawnościowej wynika, że wersja z kropką oraz wersja z końcówką fleksyjną są w równym stopniu poprawne i że mogą być one używane zamiennie. Istnieją jednak rzadkie przypadki, w których użycie formy z końcówką fleksyjną jest bardziej wyraziste, ponieważ forma z kropką zostawiłaby pewne wątpliwości co do globalnego znaczenia wypowiedzi. Mam na myśli niektóre nazwiska noszone przez cudzoziemców, dla których nie można znaleźć wzorca odmiany. Prof. Andrzej Markowski – w pozycji pod tytułem: Język Polski. Poradnik – zalicza między innymi do tej kategorii nazwiska zakończone na ­-u z poprzedzającą spółgłoską. W takiej sytuacji – gdybyśmy mieli do czynienia z hipotetyczną kroniką międzynarodowego spotkania naukowców – moglibyśmy spotkać następującą wypowiedź: Rektor przedstawił dr. Iliescu dr. Mobutu. Nie znając kontekstu, trudno byłoby określić z pewnością, kto komu został przedstawiony. W wypadku wyboru form z końcówką fleksyjną wyżej opisany problem zniknąłby. Mielibyśmy bowiem zdanie: Rektor przedstawił drowi Iliescu dra Mobutu (lub ewentualnie: Rektor przedstawił dra Iliescu drowi Mobutu).

W związku z powyższym – ponieważ istnieje choć jedna sytuacja, w której wersja z końcówką fleksyjną jest w stanie lepiej oddać znaczenie wypowiedzi – uważam, że właśnie tę formę należy uznać za bardziej wskazaną.

Francesco Golinelli

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 15. Czerwiec 2012 - 14:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy pisać wyraz OPATA zawarty w nazwie ulicy w Oliwie: ULICA OPATA JACKA RYBIŃSKIEGO?

Wchodzące w skład nazw ulic nazwy stanowisk, tytułów zawodowych itp. piszemy dużą lub małą literą w zależności od tego, czy zapisujemy je w całości, czy w skrócie. Piszemy zatem ulica (ul.) Opata Jacka Rybińskiego, ale ulica (ul.) op. Jacka Rybińskiego. Na tabliczce z nazwą ulicy wyraz ten warto jednak zapisywać w pełnej formie, ponieważ lepiej wyraża ona pamiątkowy charakter tej nazwy (niestosowanie skrótów jest wyrazem szacunku dla zasług upamiętnianej postaci), a także dlatego, że skrót op. może być niezrozumiały.

Katarzyna Murawska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Czerwiec 2012 - 11:25; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Która forma jest poprawna: szosa Ujska czy Szosa Ujska?

Poprawną formą jest szosa Ujska. Stojący na początku nazwy wyraz szosa jest tylko nazwą gatunkową (rodzajową), dlatego piszemy go małą literą, natomiast drugi wyraz, czyli Ujska, stanowi właściwą nazwę i dlatego piszemy go wielką literą.

Marta Dereszewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Czerwiec 2012 - 11:22; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy zapisywać formę miejscownika liczby pojedynczej nazwiska „Koss” (Jan Koss)?

Zgodnie z zasadami odmiany nazwisk męskich wszystkie nazwiska zakończone na spółgłoskę są odmienne.

Nazwisko Koss w miejscowniku liczby pojedynczej przybiera formę Kossie. Zapis ten jest zgodny z regułą, że w odmianie rzeczowników, których temat kończy się na podwójną spółgłoskę (np. passa), w formie miejscownika liczby pojedynczej zachowujemy pierwszą z nich bez zmian, druga natomiast ulega wymianie (np. o passie).

Marta Dereszewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Czerwiec 2012 - 11:20; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy mieszkaniec Kaszub jest Kaszubem, czy Kaszubą?

Andrzej Markowski w swoim Poradniku informuje, że istnieje siedem sposobów tworzenia nazw mieszkańców płci męskiej: 1) dodanie przyrostka ‑anin (np. Rosjanin); 2) dodanie przyrostka ‑ak (np. warszawiak); 3) dodanie przyrostka ‑czyk (np. malborczyk); 4) dodanie przyrostka ‑ec (np. Niemiec); 5) dodanie przyrostka ‑in (np. Litwin); 6) odcięcie zakończenia nazwy geograficznej np. Belg – i do tej ostatniej grupy należy właśnie Kaszub. Jednak Nowy słownik poprawnej polszczyzny podaje obie formy za równoprawne.

Skąd obok systemowej formy Kaszub wzięła się forma Kaszuba? Tę drugą formę w swoim słowniku notował Aleksander Brückner jako pochodzącą z XIII w. Formę Kaszuba znajdziemy również w pochodzącym z początku XX w. Słowniku warszawskim. Na pojawienie się tej formy wpływ miała niemiecka forma ein Kaschube, którą notuje w swoim słowniku Linde, a która uległa przekształceniu w polskie Kaszuba. Warto też zaznaczyć, że w języku kaszubskim funkcjonuje forma Kaszëba, co wskazywałoby na drogę, jaką do polszczyzny weszła forma z ‑a, która używana jest na terenie Kaszub.

Jeśli chodzi o odmianę, to w Nowym słowniku poprawnej polszczyzny znajdziemy informację o tym, że Kaszub odmienia się jak wszystkie męskie nazwy mieszkańców regionów zakończone na spółgłoskę, zaś Kaszuba odmienia się według wzorca właściwego rzeczownikom męskim zakończonym na ‑a jak np. poeta. Zatem Kaszub jest Kaszubem, a Kaszuba jest Kaszubą.

Alicja Pioch

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Czerwiec 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak poprawnie zapisać nazwy placów: PLAC 11 LISTOPADA i PLAC KONSTYTUCJI 3 MAJA?

Wyraz plac stojący na początku tej nazwy jest tylko nazwą gatunkową, więc powinien być zapisywany małą literą, a pozostałe człony, wchodzące w skład właściwej nazwy – wielką literą. Na tablicach z nazwą placu, jeżeli w danym mieście obowiązuje taka konwencja, dopuszczalny jest też zapis wyrazu plac wielką literą (jest to początek tekstu, ale ten tekst nie jest zdaniem). Wyraz plac można również oczywiście skrócić, pozostawiając dwie pierwsze litery i stawiając po nich kropkę.

Liczebnik 11 (jedenastego) lub 3 (trzeciego) powinien być zapisywany bez kropki, ponieważ w datach nie stawiamy jej po liczebniku porządkowym. Niepoprawne jest również dodawanie końcowej części wyrazu do liczebnika pisanego cyfrą.

Zatem poprawne zapisy nazw tych placów to: plac 11 Listopada lub pl. 11 Listopada oraz plac 3 Konstytucji Maja lub pl. Konstytucji 3 Maja.

Anna Fiszer

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Czerwiec 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Która z form jest poprawnie zapisana: „koktajl”, „koktejl”, „coctail” czy „cocktail”?

Wyraz ten jest stosunkowo nowym zapożyczeniem z języka angielskiego. Do języka polskiego trafił w drugiej połowie XX wieku, kiedy to ekspansja anglicyzmów (zwłaszcza w wersji angloamerykańskiej) wyraźnie wzrosła. Pożyczki te związane były nie tylko z brakiem odpowiedniego wyrazu polskiego, ale także z modą językową i rosnącym zainteresowaniem wszystkim, co było częścią kultury amerykańskiej.

Wybrany przykład pokazuje, jak ciekawym zjawiskiem może być proces adaptacji językowej. Na podstawie wybranych słowników wydanych w latach 1971-2010 można prześledzić jak zmieniał się zapis słowa „cocktail”.

Angielski wyraz „cocktail” może oznaczać zarówno napój przyrządzony z mleka lub kefiru i zmiksowanych owoców, jak i napój przyrządzony z alkoholu i soku (synonim: „drink”).

Zapożyczenie z języka obcego zwykle stopniowo przystosowuje się do systemu języka, dlatego wyraz „cocktail” początkowo miał kilka różnych wersji.

„Słownik wyrazów obcych PWN” z 1971 roku podaje trzy prawidłowe formy: „coctail”, „koktajl” oraz „koktejl”. Dwie ostatnie pokazują wyraźne próby spolszczenia zapisu pożyczki. Pierwsza forma w większym stopniu bierze pod uwagę graficzny zapis, w którym pojawia się litera „a”, natomiast druga stara się lepiej odwzorować wymowę angielskiego słowa /’kokteıl/. „Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem” Władysława Kopalińskiego z roku 2007 podaje formy: „cocktail”, „koktajl” i „koktejl”. W „Wielkim słowniku wyrazów obcych” z 2008 roku odnajdujemy już tylko dwie formy: „cocktail” oraz „koktajl”. Kwestię problematycznego wyrazu rozstrzyga Mirosław Bańko w „Słowniku wyrazów trudnych i kłopotliwych PWN”. Dostrzega w nim, że „cocktail” często pojawia się w błędnej pisowni, jaką jest „coctail”. Taką pisownię uzasadnia w następujący sposób: „spolszczona forma «koktajl» chyba nie jest bez winy, gdyż sugeruje, że dwóm polskim literom k odpowiadają dwie angielskie litery c”. Te dwie formy pojawiają się także w „Wielkim słowniku ortograficznym PWN z zasadami pisowni i interpretacji” z 2010 roku, jako jedyne poprawne.

W ten sposób z form „koktajl”, „koktejl”, „coctail” i „cocktail” wyłoniły się dwie prawidłowe: spolszczona „koktajl” oraz funkcjonująca jako cytat z języka angielskiego „cocktail”.

Ewa Romanów

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Czerwiec 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisać termin terapia alergenowo/swoista (razem czy osobno)?

Powyższy termin określa terapię przeciwko jednemu, konkretnemu, inaczej swoistemu (tzn. „właściwemu sobie”) alergenowi, czyli terapię dotyczącą swoistego alergenu.

Pisownię przymiotników złożonych pochodzących od grup przymiotnikowo-rzeczownikowych określa zasada pisowni, mówiąca, że: „przymiotniki złożone z członów nierównorzędnych znaczeniowo, tzn. takie, w których główne znaczenie zawarte jest w członie drugim, natomiast człon pierwszy określa bliżej to znaczenie, pisze się łącznie”. Przykładem tego typu przymiotników jest przymiotnik historycznoliteracki ‘dotyczący historii literatury’ (w odróżnieniu od historyczno-literacki ‘dotyczący historii i literatury’). Na zasadę tę Słownik ortograficzny PWN powołuje się również wówczas, gdy kolejność członów w przymiotniku złożonym jest odwrotna, tzn. znaczenie główne zawarte jest w członie pierwszym, np. prawnofinansowy ‘dotyczący prawa finansowego’, prawnokonstytucyjny ‘dotyczący prawa konstytucyjnego’, prawnokarny ‘dotyczący prawa karnego’.

Zatem poprawny zapis wyrażenia, którego dotyczy pytanie, to zapis terapia alergenowoswoista.

Paulina Biczkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 6. Czerwiec 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna pisownia nazwy gdańskiej ulicy: ULICA KSIĘDZA ROBAKA? Które elementy tej nazwy trzeba zapisywać dużymi literami? Które wyrazy można skrócić i jak?

Nazwy ulic są bez wątpienia nazwami własnymi, co znajduje odzwierciedlenie w pisowni: jedno- i wielowyrazowe nazwy dzielnic, ulic, placów, rynków, ogrodów, parków, bulwarów, zabytków, obiektów sportowych piszemy wielką literą. Jeżeli stojący na początku nazwy wyraz ulica, aleja, bulwar, osiedle, plac itp. jest tylko nazwą gatunkową (rodzajową), piszemy go jednak małą literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy – wielką literą, jak w nazwach ulica Księdza Jerzego Popiełuszki, ulica Królowej Jadwigi.

Wyraz ulica zwykle piszemy, używając skrótu ul. Nazwę. o której mowa w pytaniu, można zatem zapisać dwojako: ulica Księdza Robaka lub ul. Księdza Robaka.

W nazwie ulica Księdza Jerzego Popiełuszki można też użyć skrótu wyrazu ksiądz: ul. ks. Jerzego Popiełuszki (skróty nazw stanowisk, tytułów zawodowych itp. wchodzące w skład nazw ulic piszemy małą literą).

Z uwagi na to, iż nazwa Ksiądz Robak jest pełną nazwą postaci literackiej, ze względów stylistycznych w nazwie ul. Księdza Robaka wyrazu ksiądz nie należałoby jednak skracać.

Agnieszka Wysomierska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 31. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy zapisać skrót od rzeczownika doktor w napisie na tablicy Młodzieżowy Dom Kultury im. dra Henryka Jordana w Siemanowicach? Dr. czy dra? Od dużej czy od małej litery? Czy można zastosować inicjał zamiast imienia?

Przy zapisywaniu skrótu formy dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika doktor dopuszczane są obie formy: zarówno dr., jak i dra. Skróty występujące w wielowyrazowych nazwach własnych instytucji, w tym skróty tytułów naukowych, zapisujemy małą literą. Gdyby natomiast postanowiono nie skracać formy Doktora, to trzeba by ją zapisać dużą literą, gdyż wchodzi w skład nazwy własnej.

Jeśli chodzi o imię patrona, to wydaje mi się, że nie należy w tym wypadku stosować inicjału – lepiej zapisać całe imię – ponieważ Henryk Jordan nie jest postacią na tyle znaną, by ewentualny czytelnik po zobaczeniu samego inicjału nie miał wątpliwości, jak na imię miał patron domu kultury. Ponadto w napisach będących wyrazem hołdu dla danej osoby nie powinno się skracać imienia tej osoby.

Łukasz Bieszke

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 31. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jakimi literami zapisać nazwę ulicy: ULICA MAJORA PILOTA JÓZEFA JAKI? Czy można w tej nazwie użyć skrótu?

Słownik poprawnej polszczyzny PWN dozwala skrócenie wyrazu ulica do postaci ul. (z kropką na końcu). W zależności od typu tekstu wyraz ten może przyjąć pełną lub skróconą formę. Jeśli nazwa ulicy ma pojawić się na tabliczce z nazwą ulicy, należy pamiętać, aby zapis zgadzał się z konwencją obowiązującą w danym mieście. Jeśli wyraz ulica nie występuje na początku zdania, zapisujemy go małą literą.

Zgodnie z zasadami zamieszczonymiSłowniku skrótów i skrótowców skrótem wyrazu major, gdy występuje on w mianowniku, jest mjr (bez kropki). W omawianym przykładzie wyraz ten występuje w formie dopełniacza, w związku z tym istnieją dwie możliwości zapisania jego skrótu: bez końcówki deklinacyjnej z kropką (mjr.) lub też z końcówką deklinacyjną i bez kropki (mjra).

Słownik skrótów i skrótowców nie odnotowuje skrótu wyrazu pilot, jednak zgodnie z obowiązującą konwencją wyraz ten powinien zostać skrócony do formy pil. (z kropką).

Skrócone wyrazy mjr. lub mjra oraz pil. zapisujemy małą literą, ponieważ zgodnie z zasadami ortograficznymi w taki sposób zapisujemy skróty wchodzące w skład nazw własnych należących do nazewnictwa miejskiego. Gdyby wyrazy te zapisano bez skracania, należałoby je zacząć dużymi literami.

Istnieje również możliwość skrócenia imienia (do pierwszej litery z kropką), aczkolwiek, jeśli celem jest upamiętnienie danej osoby (np. na tabliczce z nawą ulicy), takie rozwiązanie nie jest wskazane.

Zatem istnieją następujące możliwości zapisu: ul. Majora Pilota Józefa Jaki, ul. mjr. pil. Józefa Jaki, ul. mjra pil. Józefa Jaki.

Marlena Kardasz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 31. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy w nazwie ulica Aleksandra Dulina przed n powinien być apostrof (ulica Aleksandra Dulin’a)?

Zgodnie z zasadami pisowni i interpunkcji polskiej apostrofu do zapisywania form odmiany używa się w wypadku nazwisk obcych zakończonych na ‑e nieme (np. MontaigneMontaigne’a), przy czym po ‑e niemym może też występować spółgłoska (np. DescartesDescartes’a).

W tym wypadku mamy jednak do czynienia z nazwiskiem polskim. Kapitan Aleksander Dulin był kapelmistrzem Orkiestry Reprezentacyjnej Komendy Portu Wojennego w Gdyni, urodził się 24 grudnia 1885 r. w Warszawie, a zmarł 28 marca 1954 r. w Gdyni. Przy odmianie nazwiska Aleksandra Dulina nie stosuje się zatem apostrofu. Piszemy: DulinDulina.

Zresztą nawet gdyby było to nazwisko obce, też nie stosowalibyśmy w nim apostrofu. Nazwiska angielskie i francuskie zakończone w pisowni na spółgłoskę wymawianą (np. Eliot, Pasteur), a także na spółgłoskę niewymawianą (np. Diderot, Villon; wyjątkiem są niewymawiane spółgłoski -s, -x) otrzymują bowiem w odmianie końcówki polskie bez apostrofu np. VillonVillona, AuberAubera; BushBusha.

Agnieszka Wysomierska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisać formę miejscownika nazwiska polskiego (męskiego) Latt?

Zgodnie z zasadami pisowni obowiązującymi w języku polskim, odmieniając nazwiska polskie lub spolszczone, których temat kończy się na podwójną spółgłoskę -tt (np. Narbutt, Traugutt), w formie miejscownika liczby pojedynczej zakończenie to zamieniamy na (zapisywane jako ‑ci‑) – piszemy zatem o Narbucieo Traugucie. Reguła dotycząca zapisu nazwisk polskich i spolszczonych zakończonych na ‑tt stanowi wyjątek od ogólnej reguły dotyczącej zapisywania form miejscownika wyrazów o tematach zakończonych spółgłoskami podwojonymi, według której pierwszą z tych spółgłosek zachowujemy bez zmian, druga natomiast ulega wymianie, np. mottomotcie, librettolibretcie. Reguła dotycząca zapisu nazwisk polskich i spolszczonych zakończonych na ‑tt ma własny wyjątek. Jest nim nazwisko Kott, którego miejscownik zapisujemy następująco: Kotcie. Jeśli zatem nazwisko Latt jest nazwiskiem polskim (noszonym przez Polaka), powinniśmy je zapisywać bez t: Lacie.

Gdyby było to nazwisko obce (noszone przez cudzoziemca), jego miejscownik należałoby jednak zapisywać zgodnie z ogólną zasadą dotyczącą miejscownika wyrazów o tematach zakończonych spółgłoskami podwojonymi, czyli pierwszą z tych spółgłosek zachować bez zmian: Latcie.

Katarzyna Malecha

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Ile i należy pisać w dopełniaczu imienia Nikola?

Dwa i (ii) otrzymują w dopełniaczu imiona żeńskie obcego pochodzenia zakończone w mianowniku na ‑ia. Imię Nikola, choć jest obcego pochodzenia, kończy się w mianowniku na ‑a (nie ‑ia), formę jego dopełniacza należy zatem pisać przez jedno i.

Emilia Gajda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy zapisywać narzędnik rzeczownika spray: sprayem czy spray’em?

Poprawna forma zapisu narzędnika rzeczownika spray to sprayem. Apostrofu używamy, gdy wyraz kończy się na niewymawiane -e. Ponieważ wyraz spray nie kończy się w ten sposób, w przypadkach zależnych zapisujemy go bez apostrofu.

Równorzędną formą zapisu wyrazu spray jest spolszczone sprej (w narzędniku sprejem).

Karolina Kargul

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 29. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

W pewnym mieście jest park, który nazywany jest przez wszystkich miejskim. Czy jego nazwę należy zapisywać park Miejski im. S. Staszica, czy park miejski im. S. Staszica?

Zasady pisowni polskiej mówią, że jedno- i wielowyrazowe nazwy dzielnic, ulic, placów, rynków, ogrodów, parków, bulwarów, budowli, zabytków, obiektów sportowych piszemy wielką literą. Jeśli jednak stojący na początku nazwy wyraz: ulica, aleja, bulwar, plac, park, cmentarz itp. jest tylko nazwą gatunkową (rodzajową), piszemy go małą literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy — wielką literą. Oznacza to, że jeśli wyraz miejski jest integralną częścią nazwy parku, powinniśmy zapisać go wielką literą.

Z podanych informacji nie wynika jednak, czy w tym przypadku przymiotnik miejski jest częścią nazwy własnej parku, czy częścią określenia gatunkowego. Rzeczownik park może być tu tylko dookreślony przymiotnikiem w celu ułatwienia identyfikacji obiektu przez mieszkańców miasta. W tym wypadku należałoby zapisywać ten wyraz małą literą.

Beata Kłos

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 29. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest pisownia nazwy odznaczenia: MEDAL ZA WOJNĘ 1918–1921?

Zgodnie z zasadami polskiej ortografii nazwy odznaczeń i orderów pisze się wielką literą, przy czym przyimki piszemy literą małą.

Wyrażenie MEDAL ZA WOJNĘ 1918–1921 nie stanowi jednak właściwej nazwy tego medalu. Z tego powodu wszystkie wyrazy wchodzące w skład tego wyrażenia można pisać małymi literami: medal za wojnę 1918–1921. Dopuścić też można zapis medal za Wojnę 1918–1921, ponieważ zasada ortograficzna mówi, że można pisać wielką literą nazwy wypadków dziejowych o ważkim znaczeniu.

Natomiast pełna nazwa tego medalu brzmi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 i w jej wypadku nie ma problemu z pisownią – wszystkie wyrazy są pisane wielką literą, oprócz przyimka za.

Miłosława Kosmulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 29. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy pisać wyraz osiedle w nazwach własnych typu OSIEDLE ZAMOŚCIE, OSIEDLE GÓRNE?

Wyraz ten powinien zostać zapisany małą literą (osiedle Zamoście, osiedle Górne), ponieważ wszystkie wyrazy stojące na początku wielowyrazowych nazw obiektów miejskich, np. ulica, plac, aleja, cmentarz, klasztor, kościół i właśnie osiedle, są nazwami gatunkowymi (rodzajowymi). Pozostałe elementy nazwy wielowyrazowej powinny być zapisane wielką literą. Wyjątkiem są wyrazy w liczbie mnogiej, gdyż w takim wypadku oba człony są zapisywane wielkimi literami, np. Aleje Jerozolimskie, Aleje Ujazdowskie.

Karolina Wołodko

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 29. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Piszemy 149 pułk piechoty czy 149 Pułk Piechoty?

Nazwy jednostek wojskowych traktowane są jak nazwy własne, należy je więc pisać wielkimi literami, czyli w tym wypadku poprawną formą jest 149 Pułk Piechoty. Warto również zwrócić uwagę na problem kropki po liczebnikach porządkowych. Zasady ortograficzne podają, że po liczebnikach porządkowych kropkę można postawić, ale nie jest to konieczne, jeżeli nie mamy problemu z odczytaniem, czy nadawcy informacji chodzi o liczebnik główny, czy porządkowy. Zwyczajowo w nazwach jednostek wojskowych kropek się nie stosuje.

Julia Kulwikowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 29. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak poprawnie zapisać słowo WALKIRIA, wielką czy małą literą?

Według zasad pisowni polskiej wielką literą należy zapisywać imiona własne istot nadprzyrodzonych (bogów i bóstw) oraz jednostkowych postaci mitologicznych. Nazwy mitycznych postaci niejednostkowych, takie jak krasnale, elfy, bogowie, boginie, giganci, nimfy, tytani, anioły itp., zapisuje się natomiast małą literą.

W mitach nordyckich walkirie, przedstawiane jako duchy, wojowniczki lub posłanki Odyna (było ich dziewiętnaście), nosiły własne imiona, toteż słowo walkiria należy traktować nie jako nazwę własną, lecz jako rzeczownik potoczny, odnoszący się do różnych postaci. Wyraz ten należy zatem zapisywać małą literą. Na przykład, pisząc o Brunhildzie, że była piękną walkirią, nie zastosujemy wielkiej litery.

„Walkiria” (Die Walküre) to również tytuł jednej z części dramatu scenicznego „Pierścień Nibelunga”. Zapisując tytuł dzieła, należy oczywiście zastosować wielką literę.

Izabela Dixon

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 29. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jakimi literami należy zapisywać nazwę „GMINNY PROJEKT ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH”?

W wielowyrazowych nazwach projektów (jako tytułach dokumentów i jako nazwach akcji) wielką literą piszemy tylko pierwszy wyraz. Powyższa nazwa powinna być zatem zapisana następująco: „Gminny projekt rozwiązywania problemów alkoholowych”.

Adriana Lech

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 29. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisywać tytuł aktu prawnego, przetłumaczony z języka niemieckiego: „FEDERALNA USTAWA O NOTARIUSZACH”?

Zgodnie z Zasadami pisowni i interpunkcji wielką literą piszemy m.in. „Pierwszy wyraz w jedno- i wielowyrazowych tytułach utworów literackich i naukowych (np. książek, rozpraw, artykułów, wierszy, pieśni, piosenek, filmów, sztuk teatralnych), w tytułach ich rozdziałów, w tytułach dzieł sztuki, zabytków językowych, odezw, deklaracji, ustaw, akcji charytatywnych i porządkowych, operacji wojskowych”, np. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi [18.16]. Przepis ten wydawałby się jednoznaczny, gdyby nie dość nieoczywisty status tytułu ustawy: czy np. forma ustawa antykryzysowa jest już tytułem, czy raczej jest nim tylko wyrażenie Ustawa o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców? A może tytuł to wyłącznie ten zapis, który znajduje się w danym akcie prawnym, czyli w tym wypadku Ustawa z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców? Wszak tak postrzega tytuł aktu prawnego prawo – a ściślej Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”:

§ 16. W tytule ustawy w oddzielnych wierszach zamieszcza się:

1) oznaczenie rodzaju aktu;

2) datę ustawy;

3) ogólne określenie przedmiotu ustawy.

§ 17. Datę ustawy poprzedza się zwrotem „z dnia”, a następnie zamieszcza się wskazanie dnia zapisanego cyframi arabskimi, nazwę miesiąca określoną słownie oraz wskazanie roku zapisanego cyframi arabskimi ze znakiem „r.”, jako skrótem wyrazu „rok”.

Nowe, poprawione i uzupełnione wydanie trzecie Wielkiego słownika ortograficznego PWN (2010) dość jednoznacznie precyzuje, jak zapisywać poszczególne formy nazw (tytułów) ustaw – zarówno te oficjalne, jak i zwyczajowe: „Tytuły ustaw przytaczane w pełnym brzmieniu pisze się wielką literą, np. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Nazwy skrócone, przywoływane w znaczeniu potocznym, zapisujemy małą literą, np. ustawa antyalkoholowa, ustawa o nieletnich”.

Przytoczone reguły pisowni pokrywają się ze stanowiskiem Zespołu Rady Języka Polskiego ds. Współpracy z Tłumaczami Unii Europejskiej, który na posiedzeniu Komisji Ortograficzno-Onomastycznej RJP w grudniu 2005 roku ustalił, że należy dokonać rozróżnienia na tytuły i nazwy zwyczajowe. Jeśli mamy do czynienia z nazwą oficjalnego dokumentu (traktatu, konwencji, karty, umowy, porozumienia, protokołu), będącą jego tytułem, zapisujemy pierwszy wyraz wielką literą, a pozostałe małymi; jeśli mamy do czynienia z nazwami obiegowymi, wszystko zapisujemy małymi literami, np. konwencja brukselska (nazwa zwyczajowa), ale Traktat karty energetycznej (nazwa oficjalna) (por. http://www.polonistyka.fil.ug.edu.pl/?&id_art=1206&lang=pl).

Ponieważ w pytaniu przytoczono pełną polską nazwę aktu prawnego (którą co najwyżej można by uzupełnić o datę jego wydania), jedyny poprawny zapis to: Federalna ustawa o notariuszach (Federalna ustawa o notariuszach z dnia 24 lutego 1961 r.) – wielką literą rozpoczyna się tylko pierwszy wyraz.

Należy pamiętać, że nie jest istotne, czy dany tytuł jest oryginalnie polskojęzyczny – czy przetłumaczono go z innego języka. Polskojęzyczne nazwy własne zapisuje się zgodnie z zasadami polskiej pisowni i nie dotyczy to wyłącznie tytułów aktów prawnych (por. tytuły książek i filmów, np. Gone with the WindPrzeminęło z wiatrem).

Joanna Ginter

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 29. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisać skrót nr użyty w innym przypadku niż mianownik liczby pojedynczej?

Według definicji Słownika języka polskiego pod red. M. Bańko (tom III, wyd. PWN, Warszawa 2007) „nr to skrót słowa ‘numer’, czytany jako całe to słowo, używany przy liczbie wskazującej numer czegoś”.

Zgodnie z regułą 55.9. Zasad pisowni i interpunkcji (PWN, www.pwn.pl) „nie stawia się kropki po skrótach składających się z pierwszej i ostatniej litery wyrazu skróconego, jeśli ten skrót ma formę mianownika” (np. nr = numer). Reguła 55.9.1. mówi, iż „stawia się kropkę, jeśli tego typu skrót ma formę inną niż mianownik” (np. Czytałem ten artykuł
w drugim nr. „Poradnika Językowego”
) oraz „zamiast stawiania kropki po skrótach
w przypadkach zależnych możemy je zapisać w takiej formie: (…) Czytałem ten artykuł
w 2. nrze „Poradnika Językowego”
.

Słownik poprawnej polszczyzny (wyd. PWN, Warszawa 2007) dodaje, iż druga
z wymienionych wyżej form jest stosowana rzadziej, na przykład: Mieszkał pod nr. 10, rzadziej – pod nrem 10.

Dla oznaczenia mianownika liczby mnogiej zapisujemy skrót dwa razy bez stawiania kropek, tj. nr nr (reguła 55.9.3.). W przypadkach zależnych stosuje się formy typu nrach, nrów lub stawia kropkę po każdym skrócie (nr. nr.).

Należy jednak podkreślić, iż w praktyce skrót słowa numer – w formie innej niż mianownik – używany jest stosunkowo rzadko.

Marcin Trendowicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 29. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jakimi literami napisać BIURO PODAWCZE URZĘDU MIASTA X?

Gdy chcemy zapisać nazwę konkretnej instytucji, wszystkie człony nazwy piszemy dużymi literami, tak więc nazwę Biuro Podawcze Urzędu Miasta Gdańska należy pisać dużymi literami.

