Czy słowo „riposta” w sformułowaniu „riposta polskiej artylerii” zostało użyte poprawnie?

Na tablicy informacyjnej poświęconej latarni morskiej w Gdańsku znajduje się m.in. zdanie: Na murach latarni morskiej do dziś widać ślady riposty polskiej artylerii, która z Westerplatte odpowiadała na atak niemieckiej armaty. Czy słowo riposta zostało użyte poprawnie?

Według Nowego słownika poprawnej polszczyzny PWN pod redakcją Andrzeja Markowskiego rzeczownik riposta ma dwa znaczenia. Po pierwsze występuje on w znaczeniu ‘celna, błyskotliwa odpowiedź’, na przykład w zwrocie: odpowiedzieć (komuś) celną ripostą. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem dodaje, że riposta musi być bezzwłoczna. Drugie znaczenie tego rzeczownika występuje w terminologii sportowej, konkretnie w szermierce, gdzie wyraz ten oznacza ‘cięcie’. Słownik Kopalińskiego precyzuje definicję tego wyrazu następująco: ‘celne pchnięcie zadane bezpośrednio po własnej zasłonie (paradzie)’.
Autor tekstu umieszczonego na tablicy pamiątkowej zastosował wyraz riposta w znaczeniu, którego nie rejestrują słowniki języka polskiego, rozszerzył bowiem znaczenie ‘celna, błyskawiczna odpowiedź udzielona rozmówcy’ na ‘każdy rodzaj szybkiej i skutecznej reakcji’, niewątpliwie pod wpływem jednego ze znaczeń wyrazu odpowiedź (który jest wyrazem o zakresie znaczeniowym nadrzędnym wobec zakresu znaczeniowego wyrazu riposta), mianowicie znaczenia ‘czyn, postępowanie wywołane czyimś postępowaniem, jakimś wydarzeniem lub zjawiskiem, reakcja na coś’.
Nawet gdybyśmy przyjęli, że autor tego zdania postąpił świadomie i użył tego słowa w znaczeniu metaforycznym, nie byłby to wprawdzie błąd słownikowy, byłby to jednak błąd stylistyczny. Rodzaj wypowiedzi (tablica informacyjna) wymaga prostoty, czytelności i jednoznaczności, a metaforyczne sformułowanie riposta polskiej artylerii jest patetyczne. Zastosowanie wyrazu riposta w tym zdaniu nazwałabym więc co najmniej niefortunnym.

Agnieszka Kutuzow

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 6. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz