Jak powinniśmy mówić: „rozmawiać z prezes”, „rozmawiać z panią prezes” czy „rozmawiać z prezeską”?

Kwestia formy żeńskich tytułów zawodowych, a także nazw funkcji pełnionych przez kobiety pojawiła się w polszczyźnie już ponad sto lat temu, a więc w okresie, kiedy kobiety zaczęły wykonywać zawody zarezerwowane wcześniej dla mężczyzn. Do tworzenia nazw żeńskich używa się przede wszystkim przyrostków, zwłaszcza przyrostka -ka (profesorka, lekarka), zdecydowanie rzadziej stosowany jest przyrostek -ini (mistrzyni), ewentualnie inne przyrostki, np. ‑owa (krawcowa). Drugim częstym sposobem tworzenia nazw żeńskich jest stosowanie w odniesieniu do kobiet nieodmienianych nazw męskich, np. (pani) profesor, (z panią) profesor, (o pani) profesor.

Od rzeczownika męskiego prezes nazwę żeńską można utworzyć na oba sposoby: za pomocą przyrostka ‑ka (prezeska) lub stosując nieodmienną formę (prezes). Warto dodać, że wyraz prezeska pojawia się już w Słowniku języka polskiego Samuela Bogumiła Lindego z 1858 roku. Jako formę żeńską od słowa prezes notuje też to słowo Słownik języka polskiego pod redakcją J. Karłowicza, A. Kryńskiego i W. Niedźwiedzkiego z początków XX w. Rejestrują je również oczywiście słowniki współczesnej polszczyzny.

W zwrocie rozmawiać z… można użyć obu form, zarówno prezeska, jak i prezes. Stosując tę drugą formę, należy ją jednak poprzedzić słowem pani (rozmawiać z panią prezes) lub dodać inne określenie świadczące o żeńskości (np. rozmawiać z prezes Kowalską, rozmawiać z prezes Anną Nowak). Zwrot rozmawiać z prezes bez tego dodatkowego określenia uważany jest za niepoprawny.

To od użytkowników języka polskiego zależy, którą formą będą woleli się posłużyć: rozmawiać z panią prezes czy rozmawiać z prezeską. Większość użytkowników polszczyzny uważa jednak, że forma z przyrostkiem ‑ka obniża prestiż stanowiska, które zajmuje kobieta. Szczególnie w wypadku nazw wysokich stanowisk bardziej stosowne w ich mniemaniu jest stosowanie zwrotów typu pani prezes, pani profesor, pani dyrektor, pani mecenas. Słowo prezeska stosowane jest więc zazwyczaj w wypadku niższych funkcji, np. w Słowniku języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego opatrzono je następującymi przykładami użycia: prezeska kółka gospodyń, prezeska samorządu szkolnego.