Która z form jest poprawnie zapisana: „koktajl”, „koktejl”, „coctail” czy „cocktail”?
Wyraz ten jest stosunkowo nowym zapożyczeniem z języka angielskiego. Do języka polskiego trafił w drugiej połowie XX wieku, kiedy to ekspansja anglicyzmów (zwłaszcza w wersji angloamerykańskiej) wyraźnie wzrosła. Pożyczki te związane były nie tylko z brakiem odpowiedniego wyrazu polskiego, ale także z modą językową i rosnącym zainteresowaniem wszystkim, co było częścią kultury amerykańskiej.
Wybrany przykład pokazuje, jak ciekawym zjawiskiem może być proces adaptacji językowej. Na podstawie wybranych słowników wydanych w latach 1971-2010 można prześledzić jak zmieniał się zapis słowa „cocktail”.
Angielski wyraz „cocktail” może oznaczać zarówno napój przyrządzony z mleka lub kefiru i zmiksowanych owoców, jak i napój przyrządzony z alkoholu i soku (synonim: „drink”).
Zapożyczenie z języka obcego zwykle stopniowo przystosowuje się do systemu języka, dlatego wyraz „cocktail” początkowo miał kilka różnych wersji.
„Słownik wyrazów obcych PWN” z 1971 roku podaje trzy prawidłowe formy: „coctail”, „koktajl” oraz „koktejl”. Dwie ostatnie pokazują wyraźne próby spolszczenia zapisu pożyczki. Pierwsza forma w większym stopniu bierze pod uwagę graficzny zapis, w którym pojawia się litera „a”, natomiast druga stara się lepiej odwzorować wymowę angielskiego słowa /’kokteıl/. „Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem” Władysława Kopalińskiego z roku 2007 podaje formy: „cocktail”, „koktajl” i „koktejl”. W „Wielkim słowniku wyrazów obcych” z 2008 roku odnajdujemy już tylko dwie formy: „cocktail” oraz „koktajl”. Kwestię problematycznego wyrazu rozstrzyga Mirosław Bańko w „Słowniku wyrazów trudnych i kłopotliwych PWN”. Dostrzega w nim, że „cocktail” często pojawia się w błędnej pisowni, jaką jest „coctail”. Taką pisownię uzasadnia w następujący sposób: „spolszczona forma «koktajl» chyba nie jest bez winy, gdyż sugeruje, że dwóm polskim literom k odpowiadają dwie angielskie litery c”. Te dwie formy pojawiają się także w „Wielkim słowniku ortograficznym PWN z zasadami pisowni i interpretacji” z 2010 roku, jako jedyne poprawne.
W ten sposób z form „koktajl”, „koktejl”, „coctail” i „cocktail” wyłoniły się dwie prawidłowe: spolszczona „koktajl” oraz funkcjonująca jako cytat z języka angielskiego „cocktail”.
Ewa Romanów