Czy wyraz „świat” można zapisywać dużą literą (na przykład w świetle zasady grzecznościowej)?

Poza oczywistymi sytuacjami, kiedy wyraz świat stoi na początku wypowiedzenia lub wersu w wierszu albo stanowi część tytułu (Dookoła Świata), nazwy ulicy (Nowy Świat) czy regionu geograficznego (Nowy Świat, Stary Świat), nie ma uzasadnienia, by pisać go wielką literą.

Jeśli chodzi jednak o zasadę grzecznościową, słowniki ortograficzne, np. Wielki słownik ortograficzny PWN (red. prof. Edward Polański, Warszawa 2006), podają, że: „użycie wielkiej litery ze względów uczuciowych i grzecznościowych jest indywidualną sprawą piszącego. Przepisy ortograficzne pozostają w tym wypadku dużą swobodę piszącemu, ponieważ użycie wielkiej litery jest wyrazem jego postawy uczuciowej (…) w stosunku do osób, do których pisze, lub w stosunku do tego, o czym pisze”.

Można zatem sobie wyobrazić, że ktoś obdarza ogromnym szacunkiem świat i chce to podkreślić, stosując wielką literę w zapisie. Tak jak na przykład w poniższym nagłówku artykułu o demonstracji przeciwko wykorzystaniu energii jądrowej, w którym grupa ludzi kieruje apel do Świata:

Tokio: „Drogi Świecie, przepraszamy”.

Wielki słownik ortograficzno-fleksyjny pod redakcją Jerzego Podrackiego (Warszawa 2001) do wyrazów pisanych często wielką literą ze względów uczuciowych i grzecznościowych zalicza następujące słowa: Rodzice, Przyjaciel, Jubilat, Prezydent, Dziekan, Profesor, Naród, Ojczyzna, Ludzkość, Historia. Skoro można napisać (oczywiście tylko w odpowiednim kontekście) wielką literą ludzkość, to zapewne też i świat w znaczeniu ‘ludzie na Ziemi, narody, społeczeństwa’ (taką m.in. definicję podaje większość słowników języka polskiego).

Wielką literą można pisać również nazwy uosobionych pojęć oderwanych. Wielki słownik ortograficzny PWN przytacza tutaj cytat z Stanisława Barańczaka:

„Kiedyś po latach, Historia przyzna nam rację. Ale Historia niczego nie przyzna, nie przyzna się do niczego, Historia nie odezwie się już ani słowem […]”.

Gdyby Stanisław Barańczak chciał napisać, że rację przyzna nam (bądź jej nie przyzna) świat, teoretycznie mógłby napisać słowo Świat wielką literą.

Marta Górecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Październik 2012 - 09:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz