Jak należy odmieniać nazwisko męskie „Koko”?
Jak podaje Słownik poprawnej polszczyzny (oprac. Lidia Drabik, Elżbieta Sobol, Warszawa 2007, hasło: Nazwisko, s. 1067–1082), w języku polskim przyjęte jest włączanie nazwisk (również obcych) do modeli deklinacyjnych właściwych rzeczownikom pospolitym. Podstawą wyboru modelu odmiany jest postać fonetyczna nazwiska, czyli jego ostatnia głoska (nie litera!).
Nazwiska męskie zakończone na ‑a oraz słowiańskie (w tym polskie) kończące się na ‑o i poprzedzone spółgłoską -k, -g, -ch (pisaną zarówno ‑ch jak i ‑h) odmieniają się według III deklinacji żeńskiej (jak np. matka), według następującego wzoru:
M Religa Żwirko Koko matka
D Religi Żwirki Koki matki
C Relidze Żwirce Koce matce
B Religę Żwirkę Kokę matkę
N Religą Żwirką Koką matką
Mc Relidze Żwirce Koce matce
Obecnie bardzo rzadko używa się wołacza – być może dlatego, że w naszej kulturze zwracanie się po nazwisku nie uchodzi za grzeczne. Gdybyśmy jednak byli zmuszeni użyć wołacza – najzręczniejsze byłoby użycie go razem z wyrazem pan: panie Koko!
Jak ma się sprawa z panami (np. braćmi lub ojcem i synem) o nazwisku Koko? W liczbie mnogiej w odmianie nazwisk język polski dopuszcza tylko dwa wzory deklinacyjne: rzeczownikowy męskoosobowy i przymiotnikowy rodzaju męskiego. Wszystkie nazwiska zakończone na spółgłoskę lub na samogłoskę -a, -e, -o odmieniają się rzeczownikowo. Omawiane nazwisko zaliczamy do tej właśnie grupy. Oto wzór takiej odmiany:
M Pociechowie Kokowie psychologowie
D Pociechów Koków psychologów
C Pociechami Kokami psychologami
B Pociechów Koków psychologów
N Pociechami Kokami psychologami
Mc Pociechach Kokach psychologach
Wszystkie powyższe rozważania dotyczyły nazwiska Koko traktowanego jako polskie (o czym świadczy pisownia przez K i wymowa Koko, czyli z akcentem na pierwszej sylabie).
Jeżeli jednak chodzi o nazwę własną przejętą z języka francuskiego, a wyraz ten nieodparcie przecież przywodzi na myśl Coco Chanel (właściwie Gabrielle Bonheur Chanel), to nazwę tę zaliczymy do nieodmiennych. Nazwę francuską zapisujemy przez c (coco po francusku może znaczyć ‘kokos’, ‘jajko’, ale też ‘indywiduum’) i wymawiamy Koko, a więc podobnie jak Rousseau (wym. Ruso) czy Hugo (wym. Igo). Gdyby Coco było nazwiskiem, należałoby pamiętać o używaniu wraz z nieodmiennym nazwiskiem Coco imienia lub określeń typu pan czy tytułu naukowego w odpowiednim przypadku.
Zbigniew Walczak