Czy wyrażenie „upatrywać początki kapitalizmu” jest poprawne?
Zgodnie z wymogami polskiej składni po słowie upatrywać należy użyć konstrukcji z dopełniaczem lub z biernikiem. Wybór uzależniony jest od znaczenia,
w jakim słowo to zostaje wykorzystane. Wielki słownik poprawnej polszczyznyPWN (red. A. Markowski, Warszawa 2010) podaje dwa znaczenia czasownika 'upatrywać'. Pierwsze z nich to 'wyszukiwać, czekać na odpowiednią osobę, chwilę itp.’ – tworzy onoschemat syntaktyczny„ktoś upatruje kogoś/czegoś (nie: kogoś/coś)”. Realizuje go konstrukcja z dopełniaczem. Drugie znaczenie obejmuje definicja 'doszukiwać się czegoś w kimś lub w czymś' – powstaje konstrukcja „ktoś upatruje kogoś/coś w kimś lub w czymś”. W tym wypadku wymagany jest biernik.
Rzeczownik 'początki' łączy się w podanym wyrażeniu z czasownikiem upatrywać w pierwszym znaczeniu, toteż poprawna jest forma dopełniacza. Zgodne z polską składnią jest zatem wyrażenie 'upatrywać początków kapitalizmu'. Popierając tę tezę, można posłużyć się analogicznym przykładem z Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny PWN, który podaje wyrażenie 'Upatrywał odpowiedniego momentu, aby do niej podejść'. Wielki słownik języka polskiego (wsjp.pl, dostęp: 1.04.2014) z kolei podaje następujący przykład: 'Chorzy na raka upatrują ratunku w terapii profesora Di Belli'.
Dominika Borkowska