Kartuzjanin czy kartuzjanin?

Mam pytanie odnośnie odmiany wyrazu odnoszącego się do mieszkańca miasta Kartuzy oraz powiatu kartuskiego. W „Słowniku języka polskiego” nie występuje bowiem słowo „kartuzjanin”, dlatego często spotykam się z zarzutem niepoprawnej pisowni. Używam bowiem słowa „kartuzianin” dla określenia mieszkańca miasta Kartuzy, zaś „Kartuzjanin” (tutaj mam problem, czy pisać małą czy też wielką literą) dla określenia mieszkańca powiatu kartuskiego.

Ogólnopolska nazwa mieszkańców Kartuz to kartuzianie, mieszkańca Kartuz – kartuzianin, a mieszkanki Kartuz – kartuzianka. Lokalnie mieszkańców Kartuz określa się też nazwą kartuzjanie, utworzoną od łacińskiego wyrazu Carthusianus ‘członek zakonu kartuzów’, ale wyrazu tego nie należy stosować w tekstach o charakterze oficjalnym i w obiegu ogólnopolskim.

W języku polskim nie ma osobnych wyrazów nazywających mieszańców gmin, powiatów czy województw. W odniesieniu do mieszkańców jednostek administracyjnych używa się tych samych nazw co w wypadku miejscowości, które stanowią ich „stolice”, różnica dotyczy tylko pisowni tych wyrazów, co stanowi konsekwencję reguły ortograficznej, zgodnie z którą nazwy mieszkańców wsi, osiedli, dzielnic i miast należy pisać małą literą, a nazwy mieszańców regionów, państw itd. – dużą literą. Na przykład krakowianin to ‘mieszkaniec Krakowa’, a Krakowianin to ‘mieszkaniec Krakowskiego’ (podobnie jak ateńczyk to ‘mieszkaniec miasta Ateny’, a Ateńczyk to ‘mieszkaniec starożytnego miasta-państwa Ateny’).

A zatem mieszkańcy Kartuz to kartuzianie, a mieszańcy powiatu kartuskiego – Kartuzianie.

Ewa Rogowska-Cybulska