Wyrażenie BIURO PODAWCZE może też być używane jako wyraz pospolity i wówczas piszemy je małą literą, na przykład w zdaniu: „Byłam w wielu trójmiejskich biurach podawczych różnych urzędów i wszystkie pracowały bezbłędnie”.

Judyta Srzednicka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 29. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Którą regułą należy wyjaśniać pisownię rz w rzeczowniku lekarz: 1) bo to wyraz zakończony przyrostkiem -arz; 2) bo występuje tu wymiana r: rz, np. lekarz: lekarski?

Reguły ortograficzne takie jak przytoczone w pytaniu pełnią jedynie funkcję mnemotechniczną (ułatwiają zapamiętanie pisowni pewnych grup wyrazów), dlatego nie istnieje skala, która stawiałaby jedną regułę ponad drugą. W przypadku słowa lekarz obie przytoczone reguły dobrze uzasadniają pisownię przez rz, nie należy się więc doszukiwać wśród nich reguły nadrzędnej.

Gdybyśmy zatem mieli wątpliwości, jak należy zapisywać wyraz lekarz, możemy skorzystać z reguły, że jeśli chodzi o rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone w wymowie na ‑asz, to piszemy rz w wypadku nazwy wykonawców zawodów (bo są utworzone przyrostkiem ‑arz), np. drukarz, stolarz, windziarz i właśnie lekarz, natomiast ‑ż w wypadku nazw czynności (bo są utworzone przyrostkiem ‑aż), np. sondaż, drenaż, montaż. Można również powołać się na wymianę rz na r w wyrazach pokrewnych, takich jak lekarski, lekarstwo, lekarka.

Izabela Dixon

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 29. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisać WZGÓRZE KOCIOŁEK, jeśli nie jest to nazwa oficjalna, lecz nazwa używana przez grupę zaprzyjaźnionych osób?

Nazwa WZGÓRZE KOCIOŁEK zbudowana jest jak nazwa własna i tak też trzeba ją traktować, niezależnie od tego, czy ma ona charakter oficjalny, czy nieoficjalny. Jeśli wielowyrazowa nazwa geograficzna lub miejscowa składa się z dwu członów i człon drugi jest rzeczownikiem w mianowniku (nieodmieniającym się), wtedy człon pierwszy (wyraz pospolity): góra, nizina, półwysep itp., a w naszym przypadku: wzgórze, piszemy małą literą, natomiast człon drugi – wielką, toteż poprawny zapis wyrażenia, którego dotyczy pytanie, jest następujący: wzgórze Kociołek.

Katarzyna Stępińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 29. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna pisownia wyrażeń FILOLOGIA ROSYJSKA i INSTYTUT FILOLOGII ROSYJSKIEJ?

Pisownia wyrażenia instytut filologii rosyjskiej zależeć będzie od tego, czy używamy go jako indywidualnej nazwy jednostkowej, czy też jako nazwy pospolitej. W tym pierwszym wypadku chodzić będzie o jednostkę organizacyjną konkretnej uczelni, np. Instytut Filologii Rosyjskiej Uniwersytetu Rzeszowskiego powstał w 1965 roku. Jako nazwę własną wyrażenie to zapiszemy wielkimi literami. Warto przy okazji wspomnieć, że nazwa własna ma ściśle ustaloną formę i tylko ta forma zapisywana jest w ten sposób. Wszelkie jej przekształcenia należy pisać małymi literami, np. Historia rzeszowskiej rusycystyki sięga lat sześćdziesiątych.

Natomiast sytuację, w której instytut filologii rosyjskiej występuje jako nazwa pospolita, ilustrują następujące zdania: Każdy instytut filologii rosyjskiej zatrudnia przynajmniej jednego profesora. Nie wszystkie uniwersytety mają instytut filologii rosyjskiej. W instytucie filologii rosyjskiej można studiować literaturę wschodnią.

Czasem na podstawie kontekstu trudno ustalić, o które z powyższych znaczeń chodzi. Np. Kontynuował studia w Instytucie Filologii Rosyjskiej (Uniwersytetu Rzeszowskiego) lub: Kontynuował studia w instytucie filologii rosyjskiej (a nie filologii romańskiej czy germańskiej). W takiej sytuacji z pewnością nie będzie błędem zapis małymi literami. Każdy Instytut Filologii Rosyjskiej jest bowiem także instytutem filologii rosyjskiej (zob. zasady 18.27 oraz 20.14).

Przepisy polskiej ortografii nie odnoszą się bezpośrednio do zapisu nazw kierunków studiów czy specjalności. Nie podlega on jednak żadnej z zasad użycia wielkich liter, zatem poprawny zapis wyrażenia filologia rosyjska to: filologia rosyjska.

Anna Gumowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 29. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisać przymiotnik od nazwiska amerykańskiego filozofa Richarda Rorty’ego: rorty’ański czy rortiański?

Zarówno pierwszą, jak i drugą formę zapisu tego przymiotnika można uznać za poprawną, można je bowiem uzasadnić, mimo że słownik ortograficzny nie podaje zasad zapisywania przymiotników utworzonych od nazwisk obcojęzycznych.

Pisownię rorty’ański (z apostrofem) można uzasadnić analogią do zapisu form fleksyjnych nazwisk obcojęzycznych, w tym m.in. formy dopełniacza, celownika i biernika nazwiska Rorty: Rorty’egoRorty’emu. Formy te piszemy z apostrofem, gdyż głoska y nie jest w tych przypadkach wymawiana.

Pisownia rortiański to natomiast pisownia konsekwentnie spolszczona. Można ją uzasadnić tym, że pisownia derywatów słowotwórczych jest często bardziej spolszczona niż pisownia ich wyrazów podstawowych (i ich form fleksyjnych), ponieważ samo istnienie derywatu słowotwórczego utworzonego zgodnie z regułami języka polskiego jest dowodem przyswojenia danego wyrazu do polskiego systemu językowego.

Jeśli wziąć pod uwagę użycie wersji ortograficznych tego przymiotnika (np. w tekstach internetowych), można zauważyć, że w tekstach filozoficznych występują obie formy, pierwsza z nich pojawia się jednak częściej.

Marlena Kardasz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 29. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Piszemy Róg Afryki czy róg Afryki?

Róg Afryki jest peryfrazą nazwy Półwysep Somalijski.

Ani ze słownika ortograficznego, ani z zasad pisowni nie wynika jednoznacznie, jak należy zapisywać to wyrażenie.

Zasady ortograficzne (http://so.pwn.pl/zasady.php) podają, że jeśli w znaczeniu nazwy własnej używane są „wyrażenia o zatartej strukturze”, to wszystkie samodzielne wyrazy tworzące taką metaforę pisze się wielkimi literami, np. Zielona Wyspa, Kraj Kwitnącej Wiśni (p. 18.22). W innym miejscu Zasad (p. 18.34.) mowa o tym, że „nazwy pospolite użyte w funkcji nazw własnych osób i miejsc” można pisać wielkimi literami, np. Biały Kontynent lub biały kontynent (= Antarktyda).

Uwzględniwszy oba fragmenty Zasad, należy przyjąć, że pisownia wielkimi literami pierwszego członu wyrażenia Róg Afryki jest co najmniej dopuszczalna. Wydaje się zresztą, że należy uznać tę peryfrazę za „wyrażenie o zatartej strukturze”, co nakazuje zapis Róg Afryki.

Natalia Ignaciuk-Pakmur

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 29. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Które wyrazy w nazwie USTAWA O FUNDUSZU STYPENDIALNYM DLA UZDOLNIONEJ MŁODZIEŻY powinny być zapisane dużymi, a które małymi literami?

Nazwy ustaw zapisujemy tak jak tytuły książek. W jedno- i wielowyrazowych tytułach utworów literackich i naukowych wielką literą zapisujemy tylko pierwszy wyraz. W tym wypadku więc nazwa ustawy powinna być zapisana następująco: Ustawa o funduszu stypendialnym dla uzdolnionej młodzieży.

Lidia Tuzimek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 29. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Która pisownia jest poprawna: nie uruchomienie grantów czy nieuruchomienie grantów?

Cząstkę nie- z rzeczownikami pisze się łącznie, nawet gdy rzeczownik pochodzi od czasownika (rzeczownik odczasownikowy) i dziedziczy po nim schemat łączliwości składniowej. Należy pamiętać o tym, że wyrazy zakończone na -anie, -enie, -cie, choć pochodzą od czasowników, są rzeczownikami — dlatego partykułę nie piszemy z nimi łącznie, np.: niekochanie, nieużywanie, niepicie. Zatem poprawny jest zapis nieuruchomienie grantów.

Istnieje jednak kilka wyjątków od tej reguły:

a ) nie z rzeczownikami piszemy oddzielnie, gdy partykuła nie jest nie tylko zaprzeczeniem, ale też wprowadza przeciwstawienie, jak np.:

Zainteresowało ich nie uruchomienie grantów, lecz ich wysokość.

b) partykułę nie piszemy osobno, gdy występuje między identycznymi formami i wskazuje na niepewność mówiącego/piszącego co do opisywanego obiektu, np.:

Uruchomienie nie uruchomienie, a on jest zadowolony.

c) nie piszemy oddzielnie, gdy rzeczowniki użyte są w funkcji orzeczników, takich jak: nie sztuka, nie grzech, nie wstyd, nie strach, nie szkoda, nie sposób, np. Nie wstyd ci tak postępować? Rzeczownik uruchomienie nie występuje w takiej funkcji.

Agnieszka Piętka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 28. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Pisownia wyrazu uczelnia w tekście, w którym użyto wcześniej pełnej nazwy tej uczelni, ale wyraz uczelnia nie jest jej składnikiem (Uniwersytet Gdański)

W wielowyrazowych indywidualnych nazwach własnych instytucji, urzędów, organizacji, towarzystw i władz wielką literą piszemy wszystkie wyrazy z wyjątkiem wchodzących w ich skład przyimków i spójników (np. Uniwersytet Gdański). Jeżeli pełna nazwa instytucji, w naszym przypadku uniwersytetu, została w tekście wymieniona wcześniej, to również jej nazwę skróconą do głównego komponentu pełnej nazwy w dalszej części tego samego tekstu można pisać od wielkiej litery (por. p. 18.36. Zasad pisowni Polskiej). Poprawny jest zatem w tej sytuacji zarówno zapis Uniwersytet, jak i uniwersytet.

Zastąpienie słowa uniwersytet wyrazem uczelnia nasuwa wątpliwości co do pisowni tego drugiego słowa, nie można już bowiem zastosować do niego reguły dotyczącej zapisywania skróconych nazw instytucji (słowo uczelnia nie wchodzi przecież w skład nazwy własnej Uniwersytet Gdański).

W mojej ocenie można jednak pisać ten wyraz wielką literą, gdy wymaga tego charakter tekstu. W tekstach umów powyższa zasada jest stosowana powszechnie ze względu na konieczność ujednoznacznienia tekstu i uwypukleniu pewnych treści. Możemy także odwołać się do konieczności użycia wielkiej litery ze względów grzecznościowych, aby wyrazić szacunek wobec odbiorcy tekstu.

Źródła: Wielki słownik ortograficzny PWN, pod red. E. Polańskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN 2010

<http://poradnia.pwn.pl/lista.php?kat=1&szukaj=cudzys%B3owie>&nbsp;

Ewa Stoppa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 28. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Kiedy wyrazy DOCENT i DOKTOR należy pisać wielkimi literami?

Nazwy tytułów naukowych i zawodowych (np. docent, doktor) piszemy małą literą. Poza względami składniowymi (początek zdania, po dwukropku, po pytajniku, wykrzykniku), graficznymi (np. początki wersów w poezji) lub znaczeniowymi (np. jako nazwisko, przezwisko) omawiane wyrazy możemy zapisać wielkimi literami ze względów uczuciowych i grzecznościowych (użycie dowolne). Jeżeli piszemy list prywatny lub oficjalny czy też urzędowe podania do docenta lub doktora, to zwracając się do tych osób, piszemy te wyrazy wielką literą. Także jeżeli piszemy do innej osoby, dla której konkretny docent lub doktor są bliscy, winniśmy te wyrazy napisać wielką literą.

Katarzyna Stępińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 28. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy w wyrażeniu dziewczyna robot (dziewczyna-robot) powinien być łącznik?

Według Zasad pisowni i interpunkcji zamieszonych w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod redakcją prof. Edwarda Polańskiego wyrażenia tego typu piszemy bez łącznika.

W tym wypadku człon drugi pełni funkcje określenia członu pierwszego: dziewczyna robot to dziewczyna, która jest robotem. Stosunek tych członów względem siebie jest znaczeniowo nierównorzędny, podobnie jak w wypadku wyrażeń dziewczyna wampir lub dziewczyna inżynier.

Z łącznikiem piszemy zestawienia rzeczownikowe o członach równorzędnych, czyli takich, które oznaczają równoważne cechy lub funkcje osoby lub przedmiotu, np. fryzjerka‑kosmetyczka to osoba wykonująca równocześnie oba te zawody. Łącznika używamy także w rzeczownikach złożonych z dwóch różnych członów znaczeniowo nierównorzędnych, ale tylko wówczas, gdy kolejność tych członów zostaje przestawiona, np. cud-dziewczyna. Do przedstawienia tego dochodzi zazwyczaj pod wpływem języka angielskiego.

Łukasz Bieszke

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 28. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak pisać na wizytówce: specjalista ds. sprzedaży, Specjalista ds. sprzedaży czy Specjalista ds. Sprzedaży?

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Zgodnie z zasadami pisowni i interpunkcji polskiej nazwy stanowisk piszemy małą literą. Zatem: jeżeli użyjemy formy specjalista ds. sprzedaży, nie będzie to błąd. Na wizytówce dopuszczalna jest także pisownia Specjalista ds. sprzedaży – ponieważ rzeczownik specjalista zajmuje miejsce początkowe w wersie. Wreszcie – błędem nie będzie również wybór trzeciej możliwości: Specjalista ds. Sprzedaży. Zapis taki byłby uzasadniony, ponieważ nazwa odnosi się do konkretnej osoby.

Warto pamiętać, że nie bez znaczenia przy wyborze jednej z tych form jest grzecznościowa zasada skromności. Wskazuje ona, aby nazwę stanowiska pisać małą literą (np. lekarz pediatra). Zarzutu o nieprzestrzeganie takiego zalecenia jednak mieć nie można, gdy dana osoba jest pracownikiem firmy, np. dużej korporacji, która zleca wykonanie wizytówki dla podwładnego.

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 28. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy nazwy stanowisk typu instruktor ds. czegoś należy pisać w regulaminie małymi literami?

Wielki słownik ortograficzny PWN nie normuje jednoznacznie tego typu zapisu. Odnotowuje, że „chociaż małą literą piszemy nazwy godności współczesnych i historycznych oraz tytułów naukowych i zawodowych (np. prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, premier, wojewoda śląski, profesor Uniwersytetu Łódzkiego), to nazwy urzędów jednoosobowych w aktach prawnych pisze się wielką literą”. Choć regulamin jest pewnego rodzaju aktem prawnym, w powyższym wypadku nie mamy do czynienia z określeniem jednoosobowego urzędu. Nazwa stanowiska nie odnosi się do konkretnej osoby. Nie jest to także zwrot grzecznościowy, co usprawiedliwiałoby użycie wielkich liter. W regulaminie nazwę instruktor ds. czegoś, należy więc pisać małymi literami.

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 28. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Pisownia wyrazu technokultura

Technokultura to słowo odzwierciedlające relacje pomiędzy sferą kultury a nowoczesnymi technologiami, takimi jak np. Internet. Wyraz ten używany jest nie tylko w sensie abstrakcyjnym, ale także jako nazwa kierunku studiów czy tytuł czasopisma. Neologizm ten został zapożyczony z języka angielskiego i z powodzeniem funkcjonuje na gruncie języka polskiego. P. Zawojski w swoim artykule pt. „Muzea bez ścian w dobie rewolucji cyfrowej” mówi o „technokulturowej rewolucji wywołanej ekspansją nowych technologii cyfrowych”. Terminu technokultura użyto także w tytule i treści artykułu Z. Miłoszewskiego w magazynie „Newsweek” (2008, nr 6, s. 88-93), traktującym m.in. o wpływie Internetu na powstawanie nowych zjawisk w kulturze.

Z punktu widzenia słowotwórstwa wyraz technokultura jest złożeniem, utworzonym od rzeczownika kultura, który wszedł do nowego wyrazu w całości, oraz od rzeczownika technologia (lub przymiotnika technologiczny), którego temat został skrócony o segment ‑logia. Według tego samego modelu zostały utworzone m.in. takie wyrazy notowane przez „Wielki słownik ortograficzny” PWN, jak ekoenergia ‘energia ekologiczna’, biopreparat ‘preparat biologiczny’, fotoamator ‘amator fotografii’. Wyrazy tego typu pisane są w języku polskim łącznie, podobnie jak wyrazy typu technologia czy kilometr, których pierwszy człon nie jest wyrazem samodzielnym. Również złożenie technokultura należy zatem pisać łącznie.

Łączną pisownię wyrazu technokultura podaje też „Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny” pod red. H. Zgółkowej.

Ewa Stoppa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 28. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy wyraz PROFESOR powinien być pisany dużą, czy małą literą?

Norma ortograficzna nakazuje zapisywać tytuły naukowe, zawodowe oraz nazwy godności małą literą. Małymi literami pisze się również kolejne wyrazy wchodzące w skład takich nazw. Wyjątek stanowią sytuacje, w których te dalsze wyrazy tworzą pełną nazwę instytucji, np. profesor Uniwersytetu Gdańskiego.

Wielką literę w nazwach tytułów naukowych, zawodowych oraz w nazwach godności można zastosować wówczas, gdy tworzymy tekst grzecznościowy, czyli wówczas gdy zwracamy się w tekście bezpośrednio do osoby z danym tytułem lub gdy pisząc o kimś, chcemy wyrazić swój szacunek dla niego.

Miłosława Kosmulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 28. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy wyraz inwestor występujący w tekście umowy można pisać dużą literą?

Ze słownika ortograficznego ani z zasad pisowni języka polskiego nie wynika, jak należy zapisywać ten wyraz w tekście umowy.

Jednak uzus językowy jest dość utarty – utrwaliła się pisownia Inwestor. Inwestor jest osobą bardzo ważną w umowie, toteż zwyczaj zapisywania tego wyrazu wielką literą w tekście umowy – sprzyjający ujednoznacznieniu tego tekstu – należy ocenić pozytywnie.

Natalia Ignaciuk-Pakmur

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 28. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy w wyrażeniu bohater-narrator powinien być łącznik?

Wyrażenie bohater narrator można zapisać na dwa sposoby – z dywizem i bez niego, o czym mówią przepisy 25. i 51. Zasad pisowni zamieszczonych w Wielkim słowniku ortograficznym PWN (Wydawnictwo Naukowe PWN 2010). Z łącznikiem piszemy zestawienia rzeczownikowe o członach równorzędnych, które oznaczają równoważne cechy lub funkcje osoby lub przedmiotu (przepis nr 25), bez dywizu natomiast zestawienia, w których człon drugi zestawienia pełni funkcję określenia członu pierwszego (przepis nr 51).

Oba zapisy są więc poprawne, jednakże jest między nimi drobna różnica znaczeniowa. Bohater narrator jest jak inżynier górnik – brak dywizu sugeruje, że jest to jakiś specjalny rodzaj bohatera. Bohater-narrator zaś jest niczym fryzjerka-kosmetyczka – dywiz wskazuje, że nazwa odnosi się do kogoś, kto jest w tej samej mierze bohaterem, co narratorem.

Aby zdecydować, który zapis będzie w danym przypadku bardziej odpowiedni, trzeba odnieść się do poetyki konkretnego tekstu, w którym występuje taka postać.

Jacek Kuchta

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 28. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy jeśli w danym tekście słowa bank używa się w odniesieniu do konkretnego banku, którego pełna nazwa została wcześniej wymieniona, to wyraz bank można zapisać dużą literą?

Jak podają Zasady pisowni zawarte w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod red. E. Polańskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN 2010), skrócone nazwy instytucji i ich działów, których pełna nazwa została wymieniona wcześniej, można zapisywać wielką literą, np. Instytut Języka Polskiego zatrudnia 60 osób. W Instytucie prowadzone są badania nad stanem współczesnej polszczyzny.

Zgodnie z powyższą zasadą można więc pisać słowo bank wielką literą, jeśli jego pełna nazwa (w której skład wchodzi słowo Bank) została wymiona w danym tekście wcześniej.

Jacek Kuchta

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 28. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy w tekście, w którym najpierw mowa o „przedstawicielach miasta Gdańska”, można stosować zapis dużą literą: „przedstawiciele Miasta”?

Zgodnie z zasadami pisowni ujętymi w Wielkim słowniku ortograficznym PWN wszystkie wyrazy pospolite, a więc również wyraz miasto, piszemy małą literą.

Przepisy ortograficzne dopuszczają użycie wielkiej litery ze względów grzecznościowych i uczuciowych – zapis taki może być wyrazem postawy uczuciowej piszącego do osób, do których kieruje swoją wypowiedź, lub do tego, o czym pisze. Zasady pisowni pozostawiają w tym przypadku autorowi tekstu dużą swobodę. I tak na przykład wyrazy i wyrażenia takie jak Ojczyzna, Naród, Rząd itp. możemy pisać wielką literą, jeżeli pragniemy uwydatnić żywiony do tych wartości stosunek czy przywiązanie do nich.

W omawianym przypadku należałoby jednak zastosować zapis małą literą: przedstawiciele miasta, ponieważ najprawdopodobniej nie chodzi o tekst, którego autor podkreśla uczucia żywione do miasta Gdańska.

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 28. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisać wyraz generał/sztab/doktor?

Wyraz generał/sztab/doktor jest historyzmem, oznaczającym tytuł w armii rosyjskiej
w latach 1756-1868 (Enciklopedicheskiy slovar medicinskih terminov, Moskva 1982-1984). Od 1810 r. generał/sztab/doktor kierował służbą medyczną w armii czynnej. Do języka polskiego wyraz ten wszedł jako zapożyczenie z języka rosyjskiego i był używany w znaczeniu ‘lekarz główny sztabu’ (m.in. na terenie zaboru rosyjskiego).

Jest on rejestrowany przez Słownik języka polskiego pod red. Jana Karłowicza, Adama Kryńskiego i Władysława Niedźwiedzkiego (Warszawa 1900-1927) w formie gienerałsztablekarz (t. 1, s. 823). Jako przykład użycia słownik podaje następujące zdanie: Na czele służby zdrowia stał gienerałsztablekarz Górski. Wspomniany słownik rejestruje również zbliżony znaczeniowo wyraz gienerałsztabchirurg (w znaczeniu: ‘główny chirurg sztabu’).

Można zatem stwierdzić, iż wyraz generałsztabdoktor – analogicznie do przytoczonych wyżej przykładów – w języku polskim należy zapisywać łącznie. Wyraz ten został utworzony od trzech słów: generał – w znaczeniu ‘generalny, naczelny’, sztab – w znaczeniu ‘sztabowy’ oraz doktor.

Warto podkreślić, iż w prasie tamtego okresu (m.in. w Kurierze Warszawskim z lat 1839 i 1854) pojawia się zróżnicowana pisownia wspomnianego wyrazu (zarówno łączna, rozdzielna, jak i z łącznikiem). Natomiast w języku rosyjskim poprawna jest forma zapisywana z łącznikami (генерал-штаб-доктор).

Marcin Trendowicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 28. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy o instrumencie w kościele Mariackim można napisać: organy Mariackie?

Uniwersalny słownik języka polskiego pod redakcją Stanisława Dubisza podaje dwa sposoby zapisu przymiotnika mariacki: wielką literą, jeżeli przymiotnik ten występuje w nazwie kościoła pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny (czyli wyżej wspomniany kościół Mariacki), lub małą, jeżeli występuje w znaczeniu ‘dotyczący kościoła Mariackiego’, na przykład ołtarz mariacki lub hejnał z wieży mariackiej.

Zgodnie z podanym rozróżnieniem przymiotnik mariackie dodany do nazwy instrumentu znajdującego się w kościele Mariackim należy zapisywać małą literą.

 Justyna Trojnar

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 28. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Która forma jest poprawna: auto-części czy auto części?

Poprawna forma zapisu tego wyrazu to autoczęści. Forma pisana łącznie, bez łącznika, jest poprawna, ponieważ wyraz autoczęści należy do rzeczowników złożonych, a złożenia rzeczownikowe piszemy w języku polskim razem (jak np. lodołamacz). Wyraz autoczęści, który oznacza części samochodowe, zbudowany jest z dwóch wyrazów: auto (wyraz podrzędny) oraz części (wyraz nadrzędny). Problem interpretacyjny sprawia jedynie cząstka o, występująca w środku wyrazu, którą możemy traktować dwojako: jako interfiks, jako część wyrazu auto. Nie ma to jednak wpływu na pisownię wyrazu autoczęści.

Dorota Kopczyńska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 28. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak w informatorze zapisywać nazwy kierunków studiów (np. MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE), nazwy specjalności (np. HANDEL ZAGRANICZNY) i nazwy przedmiotów?

Zasady pisowni i interpunkcji zamieszczone w Wielkim słowniku ortograficznym PWN nie rozstrzygają tego problemu wprost: nazw kierunków studiów, specjalności i przedmiotów akademickich nie wymieniono ani w wykazie wyrazów zapisywanych wielką literą [18.A], ani w spisie nazw rozpoczynających się od małej litery [20], ani nawet na liście wyrazów, w których dopuszcza się pisownię zarówno literą wielką, jak i małą [18.B]. Należy przypuszczać, że skoro pisowni tych nazw nie objaśniono w przepisach szczegółowych, należy stosować do nich ogólne zasady polskiej ortografii, zgodnie z którymi większość wyrazów zapisuje się małą literą [1.4]. Tak zresztą należy pisać nazwy przedmiotów szkolnych, np. język polski (WSO 2010, s. 329) czy matematyka (WSO 2010, s. 470), więc – per analogiam – zapewne także akademickich.

Zasada ta nie dotyczy sytuacji, w których daną nazwę kierunku studiów, specjalności lub przedmiotu pisze się wielką literą ze względów składniowych [16] czy z powodu zaleceń edytorskich – np. w tabelarycznym układzie indeksu studenta czy protokołu ocen (por. „Teksty w głównych rubrykach główki rozpoczyna się wielkimi literami” – A. Wolański, Edycja tekstów, Warszawa 2008, s. 213). Jednakże nawet w takiej sytuacji wielką literą pisze się jedynie pierwszy wyraz w nazwie kierunku, specjalności, przedmiotu – a więc Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Handel zagraniczny.

Małą literą nazwy kierunków studiów i specjalizacji akademickich radzi także zapisywać dr Jan Grzenia z Poradni Językowej PWN (http://poradnia.pwn.pl/
lista.php?id=6429
, artykuł z 2005 r.), który przy okazji zwraca uwagę na to, że „Zapisy wielkimi literami mogą wystąpić tylko w nazwach własnych”, a więc w omawianych przypadkach np. w wyrażeniach: Instytut Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych, Katedra Handlu Zagranicznego, Handel Zagraniczny jako nazwa pracowni itp.

To, że nazwa kierunku studiów, specjalności czy przedmiotu miałaby być zapisana w informatorze, wydaje się nie mieć tu większego znaczenia. Choć informator to publikacja o charakterze nie tyle informacyjnym, ile reklamowym, i uczelnia chce zapewne nadać w nim wykładanemu przez siebie kierunkowi specjalną rangę, nie można pisowni wielką literą tłumaczyć względami uczuciowymi [19.1]. Wszak nadawcą informatora jest instytucja, która o prowadzonym przez siebie kierunku nie musi – przez grzeczność czy z sympatii – pisać od wielkiej litery. Zapisu od dużych liter, choćby w informatorze, nie należy zatem zalecać.

Joanna Ginter

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 28. Maj 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisać odmienione zdrobnienie „Sly” (od imienia Sylvester)? Czy zapis „Sly’a” jest poprawny?

Zapis form odmiany wyrazów obcych z literą y na końcu zależy od tego, jak wymawiamy zakończenia tych wyrazów. W wyrazach pochodzących z języka angielskiego końcowe -y odpowiada różnym głoskom. Jeżeli wymawiamy je jako [j], jak np. w wyrazach Presley [preslej], playboy [plejboj], spray [sprej], to polska końcówka dopisywana jest bezpośrednio: Presleya, Presleyowi, playboyem, sprayu, spraye. Jeżeli wymawiamy je jako [i], np. Kennedy, Murphy, McCarthy, Tracy, Tony, to polskie końcówki -ego, -emu dołączane są po apostrofie (Murphy’ego, Murphy’emu), a pozostałe (-im, -ich, -imi) bezpośrednio, przy czym głoska [i] oddana jest literą y: Murphym, Murphych, Murphymi.
Imię Sly reprezentuje inną sytuację – występującej po spółgłosce literze -y odpowiada wymowa [aj] ([slaj]). Zgodnie z ogólną zasadą apostrof podczas odmiany stosujemy wtedy, gdy wyraz (dokładniej: jego temat) kończy się literą lub literami, których nie wymawiamy, np. software [softłer], software'u [softłeru]. Z tego powodu piszemy Presleya (bo wymawiamy [j]), ale Murphy’ego [merfjego] lub Tony’ego [tońego] (bo w tych formach nie wymawiamy samogłoski [i]). Ponieważ w wyrazie Sly wymawiamy zakończenie oddane literą -y, apostrof nie jest potrzebny. Prawidłowy zapis ma więc postać Slya: bohater Slya Stallone’a, wywiad ze Slyem Stallone’em. Inne przykłady: poezja Roberta Blya, Nagroda imienia Cya Younga, film o Tyu Cobbie, telewizor na standbyu.

Sylwia Rzedzicka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 6. luty 2012 - 21:37; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna pisownia nazwy gdańskiego placu: PLAC MARSZAŁKA JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO?

W wielowyrazowych nazwach ulic, alei, placów itp. piszemy wielką literą wszystkie składniki, jeżeli wchodzą one w ścisły sposób w skład nazwy własnej. W omawianym przykładzie dotyczy to składników wyrażenia Marszałka Józefa Piłsudskiego. Natomiast jeśli człon utożsamiający występuje na pierwszym miejscu i jest odczuwany jako nazwa pospolita, to zapisujemy go małą literą. W omawianej nazwie taki właśnie charakter ma wyraz plac. Całą nazwę zapiszemy więc następująco: plac Marszałka Józefa Piłsudskiego.
Człon plac można skrócić do formy pl. (skrót ten powstaje przez pozostawienie początkowej części wyrazu i odrzucenie końcowej, a po takim skrócie zawsze stawiamy kropkę).
Człon Marszałka również można skrócić, do formy marsz. (z kropką), ale formę tę w nazwie placu trzeba zapisywać małą literą.
Imię można skrócić do pierwszej litery: J. (również z kropką).

Dominika Skwiercz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 28. Styczeń 2012 - 23:02; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy po skrótach od wyrazów „sztuka” i „komplet” stawia się kropki?

Według ogólnych zasad skracania wyrazów obowiązujących w języku polskim kropkę stawiamy po skrócie wówczas, gdy występuje niezgodność ostatniej litery skrótu z ostatnią literą wyrazu lub formy wyrazowej, którą się skraca. Ponieważ w wyrazie sztuka ostatnią literą jest -a, natomiast w ogólnie przyjętym skrócie tego wyrazu – litera -t, to skrót ten zapisujemy jako szt. (z kropką).
Skrótu od wyrazu komplet słowniki ortograficzne nie notują. Przez analogię do skrótów typu kpt. (kapitan) upowszechniła się jednak forma kpl., powstała poprzez zgrupowanie liter k, p, l: k(om)pl(et). Ponieważ w skrócie tym nie ma końcowego ‑t, stawia się po nim kropkę. Jeżeli mamy wątpliwości, czy w danym kontekście skrót jest czytelny, zawsze możemy zapisać wyraz w całości.

Aneta Olejnik

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 28. Styczeń 2012 - 23:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy poprawnie pisać wyraz „braci” w nazwie gdańskiej ulicy: ulica BRACI Lewoniewskich?

Wyraz ten jest pierwszym składnikiem właściwej nazwy własnej ulicy, toteż należy go zapisywać dużą literą: ulica Braci Lewoniewskich. Rzeczownika tego nie należy skracać. Istnieje wprawdzie pochodzący od wyrazu brat skrót br. (a gdy mowa o kilku osobach, należy go powtórzyć: br. br.), ale bywa on używany jedynie w odniesieniu do braci zakonnych. Nie powinno się go stosować ani w omawianej nazwie ulicy, ani w innych tekstach dotyczących braci Lewoniewskich.

Edyta Steckiewicz
Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 28. Styczeń 2012 - 22:56; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy zapisać wyraz „major” w nazwie gdańskiej ulicy: ulica MAJORA Henryka Sucharskiego?

Jeśli wyrazu tego użyjemy w nazwie ulicy w pełnej postaci, należy zapisywać go dużą literą, jeśli w skrócie – małą.
Skrót rzeczownika major użytego w mianowniku to mjr (bez kropki). W omawianej nazwie ulicy wyraz ten występuje w formie dopełniacza, toteż dopuszczalne są dwie formy zapisania jego skrótu. Po pierwsze, możemy skorzystać z reguły, że jeżeli skrót kończy się tą samą literą co skracany wyraz lub forma wyrazowa, to wówczas na końcu skrótu nie piszemy kropki, np. mjr = major, mjra = majora (jak mgr = magister, mgrowi = magistrowi). Po drugie, możemy zastosować regułę, że jeżeli skrót kończy się na inną literę niż skracany wyraz lub skracana forma gramatyczna, wówczas na końcu skrótu piszemy kropkę, np. mjr. = majora (jak inż. = inżynier, inżyniera;
nr. = numerem).

Aneta Olejnik

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 28. Styczeń 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Które wyrazy wchodzące w skład nazwy gdańskiej ulicy: ULICA PO SCHODKACH powinno się pisać dużymi literami?

Według zasad pisowni polskiej wyraz ulica jest nazwą gatunkową (rodzajową), piszemy go więc od małej litery. Dwa kolejne wyrazy wchodzące w skład nazwy gdańskiej ulicy to wyrażenie przyimkowe. Ponieważ w wielowyrazowych nazwach własnych obiektów miejskich wielką literą piszemy wszystkie wyrazy wchodzące w ich skład (poza wspomnianą wyżej nazwą gatunkową), to poprawnym zapisem nazwy ww. ulicy jest: ulica Po Schodkach.
Obowiązuje wprawdzie również zasada, że spójniki i przyimki wchodzące w skład nazw ulic, placów, parków itp. piszemy małą literą, odnosi się ona jednak do sytuacji, gdy przyimek lub spójnik występuje wewnątrz takiej nazwy. Małą literą należałoby zatem zapisać przyimek po, gdy nazwa tej ulicy miała postać: ulica Droga po Schodkach.

Emilia Dampc
Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 26. Styczeń 2012 - 16:08; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy wyraz TRZECIEGO w nazwie gdańskiego placu PLAC TRZECIEGO TYSIĄCLECIA można zapisać cyframi? Jeśli tak, to jakimi?

W zasadach pisowni polskiej nie znajdziemy wprost odpowiedzi dotyczącej zapisu cyfrowego liczebnika porządkowego w połączeniu z wyrazem tysiąclecie. W tekstach dotyczących historii starożytnej i archeologii używa się jednak w takiej sytuacji, podobnie jak w wypadku stuleci (np. III wiek, XXI wiek), cyfr rzymskich, a więc mając na myśli trzecie tysiąclecie, napiszemy: III tysiąclecie.
W nazwie placu, a zwłaszcza na tabliczce z taką nazwą, najlepiej jednak oba wyrazy zapisywać słowami: plac Trzeciego Tysiąclecia, zapis słowny jest bowiem świadectwem większej staranności piszących i lepiej odpowiada pamiątkowej funkcji nazwy.
Dopuszczalny byłby też zapis: plac III Tysiąclecia.
Zdecydowanie mniej właściwy wydaje się zapis plac Trzeciego 1000-lecia, choć spotykamy zapisy typu pl. 1000-lecia (i tu jednak lepsza jest forma słowna: plac Tysiąclecia).
Nie powinno się natomiast stosować zapisu: plac III 1000-lecia, ponieważ dochodzi tu do nagromadzenia cyfr obniżającego nie tylko elegancję tekstu, ale też jego czytelność.

Anna Holk-Łebińska
Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 26. Styczeń 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy zapisywać wyraz „kontradmirał” w nazwie tczewskiej ulicy: ULICA KONTRADMIRAŁA JÓZEFA UNRUGA?

Czy jeśli zdecydujemy się na skrót, to może on mieć postać kadma?

Słownik wyrazów obcych definiuje wyraz kontradmirał następująco: „stopień wojskowy w marynarce wojennej odpowiadający stopniowi generała brygady w wojskach lądowych, skrót: kadm.”.
Jeśli wyrazu tego w nazwie ulicy używamy w pełnej postaci, to zapisujemy go dużymi literami: ulica (ul.) Kontradmirała Józefa Unruga.
Jeśli natomiast używamy go w skrócie, powinniśmy zapisać go małą literą: ul. kadm. Józefa Unruga. Jeśli zdecydujemy się na użycie skrótu, to ponieważ kadm. nie kończy się ostatnią literą skracanego rzeczownika, we wszystkich przypadkach gramatycznych ma jednakową postać: kadm. (a więc nie: kadma).

Anna Zdziebłowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 26. Styczeń 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak powinno się zapisywać nazwę ULICA BISKUPA HIERONIMA ROZRAŻEWSKIEGO na tabliczce z nazwą ulicy?

Jeśli nazwa ulicy występuje w środku zdania, to jej pierwszy składnik, czyli rzeczownik ulica, należy zapisywać małą literą, ponieważ jest on nazwą gatunkową. Można zapisać ten wyraz w całości bądź w skrócie (z kropką na końcu: ul.). W przypadku tabliczek z nazwą danej ulicy wyraz ten występuje na początku tekstu, nie ma jednak jednoznacznego przepisu dotyczącego stosowania wielkiej bądź małej litery na początku tekstów niebędących zdaniami. Wybierając do zapisania słowa ulica lub ul. małą lub dużą literę, należy jednak w obrębie danej miejscowości zachować jednolitą konwencję.
Kolejny wyraz, tj. BISKUPA, można również zapisać w całości lub w skrócie. Ponieważ bp jest skrótem, który składa się z pierwszej i ostatniej litery wyrazu biskup, to jeśli wyraz ten występuje w mianowniku liczby pojedynczej, nie stawia się w po nim kropki. W sytuacji, gdy skrót występuje w innym przypadku gramatycznym, należy zapisywać go z kropką (bp.) lub z odpowiednią końcówką fleksyjną bez kropki (tu: bpa). Oba te skróty w nazwie ulicy zapisujemy małą literą. Jednak w formach grzecznościowych oraz w sytuacjach oficjalnych wymagających wyrażenia szacunku dla danej osoby za bardziej stosowną uważa się pełną formę tytułu, w związku z tym również na tabliczce z nazwą ulicy wyraz ten warto zapisać w pełnej formie. W takim wypadku zapisuje się go wielką literą.
Istnieje też możliwość zapisu imienia występującego w nazwie ulicy wraz z nazwiskiem w formie inicjału: H. Rozrażewskiego, szczególnie w tekstach o charakterze czysto informacyjnym. Na tabliczce z nazwą ulicy należy jednak zapisać pełną formę imienia, ze względu na upamiętniającą funkcję nazw ulic pochodzących od nazw osób.
Nazwę tej ulicy możemy zatem zapisać na tabliczce następująco: ulica Biskupa Hieronima Rozrażewskiego albo ul. Biskupa Hieronima Rozrażewskiego; ul. bp. Hieronima Rozrażewskiego lub ul. bpa Hieronima Rozrażewskiego.

Michalina Maderska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 20. Styczeń 2012 - 23:19; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Które elementy nazwy ulicy w Redzie: ULICA KSIĘCIA JÓZEFA PONIATOWSKIEGO można skrócić i jak?

Można skrócić wyraz ulica do postaci ul. oraz wyraz księcia do postaci ks. Podane skróty występują w słownikach ortograficznych jako właściwe dla tych wyrazów i są zapisywane z kropką, ponieważ powstały z początkowych liter skracanych wyrazów. Skróty wyrazów pospolitych występujące w nazwach ulic zapisuje się od małej litery. Przy zastosowaniu tych zasad nazwa ulicy miałaby postać: ul. ks. Józefa Poniatowskiego.
Słowniki skrótów notują także dla wyrazu księcia skrót x., jest on jednak obecnie rzadziej spotykany i w związku z tym mniej czytelny, nie powinien zatem być stosowany w nazwie ulicy.
Podając adres zawierający nazwę tej ulicy, można też zastąpić imię inicjałem, ale nie powinno się tego robić ani na tabliczce z nazwą ulicy, ani w urzędowych wykazach nazw ulic, ponieważ zmniejsza to wartość informacyjną i pamiątkową nazwy.
Można także podjąć decyzję o nieskracaniu wyrazu księcia, ale wówczas konieczne jest zapisanie go wielką literą. Całą nazwę należy w tym przypadku zapisywać tak: ul. Księcia Józefa Poniatowskiego. Oczywiście poprawny jest też zapis bez skracania wyrazów składających się na tę nazwę: ulica Księcia Józefa Poniatowskiego.

Barbara Wawro

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 14. Styczeń 2012 - 21:29; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:47; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna pisownia nazwy gdańskiej ulicy: ULICA KAPITANA KONSTANTEGO MACIEJEWICZA?

Jaka jest poprawna pisownia nazwy gdańskiej ulicy: ULICA KAPITANA KONSTANTEGO MACIEJEWICZA? Które elementy tej nazwy trzeba zapisywać dużymi literami? Które wyrazy można skrócić i jak?

Według zasad pisowni polskiej (zamieszczonych m.in. w Wielkim słowniku ortograficznym PWN) wyraz ulica jest tylko nazwą gatunkową (rodzajową), piszemy go zatem małą literą. Wyraz ten możemy skrócić do postaci ul. (z kropką na końcu), ale w niektórych typach tekstów (np. w utworach literackich) powinniśmy go zapisywać w całości. Na tabliczce z nazwą ulicy wyraz ten może być zapisany w skrócie lub w całości, zgodnie z konwencją przyjętą w danej miejscowości. Zgodnie z jednolitą w danej miejscowości konwencją wyraz ulica może też być też zapisany na takiej tabliczce dużą lub małą literą (pisownię dużą literą można uzasadnić tym, że wyraz ulica znajduje się na początku tekstu, pisownię małą literą – tym, że tekst z nazwą ulicy nie jest zdaniem).
Drugi człon nazwy gdańskiej ulicy to wyraz pospolity, jednak w wielowyrazowych nazwach własnych obiektów miejskich wielką literą piszemy wszystkie wchodzące w ich skład wyrazy samodzielne znaczeniowo, dlatego jako element nazwy ulicy rzeczownik ten należy zapisywać następująco: Kapitana. Jeśli jednak słowo to skrócimy – do postaci kpt. (z kropką na końcu) – to taki skrót w nazwie ulicy zapisujemy małą literą.
Imię występujące (razem z nazwiskiem) w nazwie ulicy można skrócić do inicjału, ale takiego zapisu nie należy stosować na tabliczce z nazwą tej ulicy, bo stanowi ona m.in. akt upamiętnienia danej postaci (a zatem upamiętniona powinna zostać również pełna forma jej imienia).
Nazwę gdańskiej ulicy możemy zatem zapisywać następująco: ulica Kapitana Konstantego Maciejewicza, ul. Kapitana Konstantego Maciejewicza, ul. kpt. Konstantego Maciejewicza, ul. kpt. K. Maciejewicza, ewentualnie ulica kpt. Konstantego Maciejewicza lub ulica kpt. K. Maciejewicza. Na tabliczce z nazwą ulicy, która oprócz funkcji informacyjnej pełni też funkcję pamiątkową, zapis jednak powinien przybrać jedną z następujących form: ulica Kapitana Konstantego Maciejewicza, ewentualnie ul. Kapitana Konstantego Maciejewicza lub ul. kpt. Konstantego Maciejewicza (dopuszczalny jest też – jak była mowa wyżej – zapis dużą literą pierwszego wyrazu, jeśli w danej miejscowości przyjęto taką zasadę).

Anna Orlikowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 13. Styczeń 2012 - 19:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:47; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy nazwa „Muzeum Zachodnio-Kaszubskie” nie jest błędna?

Muzeum w Bytowie nosi nazwę Muzeum Zachodnio-Kaszubskie. Mamy poczucie, że nazwa jest błędna i powinna brzmieć: Zachodniokaszubskie. Będę wdzięczny za opinię w tej mierze.

Rzeczywiście, poprawny zapis nazwy, której dotyczy pytanie, powinien mieć postać Muzeum Zachodniokaszubskie.
Pisownia przymiotników złożonych (łączna lub z dywizem) zależy w polskiej ortografii od budowy słowotwórczej tych przymiotników, mianowicie od tego, czy są one złożone z członów znaczeniowo równorzędnych, czy z członów znaczeniowo nierównorzędnych. Muzeum, o którym mowa, interesuje się zachodnimi Kaszubami, nie zaś zachodem i Kaszubami (lub Zachodem i Kaszubami), a zatem przymiotnik zawarty w jego nazwie składa się z członów nierównorzędnych (kaszubski jest członem nadrzędnym, a zachodnio- – podrzędnym). Pisowni takich przymiotników dotyczy następująca reguła: „Przymiotniki złożone z członów nierównorzędnych znaczeniowo, tzn. takie, w których główne znaczenie zawarte jest w członie drugim, natomiast człon pierwszy określa bliżej to znaczenie, pisze się łącznie”. Jednym z przykładów, którymi w Zasadach pisowni opatrzono tę regułę, jest zresztą przymiotnik zachodniopolski (= dotyczący Polski zachodniej), ponadto w Wielkim słowniku ortograficznym PWN zamieszczono następujące przymiotniki zawierające człon zachodnio‑: zachodnioaustralijski, zachodnioberliński, zachodniobeskidzki, zachodnioeuropejski, zachodniokoreański, zachodnioniemiecki, zachodniopomorski, zachodniosłowiański, zachodniosudecki, zachodniosuwalski i zachodniosyberyjski. W świetle tych danych łączna pisownia przymiotnika w nazwie Muzeum Zachodniokaszubskie nie pozostawia zatem żadnej wątpliwości.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 11. Styczeń 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy nazwę RADA SOŁECKA W X należy zapisywać od dużych liter?

Jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji, nazwy indywidualne (jednostkowe) urzędów, władz, instytucji, szkół, organizacji, towarzystw, nazwy zespołów muzycznych, artystycznych i sportowych piszemy wielką literą, z tym że małą literą piszemy występujące w tych nazwach przyimki, spójniki, wyrażenia imienia, pod wezwaniem, na rzecz, do spraw, numer, przeciwko itp. Poprawny jest zatem zapis: Rada Sołecka w X (nazwa miejscowości).
Nazwy urzędów, władz, instytucji, organizacji, zakładów piszemy małą literą wówczas, gdy używane są w znaczeniu nazw pospolitych (np. Pracami rady sołeckiej kieruje przewodniczący wybrany na pierwszym zebraniu).

Katarzyna Buczek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 8. Wrzesień 2011 - 18:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisywać wyraz „nie/wybrany”: razem czy osobno?

Zgodnie z regułą obowiązującą od 9 grudnia 1997 r. partykułę przeczącą nie z imiesłowami przymiotnikowymi zapisujemy łącznie, niezależnie od tego, czy imiesłowy te są użyte w znaczeniu przymiotnikowym, czy czasownikowym. Poprawna jest więc forma niewybrany. Nowa zasada dopuszcza jednak jako oboczną rozdzielną pisownię imiesłowów w użyciu czasownikowym (tzn. gdy nie nazywają one stałej cechy obiektu), można więc użyć w tym znaczeniu również formy nie wybrany.
Wyjątkiem od powyższych zasad jest stosowanie pisowni rozdzielnej imiesłowów przymiotnikowych z partykułą nie w wyraźnych przeciwstawieniach, typu: Film nie wybrany, lecz najlepszy w swej kategorii oraz Poseł ani nie wybrany, ani nie popierany.

Katarzyna Buczek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 11. Lipiec 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy łączny zapis partykuły „nie” z imiesłowem „interesujący” (czyli „nieinteresujący”) jest poprawny?

Forma nieinteresujący jest poprawna, gdyż zgodnie z regułą obowiązującą od 9 grudnia 1997 r. partykułę przeczącą nie z imiesłowami przymiotnikowymi zapisujemy łącznie. Zapis ten dotyczy zarówno użycia imiesłowu w znaczeniu przymiotnikowym, np. nieinteresujący ‘nudny’, jak również w znaczeniu czasownikowym (tzn. gdy nie nazywa on stałej cechy obiektu), np. nieinteresujący się ‘kimś, czymś’. Nowa zasada dopuszcza jednak jako oboczną rozdzielną pisownię imiesłowów w użyciu czasownikowym, poprawne więc jest użycie w tym znaczeniu również formy
nie interesujący.
Wyjątkiem od powyższych zasad jest stosowanie pisowni rozdzielnej imiesłowów przymiotnikowych z partykułą nie zawsze w wyraźnych przeciwstawieniach, np. nie interesujący, lecz nudny, oraz w konstrukcjach, których ośrodkiem jest spójnik ani lub ni (np. nie interesujący ani nie porywający), czasem powtórzony (np. ani nie interesujący, ani nie porywający).

Katarzyna Buczek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 11. Lipiec 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak skrócić pełną nazwę PLAC CENTRALNY IMIENIA RONALDA REAGANA?

Uprzejmie proszę w imieniu grupy radnych o wyjaśnienie: jak skrócić pełną nazwę „Plac Centralny Imienia Ronalda Reagana”.
Od paru lat toczy się spór, czy należy skrócić do:
– Plac Centralny Reagana
– Plac Centralny
– Plac Reagana
czy jeszcze inaczej?
Zatem jakie powinno być prawidłowe nazewnictwo i jaka jest poprawna pisownia wyrażenia: „Plac Centralny Imienia Ronalda Reagana”.
Serdecznie dziękuję i pozdrawiam.

Poprawna pisownia nazwy, której dotyczy pytanie, to „plac Centralny imienia Ronalda Reagana” lub „plac Centralny im. Ronalda Reagana”, lub „pl. Centralny im. Ronalda Reagana”. Słowo „imienia”, niezależnie od tego, czy występuje w pełnej postaci, czy w skrócie, należy zatem pisać małą literą.
Na tabliczkach z nazwami ulic i placów można też zapisywać pierwszy wyraz („plac”) od dużej litery, jeśli w danym mieście taką przyjęto konwencję (duża litera byłaby tu motywowana tym, że to początek tekstu zamieszczanego na danej tabliczce).
Zapis „pl. Centralny im. R. Reagana” również z technicznego punktu widzenia jest poprawny, ale nie należy go stosować na tabliczce z nazwą placu, ponieważ intencją nadania placowi tej nazwy było upamiętnienie Ronalda Reagana, a zapis pełnej postaci imienia lepiej służy uwydatnieniu szacunku niż zastosowanie inicjału.
Jeśli wyrażenie „plac Centralny im. Ronalda Reagana” stanowi – jak wynika z kontekstu pytania – oficjalną urzędową nazwę placu, to tylko to wyrażenie może tę funkcję pełnić i żadne inne wyrażenie, tzn. ani „plac Centralny”, ani „plac Reagana”, ani „plac Centralny Reagana”, tej funkcji nie pełni. Nie należy więc skracać tej nazwy w sytuacjach, w których używa się oficjalnych nazw urzędowych.
Ponieważ nazwa jest długa, w języku potocznym zapewne funkcjonują lub będą funkcjonowały jej krótsze odpowiedniki, ale o tym, czy jest to (będzie to) „plac Centralny”, czy raczej „plac Reagana”, czy jeszcze jakieś inne wyrażenie, przesądza (przesądzi) zwyczaj społeczny. Najmniej prawdopodobny jest utrwalenie się w obiegu potocznym wyrażenia „plac Centralny Reagana” – ze względu na jego długość. Każde z podanych wyrażeń jest zbudowane poprawnie i nie budzi zastrzeżeń normatywnych, jednak tylko jako potoczne warianty nazwy urzędowej.
O tym, że zbyt długa nazwa może być kłopotliwa w praktycznym użyciu, warto pamiętać już w momencie nadawania nazw ulicom i placom.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 27. Czerwiec 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy w tytule kalendarza POWIAT TCZEWSKI można zastosować pisownię drugiego członu dużą literą?

Powyższe wyrażenie z reguły piszemy małymi literami, ponieważ jest to nazwa jednostki administracyjnej. Jeśli wyrażenie to stanowi tytuł, należałoby zapisać je w postaci Powiat tczewski, gdyż według Wielkiego słownika ortograficznego PWN tylko pierwszy wyraz w jedno- i wielowyrazowych tytułach utworów literackich i naukowych, tytułach ich rozdziałów czy tytułach dzieł sztuki zapisujemy wielką literą.
Jeżeli jednak kalendarz o takiej nazwie jest wydawany cyklicznie lub jest wydawnictwem seryjnym, wówczas wielką literą zapisujemy oba wyrazy.

Beata Kłos

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 10. Czerwiec 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisać słowo „seksapil”?

Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod redakcją Andrzeja Markowskiego (Warszawa 1999) notuje zarówno formę „seksapil” [wym. seksapil], jak i „sex appeal” [wym. seks apil].

Joanna Szarek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 8. Czerwiec 2011 - 21:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak powinno się pisać: „półwysep Arkoński” czy „Półwysep Arkoński”?

Jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. prof. Edwarda Polańskiego (Warszawa 2003), pisownia geograficznych nazw własnych składających się z dwu członów, z których pierwszy jest rzeczownikiem typu góra, półwysep, nizina itp., zależy od tego, w jakiej formie występuje w takiej nazwie drugi człon.
Jeżeli jest on rzeczownikiem w mianowniku, to pierwszy człon nazwy piszemy małą literą, natomiast człon drugi zapisujemy wielką literą, np. przylądek Rozewie, półwysep Hel.
Natomiast jeśli drugim członem takiej nazwy jest rzeczownik w dopełniaczu lub przymiotnik w mianowniku, to oba człony pisze się wielką literą, np. Wyżyna Małopolska, Góra Kościuszki, Przylądek Dobrej Nadziei, Półwysep Apeniński.
Zgodnie z powyższą zasadą prawidłowa pisownia wyrażenia, którego dotyczy pytanie, to Półwysep Arkoński.

Joanna Szarek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 8. Czerwiec 2011 - 21:40; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy skracać rzeczownik „specjalista”, a jak przymiotnik „specjalistyczny”?

Słownik skrótów i skrótowców Jerzego Podrackiego podaje, że skrót spec. obsługuje kilka wyrazów: specjalista, specjalistyczny oraz specjalnyspecjalność. Nie powinno to mieć wpływu na jego funkcjonalność i czytelność, ponieważ o właściwym odczytaniu skrótu ostatecznie decyduje kontekst. Jeśli jednak mamy wątpliwości, czy w danym kontekście skrót jest czytelny, zawsze możemy zapisać wyraz w całości.
Należy pamiętać o stawianiu kropki po tym skrócie.

Beata Kłos

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 8. Czerwiec 2011 - 20:57; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy po skrócie wyrazu „według” stawia się kropkę?

Poprawny skrót tego wyrażenia to wg – pisany bez kropki (J. Miodek, Słownik ojczyzny polszczyzny), nie stawia się bowiem kropki po skrótach składających się z pierwszej i ostatniej litery wyrazu skróconego, jeśli wyraz ten występuje w tekście w formie kończącej się na tę ostatnią literę, np. dr (= doktor), nr (= numer) i właśnie wg (= według). Nie stawia się również kropki po skrótach składających się z pierwszej i ostatniej litery oraz jednej z liter środkowych oznaczających spółgłoskę, np. mgr (= magister), mjr (= major), płk (= pułkownik).
Stawia się kropkę, jeśli skracany wyraz odmienny występuje w tekście w formie kończącej się inną literą niż ostatnia litera skrótu, np. Podaj to dr. Nowakowi (= Podaj to doktorowi Nowakowi), Nie zdałem egzaminu u dr. Nowaka (= Nie zdałem egzaminu u doktora Nowaka) – ale Podaj to dr Nowak (= Podaj to doktor Nowak), Nie zdałem egzaminu u dr Nowak (= Nie zdałem egzaminu u doktor Nowak).
Wyraz według jest jednak wyrazem nieodmiennym, toteż jego jedyną formą jest według, a zatem po skrócie wg nigdy nie stawiamy kropki (Zasady pisowni i interpunkcji, PWN).

Natalia Ignaciuk-Pakmur

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 8. Czerwiec 2011 - 20:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy w dopełniaczu można użyć formy „MOPS-u”?

Skrótowiec MOPS, pochodzący od nazwy Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, ma rodzaj męski niezależnie od sposobu ustalania rodzaju (po pierwsze r. męski – bo (ten) [mops], wymowa zakończona spółgłoską; po drugie r. męski – bo (ten) ośrodek). Dlatego możemy ten skrótowiec odmieniać, a końcówki zapisujemy z łącznikiem: MOPS-u, MOPS-em, MOPS-ie (por. hasło w słowniku ortograficznym). Tak samo postępujemy ze skrótowcem GOPS (Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej): GOPS-u, GOPS-em, GOPS-ie.
Możliwe jest też pozostawienie formy MOPS bez odmiany: jadę do MOPS, pracuję w MOPS, podobnie jak: jadę do KBN [albo, oczywiście, do KBN-u], pracuję w KBN [albo w KBN-ie] (por. hasło KBN w słowniku ortograficznym).

Natalia Ignaciuk-Pakmur

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 8. Czerwiec 2011 - 20:35; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak skracać wyraz „parafia”?

„Słowo parafia ma swój bardzo dawny skrót, niestety zbieżny ze skrótem słowa paragraf, mianowicie par.” – pisze Jerzy Bralczyk.
Osoby duchowne, z którymi na ten temat rozmawiałam, mówią, że bardzo rzadko skracają wyraz parafia, a w nazwach parafii raczej skracają inne słowa. Na przykład w wyrażeniu parafia pod wezwaniem Dobrego Pasterza skracają wyrażenie pod wezwaniem (pw.), a w wyrażeniu parafia Świętego Pawła skracają słowo świętego (św.).
Ale skrót par. jest oczywiście poprawny i wolno go stosować, zwłaszcza że z kontekstu powinno jednoznacznie wynikać, czy dane par. jest skrótem od parafia, czy od paragraf.

Natalia Ignaciuk-Pakmur

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 8. Czerwiec 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisywać wyraz „nie/działający” (razem czy osobno) w sformułowaniu „podmiot nie/działający w celu osiągnięcia zysku”?

Według Słownika ortograficznego PWN 9 grudnia 1997 roku zmienił się sposób zapisu przeczenia nie z imiesłowami przymiotnikowymi. Od tego momentu obowiązuje zasada łącznej pisowni przeczenia nie z imiesłowami przymiotnikowymi, niezależnie od tego, czy użyte są w znaczeniu przymiotnikowym, np. nieoceniony ‘bezcenny’, czy czasownikowym, np. nieoceniony ‘taki, którego nie oceniono’. W świetle tej zasady wyraz nie/działający w podanym sformułowaniu należy zatem zapisywać łącznie.
Nowa zasada dopuszcza jednak również jako oboczny dawny, tzn. rozdzielny, sposób zapisu przeczenia nie z imiesłowami przymiotnikowymi w znaczeniu czasownikowym. Gdyby do zapisu wyrazu nie/działający chcieć zastosować dawną regułę, wówczas należałoby ustalić, w jakim znaczeniu wyraz ten został użyty w podanym sformułowaniu. Jeśli wyrażenie nie/działający oznacza tu podmiot, który nie działa w celu osiągnięcia zysku w danym momencie, a więc zostało użyte w znaczeniu czasownikowym, to zgodnie z dawną zasadą należy je zapisywać rozdzielnie. Jeśli natomiast wyraz ten oznacza podmiot, który nie działa w celu osiągnięcia zysku w ogóle, tzn. jest to jego cecha stała (jeśli jest to pewien rodzaj organizacji), to według dawnej reguły należy go zapisywać łącznie.
Poprawny zapis wyrazu nie/działający w podanym sformułowaniu zależy zatem od jego znaczenia oraz wyboru piszącego, którą zasadę pisowni zastosuje. Jeśli wyraz nie/działający oznacza cechę stałą, to w świetle obu zasad – starych i nowych – należy zapisywać go łącznie. Jeśli natomiast wyraz ten nie oznacza cechy stałej, można zapisywać go i łącznie – zgodnie z nowymi zasadami – i rozdzielnie – zgodnie ze starymi zasadami, dopuszczanymi w takim wypadku fakultatywnie przez nowe zasady.

Kamila Piskunowicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 7. Czerwiec 2011 - 07:06; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak pisać „nisko/notowany”: razem czy osobno?

Wielki słownik ortograficzny PWN (wyd. 2010) nie pozostawia w tej kwestii wątpliwości: należy to wyrażenie pisać osobno, zgodnie z regułą rozdzielnej pisowni zestawienia przysłówka i imiesłowu odmiennego lub przymiotnika. W wyrażeniu nisko notowany człon nisko jest bowiem przysłówkiem określającym imiesłów notowany (notowany – jak? nisko).
Wątpliwości co do łącznej lub rozdzielnej pisowni tego wyrażenia mogły powstać pod wpływem sporej grupy przymiotników, których pierwszym członem jest nisko‑, a które pisze się łącznie, takich jak niskopodłogowy, niskopienny czy niskocukrowy. W wyrazach niskopodłogowy, niskopienny czy niskocukrowy człon nisko nie pełni jednak funkcji przysłówka, są to bowiem przymiotniki złożone utworzone od przymiotnika i rzeczownika: niskopodłogowy to nie ‘podłogowy w niskim stopniu’, lecz ‘mający niską podłogę’, niskopienny to nie ‘pienny w niskim stopniu’, lecz ‘mający niski pień’, a niskocukrowy to nie ‘cukrowy w niskim stopniu’, lecz ‘mający niski poziom cukru’.

Anna Ciemińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 7. Czerwiec 2011 - 06:59; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy pisownia „nowoprzyjęty” jest poprawna?

Biorąc pod uwagę zalecenia słowników ortograficznych, w tym najnowszego Wielkiego słownika ortograficznego PWN (wyd. 2010), pisownia łączna wyrazów nowoprzyjęty jest niepoprawna. Regułę pisowni przysłówków z imiesłowami przymiotnikowymi wyjaśnia par. [134] Zasad pisowni i interpunkcji, zamieszczonych we wstępie do wspomnianego słownika. Wyrażenie nowo przyjęty jest tam użyte jako jeden z przykładów prawidłowej, rozdzielnej pisowni przysłówków z imiesłowami odmiennymi, obok zestawień takich jak: nowo mianowany, wolno stojący (dom), daleko idący (wniosek).

Anna Ciemińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 7. Czerwiec 2011 - 06:56; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „nowowybrany” czy „nowo wybrany”?

Pisownię tego wyrażenia podaje Wielki słownik ortograficzny PWN z 2010 roku pod redakcją prof. Edwarda Polańskiego, dzięki czemu można stwierdzić, że poprawny jest zapis „nowo wybrany”. Znajdziemy tam też odniesienie do ogólnej reguły rządzącej pisownią tego rodzaju zestawień, która podana została w par. [134] Zasad pisowni i interpunkcji. Mówi ona, że przysłówki z imiesłowami odmiennymi pisze się (z wyjątkami, których ten przypadek nie dotyczy) rozdzielnie. Jako analogiczne przykłady podać można zestawienia: nowo otwarty, nowo wybudowany, nowo mianowany.

Anna Ciemińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 7. Czerwiec 2011 - 06:51; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisać „nie” + „Europejczyk”?

Poprawnym zapisem jest nie-Europejczyk.
Jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN z 2006 roku, jest to wyjątek od zasady pisowni łącznej partykuły nie z rzeczownikami. Taki wyjątek zachodzi, gdy drugi człon pisany jest wielką literą. Stosuje się wówczas pisownię z łącznikiem, np. nie-Polak, nie-Nigeryjczyk. Podobne odstępstwo od zasady łącznej pisowni cząstki nie z następnym wyrazem dotyczy również przymiotników, jeśli piszemy je wielkimi literami, np. nie-Molierowski, nie-Szekspirowski (ale: niepolski).

Ewa Ziewiec

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 31. Maj 2011 - 20:30; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy nazwy miast zestawione z nazwami dzielnic należy pisać z łącznikiem (np. „Gdańsk‑Oliwa”), myślnikiem („Gdańsk – Oliwa”), czy może osobno („Gdańsk Oliwa”)?

Według uchwały Rady Języka Polskiego z 2004 roku nazwy, które wspólnie identyfikują jednostkę administracyjną lub geograficzną, a więc miejscowość lub jej część (dzielnicę, osiedle itp.), piszemy z łącznikiem – np. Gdańsk-Oliwa. Dotyczy to także nazw złożonych z większej liczby słów, np. gdy dwuczłonowa jest nazwa miasta (Bielsko-Biała-Lipnik) lub dzielnicy (Gdańsk‑Piecki-Migowo). Nie stawia się natomiast łącznika, jeśli pierwszym z członów nazwy jest wyraz kolonia, osada, osiedle, np. Kolonia Brzezinki.

Joanna Ginter

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 31. Maj 2011 - 20:26; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisywać dopełniacz od nazwy „Gdynia”?

Zasady pisowni rzeczowników żeńskich zakończonych na ‑ia określają, że jeśli -ia występuje po n, to dopełniacz wyrazów, których zakończenie wymawiamy w mianowniku jako [-ńa], otrzymuje końcówkę -ni, natomiast dopełniacz wyrazów, których zakończenie wymawiamy jako [-ńja] – końcówkę ‑nii. Zakończenie rzeczownika Gdynia w mianowniku wymawiamy jako [-ńa], zatem dopełniacz tej nazwy należy zapisywać: Gdyni.

Kamila Piskunowicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 30. Maj 2011 - 23:36; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak skrócić nazwę „ul. Króla Kazimierza Wielkiego”?

Choć użytkownicy języka polskiego są przyzwyczajeni do skróconych zapisów nazw ulic nadawanych na cześć postaci historycznych (np. ul. T. Kościuszki lub ul. Kościuszki; ul. J.Ch. Paska lub ul. Paska), nazwy wymienionej w powyższym pytaniu zasadniczo nie należy skracać. Wyrażenie Kazimierz Wielki jest bowiem połączeniem nie imienia i nazwiska, lecz imienia i przydomka. W tego typu połączeniach nie stosuje się skrótów od imion; zapis ul. Króla K. Wielkiego (lub ul. Króla Wielkiego) jest niepoprawny – nawet w sytuacjach nieoficjalnych. Uzus pokazuje jednak, że w wypadku bardziej wyrazistych przydomków, takich jak Chrobry (który odnosi się wyłącznie do pierwszego polskiego króla), reguła ta nie jest stosowana – Urząd Miejski w Gdańsku notuje w wykazie ulic ulicę Chrobrego, ale nie ulicę Bolesława Chrobrego.
Nie należy również usuwać z omawianej struktury nazewniczej jej pierwszego członu – Króla; ulica Króla Kazimierza Wielkiego to bowiem inna nazwa niż ulica Kazimierza Wielkiego, choć obie z nich odnoszą się do tej samej osoby (por. ul. Jana Pawła II w Poznaniu a ul. Papieża Jana Pawła II w Suwałkach). Jedyny człon, który może ewentualnie ulec skróceniu, to Wielkiego. W encyklopedii, prasie i Internecie znajdziemy liczne przykłady użycia skrótu wlk., zwłaszcza w odniesieniu do Wielkiej Brytanii (Wlk. Brytanii) (por. Encyklopedia PWN oraz 3 232 rekordów zwróconych przez wyszukiwarkę PELCRA dla danych Narodowego Korpusu Języka Polskiego). Choć zapis ul. Króla Kazimierza Wlk. jednoznacznie identyfikuje ulicę i jej patrona, należy pamiętać, aby – gdy to możliwe – unikać jego stosowania. Skrót wlk. nie jest bowiem notowany przez słowniki (np. A. Czarnecka, J. Podracki, Skróty i skrótowce, Warszawa 1995; J. Paruch, Słownik skrótów, Warszawa 1970) i dlatego nie należy zalecać jego używania w sytuacjach oficjalnych. Skrót wlk. może być przydatny np. przy wypisywaniu druków pocztowych o ograniczonej liczbie kratek przeznaczonych na poszczególne litery.

Joanna Ginter

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 30. Maj 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisywać UNIWERSYTET TRZECIEGO WIEKU: małymi czy dużymi literami?

W nazwach własnych urzędów, instytucji, stowarzyszeń i organizacji wszystkie wyrazy z wyjątkiem spójników i przyimków piszemy wielkimi literami, zgodnie z tą regułą powinniśmy zatem pisać: Gdański Uniwersytet Trzeciego Wieku (w Uniwersytecie Gdańskim), Gdański Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Daniela Chodowieckiego w Gdańsku, Uniwersytet Trzeciego Wieku Wyższej Szkoły Turystyki i Hotelarstwa w Gdańsku itp.
Wyrażenie uniwersytet trzeciego wieku może też jednak – podobnie jak wyrażenia szkoła podstawowa czy liceum ogólnokształcące – występować jako rzeczownik pospolity i wówczas zapisujemy je małymi literami, np. Moja babcia jest zwolenniczką uniwersytetów trzeciego wieku.

Agata Świąder

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 30. Maj 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisywać nazwę „Arkonia” (chodzi o klub Arkonia Szczecin) w dopełniaczu?

Zgodnie z Zasadami pisowni i interpunkcji „rzeczowniki zakończone na -ia mają [w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku] zakończenie -ii lub -i. Wiąże się to z poczuciem rodzimości czy obcości wyrazu, a także z wymową postaci mianownika”; „jeśli -ia występuje po n, to piszemy -ni w wyrazach, których zakończenie wymawiamy w mianowniku jako [-ńa], natomiast w tych wyrazach, których zakończenie wymawiamy jako [-ńja], piszemy -nii” [21].
Nazwa, o której pisownię pyta telefonujący, motywowana jest nazwami należącymi do rodziny toponimów określających obiekty geograficzne położone na ziemi szczecińskiej: Lasek Arkoński, Wzgórze Arkony oraz Arkonka (potok i jezioro). Arkonia nie jest wyrazem rodzimym; powstała na wzór nazw łacińskich, które chętnie obierane są przez kluby sportowe, por. Polonia, Cracovia. Wyraz Arkonia [arkońja] wymawiamy ponadto jak wyraz Dania [dańja], a nie jak wyrazy Orunia [oruńa] czy Gdynia [gdyńa]. Prawidłowa pisownia dopełniacza omawianej nazwy to zatem Arkonii Szczecin.
Za taką pisownią przemawia również uzus. Kwerenda w wyszukiwarce PELCRA dla danych Narodowego Korpusu Języka Polskiego zwróciła ponad sto zapisów Arkonii, przy czym w NKJP w odniesieniu do nazwy klubu nie zanotowano ani jednej formy Arkoni.

Joanna Ginter

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 30. Maj 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisywać formę dopełniacza nazwiska „Madeja”?

Odmianą nazwisk rządzą takie same zasady, jak odmianą wyrazów pospolitych. Zgodnie z zasadami odmiany wyrazów pospolitych rzeczowniki zakończone na -eja otrzymują w dopełniaczu liczby pojedynczej zakończenie -ei. Regulacja ta dotyczy również nazwisk, a więc poprawnym zapisem formy dopełniacza liczby pojedynczej nazwiska Madeja jest zapis Madei.

Kamila Piskunowicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 30. Maj 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak na tablicy z nazwiskiem patrona sali zapisać skrót wyrazu „doktor”: „dr.” czy „dra”?

Dr jest skrótem, który składa się z pierwszej i ostatniej litery wyrazu skróconego doktor. Jeśli występuje w mianowniku liczby pojedynczej, nie stawia się w po nim kropki. Gdy skrót występuje w innym przypadku niż mianownik, należy zapisywać go z kropką, np. Nie zdałem egzaminu u dr. Nowaka, lub z odpowiednią końcówką fleksyjną bez kropki, np. Nie zdałem egzaminu u dra Nowaka. Podaj to drowi Nowakowi. Obie formy są prawidłowe. W sytuacji, gdy skrót odnosi się do kobiety, trzeba pozostać przy zapisie takim jak w mianowniku, tzn. Nie zdałem egzaminu u dr Nowak. Byłem na spotkaniu z dr Kwiatkowską.
W przypadku, gdy słowo doktor ma być użyte na tablicy z nazwiskiem patrona sali, warto jednak odwołać się do ogólnych zasad stosowania skrótów. Skracanie wyrazów służy ułatwieniu komunikacji, jednak w formach grzecznościowych i w sytuacjach oficjalnych służących wyrażeniu szacunku za lepszą uważa się pełną formę tytułu. Tytuły naukowe przyjęło się zatem skracać na tabliczkach informacyjnych przy gabinetach wykładowców, w spisie pracowników uczelni (m.in. tym widniejącym na stronie internetowej uczelni), na wizytówkach itp., jednak na tablicy pamiątkowej lepiej zachować ich pełną postać. Na przykład na Wydziale Filologicznym i Historycznym Uniwersytetu Gdańskiego tytuły naukowe patronów sal zapisuje się w pełnej formie, np. Sala im. Profesora Bogusława Krei, Sala im. Profesora Andrzeja Bukowskiego. Dlatego jeśli patronem sali jest osoba w stopniu doktora, zapis na tablicy powinien wyglądać następująco: Sala im. Doktora Piotra Nowaka.

Hanna Zdanowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 30. Maj 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisać formę „nie/najlepszy”: razem czy osobno?

Najlepszy to forma stopnia najwyższego przymiotnika dobry. Zgodnie z zasadami polskiej pisowni partykuła nie z przymiotnikami i przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym zapisywana jest rozdzielnie, czyli prawidłową formą zapisu tego przymiotnika jest nie najlepszy.

Hanna Zdanowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 26. Maj 2011 - 13:06; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy poprawny jest zapis „ze wszechmiar”?

Nie. Poprawna jest pisownia ze wszech miar. Wszech jest formą dopełniacza liczby mnogiej zaimka uogólniającego o znaczeniu takim jak wszystkich. Zaimek ten zachował się w formie szczątkowej i w dzisiejszej polszczyźnie występuje głównie we frazeologizmach, w których często przechowywane są archaiczne wyrazy i formy, np. ze wszech miar, wszem wobec, wszech czasów, po wsze czasy.

Anna Gumowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 26. Maj 2011 - 12:56; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisać wyrażenie „nie/przekraczający 10%”: razem czy osobno?

Zgodnie z zasadą ortograficzną dotyczącą pisowni łącznej partykuły nie z imiesłowami przymiotnikowymi na pewno poprawny jest następujący zapis tego wyrażenia: nieprzekraczający 10%. Ponieważ jednak zasada ta dopuszcza też fakultatywnie zapis rozdzielny, jeśli imiesłów przymiotnikowy występuje w znaczeniu czasownikowym (tzn. gdy nie nazywa stałej cechy obiektu), w pewnych kontekstach poprawny jest także zapis nie przekraczający 10%.
Podany kontekst nie wystarcza do ustalenia, jakie znaczenie ma imiesłów przekraczający. Gdyby jednak z szerszego kontekstu wynikało, że imiesłów ten został użyty w znaczeniu przymiotnikowym, poprawny byłby tylko zapis nieprzekraczający 10%, natomiast gdyby miał on w danym zdaniu znaczenie czasownikowe, poprawny byłby zarówno zapis nieprzekraczający 10%, jak i zapis nie przekraczający 10%. Gdybyśmy mimo znajomości szerszego kontekstu nie byli pewni, w którym ze znaczeń (przymiotnikowym czy czasownikowym) wystąpił w danym zdaniu analizowany imiesłów, należałoby zastosować pisownię łączną.

Dorota Skakovska, Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 26. Maj 2011 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „z niewyjaśnionych przyczyn” czy „z nie wyjaśnionych przyczyn”?

Zgodnie z uchwałą Rady Języka Polskiego z 1997 r. obowiązuje obecnie łączna pisownia partykuły nie z imiesłowami przymiotnikowymi niezależnie od ich znaczenia (przymiotnikowego lub czasownikowego). Poprawny jest zatem zapis: z niewyjaśnionych przyczyn.
W świetle tej zasady dla imiesłowów przymiotnikowych w użyciu czasownikowym dopuszczalna jest także pisownia rozdzielna, ale w wyrażeniu z niewyjaśnionych przyczyn imiesłów ma znaczenie przymiotnikowe (bo nazywa cechę stałą). Gdyby jednak wyrażenie, którego dotyczy pytanie, zostało wzbogacone o określenie dotąd, poprawny byłby zarówno zapis z niewyjaśnionych dotąd przyczyn, jak i zapis z nie wyjaśnionych dotąd przyczyn.

Dorota Skakovska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 26. Maj 2011 - 12:47; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „poza biznesowy” czy „pozabiznesowy”?

Zgodnie z Zasadami pisowni i interpunkcji „w języku polskim wszystkie przedrostki – rodzime i obce – pisze się łącznie z wyrazami pospolitymi, np. […] pozabiblijny, pozaksięgowy, pozakulisowy” [148]. Poprawnie zapisany przymiotnik ma zatem postać pozabiznesowy. Jednakże gdy poza jest nie przedrostkiem, lecz przyimkiem, należy go zapisywać z występującym po nim wyrazem rozłącznie, np. poza domem, poza tym. Por. zdania: Pozabiznesową (jaką?) działalnością jest na przykład udział w życiu społecznym i kulturalnym miasta. Poza biznesową (poza jaką?) działalnością zajmował się życiem społecznym i kulturalnym miasta.

Joanna Ginter

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 26. Maj 2011 - 12:45; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisać wyraz „nie/podrabiany”: razem czy osobno?

W świetle reguły przepisów obowiązujących od 9 grudnia 1997 r. partykułę przeczącą nie z imiesłowami przymiotnikowymi zapisujemy łącznie niezależnie od tego, czy imiesłowy te użyte są w znaczeniu przymiotnikowym, czy czasownikowym. Nowa zasada dopuszcza też jako oboczną rozdzielną pisownię imiesłowów przymiotnikowych w użyciu czasownikowym, ale możliwość ta nie dotyczy imiesłowu niepodrabiany, gdyż ma on znaczenie przymiotnikowe, określa bowiem stałą cechę jakiegoś obiektu. Poprawna jest zatem pisownia niepodrabiany.
Wyjątek stanowią przeciwstawienia typu: Podpis jest nie podrabiany, ale autentyczny oraz Uznano ten podpis za nie podrabiany ani nie poprawiany.

Agata Świąder

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 26. Maj 2011 - 12:43; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy należy pisać: „niekonserwowana” czy „nie konserwowana”?

Zgodnie z obowiązującą zasadą ortograficzną dotyczącą pisowni łącznej partykuły nie z imiesłowami przymiotnikowymi poprawny jest zapis: niekonserwowana.
Wyjątkowo partykułę nie piszemy rozdzielnie z imiesłowami przymiotnikowymi:

a) jeśli imiesłowy te występują w wyraźnych przeciwstawieniach, np. Jest to szynka nie konserwowana, ale surowa;
b) w konstrukcjach, w których ośrodkiem jest spójnik ani lub ni: ani nie konserwowana, ani nie surowa.

Podane zasady dotyczące pisowni zaprzeczonych imiesłowów przymiotnikowych są oparte na uchwale Rady Języka Polskiego z 9 grudnia 1997 roku.

Dorota Skakovska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 26. Maj 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „ponad trzydziestotysięczny” czy „ponadtrzydziestotysięczny”?

Oba. Zapis łączny lub rozdzielny zależy od tego, jaką funkcję gramatyczną pełni wyraz ponad.
W większości codziennych użyć jest on przedrostkiem, a zgodnie z zasadą [148] Wielkiego słownika ortograficznego (PWN, 2010) „w języku polskim wszystkie przedrostki – rodzime i obce – pisze się łącznie z wyrazami pospolitymi”. Ponad- jest wymieniony na przykładowej liście przedrostków zamieszczonej w słowniku wraz z przykładami: ponadto, ponadtysiącletni, ponaddźwiękowy, a więc należy pisać również: ponadtrzydziestotysięczny. Pisownię łączną takich wyrazów utrwalają w świadomości użytkowników języka podobne konstrukcje językowe, które są odczuwane jako zrosty, np. ponadobowiązkowy, ponadludzki.
Ponad jednak może być nie tylko przedrostkiem, lecz także partykułą, którą zapisujemy osobno: ponad trzydziestotysięczny.
Zarówno przedrostek ponad-, jak i partykuła ponad mają znaczenie ‘więcej niż’, dlatego trudno jest przyporządkować ten wyraz do jednej z części mowy i ustalić pisownię. Należałoby zatem przyjąć, że oba zapisy – łączny i rozdzielny – są prawidłowe.

Anna Gumowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 26. Maj 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy zapisywać wyraz „nie/wywiązywanie się” – razem czy osobno?

Partykułę przeczącą nie należy zapisywać łącznie z rzeczownikami, np. niedyskrecja, niewywiązywanie.
Wyjątek stanowią przeciwstawienia typu: To nie wywiązywanie się z obowiązków, lecz jej romans z przełożonym był powodem awansu.

Agata Świąder

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 26. Maj 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: niedziela, 27. Wrzesień 2020 - 04:12; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy w zapisie nazwy „samochód-chłodnia” stosujemy łącznik?

Pisownia zestawień rzeczownikowych z łącznikiem jest ograniczona do dwóch wypadków. Po pierwsze z łącznikiem zapisujemy zestawienia członów o znaczeniu równorzędnym, typu fryzjerka-kosmetyczka. Po drugie – z łącznikiem wyjątkowo zapisuje się wyrażenia złożone z rzeczowników o znaczeniach nierównorzędnych, których kolejność została przestawiona, np. cud-dieta. Jednak pisownia takich konstrukcji jest niejednolita i zaburzona ciągłym napływem zapożyczeń z języka angielskiego, dlatego łącznika należy używać rozważnie i każdy przypadek traktować indywidualnie.

Cytowany w pytaniu przykład nie należy do żadnej z wymienionych wyżej grup, gdyż wyraz chłodnia jest w nim podrzędny do wyrazu samochód i oznacza odmianę, typ lub rodzaj samochodu, którego funkcją jest chłodzenie. Również kolejność członów nie została tu przestawiona, człon nadrzędny zapisano przed podrzędnym. Dlatego zastosowanie ma tu zasada [135] Wielkiego słownika ortograficznego (PWN, 2010): zestawienia, w których człon drugi pełni funkcję określenia członu pierwszego, mają pisownię rozdzielną. Do tego typu struktur należą między innymi: pilot oblatywacz, kasza manna czy poseł sprawozdawca. Zatem poprawny zapis to samochód chłodnia.

Anna Gumowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 26. Maj 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisać wyrazy „eko/produkcja”, „eko/moda”: razem czy osobno?

Zgodnie z zasadami polskiej pisowni wszystkie przedrostki – rodzime i obce – z wyrazami pospolitymi zapisujemy łącznie, np. anty- (antyfeminista), ekstra- (ekstraklasa), hiper- (hiperdźwiękowy). Zatem także łącznie zapiszemy przedrostek eko- z wyrazami podanymi w pytaniu, czyli ekoprodukcja, ekomoda.

Warto dodać, że zdaniem prof. Andrzeja Markowskiego cząstka słowotwórcza eko-, mająca znaczenie ‘związany ze środowiskiem naturalnym’, jest współcześnie nadużywana, zwłaszcza w nazwach wyrobów przemysłowych typu ekopasta, ekofarba, ekoworki. Powodem tego jest chęć zareklamowania określonych produktów jako zdrowych i niezagrażających środowisku naturalnemu.

Hanna Zdanowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 26. Maj 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jakimi literami należy zapisywać wyrazy: „diakon”, „kapelan”, „ksiądz”, „prałat” w tekstach dyplomów, np. „Diakonowi” czy „diakonowi”?

Jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji, nazwy tytułów naukowych i zawodowych oraz współczesnych i historycznych godności piszemy małą literą.
Zgodnie ze zwyczajem pisownię wielkimi literami w tego typu wyrazach można jednak stosować w listach prywatnych i oficjalnych, pismach urzędowych, podaniach oraz innych tekstach o różnym przeznaczeniu, pod warunkiem że nazwa ta odnosi się do konkretnej osoby i występuje w pełnym brzmieniu. Zapis wielką literą w nazwach typu ksiądz, diakon w tekstach dyplomów jest wyrazem postawy uczuciowej piszącego w stosunku do osób, do których pisze. Użycie wielkiej litery ze względów uczuciowych, grzecznościowych bądź dla uwydatnienia szacunku jest indywidualną sprawą piszącego. Przepisy ortograficzne pozostawiają w tym wypadku dużą swobodę.

Beata Kłos

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 4. Kwiecień 2011 - 15:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jakimi literami należy zapisać poszczególne wyrazy w wyrażeniu SZKOŁA HUMANITARNA?

By podjąć decyzję o użyciu dla zapisania podanego wyrażenia wielkiej lub małej litery, należy wyjaśnić jego znaczenie. Pozwoli to na właściwe zaklasyfikowanie go do którejś z grup opisanych w zasadach pisowni polskiej w rozdziałach dotyczących pisowni dużą lub małą literą.
„Szkoła Humanitarna“ to projekt organizowany przez Polską Akcję Humanitarną, kierowany do wszystkich typów szkół w Polsce. Ideą tego projektu jest przekazywanie wiedzy na temat procesów i związków łączących młodzież z całym światem, a także kształtowanie odpowiedzialnych postaw wśród uczniów. Po zakończeniu i rozliczeniu całego projektu szkoła otrzymuje tytuł Szkoły Humanitarnej.
Zauważamy, że podane wyrażenie ma dwa znaczenia, może występować jako nazwa projektu i nazwa tytułu nadawanego szkole. Pisząc o nazwie projektu edukacyjnego, powinno się używać wielkich liter oraz stosować cudzysłów, którego celem jest wyodrębnienie nazwy własnej: projekt „Szkoła Humanitarna“. Często jednak sami organizatorzy projektu cudzysłów stosują niekonsekwentnie, co może wzbudzać wątpliwości czytelników.
Także pisząc o tytule, który został przyznany szkole, należy stosować wielkie litery: tytuł Szkoła Humanitarna. Wynika to z odniesienia do pisowni tego wyrażenia zasady mówiącej o zapisywaniu jedno- bądź wielowyrazowych nazw nagród od wielkich liter (np. Nagroda Nobla). Uznając, że tytuł, który otrzymuje szkoła, jest rodzajem nagrody, zapisujemy go również od wielkich liter.

Dorota Nowakowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 4. Kwiecień 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy poprawny jest napis na tablicy przy drodze 55: „Powiat Malborski”?

Nazwy jednostek administracyjnych, w tym powiatów, zapisujemy w języku polskim małymi literami, a więc piszemy na przykład: Jednym z powiatów województwa pomorskiego jest powiat malborski.
Na tablicy informacyjnej wyraz powiat możemy jednak zapisać wielką literą, gdyż jest to początek tekstu. Poprawny jest tu zatem zapis: Powiat malborski.

Agata Świąder

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 2. Kwiecień 2011 - 22:52; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy w tekście religijnym w wyrażeniu GODZINA KRZYŻA wyraz „krzyż” można zapisać dużą literą?

Wyrażenie GODZINA KRZYŻA (także GODZINA JEZUSA) znajdujemy w różnych tekstach o tematyce religijnej (kazania, teksty naukowe, czasopisma katolickie, strony internetowe), np.

bliska jest godzina Krzyża;
„…[Czyż] jeszcze nie nadeszła godzina moja?” – godzina Jezusa to godzina Krzyża;
godzina krzyża będzie uobecniana podczas podniesienia kielicha z winem, które stanie się krwią Jezusa, podczas mszy św.;
sens tajemnicy zbawienia, której kulminacją jest godzina Jezusowego Krzyża.

Pojęcie zostało wprowadzone w celu określenia wydarzeń, które miały miejsce w Ogrodzie Oliwnym i Kanie Galilejskiej. Jest to metafora, rozumiana jako początek odkupienia naszych win poprzez mękę Chrystusa na krzyżu.
W pisowni wyrażeń tego typu zalecana jest pisownia małą literą z możliwością użycia wielkiej litery dla podkreślenia ważności desygnatu bądź ze względów emocjonalnych. Wyraz Krzyż można zatem pisać w tekście religijnym wielką literą, jeżeli ma to na celu podkreślenie ważności danego wydarzenia lub symboliki. Ostrzegałabym jednakże przed nadmiernym używaniem wielkich liter, gdyż może być to uznane za zbytnią egzaltację językową. Czasami wystarczy jedno podkreślenie, by tekst nabrał właściwych dla nas intencji i wyrażał to, co autor chciałby wyrazić.

Ewelina Mendala

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 2. Kwiecień 2011 - 22:50; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jakimi literami należy zapisywać poszczególne wyrazy w nazwie formularza: KARTA WAŻENIA MODELU?

Nagłówek formularza stanowi jego tytuł, a zasada [73] Wielkiego słownika ortograficznego PWN mówi, że w tytułach wszelkiego rodzaju aktów prawnych i dokumentów pierwszy wyraz piszemy wielką literą, natomiast kolejne wyrazy – małymi. W związku z tym nagłówek odpowiedniego formularza powinien mieć postać: „Karta ważenia modelu”.
W pozostałych kontekstach, gdy wyrażenie to występuje nie jako tytuł dokumentu, ale jako wyraz pospolity, poprawny z punktu widzenia polskiej ortografii jest zapis małymi literami: „karta ważenia modelu”. W ten sam sposób piszemy o „polisie ubezpieczeniowej”, „obligacjach państwowych” czy „kwestionariuszu osobowym”.
We współczesnej polszczyźnie w nagłówkach tego typu często można spotkać zapis wszystkich wyrazów wielkimi literami. Wynika to zapewne z naśladowania pisowni angielskiej, ale z punktu widzenia zasad pisowni języka polskiego zapis taki jest błędem.

Piotr Sitkiewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 2. Kwiecień 2011 - 22:45; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy zapisywać wyrażenie POMNIK SYRENKI WARSZAWSKIEJ?

Pomnik to według Słownika języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego dzieło architektoniczne lub architektoniczno-rzeźbiarskie w formie posągu, obelisku, płyty itp. wzniesione dla upamiętnienia osoby lub zdarzenia historycznego. Pomnik, o którym mowa w pytaniu, jest niewątpliwie obiektem spełniającym wszystkie kryteria tej definicji. Umieszczona na warszawskiej Starówce rzeźba służy upamiętnieniu legendarnej postaci, z którą wiąże się historia Warszawy. Zatem wyraz pomnik użyty w tym kontekście należy zapisywać małą literą, zgodnie z zasadą: „Jeśli stojący na początku nazwy wyraz: ulica, aleja, bulwar, osiedle, plac, park, kopiec, kościół, klasztor, pałac, willa, zamek, most, molo, brama, pomnik, cmentarz itp. jest tylko nazwą gatunkową (rodzajową), piszemy go małą literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy — wielką literą”.
Nazwa Syrenka w odniesieniu do emblematu miasta Warszawy jest natomiast nazwą własną, należy więc ją zapisywać od wielkiej litery. Według informacji zamieszczonych w książce Ireny Grzesiuk-Olszewskiej pt. Warszawska rzeźba pomnikowa (Warszawa 2003, s. 47-49) występującą w herbie postać zamiennie określa się mianem SyrenySyrenki. Oznacza to, że Syrenka nie jest w tym połączeniu tylko derywatem nazwy Syrena, lecz pełni funkcję jej synonimu. Nie jest określeniem potocznym, lecz jednym z obocznych określeń oficjalnych.
Oficjalne nazwy obiektu to, jak pisze Irena Grzesiuk-Olszewska, pomnik Syrenypomnik Syrenki. Przymiotnik warszawska nie wchodzi w skład nazwy własnej, wnosi jedynie dodatkową informację o przynależności tej postaci do miasta Warszawy. Ponieważ przymiotniki od nazw miast zgodnie z regułami pisowni polskiej piszemy od małej litery, zatem w taki sposób należy też zapisać wyraz warszawskiej.
Omawiany związek wyrazowy należy zatem pisać w następujący sposób: pomnik Syrenki warszawskiej.

Leszek Selin

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 2. Kwiecień 2011 - 22:43; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaką literą należy zapisać wyraz WARSZAWIACY, gdy oznacza on graczy klubów Legia Warszawa i Polonia Warszawa, niekoniecznie mieszkających w stolicy?

Zgodnie z zasadami pisowni polskiej (por. Wielki słownik ortograficzny PWN) nazwy członków partii, stronnictw politycznych, organizacji społecznych czy zespołów artystycznych i sportowych zapisuje się – podobnie jak nazwy mieszkańców miast, osiedli i wsi – małą literą, np. legioniści, poloniści. A więc wyraz warszawiacy należy zapisywać małą literą niezależnie od tego, czy oznacza on mieszkańców Warszawy, czy graczy klubów o nazwach, których drugim członem jest Warszawa.
Większy problem sprawić może pisownia nazw graczy klubów piłkarskich polisemicznych względem nazw mieszkańców terenów geograficznych (np. Bawarczycy). W wypadku tych rzeczowników obowiązuje zasada pisania małą literą nazw członków organizacji społecznych i zespołów sportowych oraz zasada zapisu od wielkiej litery nazw mieszkańców terenów geograficznych. Przyjąć zatem należy, że użycie odpowiedniej litery zależy tu od znaczenia słowa: Bawarczycy to mieszkańcy Bawarii, natomiast bawarczycy – to gracze Bayernu Monachium (por. też w WSO PWN: krakowiak «mieszkaniec Krakowa» oraz Krakowiak «mieszkaniec Krakowskiego»).

Joanna Ginter

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 2. Kwiecień 2011 - 22:38; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy zapisywać przymiotnik „królewskie” w nazwie warszawskich Łazienek: „Łazienki Królewskie” czy „Łazienki królewskie”?

Jak pisze Marek Kwiatkowski w Wielkiej księdze Łazienek (Kraków 2000, s. 7): „Pierwszy monografista Łazienek, Władysław Tatarkiewicz, przypisał im nazwę Warszawskie może i słusznie, bo choć pierwotnie usytuowane poza miastem, stały się w ciągu swego istnienia jego nieodłączną częścią. Stanisław August Poniatowski, ostatni nasz monarcha, nadał Łazienkom kształt, który w swych zasadniczych zarysach przetrwał do dziś i ponieważ to on uczynił najwięcej dla tego miejsca, wznosząc piękne budowle i tworząc ośrodek promieniujący kulturą na całą Rzeczpospolitą, przyjęła się również nazwa Łazienki Królewskie”.
Zgodnie z zasadami użycia wielkich liter w pisowni jedno- i wielowyrazowych nazw zabytków, ogrodów, parków i budowli, oba człony nazwy „Łazienki Królewskie” zapisujemy wielką literą. Zatem przymiotnik „Królewskie” (albo „Warszawskie”) należy zapisać wielką literą, ponieważ stanowi on drugi człon oficjalnej nazwy zabytku.

Joanna Bórkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 2. Kwiecień 2011 - 22:34; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jakimi literami należy zapisać poszczególne wyrazy w wyrażeniu CHORĄGIEW WIELKA ZIEMI KRAKOWSKIEJ?

W Polsce średniowiecznej wyraz chorągiew nazywał oddział żołnierzy, wojskową podstawową jednostkę organizacyjno-taktyczną (od XIV w. – głównie jazdy rycerskiej) odpowiadającą obecnej kompanii. W tym znaczeniu jest to nazwa pospolita. Chorągiew wielką tworzyli najznamienitsi polscy rycerze. Siłą i liczebnością przewyższała ona pozostałe 49 chorągwi polskich, dlatego też zyskała określenie wielka.
Ziemia krakowska to nazwa dawnego okręgu administracyjnego. W świetle polskich przepisów ortograficznych nazwy okręgów administracyjnych współczesnych i historycznych piszemy małymi literami, np. ziemia dobrzyńska, ziemia łęczycka.
Wszystkie wyrazy w wyrażeniu chorągiew wielka ziemi krakowskiej należy zatem zapisywać małymi literami.

Dorota Skakovska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 2. Kwiecień 2011 - 22:24; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jakimi literami należy zapisać poszczególne wyrazy w wyrażeniu SPECJALISTA DS. ZARZĄDZANIA ZASOBAMI LUDZKIMI?

Podane wyrażenie jest nazwą stanowiska pracy. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego nie zawiera reguły ortograficznej określającej wprost sposób zapisu nazw tego typu. Wskazuje jedynie, iż nazwy godności współczesnych i historycznych oraz tytułów naukowych i zawodowych należy pisać małą literą, np. premier, wojewoda, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, prezes, dyrektor, chyba że są to nazwy urzędów jednoosobowych w aktach prawnych. Wówczas należy je zapisać wielką literą, np. … akceptuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Rzecznik Praw Obywatelskich ma uprawnienia w zakresie… Zgodnie z powyższą regułą należy przyjąć, iż także nazwy stanowisk pracy należy pisać małą literą, zwłaszcza wtedy, gdy używając ich, orzekamy o danej osobie lub ją identyfikujemy, a nie tytułujemy.
Jak podaje Wielki słownik ortograficzny, zgodnie ze zwyczajem pisownię wielkimi literami można stosować wtedy, gdy nazwa występuje w użyciu tytularnym i odnosi się do konkretnej osoby oraz występuje w pełnym brzmieniu, np. Zebranie otworzył Naczelnik Gminy Brzezinka Łukasz Rudzki. Zwyczaj ten jednak odnosi się raczej do stanowisk wysokich rangą i nie dotyczy wyrażeń typu specjalista ds. zarządzania zasobami ludzkimi.
Rzeczowniki występujące na początku nazw wielowyrazowych należy też pisać wielką literą w drukach firmowych, na wizytówkach i pieczątkach, gdy zajmują one początkowe miejsce w wypowiedzeniu. Podane wyrażenie należy wówczas zapisywać następująco: Specjalista ds. zarządzania zasobami ludzkimi.

Anna Kłaczyńska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 2. Kwiecień 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak powinno się zapisać w dopełniaczu nazwisko amerykańskiego badacza, który nazywa się Edward Soja: „Soi” czy „Soji”?

Gdyby chodziło o polskie nazwisko Soja, odmieniałoby się ono w liczbie pojedynczej tak samo jak rzeczownik pospolity soja i poprawna forma dopełniacza miałaby postać Soi. W zapisie ortograficznym wszystkich rzeczowników zakończonych na -ja po samogłosce, a więc także nazwisk czy imion, w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku liczby pojedynczej przed końcówką -i opuszcza się literę j.

lp.
M. Kaja, zawieja, żmija, soja, tuja, Matyja
D. Kai, zawiei, żmii, soi, tui, Matyi
C. Kai, zawiei, żmii, soi, tui, Matyi
B. Kaję, zawieję, żmiję, soję, tuję, Matyję
N. Kają, zawieją, żmiją, soją, tują, Matyją
Ms. Kai, zawiei, żmii, soi, tui, Matyi

Nazwisko, którego dotyczy pytanie, jest jednak nazwiskiem angielskim i jako takie nie jest wymawiane przez [j], ale przez [dż]. Dopełniacz tego nazwiska brzmi zatem [sodży] (analogiczną odmianę ma wyraz radża), czemu odpowiada zapis ortograficzny Sojy.

Sylwia Rzedzicka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 2. luty 2010 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:47; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy tytuł książki ks. Janusza Tarnowskiego „Tele – Salomon radzi” jest zapisany poprawnie?

Poprawna forma zapisu tego tytułu to nie Tele – Salomon radzi, lecz Tele-Salomon radzi.
Cząstka słowotwórcza tele- jest początkowym składnikiem wyrazów złożonych o znaczeniu a) ‘działający na odległość’, np. telefon, telekineza, telepatia; b) ‘związany z telewizją, dotyczący telewizji, telewizyjny’, np. telegazeta, telekonferencja, teletransmisja, teleturniej, telewidz; w obu funkcjach cząstkę tę piszemy łącznie z wyrazem, który po niej następuje.
W wypadku neologizmu, którego dotyczy pytanie, mamy do czynienia ze złożeniem utworzonym cząstką tele- ‘związany z telewizją’, ale od nazwy własnej (Salomon). W świetle postanowień Rady Języka Polskiego (Protokół VI zebrania Komisji Ortograficzno-Onomastycznej RJP) oraz według Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny pod redakcją Andrzeja Markowskiego (Warszawa 2006) w przypadku połączenia cząstek słowotwórczych z nazwami własnymi stosuje się pisownię z łącznikiem (nie z myślnikiem), na przykład niby-Polak, nie-Anglik.

Magdalena Wiczyńska-Siwy

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 8. Październik 2009 - 18:52; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisać wyraz złożony z trzech następujących wyrazów: „super” + „mega” + „hit”?

W powyższym przykładzie cząstki super-mega- pełnią rolę przedrostków, por. supermen, supernowoczesny; megawolt, meganagroda. Ponieważ zaś przedrostki piszemy w języku polskim łącznie z wyrazami, w których występują, nawet gdy jest ich kilka (por. podopisywać), dlatego wyraz, którego dotyczy pytanie, powinniśmy zapisać nastepująco: supermegahit.
Z wyrazem super pisanym rozdzielnie mamy do czynienia jedynie w przypadku, gdy występuje on w funkcji przymiotnika (np. Dziewczyna jest super), przysłówka (Przedstawienie było super) lub wykrzyknika (Super! Idziemy do teatru). Z łącznikiem zaś zapisujemy go w nazwach własnych (np. super-Polak, super-Chinka). Zatem pisownia łączna lub rozdzielna uzależniona jest od funkcji, jaką pełni ten wyraz.

Karolina Zbróg

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 8. Październik 2009 - 18:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisywać formy odmiany nazwiska „Hendrix”?

Moim idolem jest Jimi Hendrix. Do tej pory spotkałem się z różnymi sposobami odmiany tego nazwiska. Bardzo proszę o odpowiedź, jak poprawnie je zapisywać.

By poprawnie odmieniać zarówno przydomek, jak i pełne imię i nazwisko Pańskiego idola, trzeba znać trzy zasady.
Pierwsza z nich dotyczy odmiany wyrazów zakończonych literą ‑x. Zgodnie z uchwałą Rady Języka Polskiego możemy w przypadkach zależnych (a więc – różnych od mianownika i wołacza) tych wyrazów pozostawić w zapisie tematyczne ‑x- lub zastąpić je połączeniem liter ‑ks-, czyli poprawne są dwie formy: HendrixaHendriksa. W przypadku zapisu nazwiska regułę tę można zastosować także do wołacza.
Pozostałe ze wspomnianych zasad wiążą się z podjęciem decyzji co do sposobu zapisu polskiej końcówki fleksyjnej po anglojęzycznym imieniu (z apostrofem lub bez niego). Odmieniając nazwy własne zakończone na wymawianą samogłoskę, nie zapisujemy apostrofu przed końcówką (np. Jimiego), tak samo dzieje się w przypadku nazwisk zakończonych na wymawianą spółgłoskę (np. Jamesa).
Pełna odmiana nazwiska Hendrix wygląda więc następująco:

M. James Marshall (Jimi) Hendrix
D. Jamesa Marshalla (Jimiego) Hendrixa / Hendriksa
C. Jamesowi Marshallowi (Jimiemu) Hendrixowi / Hendriksowi
B.=D.
Msc. Jamesie Marshallu (Jimim) Hendrixie / Hendriksie
N. Jamesem Marshallem (Jimim) Hendrixem / Hendriksem
W. Jamesie Marshallu (Jimi) Hendrixie / Hendriksie

Katarzyna Panfil

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jakimi literami należy zapisywać tytuł gazety „KOMU I CZEMU?”?

W tytułach czasopism, które odmieniają się przez przypadki, obowiązuje zasada, iż wszystkie wyrazy, poza spójnikami oraz przyimkami, należy pisać wielkimi literami, np. „Dziennik Bałtycki”. Ponadto nazwy własne, umieszczone w tytułach, również należy pisać wielkimi literami, np. „Dąbrowa i Dąbrówka”.
Zawarty w pytaniu tytuł gazety nie odmienia się przez przypadki, toteż tylko pierwszy człon tej nazwy należy pisać wielką literą, następnie spójnik i małą literą, ostatni wyraz również małą. Zgodnie z wyżej wymienionymi zasadami poprawny zapis powinien wyglądać następująco: „Komu i czemu?”.

Dominika Kocieniewska

 

Od 8 grudnia 2008 r. poprawna postać ortograficzna tego tytułu to „Komu i Czemu?”.
Tego dnia decyzją Rady Języka Polskiego przestała obowiązywać w polskiej ortografii zasada uzależniająca użycie dużych liter w tytułach czasopism od odmienności bądź nieodmienności tych nazw, tzn. pisownia tytułów odmiennych i nieodmiennych została ujednolicona. Po tej zmianie również w tych tytułach czasopism, które się nie odmieniają, wielką literą piszemy wszystkie wyrazy wchodzące w ich skład, ale z wyjątkiem przyimków i spójników występujących wewnątrz tych nazw. A zatem w tytule „Komu i Czemu?” małą literą piszemy tylko spójnik „i”.

ERC

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy pomiędzy nazwami miast i ich dzielnic, np. pomiędzy wyrazem „Gdańsk” a wyrazami „Wrzeszcz”, „Oliwa” lub „Osowa”, powinno się stawiać łącznik?

Zgodnie z Uchwałą ortograficzną nr 11 Rady Języka Polskiego w sprawie użycia łącznika w wieloczłonowych nazwach miejscowych (przyjętą na XVII posiedzeniu plenarnym dn. 7 maja 2004 r.) „z łącznikiem piszemy nazwy miejscowości, jeśli są złożone z dwóch lub więcej członów, które wspólnie identyfikują jednostkę administracyjną lub geograficzną, a więc miejscowość lub jej część”. Również zasada [184] Wielkiego słownika ortograficznego PWN nakazuje taki zapis, „jeśli nazwa miejscowa składa się z dwu lub więcej członów rzeczownikowych, które wspólnie identyfikują jednostkę administracyjną lub/i geograficzną, a więc miejscowość lub jej część [...]”. Także w Wykazie urzędowych nazw miejscowości w Polsce Warszawa 1980–1982 przyjęto pisownię z łącznikiem według reguły ze Słownika ortograficznego Mieczysława Szymczaka, zgodnie z którą „nazwy miejscowe złożone z dwóch lub więcej rzeczowników oznaczające jednostkę administracyjną lub geograficzną piszemy z łącznikiem”.
Toteż pomiędzy nazwami miast i ich dzielnic powinno się stawiać łącznik, np. Gdańsk-Wrzeszcz, Gdańsk-Oliwa, Gdańsk-Osowa.

Marta Jankowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak prawidłowo zapisać nazwę systemu operacyjnego „Linux” w miejscowniku?

Do niedawna kwestia zapisu litery ‑x‑ w wyrazach odmienianych przez przypadki była przedmiotem sporu językoznawców. Oczywiste było tylko to, że w mianowniku pozostawiamy oryginalny zapis z ‑x‑. Obecnie problem jest prostszy, gdyż Rada Języka Polskiego na posiedzeniu 8 grudnia 2008 roku podjęła uchwałę ortograficzną w sprawie zapisu wyrazów zakończonych literą ‑x.
Zgodnie z treścią tej uchwały wyrazy takie możemy zapisywać na dwa sposoby. Pierwszy z nich polega na tym, że w przypadkach zależnych w miejsce ‑x, które kończy wyraz w mianowniku, piszemy połączenie liter ‑ks‑. Drugi sposób polega na tym, że jest możliwy także zapis tematycznego ‑x‑.
W tym drugim wypadku problematyczne mogłoby okazać się zagadnienie związane z użyciem apostrofu w miejscowniku, ale przykłady użyć przywołane w wyżej wymienionej uchwale rozwiewają tę wątpliwość, forma miejscownika zapisywana jest w nich bowiem bez apostrofu (np. Halifaxie, cardoxie, maaloxie).
Poprawny będzie zatem zarówno zapis (o) Linuksie, jak i (o) Linuxie.

Anna Ceszke

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy nazwę „Sopot Wyścigi” piszemy z łącznikiem, czy bez łącznika?

Według najnowszych zasad ortograficznych nazwę tę powinno się pisać z łącznikiem, a zatem Sopot-Wyścigi, ponieważ z łącznikiem piszemy nazwy miejscowości złożone z dwóch lub więcej członów, które wspólnie identyfikują jednostkę administracyjną lub geograficzną (miejscowość lub jej część).
Nowy słownik ortograficzny PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego ujmuje to następująco: „Jeżeli nazwa miejscowa składa się z dwu członów rzeczownikowych, które oznaczają (genetycznie) dwie względem siebie administracyjnie równorzędne miejscowości, stosuje się łącznik”.
Przyjęto zatem jednolite traktowanie nazw o różnej genezie:

  • nazw złożonych z dwóch członów wynikających z połączenia dwóch miejscowości (drugi człon nazwy może być pochodzenia przymiotnikowego lub rzeczownikowego), np. Bielsko-Biała, Czechowice-Dziedzice;
  • nazw miejscowości wynikających z ich dzielenia (dodawano drugi człon), np. Borkowo-Adamy, Borkowo-Boksy;
  • nazw miejscowości, w których drugi człon dodano w celu zróżnicowania nazw, np. SochaczewSochaczew-Wieś.

Patrycja Kotlewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jakimi literami należy zapisywać wyraz „ogród” w połączeniach OGRÓD OLIWNY i OGRÓD GETSEMANI?

Nazwy Ogród Oliwnyogród Getsemani, a także ogrojecogrójec odnoszą się do miejsca na stoku Góry Oliwnej, w którym Jezus modlił się przed pojmaniem. W tamtych czasach to miejsce znajdowało się po drugiej stronie doliny potoku Cedron i było oddalone o jeden kilometr od wschodniego odcinka murów obronnych Jerozolimy, który przylegał do świątyni. Całe wzgórze zwane Górą Oliwną porastał gęsty gaj oliwny.
W V wydaniu Biblii Tysiąclecia nazwa Getsemani (greckie Gethsemani od hebrajskiego gat ‘prasa’ i szemany ‘oliwa’, czyli „prasa do tłoczenia oliwy”, „tłocznia oliwy” – zobacz Xavier Leon-Dufour, Słownik Nowego Testamentu, Poznań 1981) występuje w Ewangeliach wg św. Mateusza (26,36: „Wtedy poszedł Jezus z nimi do ogrodu, zwanego Getsemani…”) i św. Marka (14,32: „A kiedy przyszli do ogrodu zwanego Getsemani…”). Nazwa zaś Ogród Oliwny była używana w tradycyjnym polskim języku religijnym, np. ks. Eugeniusz Dąbrowski w swoim tłumaczeniu Nowego Testamentu z lat 40. XX w. opowiadanie o pojmaniu w Ewangelii wg św. Mateusza (26,30 i nast.) opatrzył tytułem W Ogrodzie Oliwnym, a jedna z pieśni pasyjnych rozpoczyna się wersem: „Ogrodzie Oliwny, widok w tobie dziwny…” .
Powyższe zapisy analizowanych wyrażeń pokazują ich poprawną grafię. Trzeba jednak uzasadnić, dlaczego ma ona taką właśnie postać. Ogród należy do grupy wyrazów, które jeśli stoją na początku nazwy wielowyrazowej, powinny być zapisane małą literą wtedy, gdy są nazwami gatunkowymi (np. ulica, aleja, park, cmentarz – zobacz Zasady pisowni i interpunkcjiNowym słowniku ortograficznym PWN, s. XL), tzn. gdy nazywają byty będące rzeczywiście ulicą, aleją, bramą, parkiem, cmentarzem, ogrodem itd. Jeżeli jednak te wyrazy są nazwami obiektów nieprzynależących w istocie do danego gatunku – np. Pałac Staszica i Ogród Saski w Warszawie nie są pałacem i ogrodem, a Tatrzański Park Narodowy parkiem – piszemy je dużą literą jako wchodzące w skład ścisłej nazwy własnej. Ogród Oliwny nie był naprawdę ogrodem. Ksiądz Jakub Wujek określił to miejsce w swoim tłumaczeniu Biblii jako folwark, idąc za Wulgatą, w której św. Hieronim użył wyrazu praedium, tzn. „posiadłość ziemska, grunt”.
Inaczej sprawa ma się z wyrażeniem ogród Getsemani. Tu ścisłą nazwą własną jest jedynie Getsemani, a ogród odczuwamy jako składnik niekonieczny. Możemy go pominąć bez szkody dla rozumienia i dlatego powinniśmy zapisywać go małą literą. Taką pisownię uzasadnia się również przepisem nakazującym w dwuczłonowych nazwach własnych, w których drugi człon jest rzeczownikiem w mianowniku nieodmieniającym się, pierwszy człon (np. góra, nizina, półwysep itp.) postrzegać jako wyraz pospolity i pisać go małą literą, drugi zaś – wielką.
Na koniec warto się przyjrzeć pisowni wyrazów ogrojecogrójec. W słownikach są one traktowane jako wyrazy pospolite i zapisywane małymi literami. Należy jednak dopuścić ich pisownię wielkimi literami (Ogrojec, Ogrójec), gdy ze względu na uczucia religijne chce się podkreślić ważność miejsca i wydarzeń, które w nim się działy.

Piotr Doroszewski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy zapisywać dopełniacz nazwy „Rumia”?

Poprawny ortograficznie jest zapis dopełniacza nazwy Rumia przez jedno ‑i, a zatem: Jadę do Rumi. Pochodzę z Rumi.
Rzeczowniki zakończone na ‑ia sprawiają piszącym po polsku niemały kłopot. Wątpliwości budzą formy dopełniacza, celownika i miejscownika liczby pojedynczej, gdy trzeba zdecydować, czy pisać ‑i czy ‑ii. Nowy słownik ortograficzny PWN podaje, że wybór pisowni związany jest z poczuciem rodzimości czy obcości wyrazu. Reguła ta często nie wystarcza, by rozwiać nasze wątpliwości. Porównajmy formy typu hrabi (wyraz zapożyczony z niemieckiego za pośrednictwem czeskim) i szałwii (wyraz łaciński), z których pierwszy traktujemy w ortografii jako przyswojony, a drugi – jako obcy.
Jednoznacznej odpowiedzi udzielić można natomiast na pytanie dotyczące pisowni nazw geograficznych: nazwy odnoszące się do terenów poza Polską, np. Austria, Kolumbia, Mołdawia, zapisywane są w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku przez ‑ii, a nazwy dotyczące Polski, np. Słupia, Karwia, Rumia przez ‑i (wyjątkami są nazwy: Kalwaria Zebrzydowska – Kalwarii Zebrzydowskiej, Szwajcaria Kaszubska – Szwajcarii Kaszubskiej, Warmia – Warmii, ze względu na ich obce pochodzenie).

Aneta i Zenon Licowie

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

W Dębnicy Kaszubskiej jest klub sportowy „Skotawia”. Jak powinno się tę nazwę zapisywać w dopełniaczu: „Skotawii” czy „Skotawi”?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy ustalić, jakie jest pochodzenie nazwy klubu sportowego Skotawia. W pisowni rzeczowników zakończonych w mianowniku liczby pojedynczej na ‑pia, -bia, -wia, -fia‑mia, do których należy Skotawia, obowiązuje bowiem reguła, że w ich dopełniaczach piszemy ‑pi, -bi, -wi, -fi‑mi wówczas, gdy są one rodzime, np. ziemi, Słupi, zaś ‑pii, -bii, -wii, -fii‑mii zapisujemy w rzeczownikach pochodzenia obcego, np. terapii, Skandynawii. Jeśli zatem nazwa Skotawia jest wyrazem pochodzenia rodzimego, w dopełniaczu zapiszemy Skotawi, jeśli obcego – Skotawii.
Najprawdopodobniej nazwa klubu Skotawia pochodzi od nazwy rzeki Skotawy, nad którą leży Dębnica Kaszubska. Forma Skotawia została utworzona poprzez nadanie nazwie tej rzeki postaci łacińskiej: Scotavia, jest zatem zlatynizowaną formą Skotawy, podobnie jak nazwa najstarszego polskiego klubu sportowego Cracovia jest łacińską nazwą Krakowa, a nazwa Hala Olivia stanowi łacińską postać nazwy dzielnicy Gdańska – rzeczownika Oliwa.
Przyjmując zatem, że Skotawia jest nazwą wzorowaną na języku łacińskim, należy uznać, że jej poprawny zapis w dopełniaczu to Skotawii.

Renata Gromuł

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Planujemy wydawać dwumiesięcznik DO RZECZY. Jak należy poprawnie zapisywać ten tytuł?

Wielki słownik ortograficzny PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego podaje następującą regułę: wielką literą zapisuje się wszystkie człony tytułów czasopism, cykli wydawniczych, nazwy wydawnictw seryjnych (oprócz spójników i przyimków znajdujących się wewnątrz tytułów/nazw) wtedy, gdy te tytuły czy nazwy odmieniają się, np. „Gazeta Wyborcza”, bo: nie ma „Gazety Wyborczej”. Jeżeli natomiast tytuły czasopism, cykli wydawniczych, nazwy wydawnictw seryjnych nie odmieniają się, wtedy wielką literą zapisuje się tylko pierwszy człon takiego tytułu bądź nazwy, np. „Po prostu”, bo: nie ma „Po prostu”.
Edward Polański regułę tę potwierdza w swoim artykule Reformy ortografii polskiej – wczoraj, dziś, jutro, poświęconym między innymi problemowi pisowni wielką i małą literą. Tytuł planowanego przez Państwa dwumiesięcznika jest nieodmienny. Wielką literą powinien być zatem zapisany tylko pierwszy jego człon: „Do rzeczy”, bo: nie ma „Do rzeczy”.

Kamila Piskunowicz

 

Od 8 grudnia 2008 r. poprawna postać ortograficzna tego tytułu to „Do Rzeczy”.
Tego dnia decyzją Rady Języka Polskiego przestała obowiązywać w polskiej ortografii zasada uzależniająca użycie dużych liter w tytułach czasopism od odmienności bądź nieodmienności tych nazw, tzn. pisownia tytułów odmiennych i nieodmiennych została ujednolicona. Po tej zmianie również w tych tytułach czasopism, które się nie odmieniają, wielką literą piszemy wszystkie wyrazy wchodzące w ich skład, ale z wyjątkiem przyimków i spójników występujących wewnątrz tych nazw. A zatem w tytule „Do Rzeczy” oba wyrazy piszemy dużymi literami.

ERC

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy zapisywać formę dopełniacza słupskiego klubu o nazwie „Słupia”: „Słupi” czy „Słupii”?

Nazwa słupskiego klubu jest rzeczownikiem rodzaju żeńskiego o temacie zakończonym spółgłoską wargową miękką (p’). Rzeczowniki tego typu mają w dopełniaczu liczby pojedynczej ortograficzne zakończenie -ii lub -i. Po literach oznaczających spółgłoski wargowe, czyli p, b, f, w, m, bez względu na wymowę w wyrazach rodzimych i przyswojonych piszemy -i, np. głębi, hrabi, murgrabi, skrobi, ziemi, natomiast w wyrazach obcych -ii, np. Kolumbii, filozofii, mafii, hagiografii.
Nazwa słupskiego klubu pochodzi od nazwy rzeki Słupia, jest to więc nazwa rodzima. Zatem formę dopełniacza liczby pojedynczej nazwy słupskiego klubu Słupia należy zapisywać z jednym i: (czego?) Słupi.

Jacek Zieliński

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy zapisywać tytuł tygodnika GWIAZDY MÓWIĄ?

Reguła dotycząca pisowni tytułów gazet i czasopism nakazuje pisanie wielką literą wszystkich członów nazwy (z wyjątkiem spójników i przyimków), jeżeli tytuł się odmienia. Kiedy całość pozostaje nieodmienna, pierwszy człon nazwy zapisujemy literą wielką, kolejne zaś literą małą. Piszemy zatem Gazeta Wyborcza, Pani Domu, ale Na żywo, Żyjmy dłużej, a także Gwiazdy mówią.

Maciej Swerpel

 

Od 8 grudnia 2008 r. poprawna postać ortograficzna tego tytułu to „Gwiazdy Mówią?”.
Tego dnia decyzją Rady Języka Polskiego przestała obowiązywać w polskiej ortografii zasada uzależniająca użycie dużych liter w tytułach czasopism od odmienności bądź nieodmienności tych nazw, tzn. pisownia tytułów odmiennych i nieodmiennych została ujednolicona. Po tej zmianie również w tych tytułach czasopism, które się nie odmieniają, wielką literą piszemy wszystkie wyrazy wchodzące w ich skład, ale z wyjątkiem przyimków i spójników występujących wewnątrz tych nazw. A zatem w tytule „Gwiazdy Mówią” oba wyrazy piszemy od dużych liter.

