Która konstrukcja jest poprawna: „nauczyli się śpiewać walczyka” czy „nauczyli się śpiewać walczyk”?

Wiem, że tańczyć walczyka jest konstrukcją poprawną. Ale czy dotyczy to również innych czasowników rządzących biernikiem? Która zatem konstrukcja jest poprawna: nauczyli się śpiewać walczyka czy nauczyli się śpiewać walczyk?

Jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod redakcją Andrzeja Markowskiego, jedyną poprawną konstrukcją jest tańczyć, grać walca (a zatem i tańczyć, grać walczyka). Wynika to z tego, że czasowniki tańczyćgrać wymagają uzupełnienia rzeczownikami w bierniku, a biernik rzeczownika walc jest równy dopełniaczowi i ma postać walca.
Forma biernika jest równa dopełniaczowi w wypadku rzeczowników rodzaju męskiego będących nazwami tańców, takich jak polonez, walc, fokstrot, slow-fox. Pierwotnie w polszczyźnie biernik wszystkich rzeczowników rodzaju męskiego równy był mianownikowi (mówiło się mam brat, mam dom, widzę płot, widzę wuj, niosę kosz, niosę kot). Prowadziło to jednak do powstawania niejednoznacznych zdań typu Jan widzi wuj (nie wiadomo, kto kogo widzi). Dla usunięcia tej niedogodności doszło do zmiany reguły: biernik rzeczowników żywotnych stał się równy dopełniaczowi, dzięki czemu wyróżnia się w zdaniu końcówką -a (mam brata, widzę wuja, niosę kota), choć są od tej reguły (nieliczne) wyjątki, np. wyjść za mąż, na miły Bóg. Biernik rzeczowników nieżywotnych pozostał równy mianownikowi, ale nie dla wszystkich grup rzeczowników. Do wyjątków pod tym względem należą m. in. nazwy tańców typu polonez czy walc, które zachowują się pod tym względem jak rzeczowniki żywotne.
Pytanie dotyczy poprawności konstrukcji śpiewać walczyka. Różni się ona od konstrukcji tańczyć walca nie tylko zdrobniałą formą rzeczownika, lecz również jego znaczeniem: w zdaniu tym rzeczownik walczyk jest nie nazwą tańca, lecz nazwą utworu muzycznego (piosenki o melodii w tempie walca). Jednak również w tym znaczeniu – pochodnym wobec znaczenia ‘taniec’ – wyrazy walcwalczyk mają biernik równy dopełniaczowi, o czym świadczy cytowany zwrot grać walca, zamieszczony w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny. Poprawną konstrukcją jest zatem zwrot nauczyli się śpiewać walczyka.

Dorota Spychalska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 6. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz