Czy poprawne jest używane wyrazu „kolokwium” na określenie sprawdzianu pisemnego na uczelni wyższej?

Wyraz kolokwium pochodzi od łac. colloquium ‘rozmowa’. Słownik wyrazów obcych PWN z roku 1971 definiuje kolokwium jako ‘rodzaj ustnego egzaminu na wyższych uczelniach z części obowiązującego materiału’, Słownik wyrazów obcych PWN z roku 1997 jako ‘rodzaj egzaminu na wyższej uczelni, zwykle ustnego, z części obowiązującego materiału’, zaś Słownik wyrazów obcych Wydawnictwa EUROPA z 2002 roku podaje taką definicję: ‘na uczelniach wyższych – ustny lub pisemny sprawdzian wiadomości z przerobionego na ćwiczeniach lub wykładach materiału’. Porównanie tych definicji dowodzi, że w polszczyźnie powojennej znaczenie wyrazu kolokwium stopniowo ulegało rozszerzeniu. Początkowo, zgodnie ze znaczeniem wyrazu łacińskiego, od którego termin kolokwium pochodzi, rzeczownik ten również w polszczyźnie oznaczał sprawdzian wiedzy w formie ustnej, potem zaś, już wbrew etymologii, nabrał dodatkowego znaczenia: ‘egzamin w formie pisemnej’, które jest dziś powszechnie stosowane.
Na leksykalizację wyrazu kolokwium na polskim gruncie językowym, czyli na zatarcie się związku między jego znaczeniem a budową, wpływ ma niewątpliwie coraz mniejsza znajomość łaciny.
Gdybyśmy mieli oceniać tę zmianę znaczenia przez pryzmat kryterium etymologicznego czy też logicznego, musielibyśmy stwierdzić, że mamy tu do czynienia z błędem. O uznaniu tego znaczenia za poprawne zadecydowało jednak kryterium użycia, czyli jego szerokie rozpowszechnienie i stosunkowo długi czas stosowania.

Marta Jankowska