O Zakładzie

Badania nad filmem i kulturą audiowizualną mają na Uniwersytecie Gdańskim długą tradycję, sięgającą połowy lat 1970. Zapoczątkował je nestor polskiego filmoznawstwa, prof. Bolesław W. Lewicki, który badania nad filmem zaczynał jeszcze we Lwowie w Polsce międzywojennej, kierował pierwszym w Polsce Zakładem Wiedzy o Filmie na Uniwersytecie Łódzkim, wykładał też w łódzkiej Szkole Filmowej, był nawet jej rektorem. Profesor Lewicki dojeżdżał w latach 70. z Łodzi, w której mieszkał, do Gdańska, zbudował na Uniwersytecie zespół badawczy, w skład którego wchodzili początkowo mgr Bronisława Stolarska, dr Anna Habryn oraz dr Michał Błażejewski. Powołano wówczas pierwsze filmoznawcze seminarium magisterskie, zajęcia dotyczące kultury filmowej odbywały się w ramach kierunku filologii polskiej.

W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych trzon kadry filmoznawczej stanowili Tadeusz Szczepański, Mirosław Przylipiak i Jerzy Szyłak, którzy koncentrowali się w swoich badaniach, odpowiednio, na historii kina, ze szczególnym uwzględnieniem kina radzieckiego i skandynawskiego (Tadeusz Szczepański), na teorii i estetyce kina fabularnego (Mirosław Przylipiak) oraz na kinie popularnym (Jerzy Szyłak). Prowadzili oni też zajęcia na specjalizacji filmoznawczej działającej w ramach filologii polskiej, a od pewnego momentu również seminaria magisterskie. Jednocześnie dojrzewały młode kadry, działalność badawczą i dydaktyczną związaną z kinem i kulturą audiowizualną podejmowały nowe osoby.

Rozwijały się też nowe formy kształcenia. W ramach Filologicznych Studiów Doktoranckich otwarte zostały seminaria filmoznawcze, umożliwiające pisanie rozpraw doktorskich z dziedziny filmu i kultury audiowizualnej. W roku 2004 utworzono nowy kierunek, kulturoznawstwa, w ramach którego wykładano liczne przedmioty filmowe. Momentem przełomowym był jednak rok 2014, kiedy to otworzono nowy kierunek studiów – Wiedza o Filmie i Kulturze Audiowizualnej (zwany też nieformalnie „filmoznawstwem praktycznym”) oraz powołano samodzielną Katedrę Wiedzy o Filmie i Kulturze Audiowizualnej – obecnie Zakład Filmu i Mediów.

Obecnie zbieramy plon tego długoletniego rozwoju. Na Uniwersytecie Gdańskim utworzyło się środowisko osób zajmujących się badaniem filmu i współczesnej kultury audiowizualnej oraz medialnej. W jego skład wchodzą członkowie i członkinie Zakładu Filmu i Mediów, ale również osoby blisko współpracujące i prowadzące zajęcia na naszym kierunku, w tym pracownice i pracownicy innych Katedr i Wydziałów UG, dla których kultura audiowizualna jest również ważnym, choć niekoniecznie jedynym obszarem badań i aktywności dydaktycznej. W sumie więc jest to silne, prężne, rozpoznawalne w kraju i za granicą środowisko, eksplorujące wiele obszarów współczesnej kultury medialnej, takich jak film animowany, film dokumentalny, teoria kina i estetyka, historia kina polskiego i światowego (m.in. kino islandzkie czy czeskie), kultura popularna, nowe media. Publikujemy, uczestniczymy w konferencjach polskich i międzynarodowych, wykładamy. Organizujemy też sami konferencje naukowe, takie jak konferencja Sacrum w kinie(2014), konferencja Orson Welles. Twórczość – recepcja – dziedzictwo (2015), organizowana razem z Nadbałtyckim Centrum Kultury, konferencja Ekonomia kina (2016) czy wreszcie międzynarodowe konferencje Fast, Slow & Reverse. Faces of Contemporary Film Narration (2017) we współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim oraz NECS – European Network for Cinema and Media Studies (2019).

Oprócz działalności naukowej prowadzimy działalność dydaktyczną. W jej centrum znajdują się nasze dwa kierunki: Wiedza o Filmie i Kulturze Audiowizualnej (studia licencjackie i magisterskie) oraz Produkcja Film Audiowizualnych (studia licencjackie). Nastawiamy się na kształcenie praktycznych umiejętności związanych z filmem, nie zaniedbując przy tym wiedzy typowo akademickiej – w najlepszym sensie tego słowa. Studenci więc kształcą się w trzech podstawowych modułach. Po pierwsze, poznają historię i teorię kina, w powiązaniu z wiedzą ogólnokulturową; po drugie, kształcą się w zakresie upowszechniania kultury filmowej, a więc krytyki filmowej, organizacji imprez filmowych, czy nauczania o kinie; po trzecie, mają zajęcia z elementów warsztatu filmowego, obejmującego sztukę operatorską, pracę z aktorem, scenopisarstwo czy montaż. Realizują też własne etiudy filmowe. Zajęcia warsztatowe prowadzone są we współpracy z Gdyńską Szkołą Filmową, przez jej wykładowców i częściowo w jej pomieszczeniach.

Na tym tle warto wspomnieć o twórcach filmowych, którzy zaczynali swój kontakt z kinem od zajęć dotyczących filmu na UG. Należeli do nich tacy znani reżyserzy jak Maciej Dejczer, Mirosław Bork, dokumentalista Maciej Adamek czy – z młodszego pokolenia – Marcin Bortkiewicz. Również obecnie studenci bądź absolwenci Wydziału Filologicznego UG realizują – z sukcesami – wiele filmów niezależnych, by wspomnieć Macieja Wiktora (Substytut, 2012, Dotyk pośredni, 2013, Wydech, 2014) czy grupę MWM (Mariusz Wirski, Wanda Dietrich, Mariusz Hybiak), autorów m.in. Pana Wernera (2016).