Bo zdrowie jest najważniejsze. Komunikacyjna sytuacja usprawiedliwiania się w dyskursie dydaktycznym: aspekt pragmatyczny i międzykulturowy

Ж. Сладкевич, А. Климкевич, И. Самойлова, Здоровье превыше всего. Коммуникативная ситуация оправдания в дидактическом дискурсе: прагматический и межкультурный аспект (Bo zdrowie jest najważniejsze. Komunikacyjna sytuacja usprawiedliwiania się w dyskursie dydaktycznym: aspekt pragmatyczny i międzykulturowy),  Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2019, ss. 208.  ISBN 978-83-7865-828-3

Monografia poświęcona jest badaniu specyfiki technik perswazyjnych w komunikacyjnej sytuacji usprawiedliwiania się w dyskursie dydaktycznym. Konieczność badania aspektu pragmatycznego sytuacji komunikacyjnych dyskursu dydaktycznego wynika z ich wysokiego potencjału perswazyjnego, wykorzystywanego w celu modyfikacji interakcji podmiotów procesu edukacyjnego. Celem pracy jest kompleksowa analiza pragmatyczna i językowo-kulturologiczna technik manipulacyjnych stosowanych przez studentów i słuchaczy kursów przygotowawczych w sytuacji komunikacyjnej usprawiedliwiania się rozumianej jako złożony poliintencyjny twór (w oparciu o zbiór danych zebranych z 300 pisemnych ankiet).

Przeprowadzone badanie wnosi wkład w teorię perswazji językowej (rozpatrzono zagadnienia planowania wypowiedzi, podporządkowanie strategicznej, językowej i pragmatycznej organizacji wypowiedzi ogólnemu celowi komunikacyjnemu nadawcy); genologię lingwistyczną i komunikatywistykę (zaproponowano kompleksowe podejście do analizy sytuacji komunikacyjnej i rozpatrzono gatunek usprawiedliwiania się z punktu widzenia teorii dyskursu, perswazji językowej i lingwistyki tekstu), konceptologię lingwistyczną (rozpatrzono narodowe aspekty konceptów „zdrowia”, „chrześcijańskiego współczucia” itp.). Monografia może znaleźć zastosowanie praktyczne na studiach uniwersyteckich na przedmiotach z zakresu językoznawstwa, pragmatyki językowej i kulturoznawstwa językowego.

Analiza przypadków pozwala wnioskować, że mechanizmy sensotwórcze w komunikacyjnej sytuacji usprawiedliwiania się, w tym metody stosowane w celu „złagodzenia” winy w asymetrycznej komunikacji instytucjonalnej są bezpośrednio zdeterminowane przez wartości obecne w danym społeczeństwie i zasoby dostępne nadawcy dla implementacji prototypowego modelu rozpatrywanej sytuacji komunikacyjnej. Mamy głęboką nadzieję, że niniejsze opracowanie stanie się zachętą do dalszych badań nad komunikacją perswazyjną, do analizy mechanizmów, strategii i taktyk perswazyjnych w różnych sytuacjach komunikacyjnych w perspektywie narodowej i międzykulturowej.