Który zapis jest poprawny: „dieta-cud” czy „dieta cud”?

Pod wpływem zapożyczeń z języka angielskiego zasady pisowni dwuczłonowych zestawień rzeczowników z łącznikiem w najnowszej polszczyźnie uległy zachwianiu – każdy przypadek zatem wymaga indywidualnego potraktowania.
Pisownia tych konstrukcji zależy przede wszystkim od rodzaju relacji pomiędzy dwoma komponentami danego połączenia. Według Wielkiego słownika ortograficznego PWN zestawienia rzeczowników, w których człon pierwszy jest określany przez człon drugi, należy zapisywać rozdzielnie, np. artysta grafik to ‘artysta tworzący przede wszystkim grafiki’, lekarz chirurg to ‘lekarz ze specjalnością chirurgiczną’. Zauważmy, że w tych przykładach członów nie można przestawić, co dowodzi, że drugi jest określeniem pierwszego. Zatem jeśli mamy na myśli dietę, która „działa cuda”, której najważniejszą właściwością jest skuteczność, to poprawnie zapiszemy dieta cud.
Z łącznikiem natomiast powinno się pisać konstrukcje o członach, które oznaczają współrzędne cechy osoby lub przedmiotu, np. fryzjerka-kosmetyczka to osoba wykonująca dwa zawody. Człony te można zamienić miejscami, tak jakby stał między nimi spójnik „i”. Co prawda, w przypadku diety cud mamy do czynienia z dwoma rzeczownikami o nierównorzędnym znaczeniu, ale wyjątkowo (pod wpływem zapożyczenia z języka angielskiego: miracle-diet) możemy zapisać tę konstrukcję z łącznikiem wtedy, gdy kolejność jej członów przestawimy: cud-dieta, podobnie, jak w połączeniach cud-kobieta czy herod-baba.
Wynika z tego, że zapis dieta-cud, który pojawia się często w poradnikach poświęconych metodom odchudzania, jest błędny!
Warto też dodać, że czasami jednak kłopotliwe jest określenie relacji między rzeczownikami tworzącymi dane zestawienie. Na przykład w odniesieniu do określenia kobieta wąż trudno ustalić jednoznacznie, czy jest to kobieta, która zamienia się w węża (a zatem jest kobietą wężem), czy chodzi o postać, która jest jednocześnie kobietą i wężem (czyli kobietą-wężem).

Renata Gromuł