Skąd się wzięła forma „laty” w wyrażeniu „przed laty”? Nie powinno być „przed latami”?

Przed laty jest konstrukcją poprawną. Forma laty to relikt z języka staropolskiego. Kiedyś tak właśnie wyglądał narzędnik liczby mnogiej rzeczownika rok.
Nie był on zresztą jedynym przykładem występowania końcówki -y (-i) w narzędniku. Kiedyś występowała ona w tym przypadku bardzo często, np. z wozy, z wilki, słowy, końcówka ta była bowiem charakterystyczna dla rzeczowników męskich i nijakich. Końcówka -ami (-mi), charakterystyczna dla deklinacji żeńskiej, od XVI wieku zaczęła zastępować końcówkę ‑y, by ostatecznie wyprzeć ją całkowicie.
We współczesnej polszczyźnie końcówka ‑y zachowała się tylko w utartych wyrażeniach, takich jak: przed laty, ostatnimi laty, ostatnimi czasy, innymi słowy.

Zuzanna Kacprzak