ERC

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy „Halloween” piszemy wielką, czy małą literą?

Wyraz Halloween piszemy w języku polskim dużą literą. Słowo to wywodzi się z języka angielskiego i jest nazwą święta obchodzonego 31 października w Stanach Zjednoczonych i w północnej Europie. Określenie Halloween to skrót od pełnej nazwy tego święta: All Hallows’ Eve. Poprawnie rzeczownik Halloween jest zapisywany wielką literą, ponieważ jest to nazwa święta, a w języku polskim nazwy świąt zapisujemy dużą literą, np. Wielkanoc, Zielone Świątki, Dzień Matki.
Nazwy świąt są zapisywane dużą literą również w języku angielskim (np. Walpurgis Night ‘Noc Walpurgi’ oraz właśnie All Hallows’ EveHalloween). Ponieważ Halloween jest zapożyczeniem właściwym, zachowana została oryginalna pisownia. Warto dodać, że w Polsce nie upowszechnił się zapis poprawny etymologicznie: Hallowe’en.
Halloween jest bodajże jedyną nazwą święta, którą przyswojono w języku polskim jako tzw. cytat (czyli wyraz, którym użytkownicy języka polskiego posługują się w mowie i piśmie w formie oryginalnej, łącznie z akcentem).

Małgorzata Pliszka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Która forma jest poprawna: „instruktor fitness” czy „instruktor Fitness”, „zajęcia fitness”, „zajęcia fitnessowe” czy „zajęcia z fitness”, „klub fitness” czy „klub fitnessowy”?

Rzeczownik fitness należy zapisywać małą literą, ponieważ nie jest on nazwą własną.
Wyraz ten odmieniamy, ponieważ nie ma problemów z odmienianiem go według reguł polskiej deklinacji męskiej, np. stres – stresu, dres – dresu itd. Dlatego warto polecić formy: instruktor, trener fitnessu, zajęcia z fitnessu (forma pisana bez apostrofu przed końcówką).
Połączenie klub fitness jest kalką angielskiego fitness club, lepiej zatem używać określeń klub fitnessu lub klub fitnessowy.
Polecam też wyrażenie zajęcia fitnessowe, bo przymiotnik ten został utworzony poprawnie.

Kamila Rutkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 5. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Spotkałam dwie formy zapisu: „owoce noni” i „owoce nonii”. Która z nich jest poprawna?

Poprawna jest forma owoce noni, gdyż mianownik tego rzeczownika brzmi noni, a nie nonia (tylko w tym drugim wypadku wyraz ten w dopełniaczu kończyłby się dwiema literami i). Rzeczownik noni jest nieodmienny, tak jak na przykład inna nazwa owocu: rzeczownik kiwi. Piszemy zatem owoce noni – tak jak owoce kiwi.

Maria Krzywda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „wiceprezes”, „viceprezes”, „wice-prezes” czy „vice-prezes”? Czy skrót od tego wyrazu może mieć postać „v-prez.”?

Cząstkę wice‑ (nie vice‑) piszemy zawsze łącznie z następującym po niej rzeczownikiem, na przykład w wyrazach wicekról, wiceprezydent, a zatem i wiceprezes. Jeśli słowo wiceprezes chcemy zapisać w formie skrótu, to skracamy nie człon wice, ale końcową część wyrazu, a zatem poprawnym skrótem tego wyrazu jest wiceprez. (z kropką na końcu).

Kamil Weroniecki

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy zapis „samo-świadomość” jest poprawny?

Zapis ten jest niepoprawny. Zgodnie z normą ortograficzną rzeczownik ten zapisujemy łącznie, czyli poprawna jest forma samoświadomość.
Słownik współczesnego języka polskiego pod redakcją Bogusława Dunaja nie notuje tego wyrazu, jednak podaje dwa znaczenia cząstki samo-. Jest po pierwszy składnik wyrazów złożonych oznaczający działanie bez jakiejkolwiek pomocy lub ukierunkowanie czyjegoś działania na siebie samego.
Wielki słownik ucznia PWN pod redakcją Mirosława Bańki definiuje wyraz samoświadomość jako ‘świadomość własnej osobowości i własnych możliwości’.
Rzeczowniki składające się z dwóch członów połączonych formantem -o- mają pisownię bez łącznika. Zasada ta dotyczy wszystkich rzeczowników bez względu na to, jaką częścią mowy są wchodzące w ich skład człony oraz w jakim stosunku znaczeniowym pozostają one wobec siebie.
Razem więc zapisujemy również wyrazy samooskarżenie, samopomoc, samozapłon czy też samokrytyka.

Grzegorz Kolesiński

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak powinno się zapisywać wyrażenie OFICER WOJSKA POLSKIEGO?

Rzeczownik OFICER należy do nazw godności. Wielki słownik ortograficzny PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego podaje, że nazwy takie zapisujemy małą literą.
Zapis wyrażenia WOJSKO POLSKIE jest nieco bardziej skomplikowany. Jeśli odnosi się ono do zorganizowanej i uzbrojonej nazwy ludzi gotowych do obrony kraju, oddziału żołnierzy czy obowiązkowej służby wojskowej obywateli, to należy je pisać małymi literami (wojsko polskie). Jeśli używamy go w znaczeniu ogólnej nazwy sił militarnych, które stanowią formacje zbrojne państwa polskiego, wtedy stosujemy wielkie litery (Wojsko Polskie).
Oficer jest stopniem w hierarchii w polskich siłach zbrojnych, czyli w Wojsku Polskim. Prawidłowy zapis wyrażenia będzie miał zatem następującą postać: oficer Wojska Polskiego.

Anna Ceszke

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „videokonferencja”, „video-konferencja” czy „wideokonferencja”? Czy cząstka „video” została już spolszczona?

Na rynku telefonii komórkowej pojawia się coraz więcej usług. Jedną z najbardziej spektakularnych jest ta, która daje możliwość przekazu obrazu do odbiorcy w czasie rzeczywistym. Czy jej nazwę zapiszemy jako videokonferencja, video-konferencja czy wideokonferencja? Czy cząstka video została już spolszczona?

Słownik ortograficzny PWN nakazuje, by cząstkę wideo pisać łącznie z następującym po niej wyrazem, i zaleca, aby pisać ją przez w. Poprawny jest zatem zapis: wideokonferencja, ale nie jest też niepoprawny zapis videokonferencja.
Zapis łączny wynika z faktu, że jest to pierwszy człon wyrazów złożonych (wskazujący na ich związek znaczeniowy z wizją lub techniką wideo), a złożenia tego typu piszemy w polszczyźnie łącznie, por. też kursokonferencja, telekonferencja.
Zapis przez w, nie przez v, motywowany jest natomiast znacznym już stopniem przyswojenia wyrazu wideo, czego dowodem jest m.in. właśnie tworzenie z jego udziałem licznych złożeń. Uniwersalny słownik języka polskiego PWN obok form takich jak: wideogramofon, wideokaseta, wideomagnetofon, wideopiractwo podaje również formy oboczne: wideopornografia albo videopornografia, wideotelefon albo videotelefon, wideorejestracja albo videorejestracja, a także wideoklip, ale videoclip. Oboczna forma z v została zatem podana tylko dla złożeń z drugim komponentem silnie odczuwanym jako wyraz zapożyczony. Reasumując, należy stwierdzić, że słowo wideo zostało już spolszczone i w takiej postaci należy je stosować, zwłaszcza przy zapisywaniu złożeń, których jest komponentem.

Kamil Weroniecki

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak powinno się pisać: „dostałam SMS’a” czy „dostałam esemesa”?

Jak podaje Uniwersalny słownik języka polskiego PWN pod redakcją Stanisława Dubisza, skrót oznaczający krótką wiadomość tekstową można zapisać dwojako: esemes lub SMS. Obie formy są równie poprawne i wybór między nimi zależy od osobistych preferencji.
W wypadku wybrania pierwszego zapisu końcówki przypadków zależnych dołączamy bezpośrednio do tematu wyrazu, poprawny jest zatem zapis esemesa. Jeśli wybierzemy drugie rozwiązanie, końcówki przyłączamy do tematu nie za pomocą apostrofu, lecz poprzez zastosowanie dywizu, a więc poprawny jest zapis SMS-a.
Osobną kwestią jest sprawa samej odmiany. W języku polskim nieożywione rzeczowniki rodzaju męskiego, a do takich należy SMS, mają na ogół w bierniku postać równą mianownikowi. Zatem w polszczyźnie starannej należy używać form dostałam SMS lub dostałam esemes. Konstrukcje dostałam SMS-a lub dostałam esemesa mogą natomiast być stosowane w polszczyźnie potocznej.

Dorota Rybak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy zapisywać wyrażenia POWIAT ZIEMSKI KARTUSKI, POWIAT GRODZKI GDAŃSKI: małymi czy dużymi literami?

Powyższe wyrażenia piszemy małą literą, ponieważ są to nazwy okręgów administracyjnych, a w świetle polskich przepisów ortograficznych nazwy okręgów administracyjnych współczesnych i historycznych, wyodrębnionych w strukturach kościelnych i państwowych, piszemy małą literą, np. województwo mazowieckie, gmina warszawska, powiat przemyski, ziemia dobrzyńska, ziemia łęczycka, marchia brandenburska, archidiecezja gnieźnieńska, diecezja poznańska.
Ściślej: jeżeli nazwa jednostki administracyjnej ma charakter przymiotnikowy, to małą literą pisze się oba człony, np. okręg wielkopolski, województwo olsztyńskie, powiat kaliski, powiat nowotomyski, natomiast w połączeniach typu miasto Ełk czy gmina Morąg małą literą piszemy nazwy identyfikujące, tzn. wyrazy miasto, gmina, powiat lub województwo.
Ponieważ w podanych wyrażeniach określenia wyrazu powiat są przymiotnikami, piszemy: powiat ziemski kartuskipowiat grodzki gdański.

Aleksandra Węgrzyn

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaką literą należy pisać nazwę mieszkańców Wrzeszcza: „Wrzeszczanie” czy „wrzeszczanie”?

Poprawną formą nazwy mieszkańca dzielnicy Gdańska noszącej nazwę Wrzeszcz jest wrzeszczanin (w liczbie mnogiej wrzeszczanie). Jak bowiem podaje Słownik poprawnej polszczyzny PWN z 2004 roku, małą literą należy pisać nazwy mieszkańców miast, wsi, osad, osiedli i dzielnic miejskich, np.: łodzianin (od Łódź), maciejowiczanin (od Maciejowice), oksywiak (od Oksywie), mokotowianin (od Mokotów), natomiast wielką literą piszemy nazwy mieszkańców planet, kontynentów, krajów, krain historycznych, prowincji i dzielnic kraju, np. Marsjanin (od Mars), Australijczyk (od Australia), Bułgar (od Bułgaria), Alzatczyk (od Alzacja), Bawar (od Bawaria), Ślązak (od Śląsk).

Aleksandra Warecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak poprawnie zapisać często używany w mediach wyraz „specustawa”: łącznie czy jako „spec-ustawa”?

Wielki słownik ortograficzny pod redakcją Edwarda Polańskiego podaje jako jedyną poprawną formę specustawa, podobnie jak speckomisjaspecgrupa.
Jest to potoczna nazwa ustawy specjalnej. Wyraz specustawa jest zatem wyrazem złożonym, pochodzącym od przymiotnika specjalny i od rzeczownika ustawa, przy czym rzeczownik ustawa wszedł do tego derywatu w całości, natomiast przymiotnik specjalny został ucięty (skrócony) o element ‑jalny.
Złożeń tego typu we współczesnej polszczyźnie lawinowo przybywa, szczególnie dużo jest złożeń z pierwszym członem bio- od bio<logiczny> (np. biokomponent), eko‑ od eko<logiczny> (np. ekotorba), euro‑ od euro<pejski> (np. eurodeputowany), tele‑ od tele<wizyjny> (np. Telekamery) lub tele- od tele<foniczny> (np. telepizza). Większość takich uciętych członów złożeń funkcjonuje w polszczyźnie pod wpływem języka angielskiego, ale rzeczowniki złożone rozpoczynające się od spec‑ (jako nieliczne) zawdzięczają swe powstanie językowi rosyjskiemu.
Jednak, niezależnie od pochodzenia, wyrazy tego typu pisze się w języku polskim łącznie.

Dorota Spychalska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Proszę o wymienienie sytuacji, w których przymiotnik „pomorski” należy zapisywać dużą literą.

Zgodnie z zasadami dotyczącymi użycia wielkiej litery, zamieszczonymi w Nowym słowniku ortograficznym PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego (Warszawa 2000), przymiotnik pomorski zapisujemy dużą literą, gdy:

  • pełni funkcję nazwiska, np. Jerzy Pomorski;
  • jest on jednym z wyrazów wchodzących w skład nazwy czasopisma, np. Pomorski Kurier Nieruchomości, Gazeta Pomorska;
  • wchodzi w skład nazwy własnej, np. Kamień Pomorski, Kalisz Pomorski;
  • wchodzi w skład nazw indywidualnych (jednostkowych) urzędów, władz, instytucji, szkół, organizacji, towarzystw, np. Pomorski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia, Pomorski Związek Piłki Nożnej, Pomorski Urząd Wojewódzki w Gdańsku, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Akademia Pomorska, Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa, Pomorska Spółka Gazownictwa.

Natomiast małą literą zapisujemy przymiotnik pomorski, gdy stanowi część nazwy okręgu administracyjnego (współczesnego lub historycznego), np. województwo pomorskie (też województwo zachodniopomorskiewojewództwo kujawsko-pomorskie).
Oprócz przymiotnika pomorski istnieje też jednak w polszczyźnie rzeczownik Pomorskie ‘region pomorski’. Jest to nazwa własna, zapisujemy ją więc dużą literą. Rzeczownik ten poznajemy w tekstach po tym, że nie towarzyszy mu – jak przymiotnikowi – określający go rzeczownik, pozostający z nim w związku zgody, np. w Pomorskiem, ale: w województwie pomorskim; mieszkańcy Pomorskiego, ale: mieszkańcy województwa lubelskiego i pomorskiego.

Katarzyna Kolasa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: czwartek, 17. Grudzień 2020 - 17:23; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „woda wysokozmineralizowana” czy też „woda wysoko zmineralizowana”?

Formą poprawną ortograficznie jest woda wysoko zmineralizowana, gdyż w wyrażeniach, których pierwszy człon jest przysłówkiem, a drugi imiesłowem odmiennym, obowiązuje zasada pisowni rozłącznej. Wyżej wymienioną konstrukcję zapisujemy zatem analogicznie do połączeń: nowo otwarty (butik), wolno stojący (domek), świeżo pomalowana (ławka). Pisownia łączna takich konstrukcji jest dopuszczalna jedynie wówczas, gdy wyrazy powstałe w wyniku połączenia przysłówka i imiesłowu się zleksykalizowały, np. równobrzmiący.
Zapisywanie wszystkich wyrażeń tego typu razem jest błędem bardzo często popełnianym przez użytkowników języka polskiego.
W historii języka polskiego był moment, gdy w stosunku do tych wyrażeń obowiązywała zasada pisowni łącznej. Zatwierdził ją Komitet Ortografii Polskiej Akademii Umiejętności w roku 1936, została jednak zniesiona w roku 1956.

Michalina Miotk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak powinno się poprawnie zapisywać wyraz „niby/klaso/pracownia” (chodzi o pisownię łączną, rozdzielną lub z łącznikiem w zaznaczonych miejscach)?

Wyraz złożony klasopracownia ‘sala lekcyjna przygotowana do uczenia określonego przedmiotu’ zapisujemy łącznie, bez łącznika (por. Wielki słownik ortograficzny PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego z 2006 r., Aneks I), natomiast łącznik stosuje się w zestawieniu rzeczownikowym klasa-pracownia, w którym odmieniane są oba człony, np. klasy-pracowni, klasą-pracownią (por. Wielki słownik ortograficzny PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego z 2006 r., reguła 187). Jednoczesne użycie cząstki -o- i łącznika – jak w słowie Austro-Węgry – jest uzasadnione tylko wtedy, gdy drugi człon złożenia zaczyna się wielką literą (por. hasło chłoporobotnik, klubokawiarnia i in. w Słowniku wyrazów kłopotliwych Marii Krajewskiej i Mirosława Bańki).
Połączenia wyrazowe z członami niby-, wskazujące na pozory bycia kimś lub czymś innym, np. niby-demokratyczny ‘pozornie demokratyczny’ zapisuje się z łącznikiem (por. Wielki słownik ortograficzny PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego, reguła 188), dlatego poprawną formą zapisu tego wyrazu jest niby-klasopracownia.
Natomiast jeśli niby występuje jako przyimek o funkcji porównawczej, stosuje się pisownię rozłączną, np. pokój niby klasopracownia (por. Wielki słownik ortograficzny PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego, reguła 188, uwaga 2).

Beata Byczkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak wyjaśnić szerzenie się błędnych zapisów typu „super okazja”?

O ile wiem, cząstkę super powinno się z następującym po niej rzeczownikiem pisać łącznie. Dlaczego zatem w różnego rodzaju ulotkach promocyjnych występują niemal bezwyjątkowo formy super okazja, super cena czy super promocja?

Ponieważ super- jest w podanych wyrazach przedrostkiem, jest to niewątpliwie zapis błędny. Wyraz super bywa jednak w języku polskim używany także jako przymiotnik o znaczeniu ‘świetny’, ‘wspaniały’ oraz jako przysłówek o znaczeniu ‘świetnie, wspaniale’. Użytkownicy języka polskiego na ogół nie odróżniają tych różnych funkcji jednej formy i popełniają liczne błędy.
Wyraz super może być używany dwojako, albo jako przysłówek, np. zrobić coś super, ona wygląda super (por. zrobić coś świetnie, ona wygląda wspaniale), albo jako przymiotnik, np. ta sukienka jest super, kolacja była super (por. ta sukienka jest wspaniała, kolacja była świetna). Zarówno przymiotnik, jak i przysłówek super piszemy osobno z innymi wyrazami.
Ponadto cząstka super może być łączona z rzeczownikiem, przymiotnikiem czy przysłówkiem dla utworzenia nowego wyrazu, np. superagent, superlekki, superszybko. Taką całość piszemy łącznie, ponieważ super‑ pełni w tym nowym wyrazie funkcję przedrostka, tak jak w rzeczownikach supermarket czy superman, których łączna pisownia nie budzi na ogół wątpliwości.
Błędna pisownia rozłączna wyrazów podanych w pytaniu jest zatem konsekwencją uzyskania w polszczyźnie przez cząstkę super – ale tylko w niektórych użyciach – statusu samodzielnego wyrazu.

Kamila Cajmer

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „prawno – ustrojowy” czy „prawnoustrojowy”?

Poprawny jest zapis prawnoustrojowy. Przymiotnik prawnoustrojowy ‘odnoszący się do ustroju prawnego’ pochodzi od wyrażenia ustrój prawny. W wyrażeniu ustrój prawny przymiotnik prawny jest określeniem rzeczownika ustrój, wyrazy te połączone są więc związkiem podrzędnym, zaś zasady pisowni polskiej nakazują w stosunku do przymiotników złożonych pochodzących od wyrazów nierównorzędnych pisownię łączną.
Pisownię z łącznikiem, czyli prawno-ustrojowy (nie z myślnikiem, jak zapisano w treści pytania), należałoby stosować wówczas, gdyby przymiotnik ten pochodził od wyrazów pozostających w związku współrzędnym, czyli gdyby znaczył ‘związany z prawem i ustrojem’. Przymiotnik ten w tym znaczeniu jednak nie występuje.

Anita Bonisławska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

„Ziemniak” rośnie „w ziemi”, dlaczego zatem jest w nim ta utrudniająca ortografię litera „n”?

Słowo ziemniak pochodzi nie od rzeczownika ziemia, lecz od przymiotnika ziemny, co wyjaśnia jego pisownię. Rzeczownik ziemniak (podobnie jak synonimiczny kartofel) znany jest od XVIII wieku – został zapożyczony z języka niemieckiego. O ile jednak kartofel to zapożyczenie właściwe (z niem. Kartoffel), o tyle ziemniak jest zapożyczeniem jedynie strukturalnym, czyli kalką wyrazową, tłumaczeniem niemieckiego złożenia Erdapfel (‘kartofel’, dosłownie: ‘ziemne jabłko’).
Por. W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005, hasła: kartofel, ziemniak.

Joanna Ginter

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy partykułę „nie” z przymiotnikami zawsze piszemy łącznie?

Jak podaje Wielki słownik ortograficzny pod redakcją Edwarda Polańskiego (PWN, Warszawa 2006), istnieje kilka sytuacji, w których partykułę nie piszemy oddzielnie z przymiotnikami i imiesłowami przymiotnikowymi. Dzieje się tak przede wszystkim wówczas, gdy chodzi o wyraźne przeciwstawienie sobie dwóch cech, np. nie muzułmański, a chrześcijański, nie mądry, ale przemądrzały.
Rozdzielny zapis stosujemy także w wypadku stopnia wyższego i najwyższego przymiotników: nie najpiękniejszy, nie wyższy. Tutaj jednak napotykamy wyjątek: partykułę nie zapisujemy łącznie z tymi przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym, które w połączeniu z tą partykułą nie dają prostego zaprzeczenia przymiotników bez partykuły, lecz mają w danym kontekście inne znaczenie, np. coraz niebezpieczniejsza sytuacja.

Dorota Rybak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „super ekstra laska”, „superekstra laska”, „super ekstralaska” czy „superekstralaska”?

Ekstra- to w języku polskim przedrostek o znaczeniu ‘bardzo, nadzwyczaj’, dodawany do przymiotników i rzeczowników, wskazujący na duże natężenie cechy lub procesu. Jest to przedrostek pochodzenia obcego, który – jak wszystkie występujące w polszczyźnie przedrostki (z wyjątkiem quasi‑niby-) – piszemy zawsze łącznie z poprzedzającymi go wyrazami pospolitymi. Z rzeczownikami będącymi nazwami własnymi – pisanymi wielką literą – przedrostek ten łączymy za pomocą łącznika np. ekstra-Nokia. Wyraz ten może występować także samodzielnie jako przysłówek, np. Ten samochód wygląda ekstra, przymiotnik, np. Zabawa będzie ekstra, albo wykrzyknik, np. Ekstra! Pojedziemy na wczasy. Należy jednak uważać, by go nie nadużywać, bo jest to wyraz bardzo modny, ale jego użycie dopuszczalne jest tylko w języku potocznym. Jednak w rzeczowniku ekstralaska cząstka ekstra‑ występuje w funkcji przedrostka.
Super- to również przedrostek o znaczeniu ‘nader, bardzo, w najwyższym stopniu’, dodawany do rzeczowników i przymiotników, oznaczający najwyższe natężenie cechy, punkt szczytowy procesu, o którym informuje druga część wyrazu. Jest to przedrostek pochodzenia obcego, który – podobnie jak ekstra- – piszemy łącznie z wyrazami pospolitymi. Z rzeczownikami będącymi nazwami własnymi – pisanymi wielką literą – przedrostek łączymy za pomocą łącznika np. super-Polak. Wyraz ten może występować także samodzielnie jako przysłówek, np. Ten samochód wygląda super, przymiotnik, np. Zabawa będzie super, albo wykrzyknik, np. Super! Pojedziemy na wczasy. Jednak w rzeczowniku superlaska cząstka super‑ występuje w funkcji przedrostka.
Jeżeli chodzi o połączenie w jednym wyrazie dwóch przedrostków, to ich pisownia jest w języku polskim zawsze łączna, np. poprzycinanie, pozapominanie. Prawidłowym zapisem jest zatem zapis superekstralaska.

Magdalena Urban

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Która forma zapisu jest poprawna: „próbówko‑strzykawka” czy „próbówkostrzykawka”?

Poprawna jest forma próbówkostrzykawka albo probówkostrzykawka.
Złożenia (wyrazy zawierające wrostek łączący -o-, -i- lub -y-) będące rzeczownikami piszemy w języku polskim zawsze łącznie: domokrążca, męczydusza, chłoporobotnik, kursokonferencja, próbówkostrzykawka.

Małgorzata Chmiel

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy zapisać zaprzeczony przymiotnik „archiwalny”: „niearchiwalny” czy „nie archiwalny”?

Wyraz archiwalny oznacza: 1) dotyczący archiwum, np. materiał archiwalny – znajdujący się w archiwum, 2) mający wartość dokumentu historycznego, np. archiwalny odcinek kroniki filmowej – dawny, stary odcinek kroniki filmowej.
Pisownia łączna lub rozdzielna opiera się na zasadzie konwencjonalnej. Zasadniczo partykułę nie z przymiotnikami piszemy łącznie. Od tej zasady istnieje kilka uzasadnionych odstępstw, mianowicie nie piszemy rozdzielnie przed przymiotnikami:

  • występującymi w stopniu wyższym i najwyższym – ta zasada nie dotyczy przymiotnika archiwalny, gdyż nie podlega stopniowaniu;
  • jeśli partykuła nie jest nie tylko zaprzeczeniem, ale wprowadza także przeciwstawienie, np. To są materiały nie archiwalne, ale najnowsze;
  • jeśli partykuła nie rozdziela dwie takie same formy wyrazowe i tworzy wyrażenia uogólniające lub wyrażające niepewność co do opisywanego obiektu, np. Materiał archiwalny nie archiwalny, ale zawiera potrzebne nam treści;
  • jeśli partykuła nie służy do konfrontacji dwóch stanów i jednocześnie jeden z nich eksponuje, np. To są stare materiały, ale nie archiwalne;
  • jeśli partykuła nie występuje po partykułach bynajmniejwcale i służy do podkreślenia prawdziwości sądu, aby zapobiec możliwym podejrzeniom, że mogło być inaczej, niż się mówi, np. To są materiały bynajmniej/wcale nie archiwalne (ktoś może przypuszczać, że są archiwalne);
  • jeśli partykuła nie występuje w zdaniach warunkowych po wyrażeniu gdyby nie, np. Gdyby nie archiwalne materiały, nigdy nie dotarlibyśmy do prawdy.

Małgorzata Chmiel

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Które wersje ortograficzne są poprawne: „turbo solarium”, „turbo-solarium” czy „turbosolarium” oraz „solarium turbo” czy „solarium-turbo”?

Według Uniwersalnego słownika języka polskiego pod redakcją Stanisława Dubisza turbo- (od łacińskiego rzeczownika turbo ‘wir, obrót’) to „pierwszy człon wyrazów złożonych (rzeczowników i przymiotników) wskazujący na ich związek znaczeniowy z ruchem wirowym lub z turbiną, mechanizmem wirnikowym, np. turbodoładowanie, turbosprężarka, turboodrzutowy”. W różnych słownikach języka polskiego hasłami są rzeczowniki: turboagregat, turbodiesel, turbodmuchawa, turbodoładowanie, turbogenerator, turbokompresor, turboładowarka, turbopompa, turboprądnica, turbosprężarka, turbośmigłowiecturbozespół. Wszystkie te rzeczowniki piszemy – jak widać – łącznie, są to bowiem złożenia, a złożenia zapisujemy w języku polskim właśnie łącznie, np. elektromechanik, fizykochemia, rentgenoterapia, biotechnologia. Dlatego poprawną formą zapis tego słowa turbosolarium.
Natomiast w połączeniu solarium turbo występuje przymiotnik turbo, mający we współczesnej polszczyźnie – jak podaje internetowy słownik języka polskiego PWN – dwa znaczenia: 1) ‘o silniku, samochodzie, urządzeniu: wyposażony w turbosprężarkę’ i 2) (potoczne) ‘mający zwielokrotnioną moc’ (w konstrukcji solarium turbo chodzi oczywiście o to drugie znaczenie). Piszemy go oddzielnie z poprzedzającym go rzeczownikiem, por. też samochód z silnikiem turbo, piece turbo.
A zatem: poprawne zapisy to: turbosolarium, ale solarium turbo.

Natalia Naumiuk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaką literą należy zapisywać nazwy sakramentów: wielką czy małą?

Reguła dotycząca pisowni nazw sakramentów dopuszcza stosowanie liter wielkich, a także małych. Ze względów osobistych, uczuciowych możemy użyć litery wielkiej, pisząc: Pokuta, Pierwsza Komunia Święta. Zazwyczaj jednak nazwy sakramentów zapisujemy literą małą: chrzest, komunia, pokuta.

Maciej Swerpel

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 3. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna pisownia nazw gdańskich parków: PARK AKADEMICKI, PARK ORUŃSKI, PARK BRZEŹNIEŃSKI IM. JANA JERZEGO HAFFNERA i PARK OLIWSKI IM. ADAMA MICKIEWICZA?

Poprawne zapisy tych wyrażeń to park Akademicki, park Oruński, park Brzeźnieński im. Jana Jerzego Haffnera (lub park Brzeźnieński imienia Jana Jerzego Haffnera) i park Oliwski im. Adama Mickiewicza (lub park Oliwski imienia Adama Mickiewicza). Nazwy własne parków należą do nazw obiektów miejskich (podobnie jak nazwy ulic, alei, placów, mostów, cmentarzy, kościołów, pałaców i innych budowli miejskich), a w nazwach tego typu pierwszy wyraz – jeśli jest to wyraz typu ulica, aleja, plac, most, cmentarz, kościół itp. – piszemy małą literą. Natomiast wyraz imienia w nazwach tych parków – podobnie jak w nazwach szkół, muzeów i innych instytucji – nie jest wyrazem samodzielnym (pełni funkcję przyimka), a takie wyrazy w wielowyrazowych nazwach własnych wszystkich typów zapisujemy od małej litery (podobnie jak wyrażenia pod wezwaniem, do spraw, na rzecz itp.), niezależnie od tego, czy piszemy je w całości (np. park Brzeźnieński imienia Jana Jerzego Haffnera), czy w skrócie (np. park Brzeźnieński im. Jana Jerzego Haffnera). Oczywiście, jeśli wyraz imienia występuje w nazwie własnej jako wyraz samodzielny, piszemy go dużą literą, np. kościół pw. Imienia Najświętszej Maryi Panny.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy poprawny jest zapis „Uniwersytet K. Wielkiego” (chodzi o skrót od imienia „Kazimierz”)?

