Czy od wyrazu „Oliwa” (nazwa dzielnicy Gdańska) można utworzyć nazwę mieszkańca?

Zgodnie z regułą dotyczącą tworzenia nazw mieszkańców regionów, miast, wsi, osiedli i dzielnic mamy w polszczyźnie do wyboru dwa przyrostki: -anin albo -ak. Nazwa mieszkańca Oliwy mogłaby zatem mieć postać oliwianin – tak jak Pomorzanin, elblążanin, szczecinianin – lub oliwiak – tak jak Pomorzak czy warszawiak. Ponieważ przyrostek ‑ak w nazwach miejscowości i dzielnic miejskich nacechowany jest potocznością, obocznie często używa się nacechowanych form z przyrostkiem -ak i nienacechowanych form z przyrostkiem ‑anin, np. warszawiak i warszawianin, wrocławiak i wrocławianin.
Od wielu nazw miejscowości i dzielnic nazw mieszkańców się jednak nie tworzy. Dotyczy to głównie nazw o zakończeniu utrudniającym dołączenie przyrostka, takich jak Żary, oraz wyrazów dwuczłonowych, typu Nowe Miasto. W takich wypadkach istnieją tylko formy peryfrastyczne, czyli opisowe, np. mieszkaniec Żar, mieszkaniec Nowego Miasta.
W wypadku Oliwy, która długo była odrębną gminą miejską i dopiero w 1926 roku została wcielona do Gdańska jako jego dzielnica, można używać zarówno nazwy peryfrastycznej, czyli mieszkaniec Gdańska-Oliwy, jak i derywatu słowotwórczego oliwianin. Z nazwą tą można się spotkać na forach portali internetowych, podczas gdy nazwa oliwiak, choć też utworzona poprawnie, na określenie mieszkańca Gdańska-Oliwy nie jest stosowana.
Warto dodać, że żeńskim odpowiednikiem mieszkańca Oliwy jest mieszkanka Oliwy, zaś oliwianina – oliwianka, rzeczownik utworzony przyrostkiem ‑anka – tak jak Pomorzanka, elblążanka czy szczecinianka.

Agnieszka Jasionowska