Używając nazw własnych w tekstach oficjalnych, należy podawać je w pełnym brzmieniu. Możemy się tu posłużyć przykładami nazw ulic, pomników, placów czy rynków, motywowanych nazwiskami znanych postaci; w tekstach oficjalnych zapisujemy w takiej sytuacji imię i nazwisko lub tylko nazwisko wraz z poprzedzającą tytulaturą, np. ulica Adama Mickiewicza, ulica Biskupa Dominika, natomiast w opisie skróconym, który umieszczony bywa często na tablicach informacyjnych i w dowodach tożsamości, dopuszczalne jest podawanie zamiast pełnych imion tylko ich pierwszych liter, np. ul. A. Mickiewicza. W nazwach umieszczonych na pismach oficjalnych lub w miejscach publicznych lepiej rezygnować ze skrótów przed nazwiskiem i podawać je w pełnej formie, bo to bardziej elegancka forma zapisu.
W przykładzie podanym w powyższym pytaniu pojawia się jednak dodatkowy problem. Wyrażenie Kazimierz Wielki jest połączeniem nie imienia i nazwiska, lecz imienia i przydomku króla Polski. W połączeniach tego typu nie stosuje się skrótów od imion, skracanie imienia Kazimierz w połączeniu z przydomkiem Wielki nie jest zatem poprawne nawet w sytuacjach nieoficjalnych. Jedyną poprawna nazwą bydgoskiego uniwersytetu jest zatem wyrażenie Uniwersytet Kazimierza Wielkiego.

Kinga Ferenc

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jakimi literami zapisywać wyrażenie KLASZTOR NORBERTANEK W CZARNOWĄSACH?

Zgodnie z ustaleniami Rady Języka Polskiego z lat 1992–1998 istnieją dwie możliwości poprawnego zapisania tego wyrażenia.
Pierwsza z nich dopuszcza ze względów graficznych zapis całych wyrazów wielkimi literami. Jeśli jest to napis na murze informujący, że właśnie w tym budynku znajduje się KLASZTOR NORBERTANEK W CZARNOWĄSACH, jest to jak najbardziej zapis poprawny. W ten sam sposób zapiszemy to wyrażenie na tablicy informującej, że tenże klasztor znajduje się w odległości np. 100 metrów.
Zazwyczaj jednak o wyborze małej lub wielkiej litery decyduje kryterium znaczeniowe. Wyraz klasztor jest nazwą gatunkową, oznacza on po prostu rodzaj budynku, który pełni określoną funkcję, dlatego zapisujemy go małą literą, a pozostałe wyrazy samodzielne stanowiące składniki tego wyrażenia wielką, podobnie jak w nazwach: klasztor Kamedułów, ulica Jana Pawła II, plac Zbawiciela czy kościół św. Katarzyny. Tak zapiszemy to wyrażenie na przykład w zdaniu: Jutro pojadę do klasztoru Norbertanek w Czarnowąsach.

Marcin Szymański

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Wyraz „dobranoc” piszemy razem, lecz czy w dopełniaczu mamy napisać „dobrejnocy” razem (analogicznie do mianownika), czy osobno – „dobrej nocy”?

Jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod redakcją Andrzeja Markowskiego, pisownia tej formy zależy od jej znaczenia i kontekstu użycia. Wyrażenie dobranoc jako forma pożegnania przed nocą powinno być w dopełniaczu zapisywane oddzielnie, np. Życzyć komuś dobrej nocy, natomiast dopełniacz rzeczownika dobranoc ‘krótki program telewizyjny nadawany wieczorem dla dzieci’ piszemy analogicznie do mianownika, czyli dobranoc, dobranocy, np. Po dobranocy pójdziecie spać.

Justyna Kamińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy w listach zaimek „nasz” w znaczeniu ‘mój i twój’ należy pisać wielką literą?

Zasada grzecznościowa mówi, że w listach wyrazy Twój, Wasz i inne zwroty kierowane do odbiorcy należy pisać dużą literą. Zaimek mój jako odnoszący się do nadawcy piszemy oczywiście małą literą. A co z zaimkiem nasz? Znaczy on przecież tyle co ‘mój i czyjś jeszcze’, ale czasami jest to ‘mój i nie twój’, a czasami ‘mój i twój’. Czy w związku z tą różnicą znaczeń należy w listach różnicować pisownię tego zaimka (np. Na koniec nasza rodzina pozdrawia Waszą rodzinę, wspominając Nasze wspólne ubiegłoroczne wakacje)?

Na zasadę grzecznościowego użycia wielkiej litery w korespondencji można patrzeć jako na zasadę umożliwiającą ukazanie opozycji między własną osobą, o której mówi się ze skromnością, wykorzystując małą literę, a pozostałymi osobami, o których mówi się z szacunkiem, używając wielkiej litery. Zapis Nasz w znaczeniu ‘mój i Twój’, motywowany wyrażaniem szacunku dla odbiorcy, oznaczałby jednocześnie rezygnację nadawcy z bycia skromnym. Z tego względu za właściwy należy uznać zapis nasz (oraz my) wyłącznie małą literą, niezależnie od odniesienia.

Sylwia Rzedzicka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Które wersje ortograficzne są poprawne: „mini kotlecik”, „mini-kotlecik” czy „minikotlecik” oraz „kotlecik mini” czy „kotlecik-mini”?

Wejście do polszczyzny obcych z pochodzenia cząstek typu anty-, eks-, mini- czy super- odgrywa istotną rolę we wzbogacaniu naszego języka. Trudno już sobie wyobrazić nasze porozumiewanie się bez takich wyrazów, jak antytalent, minispódniczka czy supermocarstwo.
Cząstka mini- należy we współczesnej polszczyźnie do szczególnie produktywnych. W naszych czasach już nie wystarczy powiedzieć na coś, że jest krótkie czy niewielkie – teraz mówi się mini-. Małe gastronomie muszą koniecznie mieć na początku swej nazwy dodatek Mini. Nawet takie słowa, jak słowniczek, w których już przyrostek ‑ek świadczy o niewielkich rozmiarach desygnatu, opatrywane bywają dodatkowo cząstką mini- (i powstaje minisłowniczek). Ta słowotwórcza przesada dotyczy również rzeczownika minikotlecik.
Według Uniwersalnego słownika języka polskiego z 2003 roku pod redakcją Stanisława Dubisza mini- jest to „pierwszy człon wyrazów złożonych wskazujący na małe rozmiary lub małą długość tego, co jest nazywane przez drugi człon, np. minispódniczka, minikabaret, minireportaż”. Należy pamiętać, że w języku polskim wszystkie tego typu cząstki – rodzime i obce – pisze się łącznie z wyrazami pospolitymi. Poprawny jest zatem tylko zapis minikotlecik.
Jednak reguła ta w odniesieniu do cząstek zapożyczonych jest słabo przestrzegana. Nawet w wielu słownikach czy katalogach możemy znaleźć słowa z cząstką mini- pisane jako dwa wyrazy, na przykład Mini Słownik (na karcie tytułowej), lub z łącznikiem, na przykład mini-słownik. Choć taką pisownię spotykamy często, jest ona niepoprawna.
Regułę łącznej pisowni cząstki mini należy stosować w sytuacji, gdy człon mini znajduje się przed określanym rzeczownikiem. Natomiast gdy znajduje się on po rzeczowniku, zyskuje status samodzielnego wyrazu (przymiotnika), toteż piszemy go oddzielnie, czyli poprawny jest tylko zapis kotlecik mini.

Natalia Naumiuk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Słowo „chuligan” zapisujemy w języku polskim przez „ch”, a w języku angielskim przez samo „h” („hooligan”). Dlaczego w tym zapożyczeniu doszło do zmiany ortograficznej?

Słowo chuligan rzeczywiście pochodzi z języka angielskiego. Jest prawdopodobnie eponimem, a więc wyrazem utworzonym od nazwy własnej. Hooligan to pierwotnie nazwisko: według Słownika wyrazów obcych PWN – opryszka londyńskiego, a według The Oxford English Dictionary – rodziny irlandzkich awanturników, pojawiające się w piosence kabaretowej z końca XIX wieku. Do polszczyzny słowo to weszło jednak nie bezpośrednio z języka angielskiego, ale za pośrednictwem rosyjskim.
Należy zauważyć, że w języku rosyjskim, inaczej niż w polskim, nie ma pary spółgłosek: ch bezdźwięczne – h dźwięczne; występuje w nim tylko bezdźwięczna głoska х, odpowiednik naszego ch. Hooligan został więc zapożyczony przez język rosyjski (wraz ze znaczeniem i wymową) i transkrybowany na grażdankę (хулиган). W języku polskim z kolei dokonano transkrypcji z grażdanki na alfabet łaciński, a znak х odczytano jako ch­.

Joanna Ginter

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna pisownia nazwy PARK KULTURY I ROZRYWKI „GRODZISKO”?

W wyrażeniu Park Kultury i Rozrywki „Grodzisko” wyraz park nie występuje w swoim podstawowym znaczeniu ‘miejsce z alejkami i drzewami itp.’, lecz w znaczeniu (przenośnym) ‘miejsce, w którym można skorzystać z różnych form rozrywki’, należy zatem w stosunku do tego wyrażenia zastosować te same przepisy, które decydują o pisowni nazwy Pałac Kultury i Nauki, a więc wszystkie wyrazy wchodzące w skład takiej nazwy własnej, z wyjątkiem spójnika i, powinny być pisane od dużej litery.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Szyldy punktów gastronomicznych z tureckim jedzeniem ukazują dwojaką pisownię: „kebab” i „kebap”. Która z form jest poprawna?

Wielki słownik wyrazów obcych i trudnych pod redakcją Andrzeja Markowskiego i Radosława Pawelca wskazuje jako jedyną poprawną formę tego wyrazu kebab. Wątpliwości co do jej pisowni wynikają z tureckiej etymologii, według której wyraz ten brzmi *kebap, a także z jego wymowy w języku polskim i z oddającego tę wymowę zapisu fonetycznego [kebap]. jednak odmiana tego wyrazu, którą podaje m.in. Wielki słownik wyrazów obcych PWN, utwierdza słuszność zapisu b na końcu: dopełniacz liczby pojedynczej: kebabu (nie *kebaba), biernik liczby pojedynczej: kebab (nie *kebaba); mianownik liczby mnogiej: kebaby. Formy *kebap, *kebapu, *kebapy są zatem w języku polskim niepoprawne.

Maciej Olszewski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaki jest poprawny zapis nazwy ulicy: „3 Maja”, „3 maja” czy „3-go Maja”, „3-go maja”. A jak należy zapisywać nazwę ULICA KONSTYTUCJI 3 MAJA lub 3-GO MAJA?

Forma trzeci, trzeciego jest formą liczebnika porządkowego od liczebnika głównego trzy. Zasady odmiany liczebników porządkowych są w języku polskim takie same jak przymiotników (z jednym wyjątkiem: formy męskoosobowe mogą przyjmować tylko wyrazy pierwsi, drudzy, trzeciczwarci).
W związku z tym, że nie mamy w polszczyźnie żadnych problemów z odmianą tych liczebników, reguła ortograficzna obowiązująca od 1936 r. mówi, że niepoprawne jest dopisywanie końcówek fleksyjnych po cyfrach rzymskich i arabskich oznaczających takie liczebniki. Zatem nie dodaje się końcówki przypadka lub końcowej części wyrazu do liczebnika pisanego cyfrą. Jan Miodek w Słowniku Ojczyzny Polszczyzny stwierdza wyraźnie, że formy typu 3-go maja są niepoprawne i określa je jako cyfrowo-literowe hybrydy (łac. hybrida ‘mieszaniec’).
Zgodnie z zasadą, że w nazwach ulic piszemy wielką literą wszystkie wchodzące w ich skład wszystkie wyrazy samodzielne (z wyjątkiem samego wyrazu ulica), poprawny zapis podanych nazw ulic jest następujący: ulica 3 Maja (lub w skrócie ul. 3 Maja) i ulica Konstytucji 3 Maja (lub w skrócie ul. 3 Konstytucji Maja).

Kinga Ferenc

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy zapis „eks-ekskomunikowany” (w odniesieniu do lefebrysty) jest poprawny?

Według Uniwersalnego słownika poprawnej polszczyzny pod redakcją Stanisława Dubisza przyrostek eks- ma dwa znaczenia – oznacza ‘były, dawny, dymisjonowany’ (jak w wyrazach eksdyrektor, eksminister) bądź ‘wyłączenie, wykluczenie z czegoś, np. ze wspólnoty’ (jak w wyrazach eksmatrykulacja, ekskomunika). Do niedawna dla odróżnienia tych dwu znaczeń w wypadku ‘byłego, dawnego’ obowiązywała w polskiej ortografii pisownia z łącznikiem (np. eks-żona), obecnie jednak również w tym znaczeniu wprowadzono pisownię łączną z następującym po przyrostku wyrazem.
W wypadku wyrazu eks-ekskomunikowany mamy do czynienia z dwoma przyrostkami eks-, z których każdy posiada inne znaczenie. Sam wyraz ekskomunikowany oznacza ‘wyłączony z uczestnictwa w życiu Kościoła’, a przez dodanie tego samego przyrostka, jednak w funkcji oznaczającej ‘były, dawny’, uzyskujemy znaczenie ‘niegdyś wyłączony z uczestnictwa w życiu Kościoła’.
Obecnie obowiązujące zasady ortografii zalecają łączną pisownię w obu wypadkach wykorzystania przyrostka eks- (pisownia z łącznikiem – np. eks-mąż, eks-dyrektorka – wychodzi z użycia); w tym konkretnym przypadku jednak zapis z łącznikiem między pierwszym a drugim eks-, choć nieco przestarzały, wydaje się być dozwolony – dla odróżnienia znaczenia prefiksów i ułatwienia zrozumienia sensu słowa.

Łukasz Jaroń

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisywać zaimek „swój” w znaczeniu ‘twój’ (np. „Pozdrów swoich rodziców” czy „Pozdrów Swoich rodziców”)?

Zaimek swój w listach bądź różnych pismach niezależnie od odniesienia zapisuje się małą literą. W przytoczonym jako przykład zdaniu możliwe jest natomiast grzecznościowe użycie wielkiej litery przy rzeczowniku odnoszącym się do osób trzecich, zwłaszcza bliskich odbiorcy (adresatowi listu): Pozdrów swoich Rodziców.

Sylwia Rzedzicka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „mini spa”, „mini-spa”, „minispa”, „mini SPA”, „mini-SPA” czy „miniSPA”? Chodzi o wyraz pospolity, nie o nazwę własną.

Wyraz spa w polszczyźnie jest bardzo często wykorzystywany m.in. przez firmy kosmetyczne i turystyczne. Odnotowuje go np. Wielki słownik wyrazów obcych PWN pod redakcją Mirosława Bańki, podając następujące definicje: 1) ‘zabiegi pielęgnacyjne mające na celu nawilżenie i odżywienie skóry; także kosmetyki zawierające wodę mineralną służące do takich zabiegów’; 2) ‘ośrodek oferujący takie zabiegi’; 3)’wanna z hydromasażem’. Hasło zapisane jest w tym słowniku małymi literami (spa), ponieważ uznane zostało za wyraz pospolity. Pisownia taka związana jest z pochodzeniem tego słowa w polszczyźnie, o którym pisała m.in. Dorota Kopczyńska w artykule pt. „Spa – wanna, zabieg, ośrodek, hotel czy filozofia?” (zob.). Wyraz ten najprawdopodobniej jest zapożyczeniem angielskiego rzeczownika pospolitego spa, oznaczającego m.in. miejscowość kuracyjną, a pochodzącego od nazwy znanego z leczniczych źródeł miasta Spa w Belgii. Współcześnie słowo spa bywa również wiązane z łacińskim wyrażeniem sanitas per aquam ‘zdrowie przez wodę’ (spotyka się też wersje z sanussalus na pierwszym miejscu, co jednak nie zmienia sensu hasła), które nawiązuje do znaczenia tego wyrazu, ale nie ma nic wspólnego z jego pochodzeniem.
Przedrostek mini-, podobnie jak wszystkie przedrostki rodzime i obce, piszemy w polszczyźnie łącznie z wyrazami pospolitymi (por. Wielki słownik ortograficzny PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego, reguła 148). Dlatego poprawnym zapisem jest forma minispa. Zdarza się jednak, że m.in. specjaliści od reklam, pracownicy firm kosmetycznych czy turystycznych stosują pisownię tego słowa wielkimi literami, np. terapia SPA, zabiegi SPA, tak jakby chodziło o skrótowiec od nazwy własnej, np. PAN, PCK. Przyjmując tę nieuzasadnioną pochodzeniem wyrazu spa pisownię, traktując ją np. jako zabieg marketingowy, należałoby stosować zapis mini-SPA, ponieważ jeśli po przedrostkach, które z wyrazami pospolitymi pisane są łącznie, występuje wyraz pisany wielką literą, to w jego zapisie stosuje się łącznik, np. anty-Platon, arcy-Europejczyk (por. Wielki słownik ortograficzny PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego, reguła 183).

Beata Byczkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka obowiązuje zasada przy przenoszeniu nazw między językami – czy kwestie wielkich i małych liter dostosowujemy do języka, do którego przenosimy, czy pozostawiamy je bez zmian, jeśli istnieją różnice? Chodzi mi o nazwę „Crvena zvezda”.

Ani zapis Crvena Zvezda, ani Crvena zvezda nie jest błędem. Ważne, by w ramach tekstu konsekwentnie trzymać się jednego zapisu.
Zapis wielkimi literami jest bardziej popularny, ponieważ jest on zgodny z polską normą, więc dla Polaków łatwiej przyswajalny. Jednym z powodów takiej sytuacji jest też to, że w tekstach angielskich, z których polscy dziennikarze korzystają znacznie częściej niż z serbskich, nazwa ta jest bardzo często tłumaczona na Red Star i zapisywana wielkimi literami.
Nazw własnych zgodnie z polskimi normami się nie przekłada – nie ingeruje się też w ich ortografię, więc teoretycznie bardziej poprawna wydaje się pisownia drugiego członu nazwy małą literą, jak nakazują zasady ortografii serbskiej. Mamy zatem w języku poslkim Bayern Monachium – a nie Bawarię Monachium – i Manchestrer United – a nie Zjednoczonych Manchester, choć wśród polskich klubów możemy znaleźć choćby Zjednoczonych Rychwal czy Mazowsze Grójec.

Łukasz Bieszke

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna pisownia wyrażenia PARK PREZYDENTA RONALDA REAGANA?

Nazwę te możemy zapisać następująco: park Prezydenta Ronalda Reagana, park prez. Ronalda Reagana, a nawet park prez. R. Reagana (choć ten ostatni zapis jest najmniej elegancki). Najlepszy jest zapis pierwszy, gdyż skrót prez. jest wieloznaczny i odnosi się również do prezesa (wprawdzie Ronald Reagan to postać na tyle znana, że skrót nie spowoduje zapewne nieporozumień, ale zapis ze skrótem mógłby być np. źródłem żartów). Jeśli jednak decydujemy się na skrót prez., piszemy go od małej litery, podczas gdy pełną postać tego wyrazu piszemy dużą literą: Prezydenta (jest to bowiem wyraz samodzielny).

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy wyraz „lekkostrawny” należy pisać łącznie, czy rozdzielnie?

Jak podaje Wielki słownik ortograficzny pod redakcją Edwarda Polańskiego (PWN, Warszawa 2006), wyrażenia, których pierwszy człon jest przysłówkiem, a drugi przymiotnikiem, traktujemy jako złożenia i zasadniczo piszemy oddzielnie, np. daleko idące wnioski, jasno widzący konsekwencje itp. Do tego typu wyrażeń należy również zwrot lekko strawny. Jednak niektóre z tych wyrażeń scaliły się, co jest związane z pewną zmianą znaczenia. Otóż wówczas, gdy używamy ich dla opisania nie doraźnej cechy obiektu, lecz jego trwałej właściwości, zapisujemy je łącznie (a więc piszemy jasno widzący konsekwencje swych działań, ale jasnowidzący w znaczeniu ‘jasnowidz’).
Wyrażenie lekkostrawny zapiszemy zatem łącznie, jeśli chcemy w ten sposób opisać trwałą cechę posiłku (z taką sytuacją mamy do czynienia np. w zdaniu To danie jest lekkostrawne). Powinniśmy natomiast zapisać je rozdzielnie, gdy nie odnosi się ono do cech na stałe przypisanych do konkretnego obiektu (jak w zdaniu Dziś zjadłem lekko strawną kolację).

Dorota Rybak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisać dopełniacz od nazwy gdańskiej dzielnicy „Matarnia”: „Matarnii” czy „Matarni”?

Zgodnie z zasadami pisowni polskiej rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone w mianowniku na -ia mają w dopełniaczu zakończenie -ii lub -i. Wiąże się to z poczuciem rodzimości czy obcości wyrazu, a w wypadku rzeczowników zakończonych w mianowniku liczby pojedynczej na ‑nia także z wymową formy mianownika. W wyrazach, których zakończenie wymawiamy w mianowniku jako [-ńa], piszemy -ni, np. dyni, jaskini, pustyni, Chyloni, Gdyni, Oruni. Natomiast w tych wyrazach, których zakończenie wymawiamy jako [-ńja], piszemy -nii, np. aronii, harmonii, ironii, Danii, Kalifornii, Polihymnii.
Skoro mianownik nazwy tej gdańskiej dzielnicy brzmi Matarnia (w wymowie: [matarńa], nie: [matarńja]), to w dopełniaczu piszemy oczywiście Matarni, przez jedno i.

Justyna Dzikowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „euro biurokracja”, „euro-biurokracja” czy „eurobiurokracja”?

Jest to złożenie utworzone od dwu podstaw słowotwórczych: od rzeczownika biurokracja, który wszedł do tego złożenia w całości, i od przymiotnika europejska, z którego do złożenia wszedł tylko segment euro‑. Cząstka euro- wskazuje na związek ze sprawą integracji europejskiej i pełni podobną funkcję jak w wyrazach: europarlament, europoseł czy eurowaluta.
Zgodnie z zasadami polskiej ortografii złożenia tego typu piszemy łącznie, a więc poprawny jest zapis eurobiurokracja.

Magdalena Stola

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy stosować wielkie litery w zapisie inskrypcji „BÓG, HONOR, OJCZYZNA”: „Bóg, Honor, Ojczyzna”, „Bóg, honor, Ojczyzna”, „Bóg, honor, ojczyzna”?

Ta inskrypcja widnieje na sztandarach Wojska Polskiego w Trzeciej Rzeczpospolitej, jest zatem dewizą, czyli zasadą kierującą naszym postępowaniem. Takie znaczenie miała od swego powstania w 1802 r., kiedy to Napoleon Bonaparte ustanowił odznaczenie Legii Honorowej z napisem „Honneur et Patrie”. Polska wersja tej dewizy pojawiła się w ustawie sejmowej z 1 sierpnia 1919 r., nakazującej, by na drugiej stronie sztandarów Wojska Polskiego umieszczać napis „Honor i ojczyzna”. Haftowano ten napis wielkimi literami łącznie ze spójnikiem. Taka postać dewizy na sztandarach obowiązywała do 15 października 1943 r. Po objęciu funkcji naczelnego wodza gen. Kazimierz Sosnkowski w rozkazie z taką datą zmodyfikował napis, nadając mu postać: „Bóg, honor, ojczyzna”. Nową dewizę wyhaftowano na ponad dwudziestu sztandarach w latach 1944–1945. I w takiej formie przywrócił ją sejm w 1993 r., określając znaki Wojska Polskiego.
Informację o tytułowej inskrypcji wraz z wzorem pisowni jednej z jej wersji: „Bóg, honor i ojczyzna” podaje tylko jeden z nowszych słowników, Praktyczny słownik języka polskiego pod red. Haliny Zgółkowej (pod hasłem „honor”), opatrując ją wyjaśnieniem, że są to „najwyższe wartości patriotyczne Polaków”. I taka pisownia powinna być stosowana, gdy chcemy wyrazić swój obiektywny, rzeczowy, nienacechowany uczuciowo stosunek do tej dewizy, podobnie jak do jej poprzedniej formy – „Honor i ojczyzna”, w której pisownia wyrazu „honor” wielką literą jest uzasadniona względami składniowymi. Napis ten jest wypowiedzeniem, a ściślej zawiadomieniem (jednym z rodzajów wypowiedzeń), więc powinno się go zaczynać od wielkiej litery.
Gdy jednak używamy tej dewizy jako napisu na sztandarze albo gdy chcemy podkreślić, że mówi ona o wartościach rzeczywiście dla Polaków najwyższych, wtedy powinniśmy zapisać wielkimi literami wszystkie trzy wyrazy: „Bóg, Honor, Ojczyzna”. Upoważnia nas do tego zwyczaj stosowania wielkich liter dla okazania komuś szacunku lub wyrażenia stosunku uczuciowego do osób i wartości.
Nie powinniśmy natomiast nadawać inskrypcji formy: „Bóg, honor, Ojczyzna”. Co prawda Nowy słownik ortograficzny PWN dopuszcza użycie wyrazu „ojczyzna” w formie podniosłej „Ojczyzna”, nie informując o możliwości użycia wielkiej litery przy zapisie wyrazu „honor”, ale zapisanie tego ostatniego wyrazu małą literą, a wyrazu „ojczyzna” wielką wskazywałoby, że honor jest niższą wartością niż ojczyzna. Tymczasem forma składniowa tego wypowiedzenia świadczy o tym, że trzy tworzące ją wyrazy są wobec siebie równorzędne (dlatego można tu wprowadzić lub usunąć spójnik „i”), co potwierdza znaczenie całej konstrukcji.

Piotr Doroszewski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „msza święta” czy „Msza Święta”?

Zgodnie z ustaleniami Rady Języka Polskiego dotyczącymi zasad pisowni słownictwa religijnego nazwy nabożeństw piszemy małą literą, np. liturgia, suma, droga krzyżowa. Wielka litera może natomiast pojawiać się w nazwach nabożeństw w tekstach religijnych. Ponieważ msza święta jest najważniejszym nabożeństwem, stosowanie dużej litery przy zapisywaniu tego wyrażenia jest w tych tekstach zalecane. W tekstach religijnych piszemy zatem Msza Święta.

Izabela Kosowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jedno z haseł organizacji Greenpeace brzmi: „Zostać cyber-aktywistą!”. Czy rzeczownik został tu zapisany poprawnie?

Nie. Jak mówi Wielki słownik wyrazów obcych i trudnych pod redakcją Andrzeja Markowskiego i Radosława Pawelca, cząstka cyber- (od ang. cybernetics) tworzy wraz z rzeczownikami i przymiotnikami złożenia, których pisownia jest łączna. Wyrazy te są związane z komunikowaniem się przez sieć komputerową lub z wirtualną rzeczywistością, np. cyberprzestrzeń, cybermiłość. Jan Miodek w książce Słowo jest w człowieku podkreśla, że element cyber- jest otwarty na przyjęcie dowolnego członu utożsamiającego tak powstały derywat z nową rzeczywistością elektroniczną, np. program dla dzieci emitowany w telewizji publicznej nosił tytuł Cybermysz.

Maciej Olszewski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna pisownia nazw gdańskich placów: PLAC KSIĘDZA BRONISŁAWA KOMOROWSKIEGO, PLAC KSIĘDZA PRAŁATA JANA GUSTKIEWICZA, PLAC DOKTORA STEFANA MICHALAKA, PLAC BISKUPA EDWARDA O’ROURKE?

W nazwach tych, należących do wielowyrazowych nazw własnych obiektów miejskich, pierwszy wyraz piszemy małą literą, jest on tu bowiem nazwą gatunkową. Pozostałe wyrazy wchodzące w skład tych trzech nazw zapisujemy dużymi literami, jeśli używamy ich w pełnej postaci, są to bowiem wyrazy samodzielne znaczeniowo. Jeśli natomiast wyrazy ksiądz prałat, doktorbiskup zapiszemy w skrócie, skróty te powinniśmy pisać małą literą. Pierwsze dwie nazwy możemy zatem zapisać tak: plac Księdza Prałata Jana Gustkiewicza albo plac ks. prał. Jana Gustkiewicza; plac Księdza Bronisława Komorowskiego albo plac ks. Bronisława Komorowskiego. W wypadku dwu ostatnich nazw, jeśli zdecydujemy się na użycie skrótów od form doktorabiskupa, musimy jeszcze podjąć decyzję co do wyboru postaci tych skrótów: dr. lub dra, bp. lub bpa. Problemu tego nie sprawiają skróty form mianownikowych tych wyrazów, gdyż kończą się one ostatnią literą danego wyrazu: drbp (bez kropek na końcu). W formach przypadków zależnych musimy jednak pamiętać o uwzględnieniu w zapisie skrótu również odpowiedniej końcówki fleksyjnej: albo do przyjętego skrótu formy mianownika dopisujemy końcówkę i nie stawiamy po nim kropki (dra, bpa), albo stosujemy tylko skrót formy mianownika, ale stawiamy po nim kropkę (dr. = doktora, doktorem, doktorowi itp., bp. = biskupa, biskupem, biskupowi itp.). Piszemy zatem: plac Doktora Stefana Michalaka, plac dra Stefana Michalaka lub plac dr. Stefana Michalaka; plac Biskupa Edwarda O’Rourke, plac bpa Edwarda O’Rourke lub plac bp. Edwarda O’Rourke. Ponadto, jeśli zastosujemy skróty tytułów przynależnych tym osobom, możemy również zastosować w zapisie inicjały ich imion.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „kuszo-kołkownica” czy „kuszokołkownica”?

Poprawny zapis to kuszokołkownica. Wyraz ten jest rzeczownikiem złożonym, utworzonym od dwu wyrazów (kuszakołkownica) za pomocą interfiksu ‑o-. Rzeczowniki o takiej budowie zapisywane są zgodnie z polskimi przepisami ortograficznymi łącznie, np. klubokawiarnia, meblościanka, parostatek.

Katarzyna Sikora

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

W Gdyni na tabliczce z nazwą ulicy napisano „ul. Kampinowska”. Wydaje mi się, że ten zapis zawiera błąd.

Nazwy własne, w tym nazwy ulic, tworzone są często od innych nazw własnych. Nazwa ulica Kampinowska została najprawdopodobniej utworzona od nazwy Kampinos. Kampinos to obecnie nazwa wsi gminnej w województwie mazowieckim, znajdującej się na południowym skraju Puszczy Kampinoskiej, a Puszcza Kampinoska to kompleks leśny na Nizinie Środkowomazowieckiej, porośnięty dwoma pasmami wydm, między którymi znajdują się bagna.
Nazwa Puszcza Kampinoska wiąże się z nazwą miejscowości Kampinos. Pierwsza wzmianka o miejscowości Białe Miasto, będącej pierwotną nazwą Kampinosu, pochodzi z 1377 roku, ale już w 1489 roku pojawia się nazwa Kampinos, zapisana jako Cappinos. Etymologia tej nazwy miejscowej nie jest do końca wyjaśniona. Zdaniem Marii Malec (pisze ona o Kampinosie w swoim Słowiku etymologicznym nazw geograficznych Polski) pierwotna forma tej nazwy brzmiała – zgodnie z najstarszymi zapisami – Kapinos i pochodziła od przezwiska Kapinos ‘ten, któremu kapie z nosa’, natomiast nowsze zapisy z am są rezultatem wtórnego unosowienia. Według Stanisława Rosponda to właśnie forma unosowiona jest starsza, choć nie oddają tego najstarsze zapisy. Brzmiała ona pierwotnie Kępinos lub Kąpinos i została utworzona od nazwy Puszcza Kępinoska, ta zaś powstała od rzeczownika pospolitego kępina lub kąpina, nazywającego ‘teren krzaczasty, nieco wzniesiony, moczarowaty’ (rzeczownik kępina pochodzi oczywiście od wyrazu kępa). Nieprawdopodobne są natomiast tzw. etymologie ludowe, według których słowo Kampinos pochodzi od łacińskich słów campus noster, czyli ‘nasze pola’, lub od słów wypowiedzianych przez polującego w okolicy Puszczy Kampinoskiej króla Jana III Sobieskiego: ubi campi nos fuimus, czyli ‘tam byliśmy, gdzie pole’.
Niezależnie od tego, czy wyrażenie Puszcza Kampinoska pochodzi od wyrazu Kampinos, czy odwrotnie: wyraz Kampinos pochodzi o wyrażenia Puszcza Kampinoska, przymiotnik kampinoski jest powiązany słowotwórczo z rzeczownikiem Kampinos, powinniśmy więc go zapisywać bez litery w.
Tak samo powinniśmy zapisać ten przymiotnik w nazwie ulicy, która została utworzona od nazwy Puszczy Kampinoskiej (co potwierdza fakt, że ulica ta leży w pobliżu ulicy Tucholskiej, której nazwa pochodzi od Borów Tucholskich). Poprawna nazwa tej ulicy, zgodnie z etymologią, powinna więc mieć postać ortograficzną ulica Kampinoska. Wynika z tego, że na tabliczce w Gdyni pojawił się błąd.
W innych miastach Polski, w których również znajdują się ulice o nazwie Kampinoska, spotykamy się z poprawnym zapisem nazwy tej ulicy. W Warszawie, Bydgoszczy czy Wrocławiu na tabliczkach z nazwą ulicy napisano poprawnie ul. Kampinoska.
Natomiast skrót ul. (ulica) zapisany małą literą jest zgodny z normą ortograficzną, przyjęto bowiem, że nazwy uściślające towarzyszące nazwom obiektów miejskich, takie jak: ulica, plac, aleja, park, kościół, klasztor, pałac, park, pomnik itp., pisze się w polszczyźnie małą literą.

Anna Puchalska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „eurorynek” („Eurorynek”), „euro-rynek” („Euro-rynek”) czy „euro rynek” („Euro rynek”)?

Poprawny jest zapis pierwszy, czyli eurorynek. Euro‑ jest cząstką pochodzącą od przymiotnika europejski, która jako pierwszy człon wyrazów złożonych wskazuje na ich związek z Europą, Europejczykami lub z Unią Europejską. A zatem eurorynek to po prostu rynek europejski.
Według zasad polskiej ortografii złożenia (czyli wyrazy, które zostały utworzone od co najmniej dwu wyrazów – a eurorynek pochodzi od przymiotnika euro<pejski> i rzeczownika rynek) powinny być zawsze pisane łącznie. W wyrazie pospolitym, o którym mowa, nie ma uzasadnienia dla użycia wielkiej litery. Analogicznie zapisywane są wyrazy euroentuzjasta, eurofundusz czy europrodukt.

Anna Laskowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Co mówią najnowsze przepisy ortograficzne na temat pisowni „nie” z imiesłowami?

Partykułę nie piszemy łącznie z imiesłowami przymiotnikowymi (zakończonymi na ‑ący, -ny, -ty, -ony) bez względu na to, czy zostały użyte w znaczeniu bardziej przymiotnikowym, czy bardziej czasownikowym: niebawiący, nieczytany, nietknięty, nieoceniony (zasada ta obowiązuje od 1998 roku).
Wyjątkowo partykułę nie piszemy rozdzielnie z imiesłowami przymiotnikowymi:
— jeśli imiesłowy te występują w zdaniu wyrażającym przeciwstawienie: Jest to utwór nie bawiący, ale skłaniający do refleksji. Jest to miejsce leżące, a nie siedzące;
— w konstrukcjach, w których występują spójniki ani, ni: To jest człowiek ani nie palący, ani nie pijący. Ta książka jest nie krytykowana ani nie chwalona przez znawców literatury.
Z imiesłowami użytymi wyraźnie w znaczeniu czasownikowym dopuszczalna jest pisownia rozdzielna.
Partykułę nie zawsze piszemy rozdzielnie z imiesłowami przysłówkowymi (zakończonymi na ‑łszy, -wszy, -ąc): Nie pukając, wszedł do pokoju. Zaczął krzyczeć, nie wysłuchawszy jej wyjaśnień. Nie zjadłszy obiadu, pobiegł na spotkanie.
Więcej informacji na temat pisowni nie z imiesłowami można zaleźć w następujących źródłach: B. Janik-Płocińska, M. Sas, R. Turczy, Wielki słownik ortograficzno-fleksyjny, red. J. Podracki, Warszawa 2001, s. LVI-LVII; A. Markowski, W. Wichrowska, Wielki słownik ortograficzny, Warszawa 2006.

Małgorzata Chmiel

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak powinno się zapisać wyraz złożony z wyrazów „cyber” i „gadżet”?

Wyraz cyber jest cząstką słowotwórczą utworzoną od przymiotnika cybernetyczny. Wynika z tego, że połączenie wyrazów cybergadżet stanowi złożenie, czyli taką strukturę słowotwórczą, w której złączono tematy co najmniej dwóch podstaw słowotwórczych.
Dla zapisywania wyrazów zawierających cząstkę cyber- należy przyjąć ogólną zasadę systemową, według której (jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN) cząstki słowotwórcze pełniące funkcje tematów słowotwórczych w rzeczownikach złożonych pisze się z wyrazami pospolitymi łącznie.
Zatem wyraz złożony z cząstki cyber‑ i wyrazu gadżet powinno się zapisać łącznie: cybergadżet, analogicznie do takich form, jak bionawóz ‘nawóz biologiczny’, ekożywność ‘żywność ekologiczna’, euroregion ‘region europejski’ czy teleprogram ‘program telewizyjny’.

Alicja Wódkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna pisownia wyrażenia RONDO IM. ŚWIĘTEGO JANA DE LA SALLE?

Wyrażenie to jest nazwą własną obiektu miejskiego, a w wielowyrazowych nazwach tego typu pierwszy wyraz, jeśli występuje w znaczeniu gatunkowym, zapisujemy małą literą, natomiast wszystkie pozostałe wyrazy samodzielne użyte w pełnej postaci – piszemy dużymi literami. Zgodnie z tą regułą piszemy rondo im. Świętego Jana de la Salle, gdyż dela nie są wyrazami samodzielnymi. Możemy również zastosować tu konwencjonalny skrót św., a wówczas poprawny zapis tego wyrażenia przybierze postać: rondo im. św. Jana de la Salle. W zapisie tej nazwy nie powinniśmy natomiast raczej używać inicjału imienia, w odniesieniu do świętych nie wytworzył się bowiem taki zwyczaj.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaką literą należy zapisywać nazwy leków: wielką czy małą?

Reguła dotycząca pisowni nazw wyrobów przemysłowych, do których należą nazwy lekarstw, wymaga od nas rozróżniania nazw marek od nazw obiektów reprezentujących te marki. Nazwy marek, czyli nazwy typu wyrobu – jako nazwy własne – zapisujemy wielką literą. Natomiast dla nazwania konkretnych wyrobów przemysłowych, w tym leków, stosujemy małą literę.
Zgodnie z tą regułą piszemy zatem Na przeziębienie najlepsza jest Polopiryna, ale: Wziąłem dwie polopiryny (też Wziąłem polopirynę).

Maciej Swerpel

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jakimi literami należy zapisać wyrażenie ADWENTYSTA DNIA SIÓDMEGO?

Według Słownika współczesnego języka polskiego pod redakcją Bolesława Dunaja wyraz adwentysta oznacza członka jednej z wspólnot protestanckich, czyli Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego; adwentyści świętują sobotę i głoszą bliskie powtórne przyjście Chrystusa. Nazwy wyznawców religii poprawnie piszemy w języku polskim małą literą np. chrześcijanin, muzułmanin, żyd. Nie ulega zatem wątpliwości, że również rzeczownik adwentysta zapisujemy małą literą.
Pewne wątpliwości może natomiast rodzić pisownia wyrażenia DNIA SIÓDMEGO. Jeśli wyrażenie to wchodzi w skład nazwy własnej oficjalnie zarejestrowanej instytucji kościelnej, piszemy je oczywiście wielkimi literami: Dnia Siódmego. Napiszemy zatem Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, a nawet – w tym samym znaczeniu – Adwentyści Dnia Siódmego. Jednak określenie wyznawcy religii jest nazwą pospolitą, a wyrażenie określające święty dla wyznawców dzień tygodnia jest częścią tej nazwy. Dlatego też wszystkie człony wyrażenia nazywającego wyznawcę religii piszemy małą literą. Poprawnie piszemy więc adwentysta dnia siódmego.

Grzegorz Kolesiński

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Niedawno znalazłem w Internecie słowo „Eurosylwester” w znaczeniu ‘noc, w czasie której wprowadzono euro’. Interesuje mnie, czy zostało ono zapisane poprawnie.

Zapis łączny jest zapisem poprawnym. Rzeczownik ten jest bowiem złożeniem, czyli wyrazem, który powstał w wyniku połączenia rzeczowników eurosylwester, a zgodnie z polskimi regułami ortograficznymi wszystkie złożenia rzeczownikowe, czyli słowa pochodzące od dwóch odrębnych wyrazów, zapisujemy łącznie.
Myślę jednak, że bezzasadne jest w tym przypadku użycie wielkiej litery. Zarówno bowiem słowo sylwester w znaczeniu ‘noc z 31 grudnia na 1 stycznia’, jak i rzeczownik euro, od którego pochodzi pierwszy człon tego złożenia, zapisujemy małymi literami (dla pisowni wyrazu eurosylwester decydujące znaczenie ma oczywiście pisownia wyrazu sylwester).
W związku z tym zapisem poprawnym jest eurosylwester.

Monika Watkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna pisownia wyrażenia ALEJA RZECZYPOSPOLITEJ (chodzi o duże i małe litery)? A może nazwa ta powinna mieć postać ALEJA RZECZPOSPOLITEJ?

W nazwie tej alei pierwszy wyraz piszemy małą literą, bo pełni on w tym wyrażeniu funkcję gatunkową (jest nazwą typu tej ulicy), a drugi wyraz – dużą literą, bo jest właściwą nazwą własną. Nazwa ta powinna więc być zapisywana tak: aleja Rzeczypospolitej. Członu Rzeczypospolitej nie należy zamieniać na Rzeczpospolitej, mimo że ta druga forma odmiany zrostu Rzeczpospolita została niedawno uznana za dopuszczalną. Forma Rzeczypospolitej jest jednak nadal formą elegantszą, bo bardziej tradycyjną, skoro zatem władze miejskie zdecydowały się wyróżnić tę ulicę mianem alei, nie powinny łączyć tego rzeczownika z formą fleksyjną Rzeczpospolitej, którą można uznać za formę potoczną.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

W pewnym tekście reklamowym zabawce tamagotchi zostały nadane nazwy „Cyber-Kurczę” i „Cyber Kurczę”, a także „Cyber-Kurczak” i „Cyber Kurczak”. Która wersja ortograficzna jest poprawna?

Poprawny zapis to cyberkurczęcyberkurczak. Cząstka cyber jest w języku polskim pierwszym członem wyrazów złożonych wskazującym na ich związek z informatyką. Słowo cyber w polszczyźnie nie występuje, można jednak tę cząstkę interpretować jako powstałą od przymiotnika cybernetyczny. W związku z tym derywaty słowotwórcze zaczynające się od cyber‑ należy interpretować jako wyrazy złożone.
W języku polskim wszystkie rzeczowniki złożone, których człony są wyrazami pospolitymi, pisze się łącznie, np. europoseł (od posełeuro<pejski>), biopaliwa (od bio<logiczny>paliwa), infolinia (od info<rmacyjny>linia), a zatem łącznie piszemy też złożenia z cząstką cyber‑, np. cyberprzestrzeń, cybersmok, cyberzwierzątko. Tak napiszemy również wyrazy cyberkurczęcyberkurczak, gdyż – podobnie jak wyraz tamagotchi – nie są one nazwami własnymi, lecz wyrazami pospolitymi nazywającymi rodzaj zabawki.

Justyna Błaszczyk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna pisownia wyrażeń WĘZEŁ KLINICZNA i WĘZEŁ UNII EUROPEJSKIEJ?

Ponieważ wyrażenia te są nazwami własnymi nazw obiektów miejskich zwanych węzłami komunikacyjnymi, ich pierwszy człon występuje w funkcji nazwy gatunkowej (wyrazu pospolitego), powinien więc być zapisany małą literą. Pozostałe człony wymienionych nazw są wyrazami samodzielnymi, piszemy je więc od dużych liter. A zatem: węzeł Kliniczna, węzeł Unii Europejskiej.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Dlaczego w mediach pisze się „Lokomotiw” i „Torpedo” (nazwy rosyjskich klubów piłkarskich), skoro według wzorcowej transkrypcji powinno być „Łokototiw” i „Torpiedo”? Który zapis jest poprawny?

Należy tu odróżnić transkrypcję od transliteracji. Głównym celem transkrypcji jest oddanie warstwy brzmieniowej języka. Przy transliteracji natomiast zastępujemy znaki określonego alfabetu znakami alfabetu drugiego. Zasady transliteracji są sztywne, jest ona zwykle stosowana w tekstach naukowych. Za jej pomocą można odtworzyć tekst w innym alfabecie. Jej zasady opisane są Polskiej Normie PN-ISO 9 obowiązującej od 1 lutego 2000 roku: Transliteracja znaków cyrylickich na znaki łacińskie. Języki słowiańskie i niesłowiańskie. Natomiast zasady transkrypcji są zgodne z uchwałami Komitetu Językoznawstwa Polskiej Akademii Nauk z 20 stycznia 1956 roku, opublikowanymi w Pisowni polskiej (Wrocław 1957). Norma ta dotyczy transliteracji, a także transkrypcji wyrazów pospolitych (zob.).
W wypadku nazw własnych duże znaczenie ma zwyczaj. Gdyby twardo trzymać się zasad transkrypcji przy podanych wyżej nazwach, to Локомотив faktycznie należałoby przetranskrybować na Łokomotiw, a Торпедо na Torpiedo. W zasadach transkrypcji alfabetu rosyjskiego opublikowanego na stronie PWN czytamy bowiem:
„Literę л oddajemy przez:
1) l — przed е, ё, я, ю, и, ь, np. Ляля — Lala, любой — luboj, моль — mol;
2) ł — przed spółgłoskami, przed samogłoskami а, о, у, ы oraz na końcu wyrazu, np. долгий — dołgij, лоза — łoza, стол — stoł
oraz
„Literę е oddajemy przez:
1) je — na początku wyrazu, po samogłoskach i po ъ, ь, np. Елена — Jelena; дует — dujet; объехал — objechał, фельетон — fieljeton;
2) e — po л, ж, ш, ч, щ, ц, np. Лермонтов — Lermontow, жена — żena, шелест — szelest, Чернышевский — Czernyszewskij, щека — szczeka, цена — cena; w nazwiskach obcego pochodzenia е po wszystkich spółgłoskach transkrybujemy jako e, np. Еренбург — Erenburg, Мендельсон — Mendelson;
3) ie — po wszystkich innych spółgłoskach, np. дед — died, семь — siem´, земледелец — ziemledielec”.
W wypadku tych szczególnych nazw znaczenie ma jednak zwyczaj językowy. Dziennikarze zdecydowanie częściej korzystają z angielskich mediów (w których Локомотив to Lokomotiv, a Торпедо to Torpedo) niż rosyjskich (z tego powodu właściwie nie mają do czynienia z zapisem w alfabecie rosyjskim), a podczas pośpiesznego przekładu zwykle brak czasu na refleksję o formie nazw własnych. Formy TorpedoLokomotiw, choć niezgodne z normą, utrwaliły się juz w polszczyźnie i dążenie do ich zmiany nie ma sensu (por.).
Na wybór tych form miało także wpływ brzmienie polskich odpowiedników tych wyrazów. W języku polskim występują bowiem rzeczowniki lokomotywatorpeda – nie zaś łokomotywatorpieda; z tego powodu trudniej byłoby utrwalić te ostatnie formy.
Zarówno pisanie LokomotiwTorpedo, jak i ŁokomotiwTorpiedo jest poprawne we wszystkich tekstach, w których stosujemy transkrypcję. Należy jednak trzymać się określonego sposobu zapisu w ramach jednego tekstu.

Łukasz Bieszke

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „Afryka równikowa” czy „Afryka Równikowa”?

Nowy słownik ortograficzny PWN informuje, że wielką literą piszemy nazwy geograficzne: jezior, rzek, oceanów, gór, pustyń, wysp, kontynentów, państw, regionów i stanów. Podany przykład nie spełnia jednak wymogów tej reguły. AFRYKA RÓWNIKOWA nie jest wyróżniana jako odrębny region w ramach geografii politycznej i ekonomicznej, nazwa ta nie jest zapisywana na mapach ani w atlasach geograficznych. Przymiotnik równikowa pełni jedynie funkcję określenia położenia geograficznego, nie stanowi więc elementu nazwy, toteż w wyrażeniu AFRYKA RÓWNIKOWA użytym w znaczeniu geograficznym powinien być pisany od małej litery.
Jednak zdaniem badaczy kultur afrykańskich AFRYKA RÓWNIKOWA jest dość jednorodna pod względem etnicznym, w związku z czym stanowi obszar geograficzno-kulturowy. W publikacjach tych badaczy przymiotnik równikowa pisany jest wielką literą. Wynika to z przyjętej w Nowym słowniku ortograficznym zasady: „Wielką literą zapisujemy jednak nazwy obszarów geograficzno-kulturowych, np. Zachód, Europa Zachodnia”.
W codziennej praktyce w większości wypadków stosuje się zapis wielkimi literami, co znajduje swoje odzwierciedlenie w Internecie (zapis Afryka Równikowa występuje tu częściej).

Małgorzata Reiter

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy zapisywać nazwy kościołów, np. KOŚCIÓŁ ŚW. JANA?

Do zapisywania nazw kościołów stosujemy reguły dotyczące użycia dużych i małych liter w wielowyrazowych nazwach obiektów miejskich. Nakazują one pisać dużą literą wszystkie człony tych nazw z wyjątkiem: 1) pierwszych członów takich nazw, gdy są one nazwami gatunkowymi (wyrazami pospolitymi), 2) wyrazów niesamodzielnych, czyli spójników, przyimków i wyrażeń typu imienia, pod wezwaniem, do spraw, na rzecz. Ponadto w nazwach kościołów pojawia się często przymiotnik święty, należy więc w nich często stosować regułę dotyczącą zapisywania w nazwach wielowyrazowych skrótów wyrazów samodzielnych: skróty te piszemy od małej litery nawet wówczas, gdy ich pełne formy powinniśmy zapisywać w danym wyrażeniu dużą literą. Wymienioną w pytaniu nazwę zapiszemy zatem następująco: kościół Świętego Jana lub kościół św. Jana.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaką literą zapisać wyraz HALLOWEENKI jako nazwę imprezy halloweenowej?

Halloweenki to derywat rzeczownikowy od rzeczownika Halloween, nazwy święta obchodzonego w wielu krajach kultury chrześcijańskiej nocą 31 października, czyli przed dniem Wszystkich Świętych. Halloween w naszym kraju stało się popularne pod koniec lat 90.
Halloweenki to niezbyt często używana nazwa zwyczaju związanego z tym świętem, maskarady odnoszącej się do świata zmarłych. Rzeczownik ten został utworzony poprzez dodanie do tematu rzeczownika podstawowego sufiksu ‑ki, zapewne analogicznie do wcześniej powstałego rzeczownika walentynki. Nazwa halloweenki występuje także jako określenie potrawy halloweenowej.
Zgodnie z obowiązującymi zasadami pisowni, podanymi w regułach szczegółowych Słownika ortograficznego PWN, wyraz Halloween powinniśmy zapisywać dużymi literami, ponieważ nazwy dni świątecznych w odróżnieniu od ich nazw opisowych piszemy w języku polskim wielką literą, np. Nowy Rok, Boże Narodzenie, Gwiazdka, Wniebowzięcie, Wielkanoc, Niedziela Wielkanocna, Wielki Czwartek, Wielki Tydzień, Boże Ciało, Zaduszki, Wszystkich Świętych, Zielone Świątki, Epifania, 3 Maja, Dzień Matki.
Natomiast nazwy obrzędów, zabaw i zwyczajów zapisujemy w polszczyźnie małą literą, np. andrzejki, mikołajki, dożynki, dyngus, gaik, kupała, oczepiny, turoń, walentynki, zaręczyny. Zgodnie z tą regułą halloweenki jako nazwę imprezy halloweenowej zapiszemy małą literą. Z takim przede wszystkim zapisem spotykamy tego wyrazu się też w Internecie.
Oczywiście, rzeczownik halloweenki piszemy od małej litery jako również nazwę potrawy.

Izabela Śliwowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna pisownia nazwy gdańskiego parku: PARK MI(L))EN(N)IUM GDAŃSKA, tj. które wyrazy pisać tu od dużej litery i jak zapisać środkowy wyraz: z dwiema literami „l” i „n” czy z pojedynczymi literami „l” i „n”?

Nazwę tego parku można zapisać dwojako: albo park Millennium Gdańska, albo park Milenium Gdańska. W nazwach własnych obiektów miejskich, do których należą parki, małą literą zapisujemy tylko pierwsze wyrazy, i to tylko wtedy, gdy występują one w znaczeniu gatunkowym. Ponieważ wyraz park występuje w tej nazwie w takim znaczeniu, zapisujemy go małą literą, a pozostałe wyrazy piszemy dużymi literami. Natomiast zapożyczony z łaciny wyraz millennium ma w języku polskim co najmniej dwie poprawne formy ortograficzne: oryginalną, przejętą z łaciny: millennium, i w pełni spolszczoną: milenium. W niektórych źródłach można też spotkać (rzadszą) postać millenium, nie zasługuje ona jednak na aprobatę ze względu na brak konsekwencji w sposobie spolszczenia tego wyrazu.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „dieta-cud” czy „dieta cud”?

Pod wpływem zapożyczeń z języka angielskiego zasady pisowni dwuczłonowych zestawień rzeczowników z łącznikiem w najnowszej polszczyźnie uległy zachwianiu – każdy przypadek zatem wymaga indywidualnego potraktowania.
Pisownia tych konstrukcji zależy przede wszystkim od rodzaju relacji pomiędzy dwoma komponentami danego połączenia. Według Wielkiego słownika ortograficznego PWN zestawienia rzeczowników, w których człon pierwszy jest określany przez człon drugi, należy zapisywać rozdzielnie, np. artysta grafik to ‘artysta tworzący przede wszystkim grafiki’, lekarz chirurg to ‘lekarz ze specjalnością chirurgiczną’. Zauważmy, że w tych przykładach członów nie można przestawić, co dowodzi, że drugi jest określeniem pierwszego. Zatem jeśli mamy na myśli dietę, która „działa cuda”, której najważniejszą właściwością jest skuteczność, to poprawnie zapiszemy dieta cud.
Z łącznikiem natomiast powinno się pisać konstrukcje o członach, które oznaczają współrzędne cechy osoby lub przedmiotu, np. fryzjerka-kosmetyczka to osoba wykonująca dwa zawody. Człony te można zamienić miejscami, tak jakby stał między nimi spójnik „i”. Co prawda, w przypadku diety cud mamy do czynienia z dwoma rzeczownikami o nierównorzędnym znaczeniu, ale wyjątkowo (pod wpływem zapożyczenia z języka angielskiego: miracle-diet) możemy zapisać tę konstrukcję z łącznikiem wtedy, gdy kolejność jej członów przestawimy: cud-dieta, podobnie, jak w połączeniach cud-kobieta czy herod-baba.
Wynika z tego, że zapis dieta-cud, który pojawia się często w poradnikach poświęconych metodom odchudzania, jest błędny!
Warto też dodać, że czasami jednak kłopotliwe jest określenie relacji między rzeczownikami tworzącymi dane zestawienie. Na przykład w odniesieniu do określenia kobieta wąż trudno ustalić jednoznacznie, czy jest to kobieta, która zamienia się w węża (a zatem jest kobietą wężem), czy chodzi o postać, która jest jednocześnie kobietą i wężem (czyli kobietą-wężem).

Renata Gromuł

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy zapisywać przymiotnik utworzony od rzeczownika „Mojżesz” w połączeniu z rzeczownikiem „wyznanie”: „wyznanie Mojżeszowe” czy „wyznanie mojżeszowe”?

Pisownia przymiotników pochodzących od nazw własnych znanych osób uzależniona jest od znaczenia tych przymiotników. Jeżeli mają one charakter dzierżawczy, a zatem odpowiadają na pytanie czyj?, piszemy je wielką literą, np. dramat Szekspirowski w znaczeniu ‘dramat Szekspira’, utwór Mickiewiczowski w znaczeniu ‘utwór Mickiewicza’. Jeżeli natomiast mamy do czynienia z przymiotnikiem jakościowym, charakteryzującym cechę określanego obiektu ze względu na osobę, a więc odpowiadającym na pytania: jaki?, który?, przymiotnik ten piszemy małą literą, np. wieczór mickiewiczowski w znaczeniu ‘wieczór poezji Mickiewicza’, dramat szekspirowski w znaczeniu ‘dramat o cechach nawiązujących do dramatów Szekspira’.
Z tej zasady ortograficznej wynika pisownia wyrazów mojżeszowyMojżeszowy. Wyznanie Mojżeszowe byłoby wyznaniem konkretnej osoby – Mojżesza, jeśli zaś mamy na myśli znaczenie ‘religia żydowska’, przymiotnik należy zapisać małą literą: wyznanie mojżeszowe.

Ewa Badyda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy zapis „mega promocja” jest poprawny?

Według Popularnego słownika języka polskiego pod redakcją Bogusława Dunaja człon mega‑ w połączeniu z rzeczownikami i (rzadziej) z przymiotnikami służy do podkreślenia wyjątkowej wielkości, ważności, rozmiarów czegoś. Cząstkę mega‑ piszemy łącznie z następującym po nim wyrazem, np. megaplakat, megakoncert, megahit, a także megapromocja. Forma mega promocja jest zatem błędna.

Wanda Dittrich

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Który zapis jest poprawny: „aqua park” czy „aquapark”?

Poprawnie należy zapisywać ten wyraz łącznie, a zatem aquapark lub akwapark. Taką informację podaje Wielki słownik ortograficzny PWN.
Łączna pisownia wyrazu akwapark jest uzasadniona tym, że wyraz ten jest w języku polskim tzw. złożeniem jednostronnie motywowanym, tzn. złożeniem składającym się z wyrazu samodzielnego park i z cząstki akwa‑, która nie występuje wprawdzie w polszczyźnie samodzielnie, ale wchodzi w skład kilku znanych polszczyźnie wyrazów (takich jak np. akwarium, akwarela, akwedukt). Złożenia tego typu mają w języku polskim pisownię łączną, np. fonostatystyka, agroturystyka, hydrobiologia.
Użytkownicy języka polskiego – jak wynika z poszukiwań przeprowadzonych za pomocą wyszukiwarki internetowej – używają obecnie pierwszego z tych wariantów (aquapark) znacznie częściej niż drugiego (akwapark). Można jednak przypuszczać, że wraz z upowszechnianiem się tego wyrazu proporcje te będą stopniowo ulegać zmianie na korzyść formy akwapark (jak w wyrazach wcześniej zapożyczonych, np. akwarium czy akwarela).

Elżbieta Matwiejczyk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna pisownia wyrażenia SKWER IM. HARCERZY POLSKICH W BYŁYM WOLNYM MIEŚCIE GDAŃSKU?

Ponieważ nazwa ta należy do wielowyrazowych nazw własnych obiektów miejskich, małą literą zapisujemy w niej pierwszy wyraz, bo jest nim rzeczownik gatunkowy skwer, a z kolejnych wyrazów wchodzących w skład tej nazwy tylko wyrazy niesamodzielne: przyimek w oraz przyimek wtórny imienia (im.). Pozostałe wyrazy wchodzące w skład tej nazwy są wyrazami samodzielnymi, zapisujemy je zatem dużymi literami: skwer im. Harcerzy Polskich w Byłym Wolnym Mieście Gdańsku lub skwer imienia Harcerzy Polskich w Byłym Wolnym Mieście Gdańsku.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna pisownia nazwy ZAUŁEK ŚWIĘTEGO BARTŁOMIEJA?

Nazwę tę zapisujemy następująco: zaułek Świętego Bartłomieja lub zaułek św. Bartłomieja. Pierwszy człon tej nazwy piszemy małą literą, ponieważ w nazwach własnych obiektów miejskich, do których należą nazwy zaułków (podobnie jak nazwy ulic, rond, alei i innych ciągów komunikacyjnych), występujące na początku nazwy gatunkowe zapisujemy właśnie małą literą. Pozostałe wyrazy wchodzące w skład tego wyrażenia są właściwymi składnikami nazwy własnej, toteż piszemy je dużymi literami – chyba że przymiotnik święty zapiszemy w skrócie.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz