Odmiana

Czy „zrobił był” jest formą poprawną?

Forma zrobił był jest poprawną formą czasu zaprzeszłego, który służył wskazywaniu zdarzenia wcześniejszego niż inne zdarzenie – wyrażone czasem przeszłym. Czas zaprzeszły w języku mówionym dziś już nie jest używany, natomiast w języku pisanym może być używany przez autorów chcących swoim tekstom lub wypowiedziom bohaterów nadać charakter archaiczny.

Paulina Osak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 20. Lipiec 2016 - 17:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 20. Lipiec 2016 - 17:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy : „Wyznaj tę zasadę” czy „Wyznaj tą zasadę”?

Powiedzieć możemy zarówno: Wyznaj tę zasadę, jak i: Wyznaj tą zasadę. Natomiast w piśmie należy używać formy , tj. Wyznaj tę zasadę, ponieważ forma biernika – jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego – charakterystyczna jest tylko dla polszczyzny potocznej, mówionej.

Odpowiedzi na podobne pytanie udzielił prof. Grzegorz Dąbkowski w Poradni językowej PWN w 2002 roku (http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/te-czy-ta;2227.html).

Żaklina Kamińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 20. Lipiec 2016 - 17:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 20. Lipiec 2016 - 17:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Które formy są poprawne: „rajstop” czy „rajstopów”? „rajtuz” czy „rajtuzów”?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, wystarczy zajrzeć do Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny PWN. Odnotowuje on, że poprawną formą dopełniacza rzeczownik rajstopy jest rajstop. W słowniku tym dodatkowo podkreślone zostało, że niedopuszczalna jest forma rajstopów. Natomiast w wypadku wyrazu rajtuzy poprawną formą dopełniacza jest rajtuzów, a niedopuszczalne jest używanie formy rajtuz. Można przypuszczać, że problemy Polaków z odmianą wymienionych wyrazów wynikają z podobieństwa obiektu, do którego się one odnoszą, a także z podobieństwa brzmieniowego tych wyrazów. Warto także zauważyć, że wyszukiwarka Narodowego Korpusu Języka Polskiego nie poświadcza żadnego użycia niepoprawnej formy rajstopów, natomiast podaje aż 6 użyć niepoprawnej formy rajtuz (pochodzących głównie z wypowiedzi zamieszczonych w gazetach i czasopismach, takich jak „Gazeta Wyborcza”, „Polityka”, „Gazeta Wrocławska”) – wobec 12 użyć poprawnej formy rajtuzów.

Paulina Osak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 20. Lipiec 2016 - 17:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 20. Lipiec 2016 - 17:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy: „kosztel” czy „kosztela”?

Mianownik liczby pojedynczej tego wyrazu to – jak podają słowniki języka polskiego –  kosztela (rzeczownik rodzaju żeńskiego). Jest to odmiana jabłoni rodzącej żółtawozielone, słodkie i soczyste owoce lub owoc tej odmiany. Kosztel to natomiast rzadsza z dwu wersji dopełniacza liczby mnogiej tego rzeczownika (koszteli a. kosztel). Warto również nadmienić, że nieprawidłowe jest użycie liczby pojedynczej w znaczeniu zbiorowym. Mówimy w związku z tym: sprzedawać kosztele, a nie sprzedawać kosztelę.

Żaklina Kamińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 20. Lipiec 2016 - 17:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 20. Lipiec 2016 - 17:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy można używać połączeń „dwoma rękami” i „dwiema rękoma”?

Forma dwiema jest formą starszą, odziedziczoną przez język polski jeszcze z prasłowiańszczyzny, pierwotnie obsługującą wszystkie trzy rodzaje gramatyczne. Forma dwoma pojawiła się dopiero w XVIII wieku, najpierw w rodzaju męskim i nijakim, później również żeńskim. We współczesnej polszczyźnie poprawne są obie formy: dwoma i dwiema.

W wypadku narzędnika liczby mnogiej rzeczownika ręka postać rękoma jest pozostałością po funkcjonującej w staropolszczyźnie liczbie podwójnej, podczas gdy forma rękami pierwotnie była stosowana w funkcji liczby mnogiej, czyli w odniesieniu do co najmniej trzech obiektów. We współczesnej polszczyźnie  poprawne są obie formy: rękami i rękoma.

Formy liczebników dwoma i dwiema można dowolnie łączyć z rzeczownikami rękami i rękoma, poprawna jest zatem nie tylko konstrukcja dwoma rękoma, lecz także konstrukcje dwoma rękami i dwiema rękoma. Wyszukiwarka Narodowego Korpusu Języka Polskiego podaje 23 wyniki dla połączenia dwoma rękami, 4 wyniki dla połączenia dwiema rękoma i 4 wyniki dla połączenia dwoma rękoma. Połączenie dwoma rękami jest zatem najpopularniejsze.

Paulina Osak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 20. Lipiec 2016 - 17:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 20. Lipiec 2016 - 17:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się żeńskie nazwisko „Suska”?

Podane nazwisko żeńskie zakończone jest na samogłoskę ‑a, nie wiemy więc, czy ma budowę rzeczownikową, czy przymiotnikową.

Jeśli jego forma męska też ma postać Suska, powinno się je odmieniać jak rzeczownik pospolity rodzaju żeńskiego (np. jak matka), a mianowicie: M. Suska, D. Suski, C. Susce, B. Suskę, N. Suską, Msc. Susce.

Jeśli podane nazwisko w rodzaju męskim brzmiałoby Suski, to w rodzaju żeńskim należałoby je odmieniać jak przymiotnik rodzaju żeńskiego, czyli: M. Suska, D. Suskiej, C. Suskiej, B. Suską, N. Suską, Msc. Suskiej.

Nicole Wesołowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się żeńskie nazwisko „Kudła”?

Żeńskie nazwisko Kudła odmienia się w liczbie pojedynczej jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o podobnym zakończeniu, na przykład jak rzeczownik szkoła. Odmieniamy je więc następująco: M. Kudła, D. Kudły, C. Kudle, B.  Kudłę, N. Kudłą, Ms. Kudle.

Monika Duda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Wojciszke”?

Nazwiska męskie zakończone na ‑e (np. Linde, Wojciszke) odmieniamy w liczbie pojedynczej jak przymiotniki. W odniesieniu do mężczyzn należy więc odmieniać to nazwisko w następujący sposób: D. Wojciszkego, C. Wojciszkemu, B. Wojciszkego, N. Wojciszkem, Msc. Wojciszkem. Jeśli chcemy użyć tego nazwiska w liczbie mnogiej, należy je odmienić rzeczownikowo: B. Wojciszków, C. Wojciszkom, B. Wojciszków, N. Wojciszkami, Msc. Wojciszkach. Nazwisko Wojciszke noszone przez panie jest natomiast nieodmienne, odmieniamy towarzyszące mu imię lub rzeczownik pospolity informujący o płci, np. M. pani Justyna Wojciszke, D. pani Justyny Wojciszke, C. pani Justynie Wojciszke, B. panią Justynę Wojciszke, N. panią Justyną Wojciszke, Msc. pani Justynie Wojciszke.

Magda Nasiłowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką formę powinno mieć nazwisko na wizytówce: „J. M. Leśniak” czy „J. M. Leśniakowie”?

Jedyna poprawna forma to J. M. Leśniakowie. Potwierdza to „Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN” pod red. A. Markowskiego (zob. hasło problemowe Nazwiska), według którego wszystkie nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę mają odmianę rzeczownikową i w mianowniku liczby mnogiej przybierają końcówkę -owie.

Anna Nadrowska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak nazwisko „Kustra” odmienia się w liczbie mnogiej?

Nazwisko Kustra odmienia się w liczbie mnogiej jak rzeczowniki pospolite męskoosobowe typu psycholog: M. Kustrowie, D. Kustrów, C. Kustrom, B. Kustrów, N. Kustrami, Msc. Kustrach.

Anna Bokwa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko „Stencel”?

Nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę miękką ‑ś, , , -dź, oraz ‑l i ‑j odmieniają się analogicznie do męskoosobowych rzeczowników pospolitych o tym samym zakończeniu. Jeśli chodzi o tematyczne e, polskie nazwiska zakończone na ‑el zachowują się dwojako. Jeśli są tożsame z rzeczownikiem pospolitym zawierającym e ruchome, tracą w odmianie głoskę e, np. M. Wróbel, D. Wróbla, C. Wróblowi itd. Natomiast nazwiska na ‑el nietożsame z rzeczownikami pospolitymi na ogół zachowują samogłoskę e w przypadkach zależnych, np. LelewelLelewela. Zgodnie z tą zasadą nazwisko Stencel odmienia się następująco:  M. Stencel, D. Stencela, C. Stencelowi, B. Stencela, N. Stencelem, Msc. Stencelu. Jednak niektóre nazwiska zakończone na -el odmieniają się z e ruchomym, np. WedelWedla. Nazwisko Stencel może odmieniać się więc również następująco:  M. Stencel, D. Stencela, C. Stencelowi, B. Stencela, N. Stencelem, Msc. Stencelu. Wyszukiwarka internetowa Google w odniesieniu do nazwiska Stencel potwierdza funkcjonowaniu obu wariantów odmiany, przy czym odmiana z e ruchomym jest częstsza. Na przykład dla formy dopełniacza Krzysztofa Stencla Google podaje 341 wyników, a dla Krzysztofa Stencela – 24 wyniki; dla dopełniacza Adama Stencla – 38 wyników, a dla Adama Stencela – 8 wyników; dla dopełniacza Jana Stencla – 137 wyników, a dla Jana Stencela – 126 wyników, dla dopełniacza Andrzeja Stencla – 22 wyniki, a dla Andrzeja Stencela – 0 wyników. Obie formy: z e stałym i z e ruchomym są zatem poprawne, a wyborze formy w odniesieniu do konkretnej osoby decyduje tradycja rodzinna.

Jeżeli nazwisko to nosi kobieta, jest ono nieodmieniane.

Alicja Ptak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy nazwisko „Ryżek” się odmienia?

W odniesieniu do mężczyzn nazwisko Ryżek należy odmieniać (uwzględniając zachodzącą w odmianie alternację e do zera) według wzorca odmiany rzeczowników rodzaju męskiego żywotnych o tym samym zakończeniu, a więc następująco: M. Ryżek, D. Ryżka, C. Ryżkowi, B. Ryżka, N. Ryżkiem, Msc. Ryżku. Jeśli chodzi o liczbę mnogą, to nazwisko należy odmieniać jak rzeczowniki pospolite męskoosobowe, czyli następująco: M. Ryżkoiwe, D. Ryżków, C. Ryżkom, B. Ryżków, N. Ryżkami, Msc. Ryżkach. W wypadku nazwisk kobiet odmieniają się jedynie nazwiska zakończone na ‑a, zatem nazwisko pani Ryżek pozostaje nieodmienne, odmieniamy natomiast towarzyszącej nazwisku imiona lub wyrazy pospolite wskazujące na płeć, np. M. Renata Ryżek, D. Renaty Ryżek, C. Renacie Ryżek, B. Renatę Ryżek, N. Renatą Ryżek, Msc. Renacie Ryżek.

Urszula Wiśniewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienić nazwisko „Sierpień”?

Odmiana nazwiska Sierpień zależy od tego, czy posługuje się nim mężczyzna, czy kobieta.

W wypadku, gdy nazwisko należy do mężczyzny, odmienia się ono jak rzeczownik pospolity sierpień, z uwzględnieniem faktu, że dla rzeczowników żywotnych, do których należą nazwiska, biernik jest równy dopełniaczowi. Męskie nazwisko Sierpień odmieniamy więc następująco: M. Sierpień, D. Sierpnia, C. Sierpniowi, B. Sierpnia, N. Sierpniem, Msc. Sierpniu.

W odniesieniu do kobiet nazwisko to – jak wszystkie nazwiska zakończone na spółgłoskę – jest nieodmienne.

W liczbie mnogiej nazwiska odmieniają się według rzeczownikowego wzoru deklinacyjnego męskoosobowego. W mianowniku liczby mnogiej uzyskują one końcówkę ‑owie. Nazwisko Sierpień odmienia się więc w liczbie mnogiej następująco: M. Sierpniowie, D. Sierpniów, C. Sierpniom, B. Sierpniów, N. Sierpniami, Msc. Sierpniach.

Milena Żołnowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Apostol”?

Odmiana nazwiska Apostol zależy od tego, czy posługuje się nim mężczyzna, czy kobieta.

Nazwisko męskie Apostol odmienia się jak rzeczowniki rodzaju męskiego żywotne o tym samym zakończeniu, a więc nazwisko Apostol odmienia się jak na przykład rzeczownik pospolity król, czyli następująco: M. Apostol, D. Apostola, C. Apostolowi, B. Apostola, N. Apostolem, Msc. Apostolu.

Nazwisko żeńskie Apostol nie odmienia się, ponieważ wszystkie nazwiska kobiet zakończone na spółgłoskę są nieodmienne. Należy go używać z odmiennym imieniem lub rzeczownikiem pospolitym wskazującym na płeć, np. M. koleżanka Iwona Apostol, D. koleżanki Iwony Apostol, C. koleżance Iwonie Apostol, B. koleżankę Iwonę Apostol, N. koleżanką Iwoną Apostol, Msc. koleżance Iwonie Apostol.

W liczbie mnogiej nazwisko Apostol odmienia się według modelu deklinacyjnego  rzeczownikowego męskoosobowego: M. Apostolowie, D. Apostolów, C. Apostolom, B. Apostolów, N. Apostolami, Msc. Apostolach.

Anna Nadrowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy nazwisko „Szczygieł” jest odmienne?

Jeżeli możliwe jest przyporządkowanie nazwiska jakiemuś wzorcowi odmiany, należy je odmieniać. Odmianę nazwisk regulują takie same zasady, jak odmianę wyrazów pospolitych. Odmiana nazwiska Szczygieł zależy więc od płci jego właściciela.

Jeśli mamy do czynienia z nazwiskiem męskim zakończonym na spółgłoskę twardą, które ma formę identyczną z rzeczownikiem pospolitym, nazwą ptaka: szczygła, to odmieniamy nazwisko Szczygieł tak samo jak nazwę ptaka, pamiętając o opuszczeniu w odmianie tzw. e ruchomego: M. Szczygieł, D. Szczygła, C. Szczygłowi, B. Szczygła, N. Szczygłem, Msc. Szczygle.

Należy jednak pamiętać, że nazwisko żeńskie Szczygieł – jako nazwisko kobiece zakończone na spółgłoskę – jest nieodmienne. 

Natomiast w liczbie mnogiej nazwisko Szczygieł odmienia się jak rzeczowniki pospolite męskoosobowe, a więc następująco: M. Szczygłowie (nie *Szczygły), D. Szczygłów, C. Szczygłom, B. Szczygłów, N. Szczygłami, Msc. Szczygłach.

                                                                                              Mariola Sójka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwiska „Maniuszkowa” i „Maniuszkówna”?

Tradycyjne nazwisko żony pana Maniuszki, czyli formę Maniuszkowa, odmieniamy według wzorca przymiotnikowego żeńskiego: D. Maniuszkowej (jak zdrowej), C. Maniuszkowej (jak zdrowej), B. Maniuszkową (jak zdrową), N. Maniuszkową (jak zdrową), Msc. Maniuszkowej (jak zdrowej).

W wypadku nazwiska córki pana Maniuszki, tj. formy Maniuszkówna, stosujemy odmianę rzeczownikową żeńską, tj. D. Maniuszkówny (jak panny), C. Maniuszkównie (jak pannie), B. Maniuszkównę (jak pannę), N. Maniuszkówną (jak panną), Msc. Maniuszkównie (jak pannie).

Jacek Świątek
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienić połączenie „Hugo Reszko”?

Nazwisko Reszko  zakończone jest na -o po spółgłosce twardej, tak jak np. Kościuszko lub Matejko, w związku z czym w odniesieniu do mężczyzn odmienia się ono tak jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego o podobnym zakończeniu (np. jak rzeczownik pospolity reszka). Wolno też nie odmieniać nazwisk zakończonych na -o pod warunkiem, że odmienimy towarzyszące im imię. Połączeni to odmieniamy więc następująco: M. Hugo Reszko, D. Hugona Reszki/Reszko, C. Hugonowi Reszce/Reszko, B. Hugona Reszkę/Reszko, N. Hugonem Reszką/Reszko, Msc. Hugonie Reszce/Reszko.

Milena Żołnowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi mianownik liczby mnogiej nazwisk „Ciepły” i „Cichy”?

Mianownik liczby mnogiej to Ciepli i Cisi. Nazwiska te należą do nazwisk o postaci przymiotnikowej i odmieniają się w liczbie mnogiej tak jak zwykłe przymiotniki męskoosobowe o tym samym brzmieniu.

Dagmara Kałkus

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy nazwisko „Suchy” się odmienia?

Nazwisko Suchy to przykład nazwiska przymiotnikowego typu Miły. W odniesieniu do mężczyzn odmienia się ono jak przymiotnik. Odmiana przez przypadki przedstawia się następująco: M. Suchy, D. Suchego, C. Suchemu, B. Suchego, N. Suchym, Msc. Suchym. W odniesieniu do kobiety używamy żeńskiej formy Sucha, którą odmieniamy jak przymiotnik rodzaju żeńskiego (M. Sucha, D. Suchej, C. Suchej, B. Suchą, N. Suchą, Msc. Suchej), lub nieodmiennej formy męskiej Suchy (M. Maria Suchy, D. Marii Suchy, C. Marii Suchy, B. Marię Suchy, N. Marią Suchy, Msc. Marii Suchy).

Joanna Milewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 8. Lipiec 2016 - 14:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy mówić „sos z rokpolu” / „z rokpola”?

Forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczowników rodzaju męskiego zależy od ich żywotności lub nieżywotności. Rokpol to rzeczownik rodzaju męskiego nieżywotny, a takie rzeczowniki przyjmują w dopełniaczu końcówkę ‑u albo ‑a.  Jak podają Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji pod red. E. Polańskiego i Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza, w wypadku rzeczownika rokpol obie wersje są poprawne. Wybór jednej z tych końcówek zależy od autora wypowiedzi. Narodowy Korpus Języka Polskiego poświadcza po 3 użycia obu form, natomiast wyszukiwarka Google wyświetla dla formy rokpola 5400 wyników, a dla formy rokpolu – 1310 wyników.

Nicole Wesołowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 8. Lipiec 2016 - 13:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 8. Lipiec 2016 - 13:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką formę ma celownik nazwy miasta „Mińsk Mazowiecki”: „Mińskowi Mazowieckiemu” czy „Mińsku Mazowieckiemu”?

Poprawna forma celownika nazwy tego miasta brzmi: Mińskowi Mazowieckiemu.

Pierwsza część nazwy odmienia się według paradygmatu rzeczownikowego męskiego, a druga – według paradygmatu przymiotnikowego. W celowniku liczby pojedynczej rzeczowników rodzaju męskiego dominuje końcówka ‑owi, a końcówkę ‑u przybiera tylko kilkanaście rzeczowników, m.in. Bogu, bratu, chłopcu, chłopu, człeku, diabłu, katu, kotu, księciu, księdzu, lwu, ojcu, popu, psu, światu. Spośród nazw miejscowości końcówkę tę przyjmują – wariantywnie – niektóre nazwy miast zakończone na ‑ów lub ‑ew, ale tylko po przyimku ku, np. ku Krakowu (częściej: ku Krakowowi), ku Tarnowu (częściej: ku Tarnowowi), ku Ostrowu (częściej: ku Ostrowowi), ku Tczewu (częściej: ku Tczewowi), ku Sochaczewu (częściej: ku Sochaczewowi). Nazwa Mińsk Mazowiecki nie należy do tej grupy.

Dorota Rutkowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 8. Lipiec 2016 - 13:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 10. Lipiec 2016 - 15:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy: „kupno tapczana” czy „kupno tapczanu”?

Obie formy są poprawne. Według Słownika gramatycznego języka polskiego na płycie CD odmiana rzeczownika tapczan przedstawia się następująco:

przypadek                  liczba pojedyncza                   liczba mnoga

mianownik                  tapczan                                      tapczany

dopełniacz                  tapczanu // tapczana              tapczanów

celownik                     tapczanowi                               tapczanom

biernik                        tapczan                                     tapczany

narzędnik                   tapczanem                               tapczanami

miejscownik               tapczanie                                 tapczanach

wołacz                         tapczanie                                 tapczany

 

Jak widać, dopełniacz liczby pojedynczej, którego wymaga od swego składniowego uzupełnienia rzeczownik kupno, ma dwie formy: tapczanu i tapczana.

Wyszukiwarka Google dla połączenia kupno tapczana zwraca około 35 900 wyników, a dla połączenia kupno tapczanu – około 43 800 wyników, co daje tej ostatniej formie pewną przewagę w uzusie.

Monika Pohoryłko

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 8. Lipiec 2016 - 13:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 8. Lipiec 2016 - 13:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się żeńskie nazwisko „Raza”?

Mimo że większość żeńskich nazwisk, które brzmią tak samo jak ich męskie odpowiedniki, jest nieodmienna, te zakończone na literę ‑a, a więc również żeńskie nazwisko Raza, należy odmienić. Należą one do grupy nazwisk mających odmianę rzeczownikową analogiczną do odmiany żeńskich rzeczowników pospolitych zakończonych na ‑a (np. wdowa, koza). Jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego (PWN, Warszawa 2006), odmiana nazwiska Raza jest następująca: M. Raza, D. Razy, C. Ms. Razie, B. Razę, N. Razą.

Judyta Szynkarczyn

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy: „proszę pana Wiaderek” czy „proszę pana Wiaderka”?

Nazwiska męskie w języku polskim odmieniają się według paradygmatu rzeczownikowego męskiego żywotnego, zatem poprawna jest forma biernika z końcówką ‑a, uwzględniająca alternację, jaka zachodzi w przypadku odmiany rzeczownika pospolitego wiaderko. Zatem poprawna jest forma proszę pana Wiaderka.

Urszula Wiśniewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „państwo Szymula”, „państwo Szymule” czy „państwo Szymulowie”?

Poprawna forma to państwo Szymulowie. Nazwiskom zakończonym na -a w mianowniku liczby pojedynczej przysługuje w mianowniku liczby mnogiej właśnie końcówka -owie. Nazwiska te odmieniają się w liczbie mnogiej tak samo jak rzeczownik wojewoda.

Dagmara Kałkus

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy odmieniać nazwisko „Ordonówna”?

Przyrostek ‑ówna tworzył dawniej od nazwiska ojca nazwiska kobiet niezamężnych. W dzisiejszej polszczyźnie odeszliśmy od takiej praktyki, formę nazwisk panieńskich mają jednak nazwiska niektórych artystek. Należy do nich nazwisko Ordonówna. Odmienia się ono jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego, na przykład jak rzeczownik panna: M. Ordonówna, D. Ordonówny, C. Ordonównie, B. Ordonównę, N. Ordonówną, Msc. Ordonównie.

Magdalena Szyłak

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawna jest forma nazwiska „Manegon” w tekście: „po zmarłym Tadeuszu Manegonie”?

Forma nazwiska Manegon w podanym zdaniu jest poprawna. Jest to wyraz zakończony na spółgłoskę n, więc odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego o tym samym zakończeniu, np. epigono epigonie. Pełna odmiana nazwiska męskiego Manegon wygląda następująco: M. Manegon, D. Manegonu, C. Manegonowi, B. Manegona, N. Manegonem, Msc. Manegonie. Zakończonych na spółgłoskę nazwisk rodzaju żeńskiego nie odmienia się, np. M. Zofia Manegon, D. Zofii Manegon, C. Zofii Manegon, B. Zofię Manegon, N. Zofią Manegon, Msc. Zofii Manegon.

Joanna Milewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy nazwisko „Kullas” się odmienia?

Tak, w języku polskim nazwiska podlegają odmianie, choć zależy to od płci nosiciela.

Według Wielkiego słownika ortograficznego (PWN, Warszawa 2016) nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę (np. Nowak, Kullas) odmieniamy jak rzeczowniki męskie żywotne o tym samym zakończeniu. Nazwisko Kullas w odniesieniu do mężczyzny odmienia się więc na przykład jak rzeczownik pospolity lis lub juhas, czyli: M. Kullas, D. Kullasa, C. Kullasowi, B. Kullasa, N. Kullasem, Msc. Kullasie.

Nazwisko Kullas odmieniamy również w przypadku liczby mnogiej. Przybiera ono końcówki odmiany męskoosobowej: M. Kullasowie, D. Kullasów, C. Kullasom, B. Kullasów, N. Kullasami, Msc. Kullasach.

Natomiast gdy nazwisko to należy do kobiety, pozostaje nieodmienne. Należy go wówczas używać z odmiennym imieniem lub rzeczownikiem pospolitym informującym o płci, np. M. Magda Kullas, D. Magdy Kullas, C. Magdzie Kullas, B. Magdę Kullas, N. Magdą Kullas, Msc. Magdzie Kullas.   

Magda Nasiłowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Jedliński-Obrzut”?

Jeżeli pierwszy człon nazwiska męskiego nie jest nazwą dawnego herbu lub przydomka rodowego, to odmieniają się oba człony nazwiska. W tym wypadku pierwszy człon (Jedliński) odmienia się jak przymiotnik, a drugi (Obrzut) jak rzeczownik rodzaju męskiego żywotny o tym samym zakończeniu. Nazwisko męskie Jedliński-Obrzut odmienia się więc następująco: M. Jedliński-Obrzut, D. Jedlińskiego-Obrzuta, C. Jedlińskiemu-Obrzutowi, B. Jedlińskiego-Obrzuta, N. Jedlińskim-Obrzutem, Msc. Jedlińskim-Obrzucie.

W żeńskim nazwisku dwuczłonowym Jedlińska-Obrzut człon pierwszy odmienia się jak przymiotnik rodzaju żeńskiego, a drugi człon jest nieodmienny: M. Jedlińska-Obrzut, D. Jedlińskiej-Obrzut, C. Jedlińskiej-Obrzut, B. Jedlińską-Obrzut, N. Jedlińską-Obrzut, Msc. Jedlińskiej-Obrzut.

Anna Bokwa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki napis umieścić na wizytówce na drzwiach: „J. M. Nowak” czy „J. M. Nowakowie”?

Nazwisko Nowak powinno odmienić się w liczbie mnogiej według modelu rzeczownikowego męskiego osobowego, do którego należą nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę. W mianowniku liczby mnogiej uzyskują one końcówkę ‑owie i odmieniają się analogicznie do rzeczownika psycholog w liczbie mnogiej (M. psychologowie).

Zatem na wizytówce na drzwiach należy umieścić napis J. M. Nowakowie.

Judyta Szynkarczyn

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką formę nazwiska ma żona Cichego?

W przypadku żeńskich nazwisk przymiotnikowych oba warianty: Cicha i Cichy są poprawne. Jeżeli zastosujemy formę żeńską Cicha, powinniśmy ją odmieniać tak jak przymiotnik, np. M. Ewa Cicha, D. Ewy Cichej, C. Ewie Cichej, B. Ewą Cichą, N. Ewą Cichą, Msc. Ewie Cichej. Natomiast gdy użyjemy formy męskiej, zgodnie z zasadami, będziemy odmieniać tylko imię, a nazwisko pozostanie nieodmienne, np. M. Ewa Cichy, D. Ewy Cichy, C. Ewie Cichy, B. Ewą Cichy, N. Ewą Cichy, Msc. Ewie Cichy.

Alicja Ptak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać męskie nazwisko „Bęben”: „Bębna” czy „Bębena”?

Należy pamiętać, że odmianę nazwisk porządkują te same reguły, które dotyczą odmiany wyrazów pospolitych.

W tym wypadku mamy do czynienia z nazwiskiem męskim zakończonym na spółgłoskę twardą, którego forma jest identyczna z rzeczownikiem pospolitym, nazwą instrumentu bęben. Dlatego nazwisko Bęben odmieniamy podobnie jak rzeczownik pospolity – w dopełniaczu (a także w bierniku) będzie to forma Bębna, a nie Bębena. Pamiętamy więc o opuszczeniu w odmianie tzw. e ruchomego, które w odmianie wyrazu pospolitego bęben również jest pomijane. Poniżej podaję odmianę rzeczownika pospolitego wraz z odmianą nazwiska o identycznej formie:

formy liczby pojedynczej dla rzeczownika pospolitego: M. bęben, D. bębna, C. bębnowi, B. bęben, N. bębnem, Msc. bębnie;           

formy liczby pojedynczej dla nazwiska: M. Bęben, D. Bębna, C. Bębnowi, B. Bębna (nie *Bęben), N. Bębnem, Msc. Bębnie;

formy liczby mnogiej dla rzeczownika pospolitego: M. bębny, D. bębnów, C. bębnom, B. bębny, N. bębnami, Msc. bębnach;

formy liczby mnogiej dla nazwiska: M. Bębnowie (nie *Bębny), D. Bębnów, C. Bębnom, B. Bębnów (nie *Bębny), N. Bębnami, Msc. Bębnach.

Warto zaznaczyć, że nazwisko żeńskie Bęben – jako nazwisko kobiece zakończone na spółgłoskę – jest nieodmienne. Odmiana nazwiska Bęben zależy więc od płci właściciela.

Mariola Sójka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 19. Czerwiec 2016 - 15:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi nazwa firmy „Zelmer” w dopełniaczu?

W Narodowym Korpusie Języka Polskiego można znaleźć 598 wyników dla wersji zakończonej na ‑u, w znaczeniu nazwy firmy lub drużyny siatkówki przez nią sponsorowanej. Forma Zelemera występuje zaś stukrotnie, również w odniesieniu i do firmy, i do drużyny, ale też jako marka artykułów gospodarstwa domowego. W mojej opinii rozbieżność w odmianie wynika z faktu, iż nazwa ta brzmi jak niemieckie nazwisko, np. Zepter czy Zanussi, a mało kto zdaje sobie sprawę, że Zelmer to skrótowiec utworzony od wyrażenia Zakłady Elektromechaniczne Rzeszów. Nie mogąc jednak rozstrzygnąć, która forma jest poprawna, postanowiłam sprawdzić u źródła. W odpowiedzi otrzymałam informację, iż sam Zelmer w odniesieniu do firmy stosuje formę Zelmeru, zaś gdy chodzi o markę – Zelmera, np. odkurzacze z Zelmeru, ale odkurzacze Zelmera.

Elżbieta Benkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 17. Czerwiec 2016 - 00:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 17. Czerwiec 2016 - 00:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy: „meteorologowie” czy „meteorolodzy”?

Jak podają słowniki języka polskiego (m.in. Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza), obydwie formy mianownika liczby mnogiej tego rzeczownika są poprawne. Forma meteorolodzy ma jednak większą frekwencję; w Narodowym  Korpusie Języka Polskiego występuje ona 83 razy, a forma meteorologowie tylko 11 razy.

Aleksandra Wysińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 17. Czerwiec 2016 - 00:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 17. Czerwiec 2016 - 00:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy: „kilogram pomarańczy” czy „kilogram pomarańcz”?

Jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego, obydwie formy dopełniacza liczby mnogiej są poprawne, możemy więc powiedzieć: kupić kilogram pomarańcz albo kupić kilogram pomarańczy. Forma z końcówką ‑y jest jednak częstsza. Wyszukiwarka Google podaje dla połączenia kilogram pomarańczy 1150 wyników, a dla połączenia kilogram pomarańcz – 388 wyników.

Aleksandra Wysińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 17. Czerwiec 2016 - 00:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 17. Czerwiec 2016 - 00:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy rzeczownik „roślina” jest żywotny, czy nieżywotny?

Gramatyczna kategoria żywotności dotyczy rzeczowników rodzaju męskiego: biernik rzeczowników żywotnych jest równy dopełniaczowi (np. M. zając, B.=D. zająca), a biernik rzeczowników nieżywotnych – mianownikowi (np. M. stół, B.=M. stół). Rzeczownik roślina jest rodzaju żeńskiego, więc kategoria żywotności tego wyrazu nie dotyczy. Nazwy gatunków roślin, które są rzeczownikami rodzaju męskiego, na ogół mają biernik równy mianownikowi (np. widzę dąb, klon, bez, jarmuż), niektóre nazwy roślin rodzaju męskiego mogą jednak mieć również biernik równy dopełniaczowi (np. widzę ziemniak a. ziemniaka, widzę arbuz a. arbuza).

Aleksandra Wysińska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 17. Czerwiec 2016 - 00:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 17. Czerwiec 2016 - 00:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak powinno się mówić: „państwo Raczyńscy” czy „państwo Raczyński”?

Nosiciele tego nazwiska nazywają się najprawdopodobniej Raczyński i Raczyńska. Ponieważ jest to nazwisko kończące się na -ski/-cki, podlega ono odmianie we wszystkich rodzajach i liczbach, dlatego poprawna jest forma państwo Raczyńscy.

Teresa Topolska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 09:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 09:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko „Kwiecień”?

W odniesieniu do mężczyzn nazwisko Kwiecień należy odmieniać tak jak równobrzmiący rzeczownik pospolity (z wyjątkiem biernika, który jest tu równy dopełniaczowi): M. Kwiecień, D. Kwietnia, C. Kwietniowi, B. Kwietnia, N. Kwietniem, Msc. Kwietniu. W wypadku liczby mnogiej (w odniesieniu do mężczyzn lub do osób obu płci noszących to nazwisko) odmienimy jak rzeczowniki pospolite męskoosobowe, a więc następująco: M. Kwietniowie, D. Kwietniów, C. Kwietniom, B. Kwietniów, N. Kwietniami, Msc. Kwietniach.

W stosunku do kobiet nazwisko to pozostaje nieodmienne. Dla ułatwienia odbioru tekstu należy poprzedzać je imieniem bądź rzeczownikiem pospolitym pozwalającym zidentyfikować płeć, np. nie ma Malwiny Kwiecień, przyglądam się pannie Kwiecień, rozmawiam z panią doktor Kwiecień.

Malwina Talaśka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 09:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 09:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko „Franek”?

W odniesieniu do mężczyzn nazwisko Franek należy odmieniać tak jak jego odpowiednik imienny: M. Franek, D. Franka, C. Frankowi, B. Franka, N. Frankiem, Msc. Franku. W wypadku liczby mnogiej (w odniesieniu do mężczyzn lub do osób obu płci noszących to nazwisko) odmieniamy to nazwisko jak rzeczowniki pospolite męskoosobowe, a więc następująco: M. Frankowie, D. Franków, C. Frankom, B. Franków, N. Frankami, Msc. Frankach.

W stosunku do kobiet nazwisko to pozostaje natomiast nieodmienne. Dla ułatwienia odbioru tekstu należy poprzedzać je imieniem bądź rzeczownikiem pospolitym pozwalającym zidentyfikować płeć: nie ma Malwiny Franek, widzę panią Franek.

Malwina Talaśka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 09:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 09:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak nazwisko „Kwap” odmienia się w liczbie mnogiej?

Nazwisko Kwap w liczbie mnogiej odmienia się według paradygmatu rzeczownikowego męskoosobowego, w związku z tym jego odmiana jest następująca: M. Kwapowie, D. Kwapów, C. Kwapom, B. Kwapów, N. Kwapami, Msc. Kwapach.

Agnieszka Puchała

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 09:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 09:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko żeńskie „Kubka”?

Nazwiska żeńskie zakończone na -a odmieniają się tak jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o podobnym zakończeniu, a więc nazwisko Kubka odmienia się np. jak rzeczownik matka. Odmiana tego nazwiska jest zatem następująca: M. Kubka, D. Kubce, C. Kubkę, B. Kubkę, N. Kubką, Msc. Kubce.

Aleksandra Stosik

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 09:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 09:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest celownik połączenia „Dominik Sito”?

Celownik tego połączenia to Dominikowi Sicie. Nazwiska męskie zakończone na -o po spółgłosce twardej (np. Matejko, Kościuszko, Wiłko, Lato) odmieniają się według paradygmatu rzeczownikowego żeńskiego. Nazwisko Sito odmienimy zatem na przykład jak rzeczownik mata: D. maty, Sity; C. macie, Sicie; B. matę, Sitę; N. matą, Sitą; Msc. macie, Sicie.

Natalia Wyrwicka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 09:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 09:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy zdanie „zapraszam Annę i Wojciecha Łebskich” jest poprawne?

Wszystkie nazwiska polskie kończące się na -ski/-cki podlegają odmianie, zarówno w formie żeńskiej, jak i męskiej, tak w liczbie pojedynczej, jak i mnogiej. Dlatego zdanie Zapraszam Annę i Wojciecha Łebskich jest jak najbardziej poprawne.

Teresa Topolska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 09:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 2. Czerwiec 2016 - 09:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak dokończyć zdanie: „Zapraszam (Anna Kukieła)”?

Kukieła to nazwisko żeńskie zakończone na ‑a, odmieniane jak rzeczownik deklinacji żeńskiej o podobny zakończeniu (np. kukła, piła). Zatem w bierniku liczby pojedynczej (tego przypadka wymaga czasownik zapraszać) jego poprawna forma brzmi Kukiełę. Powiemy więc: Zapraszam Annę Kukiełę.

Agnieszka Bondarczuk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 1. Czerwiec 2016 - 23:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 1. Czerwiec 2016 - 23:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak nazywa się żona pana Wszelakiego?

Gdy kobieta przyjmuje nazwisko po mężu, który nosi nazwisko równe przymiotnikowi pospolitemu (tu: Wszelaki), ma do wyboru dwie formy nazwiska: nieodmienną formę równą formie męskiej Wszelaki lub odmienną formę żeńską Wszelaka. Jeżeli zdecyduje się na formę odmienną, jej nazwisko będzie się odmieniało jak przymiotnik rodzaju żeńskiego: M. (Maria) Wszelaka, D. (Marii) Wszelakiej, C. (Marii) Wszelakiej, B. (Marię) Wszelaką, N. (Marią) Wszelaką, Msc. (Marii) Wszelakiej.

Aleksandra Stosik

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 1. Czerwiec 2016 - 23:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 1. Czerwiec 2016 - 23:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko „Wór”: „Wóra” czy „Wora”?

W języku polskim nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę odmieniają się według paradygmatu rzeczownikowego męskiego żywotnego, czyli jak rzeczowniki pospolite o podobnym zakończeniu, a więc nazwisko Wór odmienia się jak rzeczowniki pospolite głodomór, potwór, sobowtór, kompozytor, akwizytor itp. Ponadto zachodzi w nim oboczność o : ó jak wyrazie pospolitym wór. W związku z tym prawidłowa forma dopełniacza tego nazwiska to: Wora.

Nazwiska kobiece tożsame brzmieniowo z nazwiskami męskimi zakończone spółgłoską pozostają natomiast nieodmienne: M. (Anna) Wór, D. (Anny) Wór.

Agnieszka Puchała

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 1. Czerwiec 2016 - 23:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 1. Czerwiec 2016 - 23:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko „Rytel”?

Odmiana podanego nazwiska zależy przede wszystkim od płci jego nosiciela.

W odniesieniu do kobiet nazwisko to – jak wszystkie nazwiska zakończone na spółgłoskę – jest nieodmienne.

W odniesieniu do mężczyzn przybiera ono takie same końcówki jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne o tym samym zakończeniu, np. jak rzeczownik przyjaciel. Natomiast to, czy e jest w tej odmianie stałe, czy ruchome, zależy – jak podaje Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego – od stopnia przyswojenia nazwiska i od tradycji rodzinnej. Nazwisko Rytel jest w polszczyźnie dobrze przyswojone, ale tradycja rodzinna bywa różna. Częściej spotykana jest odmiana typu Rytel, Rytla. Wyszukiwarka Google podaje np. dla formy dopełniacza Rytla 17900 wyników, a dla formy Rytela – tylko 2830 wyników; dla formy celownika Rytlowi – 2120 wyników, a dla formy Rytelowi – tylko 143 wyniki; dla formy narzędnika Rytlem – 3270 wyników, a dla formy Rytelem – tylko 663 wyniki. Obie formy są oczywiście poprawne. Ostatecznie męskie nazwisko Rytel odmienia się następująco: M. Rytel (jak: przyjaciel), D. Rytla a. Rytela (jak: przyjaciela), C. Rytlowie a. Rytelowi (jak: przyjacielowi), B. = D.,  N. Rytlem a. Rytelem (jak: przyjacielem), Msc. Rytlu a. Rytelu (jak: przyjacielu).

W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe, a w mianowniku przyjmuje końcówkę ‑owie: M. Rytlowie a. Rytelowie, D. Rytlów a. Rytelów, C. Rytlom a. Rytelom, B. = D., N. Rytlami a. Rytelami, Msc. Rytlach a. Rytelach.

Monika Siuda
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 1. Czerwiec 2016 - 23:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 1. Czerwiec 2016 - 23:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko męskie i żeńskie „Rymsza”?

Nazwisko Rymsza, w odniesieniu zarówno do kobiety, jak i mężczyzny, odmienia się w liczbie pojedynczej jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o podobnym zakończeniu, np. jak rzeczownik kasza, a więc w następujący sposób: M. Rymsza, D. Rymszy, C. Rymszy, B. Rymszę, N. Rymszą, Msc. Rymszy.

W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe:

M. Rymszowie, D. Rymszów, C. Rymszom, B. Rymszów, N. Rymszami, Msc. Rymszach.

Natalia Wyrwicka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 1. Czerwiec 2016 - 23:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 1. Czerwiec 2016 - 23:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienić męskie nazwisko „Róg”: „Roga” czy „Róga”?

Nazwisko Róg pochodzi od rzeczownika pospolitego róg, odmienia się więc – w zakresie oboczności – tak samo, tzn. z obocznością ó : o. Ponieważ jednak jest to rzeczownik osobowy (a róg to rzeczownik żywotny), w niektórych przypadkach gramatycznych, m.in. w dopełniaczu, przyjmuje inne końcówka (D. Roga, choć rogu). Również Wielki słownik ortograficzny PWN podaje dla nazwiska Róg formę dopełniacza Roga.

Rafał Nitychoruk
 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 1. Czerwiec 2016 - 23:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 1. Czerwiec 2016 - 23:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką formę przyjmuje w bierniku nazwisko „Podsiadła”?

Jeśli Podsiadła to nazwisko męskie zakończone na ‑a lub żeński odpowiednik tego nazwiska, odmieniamy je jak rzeczownik pospolity deklinacji żeńskiej (D. Podsiadły, C. Podsiadle itd.). W bierniku nazwisko to przyjmuje formę: Podsiadłę (jak piłę). 

Jeśli natomiast Podsiadła to forma żeńska nazwiska męskiego Podsiadły (D. Podsiadłego, C. Podsiadłemu itd.), odmienia się ona przymiotnikowo, a więc w bierniku przybiera postać Podsiadłą (jak miłą).

Agnieszka Bondarczuk
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 1. Czerwiec 2016 - 23:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 1. Czerwiec 2016 - 23:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Nikiel”: z „e” stałym czy z „e” ruchomym?

Jest to nazwisko pochodzenia niemieckiego, wywodzące się od imienia Mikołaj. Zgodnie z zasadami odmiany nazwisk męskich zakończonych na ‑el częstsza jest jego odmiana z e ruchomym: D. Nikla, C. Niklowi itd. (jak WedelWedla, TybelTybla, VogelVogla). Jednak w przypadku konkretnych rodzin noszących to nazwisko zwyczaj może stanowić inaczej, w związku z czym obie formy są dopuszczalne, również D. Nikiela, C. Nikielowi itd. Na przykład dla dopełniacza o postaci Jana Nikla wyszukiwarka Google podaje 416 wyników, a dla dopełniacza Jana Nikiela – 44 wyniki; dla dopełniacza Piotra Nikla – 319 wyników, a dla dopełniacza Piotra Nikiela – 58 wyników; dla dopełniacza Mariana Nikla – 78 wyników, a dla dopełniacza Mariana Nikiela – tylko 3 wyniki.

Rafał Nitychoruk
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 1. Czerwiec 2016 - 11:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 1. Czerwiec 2016 - 11:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniamy nazwisko „Kościów”?

W liczbie pojedynczej odmiana tego nazwiska zależy od płci jego nosiciela. Ogólna zasada mówi, że nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę albo samogłoskę ‑a lub ‑o w liczbie pojedynczej odmieniają się jak rzeczowniki, a nazwiska zakończone na ‑i, -y oraz ‑e jak przymiotniki. W liczbie pojedynczej męskie nazwisko Kościów odmienia się jak rzeczownik męski żywotny deklinacji twardotematowej, tak jak np. student, a tematyczna samogłoska ó ulega w przypadkach zależnych wymianie na o. Wzór odmiany wygląda zatem następująco: D. Kościowa, C. Kościowi, B. Kościowa, N. Kościowem, Msc. Kościowie. W liczbie mnogiej nazwisko Kościów odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe: M. Kościowie, D. Kościowów, C. Kościowom, N. Kościowami, Msc. Kościowach.

Jeśli jest to nazwisko żeńskie, wtedy w ogóle się nie odmienia, gdyż spośród nazwisk żeńskich deklinują się jedynie nazwiska zakończone na ‑a.

Sylwia Formela

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 1. Czerwiec 2016 - 11:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 1. Czerwiec 2016 - 11:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniamy męskie nazwisko „Jurgiel”: „Jurgiela” czy „Jurgla”?

W odmianie polskich nazwisk męskich zakończonych na ‑el nietożsamych z rzeczownikami pospolitymi występuje e ruchome, np. WedelWedla, lub e stałe, np. LelewelLelewela. Decyduje o tym tradycja odmiany danego nazwiska w danym środowisku. Jeśli chodzi o nazwisko Jurgiel, to w świetle danych zaczerpniętych z wyszukiwarki Google tradycja ta jest w różnych środowiskach różna, ale forma z e stałym jest częstsza. Na przykład wyszukanie dopełniacza Krzysztofa Jurgiela daje 21,7 tys. wyników, a dopełniacza Krzysztofa Jurgla – tylko 8 wyników; dopełniacza Pawła Jurgiela – 8 wyników, a dopełniacza Pawła Jurgla – 1 wynik; dopełniacza Andrzeja Jurgiela – 4 wyniki, a dopełniacza Andrzeja Jurgla – 0 wyników. Obie  formy należy uznać za poprawne.

Monika Duda
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 1. Czerwiec 2016 - 11:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 1. Czerwiec 2016 - 11:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest celownik połączenia „Dominik Sito”?

Celownik tego połączenia to Dominikowi Sicie. Nazwiska męskie zakończone na -o po spółgłosce twardej (np. Matejko, Kościuszko, Wiłko, Lato) odmieniają się według paradygmatu rzeczownikowego żeńskiego. Nazwisko Sito odmienimy zatem na przykład jak rzeczownik mata: D. maty, Sity; C. macie, Sicie; B. matę, Sitę; N. matą, Sitą; Msc. macie, Sicie.

Natalia Wyrwicka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 1. Czerwiec 2016 - 11:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 1. Czerwiec 2016 - 11:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy zdanie „zapraszam Annę i Wojciecha Łebskich” jest poprawne?

Wszystkie nazwiska polskie kończące się na -ski/-cki podlegają odmianie, zarówno w formie żeńskiej, jak i męskiej, tak w liczbie pojedynczej, jak i mnogiej. Dlatego zdanie Zapraszam Annę i Wojciecha Łebskich jest jak najbardziej poprawne.

Teresa Topolska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 1. Czerwiec 2016 - 11:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 1. Czerwiec 2016 - 11:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest celownik nazwiska „Wicha”?

Zarówno w odniesieniu do mężczyzny, i kobiety w celowniku liczby pojedynczej nazwisko Wicha przybiera formę Wisze, a w celowniku liczby mnogiej – formę Wichom. Obowiązuje tu taka sama odmiana jak w podobnie zakończonych wyrazach pospolitym micha lub mucha.

Katarzyna Bliźniewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „przekazuję Michałowi Szulc” czy „przekazuję Michałowi Szulcowi”?

Nazwiska męskie podlegają w języku polskim odmianie. Jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego (Warszawa 2016, s. 96), nazwisko należy odmieniać, jeżeli jest możliwe przyporządkowanie go do jakiegoś wzorca odmiany. W myśl tej reguły nazwisko Szulc jako nazwisko żeńskie nie odmienia się (odmieniają się tylko nazwiska żeńskie zakończone na ‑a), natomiast jako męskie odmienia się jak wszystkie nazwiska zakończone na spółgłoskę (np. Nowak), czyli jak rzeczowniki rodzaju męskiego żywotne o podobnym zakończeniu (np. malec lub szewc): D. malca, Szulca, C. malcowi, Szulcowi, B. malca, Szulca, N. malcem, Szulcem, Msc. malcu, Szulcu. W podanym wyrażeniu imię i nazwisko powinny wystąpić w celowniku, poprawna jest więc forma przekazuję Michałowi Szulcowi.

Alicja Sierotzka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak dokończyć fragment zdania „przeniesienie Stanisława…”: „Bogdanowicz” czy „Bogdanowicza”?

Każde polskie nazwisko męskie powinno być w języku polskim odmieniane. Omawiane nazwisko jest zakończone na spółgłoskę, a więc w liczbie pojedynczej odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne o identycznym zakończeniu. Nazwisko Bogdanowicz odmieniamy więc analogicznie na przykład do wyrazu panicz: M. Bogdanowicz, D. Bogdanowicza, C. Bogdanowiczowi, B. Bogdanowicza, N. Bogdanowiczem, Msc. Bogdanowiczu. Podany fragment zdania wymaga użycia dopełniacza, zatem poprawna forma to: przeniesienie Stanisława Bogdanowicza.

Dorota Raczkiewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 31. Maj 2016 - 22:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką formę ma nazwisko żony, jeśli mąż nosi nazwisko Wiszowaty?

Jeśli kobieta przyjmuje po mężu nazwisko równe przymiotnikowi pospolitemu (w dawnej polszczyźnie istniał przymiotnik wiszowaty, utworzony od rzeczownika wisz ‘gęste zarośla’), ma do wyboru dwie możliwości wyboru formy swojego nazwiska: nieodmienną formę męską Wiszowaty lub odmienną formę żeńską, tj. Wiszowata. W pierwszym wypadku formy poszczególnych przypadków gramatycznych są takie same, np. M. (Anna) Wiszowaty, D. (Anny) Wiszowaty, C. (Annie) Wiszowaty, B. (Annę) Wiszowaty, N. (Anną) Wiszowaty, Msc. (Annie) Wiszowaty. Natomiast forma żeńska odmienia się jak przymiotnik rodzaju żeńskiego, tj. M. (Anna) Wiszowata, D. (Anny) Wiszowatej, C. (Annie) Wiszowatej, B. (Annę) Wiszowatą, N. (Anną) Wiszowatą, Msc. (Annie) Wiszowatej.

Monika Siuda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Sildatke”?

Nazwisko Sildatke podlega odmianie w zależności od płci jego nosiciela.

W odniesieniu do kobiety nazwisko to jest nieodmienne, np. M. Anna Sildatke, D. Anny Sildatke, C. Annie Sildatke, B. Annę Sildatke, N. Anną Sildatke, Msc. Annie Sildatke.

W odniesieniu do mężczyzny nazwisko to odmienia się w liczbie pojedynczej jak przymiotniki rodzaju męskiego, a więc: M. Sildatke, D. Sildatkego, C. Sildatkemu, B. Sildatkego, N. Sildatkem, Msc. Sildatkem.

W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się według wzorca rzeczownikowego (jak rzeczowniki męskoosobowe): M. Sildatkowie, D. Sildatków, C. Sildatkom, B. Sildatków, N. Sildatkami, Msc. Sildatkach.

Paulina Sławik

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się męskie nazwisko „Rydel”?

W języku polskim nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę odmieniają się w liczbie pojedynczej jak  rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne zakończone na tę samą spółgłoskę, a więc nazwisko Rydel przybiera takie same końcówki jak np. rzeczownik przyjaciel. Jeśli chodzi o e w ostatniej sylabie, to jest ono stałe lub ruchome m.in. w zależności od tego, jak zachowuje się ono w równobrzmiącym rzeczowniku pospolitym. Nazwisko Rydel przyjmuje zatem następujące formy: M. Rydel, D. Rydla, C. Rydlowi, B. Rydla, N. Rydlem, Msc. Rydlu.

Paulina Sławik

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się męskie nazwisko „Radko”?

Radko to nazwisko zakończone na -o po spółgłosce twardej, tak jak np. Kościuszko lub Matejko, w związku z czym odmienia się ono w odniesieniu do mężczyzn tak jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego o podobnym zakończeniu (np. jak rzeczownik pospolity matka): M. Radko, D. Radki, C. Radce, B. Radkę, N. Radką, Msc. Radce.

Małgorzata Sańko 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „pędnik Voith-Schneidera” czy „pędnik Voitha-Schneidera”?

Pędnik jest urządzeniem zamieniającym energię dostarczoną z zewnątrz lub z silnika napędowego na siłę poruszającą jednostkę pływającą. Oprócz głównego zastosowania pędnika, jakim jest napędzanie jednostki, stosuje się także pędniki o funkcjach sterujących, których zadaniem jest zwiększenie zdolności manewrowych statku. Takim typem pędnika jest pędnik cykloidalny – wynalazek Ernsta Schneidera i Waltera Voitha z 1930 roku, który z niewielkimi zmianami konstrukcyjnymi stosowany jest współcześnie pod nazwą VSP (Voith Schneider propeller).

Poprawną formą polskiej nazwy tego urządzenia jest pędnik Voitha-Schneidera. Odmieniamy dwa człony podrzędne, ponieważ Voith oraz Schneider są nazwiskami męskimi i w języku polskim oba podlegają odmianie jak rzeczowniki pospolite męskie żywotne: M. Voith, Schneider, D. Voitha, Schneidera, C. Voithowi, Schneiderowi, B. Voitha, Schneidera, N. Voithem, Schneiderem, Ms. Voithcie, Schneiderze. Nazwa pędnik wymaga określenia w dopełniaczu, a więc mówimy i piszemy: pędnik Voitha-Schneidera.

Anna Ślusarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy nazwisko „Lasoń” się odmienia?

W odniesieniu do mężczyzn nazwisko Lasoń jest nazwiskiem odmiennym i w liczbie pojedynczej odmienia się jak rzeczowniki pospolite męskie żywotne o takim samym zakończeniu, np. jak koń, toteż przyjmuje następujące formy: M. Lasoń, D. Lasonia, C. Lasoniowi, B. Lasonia, N. Lasoniem, Msc. Lasoniu.

W odniesieniu do kobiet nazwisko to jest nieodmienne i we wszystkich przypadkach zachowuje tę samą firmę, np. M. Lucyna Lasoń, D. Lucyny Lasoń, C. Lucynie Lasoń, B. Lucynę Lasoń, N. Lucyną Lasoń, Msc. Lucynie Lasoń.

W odniesieniu do par małżeńskich  nazwisko to odmienia się jak rzeczownik męskoosobowy: M. Lasoniowie, D. Lasoniów, C. Lasoniom, B. Lasoniów, N. Lasoniami, Msc. Lasoniach.

Łukasz Graban
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Którą formę wybrać w oficjalnym tekście podziękowania: „bardzo dziękujemy pani Magdalenie Reszce” czy „bardzo dziękujemy pani Magdalenie Reszka”?

Prawidłowa forma to: bardzo dziękujemy pani Magdalenie Reszce, i to niezależnie od tego, czy tekst ma charakter oficjalny, czy potoczny.

Nazwiska kobiet zakończone na -a w języku polskim odmieniają się. Nazwiska zakończone na ‑ska, -cka, ‑dzka, -owa, -ewa oraz typu Jasna, Szada, Wątła odmieniają się jak przymiotniki, natomiast pozostałe nazwiska żeńskie zakończone na ‑a odmieniają się tak jak rzeczowniki pospolite o podobnym zakończeniu. Nazwisko Reszka odmienia się zatem jak np. broszka: M. Reszka, D. Reszki, C. Reszce, B. Reszkę, N. Reszką, Msc. Reszce.

Małgorzata Sańko

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawne jest zdanie: „Prace należy przekazywać pani Annie Furnoga”?

Zdanie to nie jest poprawne, ponieważ nazwisko Furnoga w odniesieniu do kobiet (podobnie zresztą jak w odniesieniu do mężczyzn) podlega odmianie. Odmienia się ono jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o tym samym zakończeniu, np. jak noga lub stonoga: M. noga, Furnoga, D. nogi, Furnogi, C. nodze, Furnodze, B. nogę, Furnogę, N. nogą, Furnogą, Msc. nodze, Furnodze. W powyższym zdaniu nazwisko powinno wystąpić w celowniku, poprawne zdanie brzmi zatem: Prace należy przekazywać pani Annie Furnodze.

Alicja Sierotzka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy forma „w Prusiech” jest poprawna?

Forma w Prusiech była używana w staropolszczyźnie, a we współczesnej polszczyźnie należy ją uznać za archaizm fleksyjny. Neutralną formą miejscownika rzeczownika Prusy jest (w) Prusach, a formy (w) Prusiech możemy użyć tylko w celach stylizacyjnych. Końcówka miejscownika liczby mnogiej ‑ech ma neutralny charakter we współczesnej polszczyźnie tylko w wyrażeniach w Węgrzech, we Włoszech i w Niemczech, w tekstach modlitewnych używana jest też forma w niebiesiech, pozostałe rzeczowniki pospolite i nazwy własne przyjmują w mianowniku końcówkę ‑ach.

Dominika Wyczling
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „serdelka” czy „serdelek”?

Wyszukiwarka Google poświadcza, że Polacy używają obu form, chociaż rzeczownik żeński serdelka jest stosowany rzadziej niż rzeczownik męski serdelek; na przykład w narzędniku liczby pojedynczej dla postaci serdelkiem otrzymujemy aż 1180 wyników, a dla postaci serdelką – tylko 295 wyników.

Jednak w słownikach poprawnej polszczyzny oraz w słownikach języka polskiego, np. w Słowniku języka polskiego pod redakcją W. Doroszewskiego i w Uniwersalnym słowniku języka polskiego pod red. S. Dubisza, wyraz ten jest notowany tylko w postaci serdelek. Słownik języka polskiego pod redakcją W. Doroszewskiego jako przykład użycia tego wyrazu podaje m.in. zdanie: Serdelek z bułką musiały starczyć często i na cały dzień. Poprawna jest zatem tylko forma męska serdelek.

Dominika Wyczling
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „gwoździami” czy „gwoźdźmi”?

Obie formy są poprawne. W narzędniku liczby mnogiej rzeczowniki, niezależnie od rodzaju, mają na ogół końcówkę ‑ami, jednak kilkanaście rzeczowników przyjmuje wyłącznie lub fakultatywnie końcówkę ‑mi, np. braćmi, dziećmi, gośćmi, końmi, księżmi, liśćmi, ludźmi, nićmi, pieniędzmi, przyjaciółmi; dłońmi/dłoniami, gałęźmi/gałęziami, sańmi/saniami, gęśmi/gęsiami, ośćmi/ościami, skrońmi/skroniami. Należy do nich również rzeczownik gwóźdź, który ma dwie formy narzędnika: gwoździami i gwoźdźmi. Chociaż obie są poprawne, forma z końcówką ‑ami jest we współczesnych tekstach dużo częstsza. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego znajdziemy dla jej użyć aż 256 potwierdzeń i tylko 23 użycia formy gwoźdźmi.

Katarzyna Zielińska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawny jest szyk „czytał będzie”?

Według Nowego słownika języka polskiego pod red. Andrzeja Markowskiego poprawna jest zarówno forma czytał będzie, jak i forma będzie czytał, podobnie jak formy będzie czytać i czytać będzie, choć wcześniej wydawnictwa poprawnościowe dyskwalifikowały formę czytał będzie, pozwalając na stosowanie formy czytać będzie (i oczywiście form będzie czytał i będzie czytać). Formy o odwróconym szyku są jednak stosowane rzadziej niż formy ze słowem posiłkowym na pierwszym miejscu. Na przykład w Narodowym Korpusie Języka Polskiego  znajdziemy 72 potwierdzenia dla formy będzie czytał i tylko 5 potwierdzeń dla formy czytał będzie; 30 potwierdzeń dla formy będzie czytać i tylko 9 potwierdzeń dla formy czytać będzie. Jak widać, kwestionowana dawniej forma czytał będzie jest najrzadsza, ale według najnowszych źródeł poprawnościowych też jest poprawna.

Justyna Rozmiarek
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 12. Maj 2016 - 22:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Teszek”?

Według „Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny” pod redakcją A. Markowskiego podstawą wyboru odpowiedniego wzoru fleksyjnego dla nazwisk męskich jest postać fonetyczna zakończenia nazwiska, a ściślej jego ostatnia głoska.

Nazwiska zakończone na spółgłoskę ‑k w liczbie pojedynczej odmieniamy analogicznie jak rzeczowniki męskie pospolite męskie zakończone na ‑k, na przykład jak wyraz rolnik. O opuszczeniu lub zachowaniu e w odmianie decyduje tradycja, ale w wypadku nazwisk zakończonych na ‑ek jest ono niemal zawsze opuszczane. Odmiana tego nazwiska w liczbie pojedynczej jest więc następująca: M. Teszek, D. Teszka, C. Teszkowi, B. Teszka, N. Teszkiem, Ms. Teszku.

Nazwisko żeńskie Teszek – jako nazwisko żeńskie zakończone na spółgłoskę – jest nieodmienne.

W liczbie mnogiej nazwisko Teszek odmienia się jak rzeczowniki pospolite męskoosobowe, a więc następująco: M. Teszkowie, D. Teszków, C. Teszkom, B. Teszków, N. Teszkami, Ms. Teszkach.

Marta Wałdoch

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Maj 2016 - 22:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Maj 2016 - 22:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz i celownik nazwiska „Marusarzówna”?

Marusarzówna jest nazwiskiem panieńskim utworzonym od nazwiska Marusarz przyrostkiem ‑ówna. Nazwiska tego typu odmieniamy jak rzeczowniki pospolite żeńskie, np. jak rzeczownik panna. W liczbie pojedynczej dopełniacz tego nazwiska ma więc formę Marusarzówny, a celownik – Marusarzównie, natomiast w liczbie mnogiej w dopełniaczu nazwisko to przyjmuje formę Marusarzówien, a w celowniku – Marusarzównom.

Anna Ślusarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Maj 2016 - 22:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Maj 2016 - 22:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest celownik nazwiska „Lotka”?

Nazwiska zakończone na ‑a w liczbie pojedynczej niezależnie od płci nosiciela odmieniają się według deklinacji rzeczownikowej żeńskiej jak rzeczowniki pospolite o takim samym zakończeniu. Nazwisko Lotka odmienia się zatem jak rzeczownik pospolity lotka: M. Lotka, D. Lotki, C. Lotce, B. Lotkę, N. Lotką, Msc. Lotce. Celownik liczby pojedynczej tego nazwiska brzmi więc Lotce.

W liczbie mnogiej nazwiska zakończone ‑a odmieniają się według wzoru rzeczownikowego męskoosobowego. Nazwiska te przyjmują w mianowniku liczby mnogiej końcówkę ‑owie i odmieniają się analogicznie do wyrazu psychologowie: M. Lotkowie, D. Lotków, C. Lotkom, B. Lotków, N. Lotkami, Msc. Lotkach. W celowniku liczby mnogiej poprawna jest więc forma Lotkom.

Dorota Raczkiewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Maj 2016 - 22:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Maj 2016 - 22:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienić nazwisko „Kopeć”: „Kopecia” czy „Kopcia”?

Nazwisko Kopeć jest równe rzeczownikowi pospolitemu oznaczającemu ‘gęsty, ciemny dym lub osad z sadzy’, który odmienia się z e ruchomym: M. kopeć, D. kopcia itd. Tak powinno się również odmieniać nazwisko męskie Kopeć: M. Kopeć, D. Kopcia, C. Kopciowi, B. Kopcia, N. Kopciem, Msc. Kopciu.

Możliwa jest również odmiana z e stałym: D. Kopecia, C. Kopeciowi itd., jeśli jest ona uwarunkowana tradycją rodzinną. Taka odmiana jest jednak rzadka. Dzięki wyszukiwarce Google uzyskamy dla dopełniacza w postaci z e stałym 3,5 tys. potwierdzeń, podczas gdy  dla dopełniacza z e ruchomym –  44,9 tys. potwierdzeń, choć część z tych  ostatnich dotyczy rzeczownika pospolitego. Przewagę frekwencyjną form nazwiskowych typu Kopcia nad formami typu Kopecia poświadczają jednak również dane dotyczące odmiany połączeń wybranych imion męskich z tym nazwiskiem. Na przykład w wypadku wyrażenia Jan Kopeć wyszukiwarka Google podaje 1140 wyników dla formy Jana Kopcia i tylko 9 wyników dla formy Jana Kopecia. W wypadku wyrażenia Andrzej Kopeć proporcje są podobne: 2490 wyników dla formy Andrzeja Kopcia i tylko 61 wyników dla formy Andrzeja Kopecia.

Monika Pohoryłko
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Maj 2016 - 22:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Maj 2016 - 22:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko „Baziuk” w liczbie pojedynczej?

Według „Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny” pod redakcją A. Markowskiego podstawą wyboru odpowiedniego wzoru fleksyjnego dla nazwiska męskiego jest postać fonetyczna jego zakończenia, a ściślej jego ostatnia głoska. Nazwiska zakończone na spółgłoskę ‑k odmieniamy analogicznie jak rzeczowniki pospolite męskie żywotne zakończone na ‑k, a więc w tym wypadku na przykład jak rzeczownik rolnik. Nazwisko to w liczbie pojedynczej odmienia się więc następująco: M. Baziuk, D. Baziuka, C. Baziukowi, B. Baziuka, N. Baziukiem, Ms. Baziuku.

Nazwisko żeńskie Baziuk jest nieodmienne.

Marta Wałdoch

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Maj 2016 - 22:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Maj 2016 - 22:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma nazwiska „Bartel” jest poprawna: „Zbyszka Bartela” czy „Zbyszka Bartla”?

Nazwiska niemieckie lub wywodzące się z języka niemieckiego zakończone na -el mają zazwyczaj e ruchome, np. Diesel, Diesla; Wackernagel, Wackernagla; Weigel, Weigla. Tradycyjna odmiana męskiego nazwiska Bartel jest zatem następująca: M. Zbyszek Bartel, D. Zbyszka Bartla.

Pewne nazwiska pochodzenia niemieckiego zakończone na ‑el zawierają jednak e stałe, np. Lelewel, Lelewela. Niektóre takie nazwiska odmieniają się dwojako: z e ruchomym i e stałym. Dopuszcza się zatem również możliwość stosowania w dopełniaczu liczby pojedynczej nazwiska męskiego Bartel formy z e stałym: Zbyszka Bartela. W świetle danych internetowych forma z e ruchomym jest stosowana częściej. Wyszukiwarka Google podaje na przykład 49 wyników dla formy Zbigniewa Bartla i 46 wyników dla formy Zbigniewa Bartela, 12800 wyników dla formy Kazimierza Bartla i 237 wyników dla formy Kazimierza Bartela, 100 wyników dla formy Marka Bartla i 19 wyników dla formy Marka Bartela, 212 wyników dla formy Jana Bartla i 119 wyników dla formy Jana Bartela, ale 1 wynik dla formy Andrzeja Bartla i 29 wyników dla formy Andrzeja Bartela.

Aleksandra Matusiak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Maj 2016 - 11:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Maj 2016 - 11:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko „Stec”?

Odmiana nazwiska Stec zależy od tego, czy posługuje się nim mężczyzna, czy kobieta.

W wypadku, gdy nazwisko należy do mężczyzny, odmienia się ono jak rzeczownik męski żywotny o podobnym zakończeniu (np. jak szewc), a więc następująco: M. Stec, D. Steca, C. Stecowi, B. Steca, N. Stecem, Msc. Stecu. Kobiety o nazwisku Stec nie odmieniają go.

W liczbie mnogiej nazwisko Stec odmienia się jak rzeczowniki pospolite męskoosobowe, a więc następująco: M. Stecowie, D. Steców, C. Stecom, B. Steców, N. Stecami, Msc. Stecach.

Aleksandra Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Maj 2016 - 11:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Maj 2016 - 11:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienić nazwisko „Rojek” w liczbie mnogiej?

Nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę odmieniają się w liczbie mnogiej zgodnie z rzeczownikowym wzorem deklinacyjnym męskoosobowym. W mianowniku liczby mnogiej otrzymują końcówkę -owie. Ponadto nazwiska zakończone na ‑ek mają w temacie na ogół e ruchome, które znika przy odmianie przez przypadki. Zgodnie z tą regułą nazwisko Rojek odmienimy w liczbie mnogiej następująco: M. Rojkowie, D. Rojków, C. Rojkom, B. Rojków, N. Rojkami, Msc. Rojkach.

Elżbieta Stopa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Maj 2016 - 11:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Maj 2016 - 11:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy nazwisko „Gniewszew” jest odmienne?

W języku polskim nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę odmieniają się jak rzeczowniki pospolite żywotne. Zgodnie z tą regułą zakończone na spółgłoskę nazwisko męskie Gniewszew odmieniamy w następujący sposób: M. Gniewszew, D. Gniewszewa, C. Gniewszewowi, B. Gniewszewa, N. Grzewszewem, Msc. Gniewszewie. Zauważmy, że samogłoska e jest w tej odmianie stała (Gniewszewa), co wiąże się z trudnościami w wymowie w wypadku formy bez e (*Gniewszwa).

W języku polskim nazwiska żeńskie zakończone na spółgłoskę nie odmieniają się, dlatego w odniesieniu do kobiet we wszystkich przypadkach używamy formy Gniewszew, np. pani Gniewszew, panią Gniewszew.

W liczbie mnogiej nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę odmieniają się zgodnie z rzeczownikowym wzorem deklinacyjnym męskoosobowym. W mianowniku liczby mnogiej otrzymują końcówkę -owie. Zgodnie z tą regułą nazwisko Gniewszew odmienimy następująco: M. Gniewszewowie, D. Gniewszewów, C. Gniewszewom, B. Gniewszewów, N. Gniewszewami, Msc. Gniewszewach.

Elżbieta Stopa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Maj 2016 - 11:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Maj 2016 - 11:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak nazwisko „Wykrzykacz” odmienia się w liczbie mnogiej?

Zgodnie z zasadami odmiany nazwisk w języku polskim nazwisko Wykrzykacz odmienia się w liczbie mnogiej jak rzeczownik męskoosobowy, zatem przyjmuje następujące formy: M. Wykrzykaczowie, D. Wykrzykaczów, C. Wykrzykaczom, B. Wykrzykaczów, N. Wykrzykaczami, M. Wykrzykaczach.

Agnieszka Gorlak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienić nazwisko „Szady”?

Nazwiska męskie zakończone w liczbie pojedynczej na ‑y odmieniają się analogicznie do przymiotników rodzaju męskiego zakończonych tą samą literą, np. rudy, a ztem nazwisko Szady odmienia się następująco:  M. Szady, D. Szadego, C. Szademu, B. Szadego, N. Szadym, Msc. Szadym. Nazwisk kobiecych zakończonych na ­‑y nie odmienia się. Zaleca się używanie ich z odmienionym imieniem lub rzeczownikiem pospolitym wskazującym na płeć, np. pani.

W liczbie mnogiej nazwisko Szady odmienia się według przymiotnikowego wzorca deklinacyjnego. Odmiana przedstawia się następująco: M. Szadzi, D. Szadych, C. Szadym, B. Szadych, N. Szadymi, Msc. Szadych.

Magdalena Szyłak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „państwo Kościelak” czy „państwo Kościelakowie”?

Zalecenia odnoszące się do odmiany nazwisk polskich mówią, iż należy odmieniać nazwisko, jeśli można je przyporządkować jakiemuś wzorcowi odmiany. Dotyczy to również form liczby mnogiej. Dlatego też poprawna forma to państwo Kościelakowie.

Monika Pohoryłko

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawne jest zdanie: „Składam podziękowania państwu Krasoń”?

Zdanie: Składam podziękowania państwu Krasoń jest zdaniem niepoprawnym. Niepoprawna jest tutaj forma nazwiska. Poprawnie winno być: Składam podziękowania państwu Krasoniom. Nazwisko Krasoń jest odmienne i odmienia się – również w liczbie mnogiej – jak rzeczownik, toteż w celowniku liczby mnogiej przyjmuje końcówkę ‑om.

Łukasz Graban

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak dokończyć wyrażenie „nagroda dla…” imionami i nazwiskami: „Jan Samp” i „Wiesława Samp”?

Nazwisko Samp zakończone jest na spółgłoskę, zatem w odniesieniu do mężczyzny odmienia się jak rzeczownik męskożywotny, np. sęp (M. Samp, D. Sampa…). Natomist nazwiska żeńskie zakończone na spółgłoskę nie odmieniają się. Zatem poprawna jest następująca konstrukcja: nagroda dla Jana Sampa i Wiesławy Samp.

Katarzyna Bliźniewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienić nazwisko „Borowiec”?

Nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę odmieniają się tak jak rzeczowniki. Nazwiska zakończone na ‑ec odmieniają się w liczbie pojedynczej analogicznie do męskoosobowych rzeczowników pospolitych lub nazw własnych o takim samym zakończeniu, a więc nazwisko Borowiec odmienia się jak np. rzeczownik krawiec: M. Borowiec, D. Borowca, C. Borowcowi, B. Borowca, N. Borowcem, Msc. Borowcu. W odmianie tego nazwiska występuje e ruchome.

Nazwisk kobiecych zakończonych na ‑ec nie odmienia się. Zaleca się używanie ich z odmienionym imieniem lub innym rzeczownikiem wskazującym na płeć, np. pani.

W liczbie mnogiej męskie nazwy osobowe odmieniają się według męskoosobowego wzoru odmiany rzeczowników, a w mianowniku zyskują końcówkę ‑owie. Odmiana nazwiska Borowiec przedstawia się zatem w liczbie mnogiej następująco: M. Borowcowie, D. Borowców, C. Borowcom, B. Borowców, N. Borowcami, Msc. Borowcach, W. Borowcowie.

Magdalena Szyłak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 27. Kwiecień 2016 - 15:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Toman” w odniesieniu do mężczyzny?

W odniesieniu do mężczyzny nazwisko Toman odmienia się w liczbie pojedynczej jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne, np. jak chan, fan lub sportsmen. Jego odmiana jest więc następująca: M. Toman, D. Tomana, C. Tomanowi, B. Tomana, N. Tomanem, Msc. Tomanie.

Dobrawa Kozłowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 19. Kwiecień 2016 - 09:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 19. Kwiecień 2016 - 09:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest celownik liczby pojedynczej nazwiska „Siuda”?

Nazwiska rzeczownikowe zakończone na -a odmieniamy w liczbie pojedynczej – zarówno w odniesieniu do mężczyzn, jak i do kobiet – według deklinacji rzeczownikowej żeńskiej, np. jak rzeczowniki pospolite woda lub wojewoda. W celowniku liczby pojedynczej nazwisko Siuda przybiera więc – niezależnie od płci nosiciela – formę Siudzie (jak wodzie lub wojewodzie).

W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się według deklinacji męskoosobowej, a więc w celowniku ma formę (państwu) Siudom.

Dobrawa Kozłowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 19. Kwiecień 2016 - 09:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 19. Kwiecień 2016 - 09:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienić żeńskie nazwisko „Kopera”?

Ponieważ nazwiska żeńskie zakończone na -a odmieniają się tak jak rzeczowniki pospolite o podobnym zakończeniu, nazwisko Kopera odmienia się jak rzeczowniki era, kura lub para, a więc następująco: M. Kopera, D. Kopery, C i Msc. Koperze, B. Koperę, N. Koperą.

Agata Miller

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 19. Kwiecień 2016 - 09:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 19. Kwiecień 2016 - 09:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Dyka” w odniesieniu do kobiety?

W liczbie pojedynczej zarówno w odniesieniu do kobiety, jak i do mężczyzny nazwisko Dyka odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o podobnym zakończeniu, np. jak tyka, choinka lub matka, a więc następująco: M. Dyka, D. Dyki, C. Dyce, B. Dykę, N. Dyką, Msc. Dyce.

Dobrawa Kozłowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 19. Kwiecień 2016 - 09:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 19. Kwiecień 2016 - 09:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy: „umilkli” czy „umilknęli”?

Niektóre czasowniki na -nąć zachowują w formach czasu przeszłego przyrostek ‑ną‑ (-nę-), np. ciągnąćciągnął, ciągnęli, inne gubią go, np. chudnąćchudł, chudli. Są też takie czasowniki, m.in. właśnie umilknąć, które stanęły na rozdrożu. W formie rodzaju męskiego liczby pojedynczej zachowują przyrostek (umilknął) albo go tracą (umilkł), a w pozostałych formach czasu przeszłego występują bez przyrostka (np. umilkła, umilkłem, umilkłeś, umilkły). Poprawna jest zatem tylko forma umilkli.

Dobrawa Kozłowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 13. Kwiecień 2016 - 21:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 13. Kwiecień 2016 - 21:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „ścin” ‘rodzaj hebla’ jest poprawna: „ścinu” czy „ścina”?

Słowniki nie notują rzeczownika ścin. W znaczeniu ‘rodzaj hebla’ nie poświadczają tego wyrazu również źródła internetowe. W języku technicznym znany jest natomiast ścin ‘część narzędzi skrawających w postaci paska sąsiadującego z powierzchnią skrawającą’, np. ścin wiertła. W uzusie, m.in. internetowym, można spotkać obie formy dopełniacza tego rzeczownika, ale forma z końcówką ‑u używana jest częściej. Na przykład wyszukiwarka Google potwierdza 294 wystąpienia dopełniacza ścinu wiertła i 127 wystąpień dopełniacza ścina wiertła. Obie formy należy więc uznać za poprawne.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 13. Kwiecień 2016 - 21:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 13. Kwiecień 2016 - 21:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Mężczyzna powinien mówić: „przyjęłem” czy „przyjąłem”?

Poprawna jest forma przyjąłem. Powstała ona poprzez dodanie ruchomej końcówki ‑em do formy 3. osoby liczby pojedynczej rodzaju męskiego czasu przeszłego czasownika przyjąć: przyjął + -em = przyjąłem. Samogłoska ę występuje natomiast w formie rodzaju żeńskiego, która powstała poprzez dodanie ruchomej końcówki ‑m do formy 3. osoby liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego czasu przeszłego czasownika przyjąć: przyjęła + ‑m = przyjęłam. Błędna forma rodzaju męskiego przyjęłem jest rezultatem nieuprawnionej analogii do prawidłowej formy rodzaju żeńskiego przyjęłam.

Dobrawa Kozłowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 13. Kwiecień 2016 - 21:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 13. Kwiecień 2016 - 21:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi forma 1. osoby liczby pojedynczej czasu teraźniejszego czasownika „deptać”?

Poprawne są dwie formy: depczę i depcę, ale ta pierwsza, choć nowsza, obecnie jest używana znacznie częściej. Na przykład w Narodowym Korpusie Języka Polskiego znajdziemy 17 potwierdzeń dla formy depczę i tylko jedno użycie formy depcę.

Dobrawa Kozłowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 13. Kwiecień 2016 - 20:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 13. Kwiecień 2016 - 20:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „ukląkł” czy „uklęknął”?

Według Wielkiego słownika ortograficznego PWN pod red. Edwarda Polańskiego oraz według Uniwersalnego słownika języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza obie formy są poprawne. Forma ukląkł jest jednak używana częściej. Narodowy Korpus Języka Polskiego poświadcza dla formy ukląkł 248 wystąpień, a dla formy uklęknął – 83 wystąpienia.

Aleksandra Muszarska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Kwiecień 2016 - 21:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 12. Kwiecień 2016 - 21:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy istnieje forma liczby pojedynczej rzeczownika „tantiema”. Która forma jest poprawna: „tantiemów” czy „tantiem”?

Istnieje taka forma, jednak jest ona rzadko stosowana (Narodowy Korpus Języka Polskiego poświadcza ją tylko 7 razy, podczas gdy formę liczby mnogiej tantiemy – aż 145 razy). Poprawną formą dopełniacza liczby mnogiej jest forma tantiem, ponieważ tantiema jest rodzaju żeńskiego (por. M. dama – D. l.mn. dam, M. mama – D. l.mn. mam, M. zima – D. l.mn. zim).

Aleksandra Muszarska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Kwiecień 2016 - 21:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 12. Kwiecień 2016 - 21:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest poprawna forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „pręt”: „prętu” czy „pręta”?

W dopełniaczu liczby pojedynczej rzeczowniki rodzaju męskiego przybierają dwie końcówki: ‑a lub ‑u. Decydują o tym kryteria znaczeniowe, genetyczne (obcość lub rodzimość wyrazu) i strukturalne (budowa wyrazu), jednak w odniesieniu do rzeczowników nieżywotnych, do których należy pręt, nie są one jednoznaczne.

Jeśli chodzi o kryterium znaczeniowe, końcówkę -a mają następujące rzeczowniki rodzaju męskiego: wszystkie żywotne (z wyjątkiem wołu i bawołu), ponadto nazwy narzędzi, naczyń, miar i wag, liczb, miesięcy, nazwy części ciała, tańców i gier, owoców i grzybów oraz nazwy marek fabrycznych, a także niektóre inne, natomiast końcówkę ‑u przyjmują rzeczowniki abstrakcyjne, zbiorowe i materialne. Ze względu na to kryterium pręt powinien zatem mieć końcówkę ‑a. Jeśli chodzi o kryterium pochodzeniowe, to końcówkę ‑a częściej przyjmują  rzeczowniki rodzime, a końcówkę ‑u – rzeczowniki obcego pochodzenia. Również w świetle  tego kryterium pręt powinien mieć końcówkę ‑a. Ponieważ pręt jest wyrazem niepodzielnym słowotwórczo, nie można natomiast zastosować wobec niego kryterium strukturalnego.

Jak podają słowniki języka polskiego oraz słowniki ortograficzne, poprawną formą dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika pręt jest właśnie forma pręta. Niekiedy używana jest też forma prętu, ale w świetle danych uzyskanych za pomocą wyszukiwarki Google jest ona wielokrotnie rzadsza niż pręta: dla formy prętu wyszukiwarka ta podaje tylko 16 tys. wyników, a dla formy pręta – aż 400 tys.

Jedyną poprawną formą dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika pręt jest zatem pręta.

Weronika Bartusch
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Kwiecień 2016 - 21:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 12. Kwiecień 2016 - 21:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby mnogiej jest poprawna: „oldbojów” czy ,,olboi”?

Rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na -przybierają najczęściej w dopełniaczu liczby mnogiej końcówkę -ów, choć niektóre z nich mogą mieć wariantywnie również końcówkę ‑i. Dla rzeczownika oldboj ‘sportowiec, który zakończył już karierę zawodnika, bierze jednak udział w zawodach organizowanych specjalnie dla sportowców w starszym wieku; muzyk lub piosenkarz, który po latach przerwy powraca na estradę’ słowniki (m.in. Wielki słownik ortograficzny pod red. Edwarda Polańskiego, Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego i Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza) podają jednak zgodnie końcówkę ‑ów. Na tę końcówkę wskazuje również uzus: Narodowy Korpus Języka Polskiego zawiera 289 poświadczeń dla formy oldbojów i tylko jedno potwierdzenie dla formy oldboi

Monika Lidzbarska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Kwiecień 2016 - 21:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 12. Kwiecień 2016 - 21:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika „koniak”? „Koniaka” czy „koniaku”?

Dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika koniak brzmi koniaku. Taką formę jako jedyną podają słowniki, m.in. Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego i internetowy Wielki słownik języka polskiego pod red. Piotra Żmigrodzkiego. Również Narodowy Korpus Języka Polskiego nie zarejestrował ani jednego przykładu dla formy koniaka. Fakt, że rzeczownik koniak przyjmuje w dopełniaczu końcówkę ‑u, wynika z tego, że jest on rzeczownikiem męskim nieżywotnym materialnym (nazwą substancji), a rzeczowniki materialne rodzaju męskiego zazwyczaj mają właśnie końcówkę ‑u, por. alkoholu, tokaju, likieru, winiaku, płynu, miodu, cukru, kawioru.

Jagoda Podsiadło
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Kwiecień 2016 - 21:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 12. Kwiecień 2016 - 21:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy „awokado” jest we współczesnej polszczyźnie wyrazem odmiennym?

Kwalifikator ndm zamieszczany w haśle awokado w słownikach (m.in. w Wielkim słowniku ortograficznym pod red. Edwarda Polańskiego, Nowym słowniku poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego i Uniwersalnym słowniku języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza) wskazuje na to, że wyraz awokado jest we współczesnym języku polskim nieodmienny. W starannej polszczyźnie rzeczownika tego rzeczywiście nie odmieniamy: w Narodowym Korpusie Języka Polskiego znajdziemy aż 145 poświadczeń dla  formy awokado, ale nie potwierdzimy w nim ani jednego użycia form awokada, awokadu, awokadem lub awokadzie. Jednak wyszukiwarka Google oprócz 326 tysięcy trafień dla formy awokado podaje 1760 trafień dla formy awokada, 555 trafień dla formy awokadu, 1090 trafień dla formy awokadem, 1740 trafień dla formy awokadzie, a nawet 40 trafień dla formy awokadach. Liczby te świadczą o istnieniu w potocznej polszczyźnie tendencji do objęcia tego wyrazu odmianą. Na razie jednak formy sałatka z awokada, jajka w awokadzie czy dieta oparta na awokadach należy uznać za niepoprawne.

Monika Lidzbarska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Kwiecień 2016 - 21:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 12. Kwiecień 2016 - 21:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy należy odmieniać nazwiska w pismach urzędowych?

Tak, ponieważ odmienianie i nieodmienianie nazwisk nie zależy od typu tekstu. Wszystkie nazwiska, które można odmienić, należy odmieniać, również w pismach urzędowych. Jeżeli chcemy, by z tekstu urzędowego jednoznacznie wynikała podstawowa forma jakiegoś nazwiska, powinniśmy zastosować je w mianowniku. Wyjątek stanowią oczywiście nazwiska nieodmienne, czyli spośród nazwisk rodzimych: nazwiska  żeńskie zakończone na spółgłoskę (np. Nowak), nazwiska żeńskie zakończone na samogłoskę -i (np. Saloni), nazwiska żeńskie zakończone na samogłoskę -y (np. Borowy), nazwiska żeńskie zakończone na samogłoskę -o (np. Domejko), nazwiska żeńskie zakończone na samogłoskę -e (np. Linde).

Kateryna Razgonova

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 6. Kwiecień 2016 - 23:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 6. Kwiecień 2016 - 23:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko ,,Krepel”?

Nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę odmieniają się tak jak rzeczowniki. Nazwiska męskie zakończone na -l odmieniają się w liczbie pojedynczej analogicznie do męskoosobowych rzeczowników pospolitych lub innych nazw własnych o takim samym zakończeniu, np. jak rzeczownik Gal. Nazwisko Krepel powinno być odmieniane z pominięciem samogłoski e w przypadkach zależnych, tj. M. Krepel – D. Krepla, bo tak (M. krepel, D. krepla) odmienia się rzeczownik pospolity krepel ‘rodzaj ciastek smażonych’, notowany jako wyraz przestarzały przez Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego. E ruchome występuje też w odmianie śląskiego regionalnego rzeczownika krepel ‘pączek’, por. słowa Ody do krepla: Łoj ty kreplu mój kochany, tyś we fecie łokompany, jo mom szmaka durś na Ciebie... Ponieważ rzeczownik krepel ma charakter przestarzały lub regionalny, można też zaakceptować odmianę nazwiska Krepel z e stałym: M. Krepel, D. Krepela, C. Krepelowi.

Nazwiska kobiece tożsame brzmieniowo z nazwiskami męskimi, zakończone spółgłoską, pozostają nieodmienne. Zaleca się używanie ich wraz z odmienionym imieniem lub słowem pospolitym pozwalającym stwierdzić płeć, np. z wyrazem pani.

W liczbie mnogiej męskie nazwy osobowe odmieniają się według rzeczownikowego wzoru deklinacyjnego męskoosobowego. W mianowniku liczby mnogiej uzyskują one końcówkę ‑owie. Nazwisko Krepel odmienia się więc w liczbie mnogiej następująco: M. Kreplowie, D. Kreplów, C. Kreplom, B. Kreplów, N. Kreplami, Msc. Kreplach.

Monika Lidzbarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 6. Kwiecień 2016 - 23:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 6. Kwiecień 2016 - 23:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy odmieniać nazwisko „Grzona”?

Nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na ‑a odmienia się w liczbie pojedynczej – zarówno w odniesieniu do mężczyzn, jak i do kobiet – jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o podobnym zakończeniu, zatem nazwisko Grzona odmieniamy jak np. rzeczownik pospolity żona: M. Grzona, D. Grzony, C. Grzonie, B. Grzonę, N. Grzoną, Msc. Grzonie. W liczbie mnogiej nazwisko to odmieniamy jak rzeczowniki pospolite męskoosobowe: M. Grzonowie, D. Grzonów, C. Grzonom, B. Grzonów, N. Grzonami, Msc. Grzonach.

Ewa Rogowska-Cybulska
Martyna Małkowska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 6. Kwiecień 2016 - 23:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 6. Kwiecień 2016 - 23:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy można mówić „wzięłem”?

Nie można. Według Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego jedyną dopuszczalną formą 1. osoby liczby pojedynczej rodzaju męskiego czasu przeszłego czasownika wziąć jest forma wziąłem. Powstała ona poprzez dodanie ruchomej końcówki 1. osoby liczby pojedynczej czasu przeszłego ‑em do formy 3. osoby liczby pojedynczej rodzaju męskiego czasu przeszłego tego czasownika. Używanie przez chłopców i mężczyzn formy wzięłem jest naganne.

Aleksandra Muszarska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 6. Kwiecień 2016 - 22:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 6. Kwiecień 2016 - 22:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniamy połączenie „umowa-zlecenie”?

Według słowników ortograficznych połączenie umowa-zlecenie powinno być pisane z łącznikiem. Odmieniają się jego oba człony, tj. w liczbie pojedynczej: M. umowa-zlecenie, D. umowy-zlecenia, C. umowie-zleceniu, B. umowę-zlecenie, N. umową-zleceniem, Msc.: umowie-zleceniu; a w liczbie mnogiej: M. umowy-zlecenia, D. umów-zleceń, C. umowom-zleceniom, B. umowy-zlecenia, N. umowami-zleceniami, Msc. umowach-zleceniach.

Aleksandra Muszarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 6. Kwiecień 2016 - 22:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 6. Kwiecień 2016 - 22:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma wołacza jest poprawna: „działkowcu” czy „działkowcze”?

Obie formy: działkowcu i działkowcze są poprawne, ponieważ stanowią warianty wołacza liczby pojedynczej rzeczownika działkowiec. Według paradygmatu deklinacji męskiej II, do której należą rzeczowniki zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoski funkcjonalne miękkie (c, dz, cz,, sz, rz, ż), dla wołacza liczby pojedynczej właściwa jest końcówka -u, ale rzeczowniki utworzone przyrostkiem ‑ec przybierają końcówkę ­‑e (z alternacją c : cz), np. ojciecojcze, chłopiecchłopcze, głupiecgłupcze, starzecstarcze, a wiele z nich ma wariantywnie dwie końcówki: ‑e i ‑u. Do tej ostatniej grupy należy działkowiec. Jednak Narodowy Korpus Języka Polskiego w funkcji wołacza potwierdza tylko formę działkowcu (1 użycie), co jest zapewne spowodowane nacechowaniem końcówki ‑e książkowością, podniosłością i poetyckością, podczas gdy wołacz działkowcu ma charakter neutralny.

Ewelina Lechocka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 6. Kwiecień 2016 - 22:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 6. Kwiecień 2016 - 22:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Na pewną część tabeli mówimy „boczek tabeli”. Jak to będzie brzmiało w dopełniaczu: „boczka tabeli” czy „boczku tabeli”?

Słowniki – m.in. Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego, Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, Wielki słownik ortograficzny pod red. Edwarda Polańskiego i internetowy Wielki słownik języka polskiego pod red. Piotra Żmigrodzkiego – dla dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika boczek podają, niezależnie od znaczenia tego wyrazu, formę boczku. Formę tę rzeczownik boczek przybiera zatem także w znaczeniu ‘w tabelach: boczna rubryka pionowa, zawierająca pozycje, do których odnoszą się dane w kolejnych rubrykach poziomych’. Forma dopełniacza boczku dominuje również w uzusie: wyszukiwarka Google dla boczka tabeli podaje tylko 1 wynik, natomiast dla boczku tabeli – aż 208 wyników, co świadczy o znacznej przewadze frekwencyjnej tej drugiej formy, nawet jeśli część z tych wyników dotyczy formy miejscownika liczby pojedynczej (np. w boczku tabeli).

Ewa Rogowska-Cybulska
Martyna Małkowska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 6. Kwiecień 2016 - 22:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 6. Kwiecień 2016 - 22:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się imię i nazwisko „Renata Kupka”?

Żeńskie nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na -a odmieniają się jak rzeczowniki pospolite o podobnym zakończeniu, toteż nazwisko Kupka odmieniamy tak samo jak rzeczownik pospolity kupka. Nazwa własna Renata Kupka odmienia się więc następująco: M. Renata Kupka, D. Renaty Kupki, C. Renacie Kupce, B. Renatę Kupkę, N. Renatą Kupką, Msc. Renacie Kupce.

Izabela Kasperska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Marzec 2016 - 23:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 30. Marzec 2016 - 23:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko „Mierzwa” w liczbie mnogiej („Joanna i Janusz Mierzwa”)?

Nazwiska rzeczownikowe zakończone na ‑a odmieniają się w liczbie mnogiej jak rzeczowniki męskoosobowe: M. (Joanna i Janusz) Mierzwowie, D. (Joanny i Janusza) Mierzwów, C. (Joannie i Januszowi) Mierzwom, B. (Joannę i Janusza) Mierzwów, N. (Joanną i Januszem) Mierzwami, Msc. (Joannie i Januszu) Mierzwach.

Aleksandra Muszarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Marzec 2016 - 23:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 30. Marzec 2016 - 23:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Jamurkiewicz”?

Wszystkie nazwiska, które można włączyć do jakiegoś wzorca odmiany polskich wyrazów pospolitych, należy odmieniać. Nazwisko Jamurkiewicz podlega odmianie w zależności od płci jego nosiciela. W odniesieniu do kobiety nazwisko to jest nieodmienne, np. M. Joanna Jamurkiewicz, D. Joanny Jamurkiewicz, C. Joannie Jamurkiewicz, B. Joannę Jamurkiewicz, N. Joanną Jamurkiewicz, Msc. Joannie Jamurkiewicz. W odniesieniu do mężczyzny nazwisko to odmienia się w liczbie pojedynczej jak rzeczowniki rodzaju męskiego żywotne o tym samym zakończeniu, a więc np. jak biegacz: M. Jan Jamurkiewicz, D. Jana Jamurkiewicza, C. Janowi Jamurkiewiczowi, B. Jana Jamurkiewicza, N. Janem Jamurkiewiczem,  Msc. Janie Jamurkiewiczu. W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki rodzaju męskiego osobowe: M. Joanna i Jan Jamurkiewiczowie, D. Joanny i Jana Jamurkiewiczów, C. Joannie i Janowi Jamurkiewiczom, B. Joannę i Jana Jamurkiewiczów, N. Joannę i Janem Jamurkiewiczami, Msc. Joannie i Janie Jamurkiewiczach.

Marta Czerlińska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Marzec 2016 - 23:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 30. Marzec 2016 - 23:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Itrych”?

Odmiana nazwiska Itrych zależy od płci jego nosiciela. Nazwisko żeńskie Itrych nie odmienia się, np. M. Maria Itrych, D. Marii Itrych, C. Marii Itrych, B. Marię Itrych, N. Marią Itrych, Msc. Marii Itrych. Nazwisko męskie odmienia się w liczbie pojedynczej jak rzeczowniki rodzaju męskiego żywotne o tym samym zakończeniu (np. jak szach), np. M. Marcin Itrych, D. Marcina Itrycha, C. Marcinowi Itrychowi, B. Marcina Itrycha, N. Marcinem Itrychem, Msc. Marcinie Itrychu. W liczbie mnogie nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe, np. M. Maria i Marcin Itrychowie, D. Marii i Marcina Itrychów, C. Marii i Marcinowi Itrychom, B. Marię i Marcina Itrychów, N. Marią i Marcinem Itrychami, Msc. Marii i Marcinie Itrychach.

Anna Jabłonowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Marzec 2016 - 23:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 30. Marzec 2016 - 23:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma 3. osoby liczby mnogiej czasu teraźniejszego jest poprawna: „żebrzą” czy „żebrają”?

Poprawną formą 3. osoby liczby mnogiej czasu teraźniejszego jest żebrzą. Taką formę odmiany (żebrzę, żebrzesz, żebrze itd.) podają słowniki, np. Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego, Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego, Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego. Ten ostatni słownik ostrzega przed odmianą typu żebram, żebrasz, żebra, a więc i przed formą żebrają. Według danych Narodowego Korpusu Języka Polskiego forma żebrają jest używana, ale znacznie rzadziej niż forma żebrzą (4 wystąpienia formy żebrają wobec 94 wystąpień formy żebrzą).

Aleksandra Muszarska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Marzec 2016 - 23:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 30. Marzec 2016 - 23:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „śmiali się” czy „śmieli się”?

Poprawne są obie formy. Forma śmiali się ma jednak charakter ogólnopolski, natomiast śmieli się jest regionalizmem pochodzącym z Mazowsza, który pomimo stopniowego upowszechniania się nadal jest w Korpusie Języka Polskiego PWN formą rzadszą.

Patryk Prill

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Marzec 2016 - 23:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 30. Marzec 2016 - 23:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika „przyczynek”: „przyczynka” czy „przyczynku”?

W Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego oraz w Wielkim słowniku ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego znajdziemy informację, że rzeczownik przyczynek ‘cząstkowe uprządkowanie jakiejś kwestii’ w dopełniaczu liczby pojedynczej ma formę przyczynku. Wielki słownik poprawnej polszczyzny ostrzega nawet przed formą przyczynka jako niepoprawną. Błędną formę przyczynka spotykamy jednak niekiedy w uzusie. Narodowy Korpus Języka Polskiego poświadcza ją jeden raz, podczas gdy formę przyczynku – 28 razy.

Miłosz Ryszka
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Marzec 2016 - 23:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 30. Marzec 2016 - 23:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakie są formy dopełniacza liczby pojedynczej rzeczowników „fok” i „grot”?

Rzeczownik fok to według Uniwersalnego słownika języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza ‘pierwszy od dołu żagiel na maszcie’, należy więc do rzeczowników nieżywotnych, które w dopełniaczu liczby pojedynczej przyjmują końcówkę ‑u lub ‑a. Według słownika rzeczownik fok należy do rzeczowników przyjmujących w dopełniaczu końcówkę ‑a: foka.

Natomiast rzeczownik grot według Uniwersalnego słownika języka polskiego ma dwa znaczenia: ‘ostre zakończenie (ostrze) różnych rodzajów broni drzewcowej oraz strzały’ oraz ‘największy żagiel na grotmaszcie’. Według Uniwersalnego słownika języka polskiego oraz Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego w obu znaczeniach wyraz ten ma formę grotu. Jednak Inny słownik języka polskiego pod red. Mirosława Bańki podaje, że w znaczeniu ‘rodzaj zakończenia broni’ rzeczownik ten przyjmuje w dopełniaczu końcówkę -u (grotu), natomiast w znaczeniu ‘rodzaj żagla’ ma końcówkę -a (grota). Z kolei w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod red. Edwarda Polańskiego znajdziemy informację, że rzeczownik ten przybiera końcówkę ‑a lub ‑u (niezależnie od znaczenia). W wypadku różnic pomiędzy renomowanymi słownikami należy dla obu znaczeń rzeczownika grot zaakceptować obie formy dopełniacza: grota i grotu.

Anna Urbańska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Marzec 2016 - 23:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 30. Marzec 2016 - 23:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać męskie nazwisko „Skucha”?

Przy odmianie nazwisk należy się kierować przede wszystkim możliwością przyporządkowania danego nazwiska jakiemuś wzorcowi. Nazwiska męskie i żeńskie zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na ‑a odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o tym zakończeniu. W języku polskim istnieje rzeczownik pospolity skucha, więc odmieniając nazwisko męskie Skucha, należy posługiwać się wzorcem odmiany tego słowa: M. Skucha, D. Skuchy, C. Skusze, B. Skuchę, N. Skuchą, Msc. Skusze.

 Agnieszka Kleczyńska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 24. Marzec 2016 - 21:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 24. Marzec 2016 - 21:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Hejs”?

Zgodnie z zasadami odmiany nazwisk (zamieszczonymi m.in. w Słowniku nazw własnych Jana Grzeni z 2002 r.) żeńskie nazwisko Hajs się nie odmienia, natomiast nazwisko męskie odmieniamy jak tak samo zakończone rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne, np. jak lis lub kos, a więc następująco:  M. Hejs, D. Hejsa, C. Hejsowi, B. Hejsa, N. Hejsem, Msc. Hejsie.

W liczbie mnogiej nazwisko Hejs odmienia się jak rzeczowniki pospolite męskoosobowe, czyli następująco: M. Hejsowie, D. Hejsów, C. Hejsom, B. Hejsów, N. Hejsami, Msc. Hejsach.

Andrzej Karolczak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 24. Marzec 2016 - 21:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 24. Marzec 2016 - 21:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Czajka”?

Nazwisko Czajka odmienia się następująco:

a) w liczbie pojedynczej, gdy mówimy o panu lub pani noszących to nazwisko: M. Czajka, D. Czajki, C. Czajce, B. Czajkę, N. Czajką, Msc. Czajce;

b) w liczbie mnogiej, gdy mówimy o państwu noszących to nazwisko: M. Czajkowie, D. Czajków, C. Czajkom, B. Czajków, N. Czajkami, Msc. Czajkach.

Justyna Turowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 24. Marzec 2016 - 21:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 24. Marzec 2016 - 21:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „stuknąłem” czy „stuknęłem”?

Poprawna jest forma stuknąłem, ponieważ formy 1. osoby  liczby pojedynczej rodzaju męskiego czasu przeszłego tworzy się poprzez dodanie cząstki ‑em do form 3. osoby liczby pojedynczej rodzaju męskiego czasu przeszłego; w wypadku czasownika stuknąć  formę tę tworzymy zatem następująco: stuknął + ‑em = stuknąłem. Niepoprawna forma stuknąłem powstała natomiast w rezultacie błędnej analogii do formy rodzaju żeńskiego stuknęłam.

Miłosz Ryszka
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 24. Marzec 2016 - 21:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 24. Marzec 2016 - 21:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby mnogiej rzeczownika „strój” jest poprawna: „strojów” czy „stroi”?

Rzeczowniki rodzaju męskiego miękkotematowe, do których należy strój, przybierają w dopełniaczu liczby mnogiej jedną z dwu końcówek: ‑i lub ‑ów. Według Wielkiego słownika ortograficznego PWN pod red. Edwarda Polańskiego dla rzeczownika strój poprawna jest forma strojów.

 Aleksandra Muszarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 24. Marzec 2016 - 21:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 24. Marzec 2016 - 21:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak powinno się mówić: „części pługa” czy „części pługu”?

Poprawne jest połączenie części pługa. Tylko taką formę dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika pług ‘narzędzie rolnicze przeznaczone do orania ziemi’ podają słowniki, m.in. Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego i internetowy Wielki słownik języka polskiego. Jak pisze prof. Mirosław Bańko w poradni językowej PWN (http://sjp.pwn.pl/), rzeczownik pług przyjmuje w dopełniaczu formę pługa, gdyż rzeczownik ten ma znaczenie konkretne, a nie abstrakcyjne. Dodaje też, iż jedynie we wtórnym znaczeniu ‘sposób prowadzenia nart’ słowo  pług częściej występuje w dopełniaczu z końcówką ‑u, np. uczyć się pługu. Wielki słownik języka polskiego jednak również dla tego znaczenia, jak również dla znaczenia ‘pojazd z metalową płozą służący do odgarniania śniegu’ (pług śnieżny) podaje tylko końcówkę ‑a. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego (www.nkjp) forma dopełniacza pługu występuje 19 razy (najczęściej w znaczeniu ‘narzędzie rolnicze’), a forma pługa – aż 163 razy, co również potwierdza poprawność formy z końcówką ‑a.

Dorota Pietraszek
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 24. Marzec 2016 - 21:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 24. Marzec 2016 - 21:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „materac” jest poprawna: „materaca” czy „materacu”?

W deklinacji rzeczownikowej wybór właściwej końcówki dopełniacza liczby pojedynczej zależy od rodzaju gramatycznego rzeczownika, a także od czynników morfologicznych, genetycznych oraz znaczeniowych. Rzeczowniki męskie nieżywotne, do których należy materac, przybierają dwie końcówki: -u lub ‑a, zasady ich wyboru nie są jednak ściśle określone. W razie wątpliwości można brać pod uwagę, że końcówkę -a mają m.in. nazwy narzędzi, sprzętów domowych, miar, wag, liczb i miesięcy, np. czajnika, półmiska. Do tej kategorii należy rzeczownik materac, zatem poprawna forma dopełniacza liczby pojedynczej tego rzeczownika to materaca. Formę tę potwierdzają m.in. Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego i internetowy Słownik gramatyczny języka polskiego.

Małgorzata Trzebiatowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 24. Marzec 2016 - 21:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 24. Marzec 2016 - 21:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „znikli” czy „zniknęli”?

Obie formy czasu przeszłego czasownika zniknąć są poprawne. Ich poprawność potwierdzają słowniki, m.in. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego, Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego i Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza. Forma z ‑nę‑ jest jednak częstsza. W świetle Narodowego Korpusu Języka Polskiego występuje ona trzy razy częściej niż znikli (629 wystąpień wobec 202 wystąpień).

Anna Jabłonowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz słowa „raster”?

Dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika raster ‘rodzaj przyrządu optycznego’ ma w liczbie pojedynczej dwie formy: rastra lub rastru. Obie formy notują jako poprawne słowniki języka polskiego (m.in. Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego i Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza) oraz Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego. Jednak według Narodowego Korpusu Języka Polskiego forma rastra jest stosowana znacznie częściej: w korpusie znajdziemy poświadczenia dla 1 użycia formy rastru i dla 24 wystąpień formy rastra.

Magdalena Gutowska
Ewa Rogowska-Cybulska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy: „próbka ścieków” czy „próbka ścieku”?

Według Uniwersalnego słownika języka polskiego (PWN) ściek to ‘rów, kanał lub wykop odprowadzający zanieczyszczone wody miejskie i przemysłowe do specjalnych lub naturalnych zbiorników’. Hasło ścieki tenże słownik definiuje jako ‘zanieczyszczone ciecze z gospodarstw domowych, zakładów przemysłowych itp. odprowadzane do specjalnych lub naturalnych zbiorników’. Pobiera się próbki zanieczyszczonych cieczy, więc poprawna forma to próbki ścieków.

Kateryna Razgonowa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi wołacz rzeczownika „posłaniec”?

Rzeczowniki rodzaju męskiego mają na ogół wołacz liczby pojedynczej równy miejscownikowi tej liczby. Jednak posłaniec jako rzeczownik zakończony przyrostkiem ‑ec, podobnie jak ojciec, chłopiec, młodzieniec i inne rzeczowniki z tym przyrostkiem, ma dwie formy wołacza: z końcówką -u (jak w miejscowniku) oraz z końcówką -e. Dopuszczalna jest zatem zarówno forma posłańcu, jak i posłańcze. Ta druga forma znamionuje jednak styl książkowy, poetycki, podniosły.

Klaudia Kluj-Kozłowska

 

 

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „fotel” jest poprawna”: „fotela” czy „fotelu”?

Według Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego poprawną formą dopełniacza liczby pojedynczej słowa fotel jest fotela. Natomiast Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego oraz Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza jako poprawne podają dwie formy: fotela albo fotelu. W świetle tych danych za poprawną należy uznać zarówno formę fotela, jak i formę fotelu.

Magdalena Gutowska
Ewa Rogowska-Cybulska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 22. Marzec 2016 - 23:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma narzędnika rzeczownika „słoń” jest poprawna: „słońmi” czy „słoniami”?

Poprawna forma narzędnika liczby mnogiej rzeczownika słoń to słoniami. Końcówkę ‑ami przybiera w narzędniku liczby mnogiej większość rzeczowników wszystkich trzech rodzajów. Końcówkę ‑mi przyjmują – na zasadzie wyjątku – nieliczne rzeczowniki (też wszystkich trzech rodzajów), np. braćmi, dłońmi, dziećmi, gośćmi, kośćmi, końmi, księżmi, liśćmi, ludźmi, nićmi, pieniędzmi, przyjaciółmi. Pewne rzeczowniki mają też w narzędniku liczby mnogiej formy wariantywne, np. gwoździami a. gwoźdźmi, gałęziami a. gałęźmi, ościami a. ośćmi, saniami a. sańmi, skroniami a. skrońmi. Rzeczownik słoń nie należy do żadnej z tych dwu grup wyjątków, toteż spotykana niekiedy forma słońmi jest błędna.

Marta Piwowarska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawna jest forma dopełniacza liczby pojedynczej „wekslu”?

Jest to forma niepoprawna. Według Słownika współczesnego języka polskiego pod red. Bogusława Dunaja, a także według Wielkiego słownika ortograficznego PWN poprawna forma dopełniacza liczby pojedynczej tego rzeczownika brzmi weksla.

Słownik wyrazów obcych pod red. Wojciecha Głucha podaje, że weksel to ‘dokument kredytowy na specjalnym blankiecie, zawierający zobowiązanie bezwarunkowego zwrotu określonej sumy w terminie wyznaczonym przez osoby, które ten dokument podpisały’. Jest to zatem rzeczownik męskonieżywotny. Takie rzeczowniki mogą w dopełniaczu liczby pojedynczej przybierać końcówkę ‑a lub ‑u, kryteria wyboru jednej z tych dwu końcówek nie są jednak w polszczyźnie ściśle określone. Rzeczownik weksel ma końcówkę ‑a, mimo że jest to wyraz zapożyczony (słowo to pochodzi z niemieckiego Wechsel, które pierwotnie oznaczało zamianę lub wymianę), a rzeczowniki obcego pochodzenia na ogół przyjmują w dopełniaczu liczby pojedynczej końcówkę ‑u, np. marmuru, telefonu, monitoringu.

Adrianna Sowińska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika „filtr”: „filtra” czy „filtru”?

W wypadku nieżywotnych rzeczowników rodzaju męskiego, do których należy filtr, nie istnieją jednoznaczne kryteria, które przesądzałyby tym, kiedy dopełniacz liczby pojedynczej ma końcówkę -a, kiedy zaś – końcówkę -u. Końcówka ‑a jest charakterystyczna m.in. dla nazw narzędzi, naczyń, miar, wag, liczb i miesięcy, owoców, grzybów, marek fabrycznych, tańców i gier, z kolei końcówka -u jest typowa dla rzeczowników abstrakcyjnych, zbiorowych i materialnych, wyrazów pochodzenia obcego i skrótowców, ale istniejeą liczne wyjątki od tych reguł. Rzeczownik filtr, jak podają słowniki języka polskiego (m.in. Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza), przyjmuje w dopełniaczu liczby pojedynczej dwie formy: filtru albo filtra, np. papieros bez filtru albo papieros bez filtra. Z danych Narodowego Korpusu Języka Polskiego (http://www.nkjp.uni.lodz.pl/) wynika, że forma z końcówką ‑a ma przewagę frekwencyjną nad formą z końcówką ‑u (314 wystąpień formy filtra wobec 193 wystąpień formy filtru).

Sylwia Trzebiatowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 20. Marzec 2016 - 15:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „zachyłek” jest poprawna: „zachyłku” czy „zachyłka”?

Według Uniwersalnego słownika języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, Praktycznego słownika poprawnej polszczyzny pod red. Haliny Zgółkowej i Nowego słownika poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego poprawną formą dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika zachyłek ‘zagłębienie, wklęśnięcie znajdujące się w jamach ciała lub w ranach’ jest forma zachyłka, natomiast według Słownika języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego, Wielkiego słownika ortograficznego PWN pod red. Edwarda Polańskiego i internetowego Słownika gramatycznego języka polskiego (http://sgjp.pl) – forma zachyłku.

Termin medyczny zachyłek jest rzeczownikiem rodzaju męskiego nieżywotnym, a w wypadku rzeczowników męskonieżywotnych w dopełniaczu liczby pojedynczej nie istnieje jasna reguła doboru jednej z dwu końcówek charakterystycznych dla tego przypadka: ‑a lub ‑u, w odróżnieniu od rzeczowników męskich żywotnych, które w dopełniaczu mają zawsze końcówkę ‑a (z wyjątkiem wołu i bawołu). O doborze końcówki dopełniacza liczby pojedynczej rzeczowników męskich nieżywotnych przesądza zwyczaj językowy. W uzusie spotykamy zarówno formę zachyłka, jak i zachyłku, co potwierdzają m.in. dane internetowe; wprawdzie Narodowy Korpus Języka Polskiego nie poświadcza użycia żadnej z tych form, ale obie potwierdzają Google. Ich frekwencji nie można jednak automatycznie porównać, ponieważ zachyłku to również forma miejscownika (por. w zachyłku). Cząstkowe dane statystyczne świadczą jednak o rozpowszechnieniu obu form. Na przykład wyrażenie przyimkowe z zachyłku używane jest częściej niż wyrażenie z zachyłka (wyszukiwarka Google dla tego pierwszego podaje 829 wyników, a dla drugiego – 176 wyników), także wyrażenie zachyłku zębodołowego jest częstsze niż zachyłka zębodołowego (wyszukiwarka Google to pierwsze potwierdza 432 razy, a drugie – tylko raz). Jednak wyrażenie przyimkowe do zachyłku bywa już stosowane rzadziej niż do zachyłka (74 wyniki dla formy do zachyłku wobec 779 wyników dla formy do zachyłka), również wyrażenie od zachyłku jest w tekstach rzadsze niż do zachyłku (6 wyników wobec 55 wyników). Należałoby zatem uznać za poprawne obie formy dopełniacza tego rzeczownika: zachyłka i zachyłku.

Agnieszka Mazelewska
Ewa Rogowska-Cybulska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „wybuchł” czy „wybuchnął”?

Zasadniczo obie formy są poprawne, jednak użycie jednej lub drugiej z nich zależy od kontekstu. W świetle danych uzyskanych za pomocą wyszukiwarki Google na przykład połączenia wybuchł płaczem i wybuchnął płaczem są równie częste, połączenie wybuchnął śmiechem jest ponad dwukrotnie częstsze niż wybuchł śmiechem, ale połączenie wybuchł wulkan jest dziesięciokrotnie częstsze niż wybuchnął wulkan, połączenie wybuchł pożar – około stukrotnie częstsze niż wybuchnął pożar, a połączenie gaz wybuchł – około 250 razy częstsze niż gaz wybuchnął. Tendencja jest zatem taka, że w znaczeniu metaforycznym ‘zareagować na coś w sposób gwałtowny’, używanym w odniesieniu do ludzi, używamy raczej formy wybuchnął, choć i forma wybuchł nie jest niepoprawna, natomiast w znaczeniu dosłownym ‘rozerwać się z hukiem”, używanym w odniesieniu do obiektów i zjawisk, używamy formy wybuchł.

Anna Flizikowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz od rzeczownika „tatar” ‘rodzaj mięsa’: „tatara” czy „tataru”?

Dopełniaczem rzeczownika tatar ‘befsztyk po tatarsku’ jest forma tatara. Rzeczowniki rodzaju męskiego nieżywotne przyjmują w dopełniaczu liczby pojedynczej dwie końcówki: ‑u lub -a, a wybór jednej z tych dwu końcówek dla konkretnego rzeczownika zależy od różnych czynników, takich jak m.in. znaczenie, pochodzenie i budowa danego wyrazu. Jaką końcówkę przybiera dopełniacz od rzeczownika tatar, najprościej zatem sprawdzić w słowniku. Jak podaje Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, ma on w dopełniaczu liczby pojedynczej końcówkę -a.

Aleksandra Muszarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi dopełniacz liczby mnogiej rzeczownika „sadz”?

Dopełniacz liczby mnogiej rzeczownika sadz ‘skrzynia z otworami służąca do przetrzymywania żywych ryb’ ma postać sadzów. Taką formę jako jedyną notują słowniki języka polskiego i słowniki ortograficzne. Wątpliwości związane z wyborem końcówki są tu jednak uzasadnione, ponieważ rzeczowniki zakończone spółgłoskami stwardniałymi, do których należy dz, w dopełniaczu liczby mnogiej przyjmują bądź końcówkę ‑ów, np. rydzów, skorowidzów, smardzów, bądź końcówkę ‑y, np. pieniędzy.

Victoria Ogievich

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „poranek” jest poprawna: „poranka” czy „poranku”?

Jak podają słowniki języka polskiego oraz Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego, rzeczownik poranek ma dwie poprawne formy dopełniacza liczby pojedynczej: poranka i poranku. Częściej używana jest forma poranka, którą Narodowy Korpus Języka Polskiego poświadcza 650 razy, podczas gdy dla formy poranku ma on tylko 358 poświadczeń, mimo że jest ona również formą miejscownika (o poranku, w poranku). Posiadanie przez ten rzeczownik dwu poprawnych form tego samego przypadka wynika z tego, że w dopełniaczu liczby pojedynczej rzeczowników męskich nieżywotnych, do których należy poranek, nie ma jasnych zasad wyboru między końcówkami ‑a i ‑u; tę pierwszą przybierają m.in. rzeczowniki rodzime, nazwy narzędzi, miar, miesięcy, owoców, grzybów, tańców i gier, tę drugą – rzeczowniki obcego pochodzenia oraz rzeczowniki abstrakcyjne, materialne i zbiorowe.

Damian Szulc

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy forma „lokatorowie” jest poprawna?

Najnowsze słowniki, m.in. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego, Nowy słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego, Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, Inny słownik języka polskiego pod red. Mirosława Bańki i internetowy Wielki słownik języka polskiego, nie podają dla mianownika liczby mnogiej rzeczownika lokator formy lokatorowie – słowniki te rejestrują jedynie formę lokatorzy. Jednak forma lokatorowie występuje w powieści „Lalka” Bolesława Prusa: „To są, Panie Rzecki, nadzwyczajni lokatorowie!”. Notuje ją także jako formę wariantywną wobec formy lokatorzy Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego. Należy zatem stwierdzić, że jest to forma przestarzała.

 

Izabela Kasperska 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy: „esemesa” czy „esemesu”?

Pytanie o formę esemesa lub esemesu dotyczy końcówki dopełniacza liczby pojedynczej rzeczowników rodzaju męskiego nieżywotnych. Źródła słownikowe podają na ten temat w hasłach esemes/SMS różne informacje, co wynika zapewne z tego, że wyraz ten jest w polszczyźnie stosunkowo nowy. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego dla rzeczownika esemes/SMS ‘krótka wiadomość tekstowa’ podaje końcówkę ‑a, a dla SMS ‘usługa’ – końcówkę ‑u. Słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza (Warszawa 2002) nie notuje jeszcze formy esemes, ale pod hasłem SMS zasady doboru końcówki opisuje tak samo: SMS-a ‘wiadomości’ i SMS-u ‘usługi’. Natomiast według internetowego Wielkiego słownika języka polskiego w polszczyźnie starannej powinniśmy używać w dopełniaczu formy esemesu, a w języku potocznym można też stosować dopełniacz esemesa. Pod hasłem sms ten sam słownik wymienia formy dopełniacza smsa, sms-a, smsu, sms-u (bez zróżnicowania stylistycznego), a pod hasłem SMS – tylko formę SMS-a.

Za stosowaniem formy esemesa przemawia frekwencja. Forma esemesu jest stosowana dużo rzadziej niż esemesa: Narodowy Korpus Języka Polskiego tę pierwszą zaświadcza 3 razy, tę drugą – 229 razy (jest to jednak forma dwóch przypadków: dopełniacza i biernika).

Końcówkę ‑u w formie esemesu/smsu/sms-u można uzasadnić dwojako. Po pierwsze końcówkę -u przyjmują w dopełniaczu liczby pojedynczej rzeczowniki nieżywotne rodzaju męskiego obcego pochodzenia, np. diamentu. Po drugie za tą formą przemawia fakt, że jest to skrótowiec (od Short Message Service), często zresztą zapisywany w postaci SMS. Odmiana esemesa ma charakter potoczny; w potocznej polszczyźnie w dopełniaczu liczby pojedynczej szerzy się końcówka ‑a.

Adrianna Górniak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest celownik nazwiska męskiego „Świgost”?

Nazwiska męskie zakończone w wymowie lub pisowni na spółgłoskę odmieniają się jak polskie imiona lub rzeczowniki pospolite żywotne zakończone na tę spółgłoskę. W związku z tym nazwisko Świgost odmienia się jak np. delegat i w celowniku liczby pojedynczej przyjmuje formę Świgostowi. W celowniku liczby mnogiej rzeczowników występuje tylko jedna końcówka: ‑om, toteż celownik liczby mnogiej nazwiska Świgost brzmi Świgostom.

Patrycja Lipińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Labus”?

Odmiana nazwiska Labus zależy od płci jego nosiciela. W odniesieniu do mężczyzny nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki pospolite męskożywotne o tym samym zakończeniu (np. jak wiarus), a więc w następujący sposób: M. (kto?) Labus, D. (kogo?) Labusa, C. (komu?) Labusowi, B. (kogo?) Labusa, N. (kim?) Labusem, Msc. (o kim?) Labusie. W odniesieniu do kobiety nazwisko to się nie odmienia, a więc we wszystkich przypadkach przybiera tę samą formę, np. M. Anna Labus, D. Anny Labus, C. Annie Labus, B. Annę Labus, N. Anną Labus, Msc. Annie Labus. Natomiast w odniesieniu do pary małżeńskiej nazwisko Labus odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe, czyli następująco: M. Labusowie, D. Labusów, C. Labudom, B. Labusów, N. Labusami, Msc. Labusach.

 Marta Piwowarska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Kożuch” („Dominik Kożuch”)?

Nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę odmieniają się w liczbie pojedynczej jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne zakończone na tę samą spółgłoskę. Nazwisko Kożuch odmienia się zatem jak rzeczownik pospolity szach, a zatem: M. Kożuch, D. Kożucha, C. Kożuchowi, B. Kożucha, N. Kożuchem, Msc. Kożuchu. Od odmiany rzeczownika pospolitego kożuch odmiana męskiego nazwiska Kożuch różni się w bierniku (kożuchKożucha).

Natomiast w liczbie mnogiej nazwiska o fleksji rzeczownikowej mają wspólny zestaw końcówek, charakterystyczny dla odmiany męskoosobowej (M. ‑owie, D. ‑ów, C. ‑om, B. ‑ów, N. -ami, Msc. ‑ach). Nazwisko Kożuch przyjmuje zatem następujące formy: M. Kożuchowie, D. Kożuchów, C. Kożuchom, B. Kożuchów, N. Kożuchami, Msc. Kożuchach.

Adam Kopczyński
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się męskie nazwisko „Jureczek”?

Wszystkie nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę są odmienne, nie można ich zatem pozostawić w formie nieodmienionej, ponieważ jest to błędem. Odmieniają się one jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne lub imiona męskie zakończone na tę samą spółgłoskę. Ponadto nazwiska zakończone na ‑ek mają w na ogół temacie e ruchome, które znika przy odmianie przez przypadki. Męskie nazwisko Jureczek odmienia się jak imię Jureczek, a więc następująco: M. Jureczek, D. Jureczka, C. Jureczkowi, B. Jureczka, N. Jureczkiem, Msc. Jureczku.

Klaudia Jankowiak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 19. Marzec 2016 - 23:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

W jaki sposób odmieniać nazwisko „Hinz”?

W formie męskiej nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne o tym samym zakończeniu, a więc następująco: M. Hinz, D. Hinza, C. Hinzowi, B. Hinza, N. Hinzem, Msc. Hinzu. W formie żeńskiej powyższe nazwisko jest nieodmienne. Gdyby chodziło nam o małżeństwo lub kilku mężczyzn noszących to nazwisko, odmienimy je jak rzeczownik pospolity męskoosobowy: M. Hinzowie, D. Hinzów, C. Hinzom, B. Hinzów, N. Hinzami, Msc. Hinzach.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 19. Marzec 2016 - 22:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 19. Marzec 2016 - 22:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika „turban”?

Według Wielkiego słownika ortograficznego PWN pod red. Edwarda Polańskiego poprawną formą dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika turban jest forma turbanu. Potwierdzają to także Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego i Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego. Wprawdzie forma turbana występuje w sześciu cytatach na stronie Narodowego Korpusu Języka Polskiego (wobec 22 wystąpień formy turbanu), jednak w świetle wymienionych wyżej słowników należy ją uznać za niepoprawną.

Witold Kaczmarek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 11:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „seler” jest poprawna: „selera” czy „seleru”?

Poprawną formą dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika seler ‘roślina warzywna, korzeń tej rośliny’ jest forma selera. Taką formę podają słowniki, m.in. Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego, Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego i Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza. Powszechność tej formy potwierdza także Narodowy Korpus Języka Polskiego, który podaje aż 221 poświadczeń dla formy selera i tylko jedno poświadczenie formy seleru.

 

Daniela Różańska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma celownika rzeczownika „rok” jest poprawna: „roku” czy „rokowi”?

Końcówką charakterystyczną w języku polskim dla celownika liczby pojedynczej rzeczowników rodzaju męskiego jest ‑owi. Końcówka -u ma w celowniku rzeczowników rodzaju męskiego charakter wyjątkowy, została zachowana tylko w wypadku niewielu wyrazów, m.in. M. pan – C. panu, M. brat – C. bratu, M. chłopiec – C. chłopcu. M. lew – C. lwu, M. kot, C. kotu, M. pies – C. psu. Rzeczownik rok do nich nie należy, toteż w celowniku przybiera formę rokowi.

Agata Miller

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika „kwiat”: „kwiatu” czy „kwiata”?

W dopełniaczu liczby pojedynczej nieżywotne rzeczowniki rodzaju męskiego, do których należy kwiat, przyjmują jedną z dwu końcówek: ‑a lub ‑u, ale zasady ich doboru nie są ściśle określone, w związku z tym nie zawsze da się przewidzieć konkretne formy dopełniacza. W takim wypadku wątpliwości rozstrzygają słowniki. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego, Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego, Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego i Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza zgodnie podają, że dopełniacz rzeczownika kwiat przyjmuje formę kwiatu. Narodowy Korpus Języka Polskiego poświadcza wprawdzie używanie formy kwiata, ale jest ona bardzo rzadka (16 wystąpień wobec 483 wystąpień formy kwiatu).

Anna Jabłonowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest poprawna forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „dźwig”?

Dopełniacze męskich rzeczowników nieżywotnych mogą przybierać końcówkę -a lub -u. Dźwig jest wyrazem z tzw. formantem zerowym (utworzonym od czasownika dźwigać tylko poprzez zmianę sposobu odmiany, bez udziału sufiksu), a takie rzeczowniki przyjmują końcówkę -u. Dlatego w dopełniaczu liczby pojedynczej poprawna jest forma dźwigu. Jej poprawność też potwierdzają słowniki języka polskiego i słowniki ortograficzne.

Adam Kopczyński

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma czasownika „deptać” jest poprawna: „depce” czy „depcze”?

Obie formy 3. osoby liczby pojedynczej czasu teraźniejszego tego czasownika są poprawne: depce i depcze. Forma depce jest jednak formą starszą, tradycyjną, a według Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny jest to obecnie forma książkowa. Forma depcze jest natomiast bardziej neutralna i stosuje się ją częściej. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego (http://nkjp.pl) znajdziemy 20 potwierdzeń dla formy depce i 80 potwierdzeń dla formy depcze.

Agnieszka Mazelewska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „astrolodzy” czy „astrologowie”?

Zapożyczenie astrolog należy do grupy rzeczowników męskich zakończonych na -log (jak teolog, laryngolog, muzykolog, archeolog), które nazywają osoby wykonujące specjalistyczne zawody bądź zajmujące się określoną dziedziną nauki. Rzeczowniki męskoosobowe zakończone na ‑log mogą przybierać w mianowniku liczby mnogiej jedną z dwu końcówek: ‑y albo -owie. Według Andrzeja Markowskiego częściej używane są formy z końcówką -y.

Słowniki – zarówno starsze, jak i nowsze – wymieniają obydwie formy mianownika liczby mnogiej omawianego wyrazu: astrolodzy i astrologowie – jako zgodne z normą. Obie formy dopuszczają m.in. Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego, Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego i internetowy Wielki słownik języka polskiego pod red. Piotra Żmigrodzkiego. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego znajdziemy 28 poświadczeń dla formy astrologowie i 19 poświadczeń dla formy astrolodzy.

Aleksandra Muszarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz nazwiska „Strebau”?

Nazwiska zakończone w wymowie głoską ł, oddawane w piśmie przez połączenie liter ‑au, odmieniają się w jak rzeczowniki rodzaju męskiego, z wyjątkiem miejscownika liczby pojedynczej, który przyjmuje postać równą mianownikowi. Dopełniacz liczby pojedynczej nazwiska Strebau [wym. Strebał] ma zatem formę Strebaua, a dopełniacz liczby mnogiej – Strebauów.

Mateusz Nawrocki
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakiego nazwiska powinna używać żona mężczyzny o nazwisku „Nowotny”: „Nowotna” czy „Nowotny”?

Jeżeli nazwisko mężczyzny ma postać przymiotnika niezakończonego na -ski, -cki, -dzki, np. Cichy, Kwaśny, Niski, to kobieta może urzędowo wybrać formę męską (Anna Cichy) albo żeńską (Anna Cicha). Żona mężczyzny o nazwisku Nowotny może zatem używać zarówno nazwiska Nowotna, jak i Nowotny. Forma Nowotna odmienia się jak przymiotnik (D. Nowotnej, C. Nowotnej, B. Nowotną, N. Nowotną, Msc. Nowotnej), forma Nowotny w odniesieniu do kobiety jest nieodmienna.

Miłosz Ryszka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi celownik nazwiska „(Daniel) Korejwo”?

Celownik nazwiska męskiego Korejwo brzmi Korejwie, ponieważ nazwiska męskie zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na -o odmieniają się w liczbie pojedynczej jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o tym samym zakończeniu, por. M. Kościuszko – C. Kościuszce jak M. matka – C. matce, a więc M. Korejwo – C. Korejwie jak M. kawa – C. kawie.

Aleksandra Muszarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się męskie nazwisko „Hęś”?

Nazwisko Hęś w odniesieniu do mężczyzny odmienia się jak rzeczowniki żywotne zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoski fonetyczne miękkie, zatem podobnie jak rzeczownik struś: M. Hęś, D. Hęsia, C. Hęsiowi, B. Hęsia, N. Hęsiem, Msc. Hęsiu.

 Mateusz Węgrowski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy odmieniać nazwisko „Ciuchno”?

Nazwiska rodzime zakończone na samogłoskę -o w liczbie pojedynczej w odniesieniu do kobiet nie odmieniają się (w języku polskim odmianie podlegają tylko te nazwiska żeńskie, które są zakończone na ‑a), natomiast w odniesieniu do mężczyzn mają one odmianę rzeczownikową żeńską. Męskie nazwisko Ciuchno odmienia się zatem jak rzeczownik pospolity żona, por. M. Ciuchno, D. Ciuchny (jak żony), C. Ciuchnie (jak żonie), B. Ciuchnę (jak żonę), N. Ciuchną (jak żoną), Msc. Ciuchnie (jak żonie).

W liczbie mnogiej nazwisko Ciuchno odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe, a w mianowniku przyjmuje formę Ciuchnowie. Ma zatem następujące formy: M. Ciuchnowie, D. Ciuchnów, C. Ciuchnom, B. Ciuchnów, N. Ciuchnami, Msc. Ciuchnach.

Jagoda Podsiadło
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Bil”?

W wypadku nazwiska Bil jego odmiana dotyczy tylko mężczyzn, ponieważ nazwiska kobiet niezakończone na -a są nieodmienne. Nazwiska mężczyzn zakończone w wymowie lub pisowni na spółgłoskę odmieniają się jak polskie imiona lub rzeczowniki pospolite żywotne zakończone na te spółgłoski. Nazwisko Bil odmienia się więc jak na przykład kowal, a zatem następująco: M. Bil, D. Bila, C. Bilowi, B. Bila, N. Bilem, Msc. Bilu.

Antonina Fiutak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 18. Marzec 2016 - 10:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy odmieniać nazwę „Horyniec-Zdrój”?

Normą w języku polskim jest odmienianie obu składników nazw dwuczłonowych. Każdy element zestawienia podlega odrębnej odmianie, według przysługującego mu wzorca. Dlatego niezależnej odmianie poddajemy zarówno człon Horyniec, jak i jego określnik Zdrój. Oczywiście, nazwa ta we wszystkich przypadkach gramatycznych zachowa łącznik, który jest wymagany, gdy nazwa miejscowa składa się z więcej niż dwóch członów rzeczownikowych określających wspólnie jedną jednostkę administracyjną. Nazwę Horyniec-Zdrój odmieniamy zatem następująco: M. Horyniec-Zdrój, D. Horyńca-Zdroju, C. Horyńcowi-Zdrojowi, B. Horyniec-Zdrój, N. Horyńcem-Zdrojem, Msc. Horyńcu-Zdroju, W. Horyńcu-Zdroju.

Daniel Szulc

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 17. Marzec 2016 - 00:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 17. Marzec 2016 - 00:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwę „Gdańsk-Przymorze”: oba człony czy tylko pierwszy człon?

W zestawieniach rzeczownikowych składających się z dwu członów (np. śnieżyczka przebiśnieg, fryzjerka-kosmetyczka, Bielsko-Biała, Warszawa-Okęcie) odmieniamy każdy z nich według wzorca dla niego właściwego. Nazwę Gdańsk-Przymorze odmieniamy zatem następująco: M. Gdańsk-Przymorze, D. Gdańska-Przymorza, C. Gdańskowi-Przymorzu, B. Gdańsk-Przymorze, N. Gdańskiem-Przymorzem, Msc. Gdańsku-Przymorzu.

 

Aleksandra Muszarska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 17. Marzec 2016 - 00:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 17. Marzec 2016 - 00:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy: „używać tableta” czy „używać tabletu”?

Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego podaje dla dopełniacza liczby pojedynczej tylko formę tabletu. Zgodnie z tym rozstrzygnięciem powinniśmy zatem mówić używać tabletu, a połączenie używać tableta uznać za błędne. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego można jednak znaleźć również dopełniacz tableta, choć dopełniacz tabletu ma nad nim sporą przewagę frekwencyjną (38 : 6). Z kolei wyszukiwarka Google dla połączenia używać tableta zwraca tyle samo (prawie 6 tys.) wyników co dla połączenia używać tabletu, co prawdopodobnie – w odróżnieniu od danych NKJP – stanowi odbicie sytuacji panującej w polszczyźnie potocznej. Czy stanowi to wystarczającą podstawę, by przypuszczać, że niedługo i forma tableta będzie uznawana za dopuszczalną?

Agnieszka Szewczuk
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 17. Marzec 2016 - 00:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 17. Marzec 2016 - 00:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika „skaj”: „skaja” czy „skaju”?

Poprawna forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika skaj ‘tworzywo skóropodobne’ to skaju. Taką formę podaje zarówno Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, jak i Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Stanisława Dubisza, a także Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego znajdziemy dla tej formy 24 poświadczenia, a forma skaja w ogóle nie została w nim poświadczona.

Aleksandra Wójcik
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 17. Marzec 2016 - 00:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 17. Marzec 2016 - 00:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „rodzajów” czy „rodzai”?

Poprawne są obie formy. Rzeczownik rodzaj jest rodzaju męskiego, a w dopełniaczu liczby mnogiej rzeczowników rodzaju męskiego zakończonych na ‑j pierwszeństwo daje się zakończeniu -jów, ale zakończenie -i też w tej pozycji jest akceptowane, niekiedy z zastrzeżeniem, że w języku potocznym. W wypadku dopełniacza liczby mnogiej rzeczownika rodzaj również słowniki, m.in. Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego, Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza i Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego, na pierwszym miejscu podają formę z końcówką ‑ów: rodzajów, a formę z końcówką ‑i opisują  jako rzadszą lub nawet znacznie rzadszą. Internetowy Wielki słownik języka polskiego pod red. Piotra Żmigrodzkiego uwzględnia już tylko formę rodzajów. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego znajdziemy aż 3890 poświadczeń dla formy rodzajów i tylko 5 poświadczeń dla formy rodzai.

Aleksandra Muszarska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 17. Marzec 2016 - 00:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 17. Marzec 2016 - 00:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma mianownika liczby mnogiej rzeczownika „psycholog” jest poprawna: „psycholodzy” czy „psychologowie”?

Formy mianownika liczby mnogiej rzeczowników rodzaju męskiego o temacie zakończonym cząstką ‑log przyjmują końcówki ‑y (…odzy) lub ‑owie (…ogowie), które są równorzędne w tym sensie, że przekazują to samo znaczenie. W wypadku różnych rzeczowników na ‑log formy te używane są z jednak różną częstotliwością, przy czym – jak pokazują dane Korpusu Języka Polskiego PWN – zwyczaj językowy raz daje pierwszeństwo formie na -y (np. anestezjolodzy, archeolodzy, ekolodzy, pedagodzy), innym razem zaś formie na -owie (np. psychologowie, socjologowie, teologowie). Mirosław Bańko (PWN) wyraża o nich następującą opinię: „Osobiście odbieram formy na -ogowie jako przydające erudycji oznaczonych nimi osobom, np. socjologowie wydają mi się «mądrzejsi» niż socjolodzy. W wypadku niektórych funkcji i zawodów erudycja nie jest cechą najistotniejszą, ważniejsza wydaje się fachowość i może dlatego w ich nazwach zakończenie ‑odzy bierze górę nad ‑ogowie”. W wypadku rzeczownika psycholog poprawne są oczywiście obie formy mianownika liczby mnogiej: psychologowie i psycholodzy, a przewagę frekwencyjną form z końcówką ‑owie potwierdza również Narodowy Korpus Języka Polskiego (895 wystąpień formy psychologowie wobec 418 wystąpień formy psycholodzy).

Kamila Zawiszewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 16. Marzec 2016 - 23:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 16. Marzec 2016 - 23:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „pałac” jest poprawna: „pałaca” czy „pałacu”?

Jak podają słowniki języka polskiego, rzeczownik pałac przyjmuje w dopełniaczu liczby pojedynczej formę pałacu. Forma pałaca występuje tylko w powiedzeniu wart Pac pałaca, (a pałac Paca) , co oznacza ‘jeden jest wart drugiego’.

Anna Osińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 16. Marzec 2016 - 23:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 16. Marzec 2016 - 23:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza rzeczownika „dyngus” jest poprawna: „dyngusa” czy „dyngusu”?

W Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod red. Edwarda Polańskiego można znaleźć obie formy: dyngusa i dyngusu. Warto jednak zaznaczyć,że forma dyngusa jest o wiele częściej spotykana. Narodowy Korpus Języka Polskiego poświadcza 19 przykładów użycia formy dyngusa i tylko 1 przykład użycia formy dyngusu.

Mateusz Nawrocki
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 16. Marzec 2016 - 23:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 16. Marzec 2016 - 23:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „będę pisała” czy „będę pisać”?

Obie formy są poprawne. W języku polskim od czasowników niedokonanych (a do takich należy czasownik pisać) tworzy się czas przyszły złożony, zbudowany z czasownika posiłkowego będę, będziesz, będzie, będziemy, będziecie, będą oraz bezokolicznika lub formy na ‑ł‑ (równiej formie czasu przeszłego), np. będę pisać lub będę pisał/będę pisała. Panuje opinia, że w rodzaju żeńskim częściej są używane formy typu będę pisać, ponieważ są one o jedną sylabę krótsze niż formy typu będę pisała.

Rzeczywiście, Narodowy Korpus Języka Polskiego poświadcza 76 wystąpień formy będę pisać i 32 wystąpienia formy będę pisała, należy jednak wziąć pod uwagę, że formy będę pisać mogą używać również mężczyźni.

Anna Jabłonowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 16. Marzec 2016 - 23:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 16. Marzec 2016 - 23:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Supara”?

Nazwisko Supara w liczbie pojedynczej odmienia się, niezależnie od płci nosiciela, jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego zakończone na ‑a, np. jak rzeczownik para lub lira: M. Supara, D. Supary, C. Suparze, B. Suparę, N. Suparą, Msc. Suparze. W liczbie mnogiej nazwisko to odmieniamy jak rzeczowniki męskoosobowe: M. Suparowie, D. Suparów, C. Suparom, B. Suparów, N. Suparami, Msc. Suparach.

Adam Hraish

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 16. Marzec 2016 - 23:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 16. Marzec 2016 - 23:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Pyrtek”?

Nazwisko Pyrtek jest zakończone spółgłoską tylnojęzykową, w związku z tym w odniesieniu do mężczyzn odmienia się jak rzeczownik pospolity rodzaju męskiego żywotny o podobnym zakończeniu, np. jak chłopak. W tematach nazwisk zakończonych na ‑ek samogłoska e jest zazwyczaj ruchoma. Nazwisko Pyrtek odmienia się więc następująco: M. Pyrtek, D. Pyrtka, C. Pyrtkowi, B. Pyrtka, N. Pyrtkiem, Msc. Pyrtku.

W odniesieniu do kobiety nazwisko to jest nieodmienne.

W liczbie mnogiej nazwisko Pyrtek odmienia się jak rzeczowniki pospolite męskoosobowe: M. Pyrtkowie, D. Pyrtków, C. Pyrtkom, B. Pyrtków, N. Pyrtkami, Msc. Pyrtkach.

Anna Osińska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 16. Marzec 2016 - 23:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 16. Marzec 2016 - 23:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Lankiewicz”?

Przy wyborze wzorca odmiany nazwisk najważniejsze są następujące kryteria: płeć właściciela, jego narodowość i zakończenie nazwiska. W pytaniu o odmianę nazwiska Lankiewicz nie podano płci jego nosiciela, toteż rozpatrzę obie sytuacje, gdy jest to nazwisko męskie i gdy jest to nazwisko żeńskie.

W odniesieniu do mężczyzn nazwisko Lankiewicz odmienia się w liczbie pojedynczej jak tak samo zakończone rzeczowniki męskie żywotne, np. jak rzeczownik gracz: M. Lankiewicz, D. Lankiewicza, C. Lankiewiczowi, B. Lankiewicza, N. Lankiewiczem, Msc. Lankiewiczu.

W wypadku, gdy nazwisko Lankiewicz należy do kobiety, nie podlega ono odmianie. Dawniej do podstawowej formy tego nazwiska dodawano przyrostki ‑owa (dla kobiet zamężnych) lub ‑ówna (dla panien). Nazwisko Lankiewiczowa odmieniano następująco: M. Lankiewiczowa, D. Lankiewiczowej, C. Lenkiewiczowej, B. Lankiewiczową, N. Lankiewiczową, Msc. Lankiewiczowej. Odmiana nazwiska Lankiewiczówna była natomiast następująca: M. Lankiewiczówna, D. Lankiewiczówny, C. Lankiewiczównie, B. Lankiewiczównę, N. Lankiewiczówną, Msc. Lankiewiczównie.

W liczbie mnogiej nazwisko Lankiewicz odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe: M. Lankiewiczowe, D. Lankiewiczów, C. Lankiewiczom, B. Lankiewiczów, N. Lankiewiczami, Msc. Lankiewiczach.

Jagoda Podsiadło
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 16. Marzec 2016 - 23:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 16. Marzec 2016 - 23:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Kopania”?

W liczbie pojedynczej nazwisko Kopania – zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i do mężczyzn – odmienia się jak miękkotematowe rzeczowniki żeńskie zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na ‑a, a zatem następująco: M. Kopania, D. Kopani, C. Kopani, B. Kopanię, N. Kopanią, Msc. Kopani. W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe, a w mianowniku przyjmuje końcówkę ‑owie. Ma zatem następujące formy: M. Kopaniowie, D. Kopaniów, C. Kopaniom, B. Kopaniów, N. Kopaniami, Msc. Kopaniach.

Kamil Doering
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 16. Marzec 2016 - 23:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 16. Marzec 2016 - 23:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy nazwisko „Herto” w odniesieniu do mężczyzn jest odmienne?

Polskie nazwisko Herto w rodzaju męskim jest odmienne, bowiem nazwiska polskie zakończone na ‑o, np. Fredro, Kościuszko, Lato, Lubaszenko, powinniśmy odmieniać. Jeżeli w polskim nazwisku męskim przed ‑o występuje spółgłoska twarda, jak w wypadku nazwiska Herto, to powinno się ono odmieniać jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego: D. Herty, C. Hercie, B. Hertę, N. Hertą, Msc. Mercie. Gdyby było to np. nazwisko włoskie, odmieniałoby się jak rzeczowniki męskoosobowe twardotematowe, w taki sposób jak słowo partyzant.

Justyna Kułakowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 16. Marzec 2016 - 23:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 16. Marzec 2016 - 23:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Gongol” (w odniesieniu do mężczyzny)?

Zasady polskiej fleksji nakazują, o ile tylko to możliwe, włączanie nazwisk do modeli deklinacyjnych właściwych rzeczownikom pospolitym. Podstawą fonetyczną odpowiedniego wzoru fleksyjnego jest postać fonetyczna zakończenia nazwiska. Nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę oraz samogłoskę -a lub -o w liczbie pojedynczej odmieniają się jak rzeczowniki. Nazwiska takie jak Gongol, zakończone na spółgłoskę, odmieniają się analogicznie do męskoosobowych rzeczowników pospolitych o takim samym zakończeniu, nazwisko Gongol odmienia się więc na przykład jak rzeczownik król, a zatem następująco: D. Gongola, C. Gongolowi, B. Gongola, N. Gongolem, Msc. Gongolu. Wśród form fleksyjnych nazwisk – w odróżnieniu od innych rzeczowników – użycie wołacza jest w polszczyźnie bardzo rzadkie, chociaż teoretycznie jego utworzenie jest możliwe. Jest on równy mianownikowi, a więc w wypadku nazwiska Gongol brzmi: (panie) Gongol. Zwracanie się do kogoś po nazwisku jest jednak w naszej kulturze uważane za niegrzeczne.

Małgorzata Trzebiatowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 16. Marzec 2016 - 23:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 16. Marzec 2016 - 23:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Bianga”?

Nazwisko Bianga – zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i do mężczyzn – odmienia się w następujący sposób: M. Bianga, D. Biangi, C. Biandze, B. Biangę, N. Biangą, Msc. Biandze, W. Biango. Wynika to z zasad odmiany nazwisk (zawartych m.in. w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego), według których nazwiska kobiet i mężczyzn zakończone na -a (z wyjątkami zakończeń ‑owa i ‑ewa) odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o podobnym zakończeniu. W wypadku nazwiska Bianga rzeczownikiem pospolitym o podobnym zakończeniu może być ranga.

Paula Woźniak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 16. Marzec 2016 - 23:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 16. Marzec 2016 - 23:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy: „wycofuję się” czy „wycofywam się”?

Poprawną formą 1. osoby liczby pojedynczej czasu teraźniejszego czasownika wycofywać się jest wyłącznie wycofuję się. Taką formę podaje m.in. Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego forma ta została poświadczona 78 razy, podczas gdy niepoprawna forma wycofywam się – ani razu.

Aleksandra Muszarska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest biernik liczby pojedynczej rzeczownika „wirus”?

Wydawnictwa językoznawcze nie są zgodne co do formy biernika liczby pojedynczej rzeczownika wirus. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego podaje tylko biernik równy dopełniaczowi (wirusa). Według Uniwersalnego słownika języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, Nowego słownika poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego i Innego słownika języka polskiego pod red. Mirosława Bańki biernik rzeczownika wirus jest równy dopełniaczowi lub mianownikowi (wirusa a. wirus). Internetowy Wielki słownik języka polskiego uzależnia natomiast formę biernika rzeczownika wirus od znaczenia tego wyrazu. Zdaniem autorów hasła wirus w tym słowniku rzeczownik wirus przyjmuje w bierniku formę wirusa, gdy chodzi o wirusa choroby, np. złapać wirusa, wykryć wirusa, zwalczać wirusa, odporność na wirusa, natomiast formę wirus, gdy mamy na myśli wirus komputerowy, ale wśród przykładów użycia tego wyrazu w znaczeniu „komputerowym” podano tylko biernik równy dopełniaczowi: rozsyłać wirusa, zawierać wirusa, wykryć wirusa. Wydaje się zatem, że rzeczownik wirus przyjmuje w bierniku liczby pojedynczej niezależnie od znaczenia zarówno formę wirusa, jak i – rzadziej – formę wirus.

Patrycja Lipińska

Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Które formy narzędnika liczby mnogiej rzeczowników „wentylator” i „akumulator” są poprawne: „wentylatormi” czy „wentylatorami”, „akumulatormi” czy „akumulatorami”?

Poprawne są formy wentylatorami i akumulatorami. Końcówka -ami jest dominującą i zarazem nowszą końcówką narzędnika liczby mnogiej, a końcówka -mi ma charakter wyjątkowy, toteż przybierają ją tylko niektóre wyrazy, np. liśćmi, nićmi, końmi, sańmi.

Victoria Ogievich

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak powinno się mówić: „gdzieście to podzieli” czy „gdzieście to podziali”?

Obie formy są poprawne. Forma z -ali ma status ogólnopolski, natomiast forma z -eli wywodzi się z gwar mazowieckich i jest kwalifikowana jako regionalna, mimo to znana jest także poza obszarami, z których pochodzi. Podobnie wariantywnie odmieniamy kilka innych czasowników w rodzaju męskoosobowym liczby mnogiej czasu przeszłego, np. śmiać się (śmialiście się i śmieliście się), siać (sialiście i sieliście), wylać (wylaliście i wyleliście).

Martyna Hoppe

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy „podróż na Mars” czy „podróż na Marsa”?

Mówimy podróż na Marsa. Przyimek na w połączeniu podróż na… wymaga od rzeczownika, którym rządzi, biernika, a wyraz Mars ‘planeta’ ma biernik równy dopełniaczowi: Marsa.

Sylwia Trzebiatowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma mianownika liczby mnogiej jest poprawna: „mistrzowie” czy „mistrze”?

Poprawna forma to mistrzowie. Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego informuje jednak, że dawniej używana była też forma mistrze. Narodowy Korpus Języka Polskiego poświadcza ją jeszcze w 51 przykładach, ale forma mistrzowie ma w nim znacznie wyższą frekwencję: 2265 przykładów.

Aleksandra Muszarska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi biernik liczby pojedynczej rzeczownika „mercedes”?

Biernik liczby pojedynczej rzeczownika mercedes to mercedesa. Forma biernika liczby pojedynczej rzeczowników rodzaju męskiego zależy od ich żywotności (B=D) lub nieżywotności (B=M). Nazwy marek należą do tej grupy rzeczowników rodzaju męskiego, które – choć nie odnoszą się ani do ludzi, ani do zwierząt – odmieniają się jak rzeczowniki żywotne, toteż ich biernik jest równy dopełniaczowi, np. opla, fiata, poloneza.

Bartłomiej Olszewski
Ewa Rogowska-Cybulska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi dopełniacz liczby mnogiej rzeczownika „listwa”?

Rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego zakończone w mianowniku liczby pojedynczej samogłoską -a występującą po spółgłosce twardej przyjmują w dopełniaczu liczby mnogiej końcówkę zerową. Jak podają słowniki, w temacie rzeczownika listwa w dopełniaczu liczby mnogiej pojawia się dodatkowo wstawne e, toteż przybiera on postać listew. Forma listw, choć też niekiedy używana (Narodowy Korpus Języka Polskiego poświadcza jedno jej użycie), jest błędna.

Aleksandra Muszarska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwa węża „koralówka arlekin”?

W dwuczłonowych zestawieniach rzeczownikowych oba człony należy odmieniać według tych samych wzorców, według jakich odmieniają się osobno.  Nazwę węża koralówka arlekin odmieniamy więc w liczbie pojedynczej następująco: M. koralówka arlekin, D. koralówki arlekina, C. koralówce arlekinowi, B. koralówkę arlekina, N. koralówką arlekinem, Msc. koralówce arlekinie, w. koralówko arlekinie. A oto formy odmiany tego wyrazu w liczbie mnogiej: M. koralówki arlekiny, D. koralówek arlekinów, C. koralówkom arlekinom, B. koralówki arlekinów, N. koralówkami arlekinami, Msc. koralówkach arlekinach, W. koralówki arlekiny.

Patryk Prill
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy „katamarana” to poprawna forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „katamaran”?

Tak, forma dopełniacza liczby pojedynczej katamarana jest poprawna. Poprawna jest jednak również forma katamaranu. Obie formy rejestrują słowniki języka polskiego (np. Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego, Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza), Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego oraz Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego. Obie postacie dopełniacza można również znaleźć w Narodowym Korpusie Języka Polskiego: katamaranu – w 13 cytatach, katamarana – w 9 cytatach. Natomiast według przeglądarki Google częstsza jest forma katamarana, która ma 96 tys. wystąpień, podczas gdy katamaranu – 74 tys. wystąpienia.

Witold Kaczmarek
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika „filtr”: „filtra” czy „filtru”?

W wypadku nieżywotnych rzeczowników rodzaju męskiego, do których należy filtr, nie istnieją jednoznaczne kryteria, które przesądzałyby tym, kiedy dopełniacz liczby pojedynczej ma końcówkę -a, kiedy zaś – końcówkę -u. Końcówka ‑a jest charakterystyczna m.in. dla nazw narzędzi, naczyń, miar, wag, liczb i miesięcy, owoców, grzybów, marek fabrycznych, tańców i gier, z kolei końcówka -u jest typowa dla rzeczowników abstrakcyjnych, zbiorowych i materialnych, wyrazów pochodzenia obcego i skrótowców, ale istniejeą liczne wyjątki od tych reguł. Rzeczownik filtr, jak podają słowniki języka polskiego (m.in. Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza), przyjmuje w dopełniaczu liczby pojedynczej dwie formy: filtru albo filtra, np. papieros bez filtru albo papieros bez filtra. Z danych Narodowego Korpusu Języka Polskiego (http://www.nkjp.uni.lodz.pl/) wynika, że forma z końcówką ‑a ma przewagę frekwencyjną nad formą z końcówką ‑u (314 wystąpień formy filtra wobec 193 wystąpień formy filtru).

Sylwia Trzebiatowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma czasownika „deptać” jest poprawna: „depce” czy „depcze”?

Obie formy 3. osoby liczby pojedynczej czasu teraźniejszego tego czasownika są poprawne: depce i depcze. Forma depce jest jednak formą starszą, tradycyjną, a według Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny jest to obecnie forma książkowa. Forma depcze jest natomiast bardziej neutralna i stosuje się ją częściej. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego (http://nkjp.pl) znajdziemy 20 potwierdzeń dla formy depce i 80 potwierdzeń dla formy depcze.

Agnieszka Mazelewska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „astrolodzy” czy „astrologowie”?

Zapożyczenie astrolog należy do grupy rzeczowników męskich zakończonych na -log (jak teolog, laryngolog, muzykolog, archeolog), które nazywają osoby wykonujące specjalistyczne zawody bądź zajmujące się określoną dziedziną nauki. Rzeczowniki męskoosobowe zakończone na ‑log mogą przybierać w mianowniku liczby mnogiej jedną z dwu końcówek: ‑y albo -owie. Według Andrzeja Markowskiego częściej używane są formy z końcówką -y.

Słowniki – zarówno starsze, jak i nowsze – wymieniają obydwie formy mianownika liczby mnogiej omawianego wyrazu: astrolodzy i astrologowie – jako zgodne z normą. Obie formy dopuszczają m.in. Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego, Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego i internetowy Wielki słownik języka polskiego pod red. Piotra Żmigrodzkiego. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego znajdziemy 28 poświadczeń dla formy astrologowie i 19 poświadczeń dla formy astrolodzy.

Aleksandra Muszarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 22:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak utworzyć nazwisko córki od nazwiska ojca „Wicha”?

Od nazwisk ojców zakończonych w mianowniku liczby pojedynczej samogłoską ‑a nazwy córek tworzymy za pomocą przyrostka ‑anka, np. SkargaSkarżanka, Katula – Katulanka, ZawiszaZawiszanka, KonopkaKonopczanka, PiętkaPiętczanka. Nazwisko panieńskie od nazwiska ojca Wicha ma zatem postać Wiszanka.

Odrębne nazwiska dla kobiet niezamężnych nie są już obecnie stosowane w języku polskim, chyba że intencją mówiącego jest stylizacja albo żart.

Aleksandra Muszarska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Wawryków”?

W odniesieniu do mężczyzny nazwisko Wawryków odmienia się w liczbie pojedynczej jak tak samo zakończone rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne, np. jak rzeczownik myszołów, a więc następująco: M. Wawryków, D. Wawrykowa, C. Wawrykowowi, B. Wawrykowa, N. Wawrykowem, Msc. Wawrykowie.

W odniesieniu do kobiety nazwisko Wawryków jest nieodmienne, ponieważ spośród nazwisk żeńskich odmieniają się tylko te, które w mianowniku liczby pojedynczej kończą się na ‑a.

W liczbie mnogiej nazwisko to odmieniamy jak pospolite rzeczowniki męskoosobowe, czyli: M. Wawrykowowie, D. Wawrykowów, C. Wawrykowom, B. Wawrykowów, N. Wawrykowom, Msc. Wawrykowach.

Agnieszka Mazelewska
Ewa Rogowska-Cybulska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką formę nazwiska powinna przyjąć żona mężczyzny od nazwisku „Stanny”?

Jeżeli nazwisko mężczyzny ma odmianę przymiotnikową i nie jest ono zakończone przyrostkiem ‑ski, ‑cki lub ‑dzki, to kobieta przyjmująca je w momencie ślubu (jako nazwisko odmężowskie) może przyjąć je albo w formie męskiej (czyli tożsamej z formą nazwiska męża), albo w formie żeńskiej, z końcówką ‑a. Żona mężczyzny o nazwisku Stanny może zatem przyjąć to nazwisko albo w formie Stanny (np. Ewa Stanny, D. Ewy Stanny, C. Ewie Stanny, B. Ewę Stanny, N. Ewą Stanny, Msc. Ewie Stanny), albo w formie Stanna (np. Ewa Stanna, D. Ewy Stannej, C. Ewie Stannej, B. Ewę Stanną, N. Ewą Stanną, Msc. Ewie Stannej).
Klaudia Jankowiak

Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Ryll”?

W języku polskim nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę odmieniają się w liczbie pojedynczej jak imiona lub rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne zakończone na tę samą spółgłoskę. Nazwisko Ryll odmienia się zatem jak Kamil, troll lub gil, a więc w następujący sposób: M. Ryll, D. Rylla, C. Ryllowi, B. Rylla, N. Ryllem, Msc. Ryllu. W odniesieniu do kobiet nazwisko Ryll jest nieodmienne. Natomiast w liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe: M. Ryllowie, D. Ryllów, C. Ryllom, B. Ryllów, N. Ryllami, Msc. Ryllów.

Adrianna Górniak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Pitrzelis”?

Odmiana nazwiska Pitrzelis zależy od płci jego nosiciela. Nazwisko żeńskie o tej formie nie odmienia się. Nazwisko męskie Pitrzelis odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne o tym samym zakończeniu, np. jak lis czy sołtys. Odmieniamy je więc następująco: M. Pitrzelis, D. Pitrzelisa, C. Pitrzelisowi, B. Pitrzelisa, N. Pitrzelisem, Msc. Pitrzelisie. Natomiast w liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe: M. Pitrzelisowie, D. Pitrzelisów, C. Pitrzelisom, B. Pitrzelisów, N. Pitrzelisami, Msc. Pitrzelisach.

Adam Hraish
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Mówimy „państwo Błaszczyk” czy „państwo Błaszczykowie”?

Ogólne zalecenie dotyczące odmiany nazwisk polskich i obcych jest następujące: jeśli tylko jest możliwe przyporządkowanie nazwiska jakiemuś wzorcowi odmiany, należy je odmieniać. Poprawna jest zatem forma państwo Błaszczykowie.

Mateusz Nawrocki

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko „Oksiuta”?

W liczbie pojedynczej nazwisko Oksiuta – zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i do mężczyzn – odmieniamy jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego zakończone na -a, a więc: M. Oksiuta, D. Oksiuty, C. Oksiucie, B. Oksiutę, N. Oksiutą, Msc. Oksiucie. W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe: M. Oksiutowie, D. Oksiutów, C. Oksiutom, B. Oksiutów, N. Oksiutami, Msc. Oksiutach.

Klaudia Piotrowiak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest celownik nazwiska męskiego „Lorek”?

Nazwisko Lorek odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne, a w jego temacie jak w tematach większości nazwisk zakończonych na ‑ek występuje tzw. e ruchome, toteż w celowniku liczby pojedynczej przybiera ono formę Lorkowi, a w celowniku liczby mnogiej – Lorkom.

Adam Hraish
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

„Zapraszamy Jolantę i Karola Grzymkiewicz” czy „zapraszany Jolantę i Karola Grzymkiewiczów”?

Polskie nazwiska należy odmieniać, również w liczbie mnogiej. Poprawna jest zatem konstrukcja zapraszamy Jolantę i Karola Grzymkiewiczów.

Daniela Różańska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Inchołubiak”?

W odniesieniu do mężczyzn nazwiska zakończone na spółgłoskę odmieniamy w liczbie pojedynczej jak polskie imiona męskie lub rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne zakończone na tę samą spółgłoskę (tu: k). Rzeczowniki o temacie zakończonym na spółgłoskę tylnojęzykową (k, g, ch) mają w zatem miejscowniku liczby pojedynczej końcówkę ‑u. Nazwisko Inchołubiak odmienia się na przykład jak chłopak, czyli następująco: M. Inchołubiak, D. Inchołubiaka, C. Inchołubiakowi, B. Inchołubiaka, N. Inchołubiakiem, Msc. Inchołubiaku.

W odniesieniu do kobiet nazwisko to się nie odmienia.

W liczbie mnogiej nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę otrzymują w mianowniku końcówkę -owie i odmieniają się jak rzeczowniki rodzaju męskiego osobowe. Nazwiska Inchołubiak odmienia się więc następująco: M. Inchołubiakowie, D. Inchołubiaków, C. Inchołubiakom, B. Inchołubiaków, N. Inchołubiakami, Msc. Inchołubiakach.

Karolina Wojdyga

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz nazwiska męskiego „Horbowy”?

Poprawna forma dopełniacza nazwiska męskiego Horbowy to Horbowego. Wynika to z zasady, że nazwiska kończące się w mianowniku liczby pojedynczej na -y po spółgłosce odmieniają się w liczbie pojedynczej tak jak przymiotniki.

Aleksandra Wójcik

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 7. Marzec 2016 - 19:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Fredro”?

Odmiana nazwisk zakończonych w mianowniku liczby pojedynczej na ‑o należy zależy od płci nosiciela, jego narodowości i zakończenia nazwiska. Nazwisko Fredro jest odmienne w odniesieniu do mężczyzn, a nieodmieniane w odniesieniu do kobiet. Ponieważ jest to nazwisko polskie, w którym przed ‑o występuje spółgłoska twarda, w liczbie pojedynczej nazwisko męskie Fredro należy odmieniać jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego (np. jak para czy kadra): M. Fredro, D. Fredry, C. Fredrze, B. Fredrę, N. Fredrą, Msc. Fredrze.

W liczbie mnogiej nazwisko Fredro, jak inne nazwiska o odmianie rzeczownikowej, odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe, a mianowicie: M. Fredrowie, D. Fredrów, C. Fredrom, B. Fredrów, N. Fredrami, Msc. Fredrach.

Magdalena Gutowska
Ewa Rogowska-Cybulska

 

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 6. Marzec 2016 - 17:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 6. Marzec 2016 - 17:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „ulica Dantyszka” czy „ulica Dantyszki”?

Poprawną formą jest ulica Dantyszka. Jej patronem jest Jan Dantyszek, biskup chełmiński i warmiński, poeta polsko-łaciński okresu renesansu. Dopełniacz nazwisk męskich kończących się w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę ma końcówkę ‑a. Formę ul. Dantyszka  potwierdza też  strona internetowa www.mapa-kodów-pocztowych.pl.

Aleksandra Muszarska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 6. Marzec 2016 - 16:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 6. Marzec 2016 - 16:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Białasówna”: „Białasówny” czy „Białasównej”?

Nazwiska panieńskie tworzone od nazwisk w formie podstawowej przyrostkiem ‑ówna odmieniają się jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego, np. jak panna, a zatem nazwisko Białasówna odmienia się następująco: M. Białasówna, D. Białasówny, C. Białasównie, B. Białasównę, N. Białasówną, Msc. Białasównie.

 

Aleksandra Muszarska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 6. Marzec 2016 - 16:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 6. Marzec 2016 - 16:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Wenta”?

Nazwisko Wenta zakończone jest na -a, toteż – zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i mężczyzn –odmienia się według wzorca rzeczownikowego żeńskiego. Oto pełny wykaz form odmiany tego nazwiska w liczbie pojedynczej: M. (kto?) Wenta, D. (kogo?) Wenty, C. (komu?) Wencie, B. (kogo?) Wentę, N. (kim?) Wentą, Msc (o kim?) o Wencie. W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się następująco: M. Wentowie, D. Wentów, C. Wentom, B. Wentów, N. Wentami, Msc. Wentach.

Kamila Zawiszewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 21:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 21:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakiej formy nazwiska „Szczęsny” powinna używać kobieta?

Nazwisko Szczęsny, w zależności od tradycji rodowej, może mieć postać Szczęsna lub Szczęsna.  Forma Szczęsna ma odmianę przymiotnikową: M. Anna Szczęsna, D. Anny Szczęsnej, C. Annie Szczęsnej, B. Annę Szczęsną, N. Anną Szczęsną, Msc. Annie Szczęsnej. W wypadku przyjęcia przez kobietę wersji męskiej nazwiska: Szczęsny nazwisko to („unieruchomione” rodzajowo) przestaje być odmienne: M. Anna Szczęsny, D. Anny Szczęsny, C. Annie Szczęsny, B. Annę Szczęsny, N. Anną Szczęsny, Msc. Annie Szczęsny.

Victoria Ogievich

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 21:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 21:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która wersja jest poprawna: „do pana Musielak” czy „do pana Musielaka”?

Poprawna jest oczywiście wersja do pana Musielaka, ponieważ wszystkie polskie nazwiska męskie podlegają deklinacji. Nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego zakończone na tę samą spółgłoskę, a więc nazwisko Musielak odmienia się jak np. rzeczownik człowiek. Nie odmienia się natomiast nazwisko żeńskie Musielak, toteż mówimy do pani Musielak.

Patryk Prill
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 21:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 21:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Cyron”?

Ogólne zalecenie dotyczące odmiany nazwisk obcych i polskich jest takie, iż nazwiska powinno się odmieniać, jeżeli tylko możliwe jest przyporządkowanie ich do jakiegoś wzorca odmiany. Jak podkreśla prof. Jan Miodek w wywiadzie dla „Nowej Trybuny Opolskiej”, stanowisko, iż w tekstach oficjalnych nazwiska nie powinno się odmieniać, jest stanowiskiem fałszywym (http://www.nto.pl/magazyn/reportaz/art/4161843,prof-miodek-nazwiska-trzeba-odmieniac,id,t.html). Co więcej, wybierając wzorzec odmiany, należy uwzględnić następujące kryteria: płeć właściciela, zakończenie nazwiska oraz narodowość nosiciela.

Nazwiska mężczyzn zakończone w wymowie lub pisowni na spółgłoskę (w tym wypadku na spółgłoskę twardą n), odmieniają się jak polskie imiona lub rzeczowniki pospolite żywotne zakończone na te spółgłoski. Nazwisko Cyron w odniesieniu do mężczyzny odmienia się podobnie jak rzeczownik pospolity blondyn, imię Stefan lub nazwisko Puszkin, czyli następująco: M. Cyron, D. Cyrona, C. Cyronowi, B. Cyrona, N. Cyronem, Msc. Cyronie (jak M. Puszkin, D. Puszkina, C. Puszkinowi, B. Puszkina, N. Puszkinem, Msc. Puszkinie).

W odniesieniu do kobiety nazwiska Cyron nie można odmienić, ponieważ odmieniają się tylko nazwiska żeńskie zakończone na ‑a.

W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się. Zasadą jest, że nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę otrzymują w mianowniku liczby mnogiej końcówkę ‑owie i odmieniają się tak jak inne rzeczowniki męskoosobowe, np. baron, czyli następująco: M. Cyronowie, D. Cyronów, C. Cyronom, B. Cyronów, N. z Cyronami, Msc. o Cyronach.

Dorota Pietraszek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 21:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 21:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Babicz”?

W odniesieniu do kobiet nazwisko Babicz nie odmienia się, por.: M. Anna Babicz, D. Anny Babicz, C. Annie Babicz, B. Annę Babicz, N. Anną Babicz, Msc. Annie Babicz. Odmienne są tylko – rzadko dziś używane, ale nadal poprawne – formy słowotwórcze tego nazwiska, tj. forma Babiczówna dla córki i forma Babiczowa dla żony. Nazwisko panieńskie Babiczówna odmienia się jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego, tj. M. Anna Babiczówna, D. Anny Babiczówny, C. Annie Babiczównie, B. Annę Babiczównę, N. Anną Babiczówną, Msc. Annie Babiczównie, natomiast nazwisko żony Babiczowa odmienia się jak przymiotniki w rodzaju żeńskim, tj. M. Anna Babiczowa, D. Anny Babiczowej, C. Annie Babiczowej, B. Annę Babiczową, N. Anną Babiczową, Msc. Annie Babiczowej.

W odniesieniu do mężczyzn nazwisko Babicz odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego o tym samym zakończeniu, np. palacz lub spawacz, czyli następująco: M. Jan Babicz, D. Jana Babicza, C. Janowi Babiczowi, B. Jana Babicza, N. Janem Babiczem, Msc. Janie Babiczu.  

W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki pospolite męskoosobowe: M. Anna i Jan Babicz, D. Anny i Jana Babiczów, C. Annie i Janowi Babiczom, B. Annę i Jana Babiczów, N. Anną i Janem Babiczami, Msc. Annie i Janie Babiczach.

Jakub Kasiński
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 21:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 21:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest celownik nazwiska „(Adam) Filocha”?

Celownik nazwiska męskiego Filocha brzmi Filosze (Adamowi Filosze). Nazwisko to odmieniamy jak rzeczownik mucha.

Patryk Prill

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 21:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 21:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „zamilkł” czy „zamilknął”?

Niektóre czasowniki zakończone na -nąć w formie czasu przeszłego tracą przyrostek ‑ną‑ (np. chudł, chudli), inne go zachowują (np. ciągnął, ciągnęli). Czasownik milknąć należy do tej grupy czasowników na ‑nąć, które mają ten przyrostek tylko – i to wariantywnie – w formie rodzaju męskiego, a w innych formach –  tj. w rodzaju żeńskim, nijakim i w liczbie mnogiej – go tracą. Poprawne są zatem formy zamilkł i zamilknął, ale wyłącznie zamilkła, zamilkło, zamilkli i zamilkły. Taką informację znajdziemy m.in. w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod red. Edwarda Polańskiego. Forma zamilkł używana jest jednak znacznie częściej niż forma zamilknął. Narodowy Korpus Języka Polskiego poświadcza 1039 wystąpień formy zamilkł i zaledwie 4 wystąpienia formy zamilknął.

Adam Hraish
Ewa Rogowska-Cybulska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 21:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 21:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką formę ma dopełniacz rzeczownika „rabaty” o znaczeniu ‘barwne wyłogi przy mundurze wojskowym’?

Rzeczownik rabaty ‘barwne wyłogi przy mundurze wojskowym’ ma w dopełniaczu formę rabatów. Taką końcówkę podaje m.in. „Nowy słownik języka polskiego PWN” pod red. Elżbiety Sobol. Nie można utworzyć liczby pojedynczej od tego wyrazu, gdyż rzeczownik ten należy do rzeczowników plurale tantum.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 21:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 21:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi forma mianownika liczby mnogiej rzeczownika „przeor”: „przeorowie” czy „przeorzy”?

Jak podaje Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, mianownik liczby mnogiej rzeczownika przeor ma dwie formy: przeorzy lub przeorowie. Dane na temat frekwencji tych wariantów fleksyjnych nie są oczywiste. Narodowy Korpus Języka Polskiego poświadcza jedno wystąpienie formy przeorzy i trzy wystąpienia formy przeorowie. Natomiast w wyszukiwarce Google forma przeorzy pojawia się ok. 1,5 tys. raz, a forma przeorowie – ok. 1,1 tys. razy.

Monika Matusiak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 20:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 20:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „posadzić lilak” czy „posadzić lilaka”? (Chodzi o bez).

Połącznie posadzić lilak jest na pewno poprawne. Czasownik posadzić rządzi biernikiem, a według Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego biernik rzeczownika lilak ‘bez’  jest równy mianownikowi. Jednak wiele nazw roślin w polszczyźnie potocznej może mieć – przynajmniej fakultatywnie – biernik równy dopełniaczowi (choć nazwy roślin nie należą do rzeczowników żywotnych), np. pokroić pomidora, obrać kartofla, powąchać astra. Rzeczownik lilak nie jest wprawdzie wyrazem potocznym, ale – o czym świadczą przykłady internetowe – bywa używany także w bierniku równym dopełniaczowi, np. Gdzie posadzić lilaka?; Chciałabym tam jeszcze posadzić lilaka i kalinę; Na swojej mokrej działce możesz posadzić lilaka węgierskiego. Wydaje się, że można już zaakceptować to połączenie jako mniej staranny wariant wzorcowej konstrukcji posadzić lilak.

Ciekawe natomiast, że synonim lilakabez – ma tylko biernik równy mianownikowi, w związku z czym mówimy posadzić bez, nie posadzić bza (choć wyszukiwarka Google oprócz ponad tysiąca użyć połączenia posadzić bez podaje też jeden przykład na biernik równy dopełniaczowi: Tu zamierzam posadzić bza czarnego i hortensję).

Aleksandra Muszarska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 20:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 20:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak powinno się mówić: „kalibra przestępstw” czy „kalibru przestępstw”?

Jeśli chodzi o dopełniacz liczby pojedynczej wyrazu kaliber, jest to według słowników języka polskiego kalibru. Wyraz Kalibra mógłby być dopełniaczem nazwy własnej Kaliber, na przykład nazwy polskiej grupy muzycznej Kaliber 44. W połączeniu kalibru przestępstw wyraz ten występuje jednak jako rzeczownik pospolity i powinien być odmieniany zgodneie z zasadami dotyczącymi rzeczowników pospolitych.

Andrzej Karolczak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 20:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 20:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika „dziób”: „dziobu” czy „dzioba”?

Forma odmiany dopełniacza rzeczownika dziób może się różnić w zależności od znaczenia tego wyrazu. Jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego, jeżeli mamy na myśli dziób statku, wówczas poprawną formą dopełniacza liczby pojedynczej jest forma dziobu lub dzioba, natomiast gdy mamy na myśli dziób ptaka, poprawną formą tego przypadka jest forma dzioba (albo dzióba). Internetowy Wielki słownik języka polskiego dla znaczeń ‘dziób ptaka’, ‘pogardliwie o ustach’, ‘negatywnie o twarzy’, ‘przednia część nart’, ‘blizna po ospie’ notuje formę dzioba, a dla znaczenia ‘przednia część środka lokomocji’ – formę dziobu lub dzioba. Natomiast Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego i Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza nie uwzględniają zróżnicowania znaczeniowego i podają tylko jedną formę dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika dziób: dzioba. Narodowy Korpus Języka Polskiego poświadcza jednak, że w znaczeniu ‘dziób statku, promu, samolotu itp.’ w dopełniaczu liczby pojedynczej Polacy używają przede wszystkim fromy dziobu.

Weronika Dzierżawska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 20:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 20:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „będę jeść” czy „będę jadł”?

Cytuję za „Nowym słownikiem poprawnej polszczyzny” pod red. Andrzeja Markowskiego: „Czas przyszły złożony składa się z odpowiedniej formy słowa posiłkowego być, połączonego z bezokolicznikiem (będę kandydować) lub z formą czasu przeszłego zróżnicowaną rodzajowo (będę kandydowała, będę kandydował). Oba sposoby tworzenia czasu przyszłego są całkowicie równoprawne”. Poprawna jest zatem zarówno forma będę jadł, jak i forma będę jeść.

Klaudia Piotrowiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 27. luty 2016 - 20:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 20:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy odmieniać nazwisko „Bierła”?

Nazwisko Bierła jest nazwiskiem o odmianie rzeczownikowej, a w mianowniku liczby pojedynczej ma końcówkę -a, typową dla rzeczowników pospolitych rodzaju żeńskiego, odmienia się zatem jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o tym samym zakończeniu, np. jak piła czy stuła. Forma męska i żeńska odmieniają się tak samo, a mianowicie następująco: M. Bierła, D. Bierły, C. Bierle, B. Bierłę, N. Bierłą, Ms. Bierle.

Anastazja Wysocka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 23:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 27. luty 2016 - 21:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Welde”: „Welde’a” czy „Weldego”?

Nazwiska, które kończą się w mianowniku liczby pojedynczej na wymawiane ‑e, odmieniają się przymiotnikowo, np. Linde, D. Lindego, C. Lindemu itd. Poprawną formą dopełniacza nazwiska Welde (czyt. Welde) jest więc Weldego.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 14:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 14:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Supara”?

Nazwisko Supara w liczbie pojedynczej odmienia się, niezależnie od płci nosiciela, jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego zakończone na ‑a, np. jak rzeczownik para lub lira: M. Supara, D. Supary, C. Suparze, B. Suparę, N. Suparą, Msc. Suparze. W liczbie mnogiej nazwisko to odmieniamy jak rzeczowniki męskoosobowe: M. Suparowie, D. Suparów, C. Suparom, B. Suparów, N. Suparami, Msc. Suparach.

Adam Hraish

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 14:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 14:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Piszta”?

W liczbie pojedynczej nazwisko Piszta – zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i od mężczyzn – odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o tym samym zakończeniu, np. jak baszta, chata lub huta, a zatem następująco: M. Piszta, D. Piszty, C. Piszcie, B. Pisztę, N. Pisztą, Msc. Piszcie.

W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe, przyjmuje zatem następujące formy: M. Pisztowie, D. Pisztów, C. Pisztom, B. Pisztów, N. Pisztami, Msc. Pisztach.

Bartłomiej Olszewski
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 14:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 14:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest forma celownika liczby pojedynczej nazwiska „Paszko”?

Celownik liczby pojedynczej męskiego nazwiska Paszko ma postać Paszce, ponieważ nazwiska męskie zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na samogłoskę -o odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego, np. jak matka (C. matce).

Nazwiska żeńskie zakończone na ‑o nie ulegają odmianie, toteż w odniesieniu do kobiety celownik tego nazwiska też ma formę Paszko, np. przyglądam się Paulinie Paszko.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 14:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 14:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak powinno się powiedzieć: „zaprosić państwa Jurczyk” czy „zaprosić państwa Jurczyków”?

Poprawna jest forma zaprosić państwa Jurczyków, ponieważ nazwiska w języku polskim należy odmieniać, również w liczbie mnogiej. W dopełniaczu liczby mnogiej nazwiska o odmianie rzeczownikowej przybierają końcówkę ‑ów.

Agnieszka Żur

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 14:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 14:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak się odmienia nazwisko „Litwiniuk”?

O tym, czy i jak odmieniamy nazwisko, decydują: płeć właściciela nazwiska i jego narodowość oraz zakończenie nazwiska.

Litwiniuk może być zarówno nazwiskiem męskim, jak i żeńskim, np. Andrzej Litwiniuk, Małgorzata Litwiniuk. Nazwisko żeńskie Litwiniuk się nie odmienia, np. M. Małgorzata Litwiniuk, D. Małgorzaty Litwiniuk, C. Małgorzacie Litwiniuk, B. Małgorzatę Litwiniuk, N. Małgorzatą Litwiniuk, Msc. Małgorzacie Litwiniuk. Nazwisko męskie odmienia się w liczbie pojedynczej jak rzeczownik rodzaju męskiego żywotny zakończony spółgłoską k, np. jak człowiek, np. M. Andrzej Litwiniuk, D. Andrzeja Litwiniuka, C. Andrzejowi Litwiniukowi, B. Andrzeja Litwiniuka, N. Andrzejem Litwiniukiem, Msc. Andrzeju Litwiniuku. W liczbie mnogiej nazwisko Litwiniuk odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe, a więc: Małgorzata i Andrzej  Litwiniukowie, D. Małgorzaty i Andrzeja  Litwiniuków, C. Małgorzacie i Andrzejowi  Litwiniukom, B. Małgorzatę i Andrzeja  Litwiniuków, N. Małgorzatą i Andrzejem  Litwiniukami, Msc. Małgorzacie i Andrzeju  Litwiniukom.

Łukasz Żukowski
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 14:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 14:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy można używać formy rodzaju żeńskiego nazwiska „Kątny”, tj. „Kątna”?

Kobiety wychodzące za mąż za mężczyzn noszących nazwisko Kątny mogą przyjąć to nazwisko w formie równej nazwisku męża, tj. Kątny, lub w formie z żeńską końcówką ‑a, tj. Kątna. Nazwisko Kątny w odniesieniu do kobiety się nie odmienia, np. M. Alicja Kątny, D. Alicji Kątny, C. Alicji Kątny, B. Alicję Kątny, N. Alicją Kątny, Msc. Alicji Kątny. Nazwisko Kątna odmienia się jak przymiotniki rodzaju żeńskiego, np. M. Alicja Kątna, D. Alicji Kątnej, C. Alicji Kątnej, B. Alicję Kątną, N. Alicją Kątną, Msc. Alicji Kątnej.

Aleksandra Muszarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 14:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 14:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy i jak odmieniać nazwisko „Fenig”?

Według Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego zasady dotyczące odmiany nazwisk polskich i obcych są następujące: jeśli tylko jest możliwe przyporządkowanie danego nazwiska do jakiegoś wzorca odmiany, należy je odmieniać.

Wybór odpowiedniego wzorca odmiany zależy głównie od: płci właściciela, jego narodowości oraz zakończenia nazwiska.

Nazwisko męskie Fenig odmienia się jak tak samo zakończone rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne, na przykład jak mag, a zatem: D. nie ma dziś Jana Feniga (jak maga), C. przyglądałam się Janowi Fenigowi (jak magowi), B. zapraszam Jana Feniga (jak maga), N. rozmawiałam z Janem Fenigiem (jak magiem), Msc. rozmawiałam o Janie Fenigu (jak magu).

Nazwisko żeńskie Fenig jest nieodmienne: D. nie ma dziś Janiny Fenig, C. przyglądałam się Janinie Fenig, B. zapraszam Janinę Fenig, N. rozmawiałam z Janiną Fenig, Msc. rozmawiałam o Janinie Fenig.

W liczbie mnogiej nazwisko Fenig odmienia się jak rzeczowniki rodzaju męskiego osobowe: D. nie ma dziś Janiny i Jana Fenigów (jak magów), C. przyglądałam się Janinie i Janowi Fenigom (jak magom), B. zapraszam Janinę i Jana Fenigów (jak magów), N. rozmawiałam z Janiną i Janem Fenigami (jak magami), Msc. rozmawiałam o Janinie i Janie Fenigach (jak magach).

Daniela Różańska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 14:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 14:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Dziewa”?

W liczbie pojedynczej nazwisko Dziewa niezależnie od płci nosiciela odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o tym samym zakończeniu, np. jak mewa lub trawa, a więc następująco: M. Dziewa, D. Dziewy, C. Dziewie, B. Dziewę, N. Dziewą, Msc. Dziewie. W liczbie mnogiej nazwisko to odmieniamy jak rzeczowniki męskoosobowe: M. Dziewowie, D. Dziewów, C. Dziewom, B. Dziewów, N. Dziewami, Msc. Dziewach.

Paulina Morzyc
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 13:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 13:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Chwyć”?

W wypadku kobiet nazwisko to jest nieodmienne, np. M. Mariola Chwyć, D. Marioli Chwyć, C. Marioli Chwyć, B. Mariolę Chwyć, N. Mariolą Chwyć, Msc. Marioli Chwyć.

W wypadku mężczyzn nazwisko Chwyć odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne o tym samym zakończeniu, np. jak rzeczownik cieć, por.: M. Andrzej Chwyć, D. Andrzeja Chwycia, C. Andrzejowi Chwyciowi, B. Andrzeja Chwycia, N. Andrzejem Chwyciem, Msc. Andrzeju Chwyciu.

W liczbie mnogiej nazwisko to odmieniamy jak rzeczowniki pospolite męskoosobowe, np. M. Mariola i Andrzej Chwyciowie, D. Marioli i Andrzeja Chwyciów, C. Marioli i Andrzejowi Chwyciom, B. Mariolę i Andrzeja Chwyciów, N. Mariolą i Andrzejem Chwyciami, Msc. Marioli i Andrzeju Chwyciach.

Maja Cendrowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 13:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 13:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Bielawa”?

Odmiana nazwiska Bielawa nie zależy od płci jego nosiciela. Zarówno w odniesieniu do mężczyzny, jak i do kobiety odmienia się ono jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o tym samym zakończeniu, np. jak kawa lub zabawa. Oto formy kolejnych przypadków gramatycznych tego nazwiska: M. Bielawa, D. Bielawy, C. Bielawie, B. Bielawę, N. Bielawą, Msc. Bielawie. W liczbie mnogiej, gdy mówimy o małżeństwie o tym nazwisku lub o kilku panach noszących to nazwisko, użyjemy następujących form: M. Bielawowie, D. Bielawów, C. Bielawom, B. Bielawów, N. Bielawami, Msc. Bielawach, nazwisko to bowiem odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 13:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 13:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „(Anna) Komuda”?

Nazwiska powinno się odmieniać, jeśli tylko można je przyporządkować do jakiegoś wzorca odmiany wyrazów pospolitych. Nazwiska kobiet zakończone na samogłoskę -a, ale nie zawierające przyrostków ‑ska, -cka, -dzka oraz -ewa, -owa odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o tym samym zakończeniu. Oznacza to, że nazwisko (Anna) Komuda odmienia się jak np. rzeczowniki kłoda czy komoda, a więc w następujący sposób: M. (Anna) Komuda, D. (Anny) Komudy, C. (Annie) Komudzie, B. (Annę) Komudę, N. (Anną) Komudą, Msc. (Annie) Komudzie.

Marta Zielezińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 13:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 13:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest celownik nazwiska „(Adam) Filocha”?

Celownik nazwiska męskiego Filocha brzmi Filosze (Adamowi Filosze). Nazwisko to odmieniamy jak rzeczownik mucha.

Patryk Prill

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. luty 2016 - 13:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. luty 2016 - 13:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Który dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika „żywot” jest poprawny: „żywota” czy „żywotu”?

Jak podają słowniki, m.in. Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego, forma dopełniacza tego rzeczownika zależy od jego znaczenia. W znaczeniu ‘życie, tryb życia, istnienie’ poprawny jest dopełniacz żywota, np. dokonać żywota; wiersz Daniela Naborowskiego pt. „Krótkość żywota”; Użyjmy dziś żywota, ale jeśli żywot ma znaczenie ‘opis życia, życiorys’, to dopełniacz ma postać żywotu, np. nieznana wersja żywotu świętego Franciszka, autor żywotu świętego Stanisława (jednak to znaczenie jest przestarzałe i rzadko używane).

Victoria Ogievich

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 23. luty 2016 - 20:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 23. luty 2016 - 20:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „zwiali” czy „zwieli”?

Czasownik zwiać należy do czasowników, które w czasie przeszłym w liczbie mnogiej w rodzaju męskoosobowym mają dwie poprawne formy: z ‑a‑ i z ‑e‑, np. grzali i grzeli, siali i sieli, zapodziali i zapodzieli. Zatem poprawna jest zarówno  forma zwiali, jak i zwieli. Obie notuje np. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego. Forma zwieli jest jednak dużo rzadsza. Narodowy Korpus Języka Polskiego poświadcza jej 2 wystąpienia, podczas gdy w wypadku formy zwiali znajdziemy w nim 41 wystąpień.

Anna Jabłonowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 23. luty 2016 - 20:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 23. luty 2016 - 20:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „węży” czy „wężów”?

Według Wielkiego słownika ortograficznego PWN pod red. Edwarda Polańskiego i Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego obie formy są poprawne niezależnie od znaczenie słowa, lecz preferowana jest forma węży. Narodowy Korpus języka polskiego podaje 422 różne przykłady użyć formy węży i tylko 83 użycia formy wężów, co potwierdza, że forma węży jest częściej stosowana.

Według Wielkiego słownika języka polskiego (http://www.wsjp.pl) forma dopełniacza liczby mnogiej zależy od znaczenia słowa wąż:

– w znaczenie ‘zwierzę’ słowo to ma dwie formy dopełniacza liczby mnogiej: węży i wężów;

– w znaczeniu ‘szereg’ słowo to ma w dopełniaczu liczby mnogiej formę węży;

– w znaczeniu ‘rura, przewód’ słowo to ma w dopełniaczu liczby mnogiej formę wężów.

Kateryna Razgonowa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 23. luty 2016 - 20:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 23. luty 2016 - 20:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „tych chrupek” czy „tych chrupków”?

Poprawną formą jest wyrażenie tych chrupek, co potwierdza odpowiedni zapis w Uniwersalnym słoniku języka polskiego pod redakcją Stanisława Dubisza. Wątpliwość w tej kwestii wynika najprawdopodobniej z używania wyrazu chrupki przede wszystkim w liczbie mnogiej, co powoduje brak świadomości formy owego leksemu w liczbie pojedynczej i tym samym rodzi problem z przyporządkowaniem go do odpowiedniego rodzaju gramatycznego.

Wyraz chrupki, mający – w świetle słowników – w mianowniku liczby pojedynczej formę chrupka, należy do rzeczowników rodzaju żeńskiego i podlega deklinacji żeńskiej. Rzeczowniki odmieniające się według tego paradygmatu mają w dopełniaczu liczby mnogiej końcówkę zerową, przy czym często występuje w nich temat oboczny, tak jak w wypadku dopełniacza chrupek (oboczność Ø : e). Zdarza się jednak, że chrupkom błędnie przypisywany jest rodzaj męski (mianownik liczby pojedynczej chrupek) i w związku z tym odmienia się ten wyraz według wzoru deklinacji męskiej (dopełniacz liczby mnogiej chrupków). W Narodowym Korpusie Języka Polskiego wyszukiwarka Poliqarp znajduje 6 wystąpień formy chrupków wobec 46 wystąpień formy chrupek. Forma chrupków jest jednak błędem językowym, nieakceptowanym przez normy poprawnościowe.

Ewelina Lechocka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 23. luty 2016 - 20:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 23. luty 2016 - 20:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Mówimy „pewnego poranku” czy „pewnego poranka”?

Mamy tu do czynienia z wariantywnością końcówki dopełniacza liczby pojedynczej rzeczowników rodzaju męskiego nieżywotnych, zatem obie formy należy uznać za poprawne. Zarówno formę poranku, jak i poranka podają jako poprawne różne słowniki języka polskiego, m.in. Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego, Słownik poprawnej polszczyzny Danieli Podlawskiej i Magdaleny Świątek-Brzezińskiej, Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego, Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego, a także internetowy Wielki słownik języka polskiego. Ten ostatni słownik formę poranku opisuje jako rzadszą. Potwierdza to Narodowy Korpus Języka Polskiego, który dla połączenia pewnego poranka podaje 32 poświadczenia, a dla połączenia pewnego poranku – tylko 5 poświadczeń.

Z podobną sytuacją spotykamy się też w odmianie rzeczownika wieczór. Również w tym wypadku obie formy: pewnego wieczoru i pewnego wieczora są poprawne. Częściej używamy jednak formy z końcówką ‑u. W NKJP wyrażenie pewnego wieczora występuje 85 razy, a pewnego wieczoru – 229 razy.

Mikołaj Ostrowski
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 23. luty 2016 - 20:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 23. luty 2016 - 20:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy: „zalegać z komornym” czy „zalegać z komornem”?

Poprawną formą jest zalegać z komornym. Komorne to rzeczownik pospolity rodzaju nijakiego o odmianie przymiotnikowej, a takie rzeczowniki w narzędniku i miejscowniku liczby pojedynczej przyjmują końcówkę ‑ym, a nie ‑em, np. M. czesne – N., Msc. czesnym, M. święcone ‘święconka’ – N., Msc. święconym, M. pieczyste – N., Msc. pieczystym. Wspomnieć należy, iż końcówka ‑em jest w odmianie przymiotnikowej archaiczna. Utrzymała się ona jedynie w nazwach geograficznych o odmianie przymiotnikowej, na przykład Zakopanew Zakopanem czy Pomorskiew Pomorskiem, oraz w nazwiskach tupu Linde, np. Lindeo Lindem.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 23. luty 2016 - 20:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 23. luty 2016 - 20:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „koagulant” jest poprawna: „koagulantu” czy „koagulanta”?

Rzeczownik koagulant ‘środek powodujący koagulację (krzepnięcie) galaretowatego roztworu’ należy do rzeczowników nieżywotnych, a rzeczowniki nieżywotne w dopełniaczu liczby pojedynczej przybierają końcówkę ‑a lub ‑u, przy czym dobór jednej z tej końcówek zależy od wielu czynników, m.in. od pochodzenia wyrazu, jego znaczenia i budowy. Jak podają słowniki (np. Wielki słownik ortograficzny języka polskiego pod red. Edwarda Polańskiego, Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza), rzeczownik koagulant w dopełniaczu liczby pojedynczej ma końcówkę ‑u, powinniśmy zatem stosować formę: koagulantu. W tekstach pojawia się również forma koagulanta (według danych wyszukiwarki Google jest ona ponad dwa razy rzadsza niż koagulantu), nie zasługuje ona jednak na aprobatę.

Filip Nowak
Ewa Rogowska-Cybulska
 
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 23. luty 2016 - 20:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 23. luty 2016 - 20:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „garaż” jest poprawna: „garażu” czy „garaża”?

Forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika garaż to garażu. Taką formę notują Wielki słownik interpunkcyjny języka polskiego PWN pod red. Edwarda Polańskiego i Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza. Formy garaża nie potwierdza też Narodowy Korpus Języka Polskiego, choć można ją odnaleźć dzięki wyszukiwarce Google, ale jako znacznie rzadszą niż garażu (wyrażenie do garażu ma aż 511 tys. wystąpień, a do garaża – tylko 1,3 tys. wystąpień).

Trudności z utworzeniem formy dopełniacza rzeczownika garaż wiążą się z koniecznością wyboru między końcówką -a oraz ‑u w wypadku rzeczowników nieżywotnych rodzaju męskiego, gdyż nie istnieją jasne i jednoznaczne kryteria, które by o tym decydowały. Można jedynie uwzględniać pewne kryteria, które jednak nie zawsze znajdują zastosowanie. Końcówkę ‑u w dopełniaczu liczby pojedynczej mają przede wszystkim następujące rzeczowniki nieżywotne rodzaju męskiego: pochodzenia obcego (np. komiksu, weekendu), abstrakcyjne (bólu, śmiechu, daru), zbiorowe i materialne (lasu, cukru), skrótowce (LOT-u, PAN-u). Rzeczownik garaż, zapożyczony z języka francuskiego, należy do tej pierwszej grupy.

Justyna Kułakowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 23. luty 2016 - 20:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 23. luty 2016 - 20:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „bufor” jest poprawna: „buforu” czy „bufora”?

Według Wielkiego słownika ortograficznego PWN obie wyżej wymienione formy dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika bufor są poprawne, ale na pierwszym miejscu słownik ten wymienia formę bufora. Podobne informacje na temat form bufora i buforu podają Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego i Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza. Również w świetle danych Narodowego Korpusu Języka Polskiego częściej stosowana jest forma bufora; ma ona w korpusie 234 poświadczenia, podczas gdy forma buforu – tylko 39 poświadczeń.

Marta Zielezińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 23. luty 2016 - 20:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 23. luty 2016 - 20:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak tworzymy czas przyszły czasownika „biegać”: „będę biegał” czy „będę biegać”?

W języku polskim czas przyszły złożony tworzymy poprzez dodanie do odpowiedniej formy słowa posiłkowego być bezokolicznika (będę biegać) lub jednej z form czasu przeszłego nacechowanej rodzajowo (będę biegał/będę biegała). Nie ma żadnej wyraźnej hierarchizacji tych form, są one zatem równie poprawne. Zaletą postaci z czasem przeszłym jest wyraźny wykładnik rodzaju, ale forma rodzaju żeńskiego (będę biegała) jest o sylabę dłuższa niż jej odpowiednik z bezokolicznikiem (będę biegać). Również szyk (kolejność) składowych części czasu przyszłego jest wariantywna. Akceptujemy zatem zarówno szyk będę biegać, jak i biegać będę, a także będę biegał, jak i biegał będę.

 Mikołaj Ostrowski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 23. luty 2016 - 20:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 23. luty 2016 - 20:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „Janina i Paweł Bogdanowicz”, „Janina i Paweł Bogdanowicze” czy „Janina i Paweł Bogdanowiczowie”?

Nazwiska użyte w liczbie mnogiej oznaczają najczęściej pary małżeńskie, a w publikacjach poprawnościowych, np. w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny PWN, formy z nieodmienianym nazwiskiem uznaje się zwykle za niepoprawne. Słownik ten dopuszcza wprawdzie w normie potocznej pozostawianie pewnych typów nazwisk bez odmiany (np. nazwisk zakończonych w mianowniku liczby pojedynczej na ‑o), nie dotyczy to jednak nazwisk zakończonych na spółgłoskę, te bowiem bezwzględnie należy odmieniać. W mianowniku liczby mnogiej wszystkie nazwiska o odmianie rzeczownikowej przyjmują końcówkę ‑owie, toteż jedyna poprawna formą nazwiska pary małżeńskiej, której dotyczy pytanie, to: Janina i Paweł Bogdanowiczowie.

Klaudia Jankowiak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 15:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 15:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy odmieniać nazwisko „Weselak”?

Forma męska nazwiska Weselak odmienia się w liczbie pojedynczej jak rzeczowniki rodzaju męskiego żywotne zakończone na tę samą spółgłoskę, np. jak rzeczownik chłopak: M. Weselak (jak chłopak), D. Weselaka (jak chłopaka), C. Weselakowi (jak chłopakowi), B. Weselaka (jak chłopaka), N. Weselakiem (jak chłopakiem), Msc. Weselaku (jak chłopaku).

Nazwisko żeńskie Weselak nie odmienia się.

W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe, a więc następująco: M. państwo Weselakowie, D. państwa Weselaków, C. państwu Weselakom, B. państwa Weselaków, N. państwem Weselakami, Msc. państwu Weselakach.

 Wiktoria Ratkowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 15:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 15:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Tyszko”?

Nazwisko żeńskie Tyszko jest nieodmienne. Nazwisko męskie Tyszko odmieniamy w taki sam sposób jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o podobnym zakończeniu, np. jak rzeczownik matka, czyli następująco: M. Tyszko, D. Tyszki, C. Tyszce, B. Tyszkę, N. Tyszką, Msc. Tyszce. W liczbie mnogiej nazwisko to odmieniamy jak rzeczowniki męskoosobowe, a więc: M. Tyszkowie, D. Tyszków, C. Tyszkom, B. Tyszków, N. Tyszkami, Msc. Tyszkach.

Weronika Dzierżawska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Topij”?

W odniesieniu do mężczyzny nazwisko Topij odmienia się w liczbie pojedynczej jak miękkotematowe rzeczowniki rodzaju męskiego żywotne, np. jak zbój, słoń czy miś. W miejscowniku rzeczowniki o temacie zakończonym na spółgłoskę miękką (j, ś, ź, ć, , ń), funkcjonalnie miękką lub tylnojęzykową mają końcówkę ‑u. Męskie nazwisko Topij odmienia się więc następująco: M. Topij, D. Topija, C. Topijowi, B. Topija, N. Topijem, Msc. Topiju.

Nazwiska żeńskie odmieniają się tylko w wypadku, gdy kończą się na -a, -ska, -cka, -dzka, ‑owa i -ewa. Zgodnie z tą zasadą w wypadku kobiety forma Topij pozostaje niezmienna we wszystkich przypadkach, np. M. Irena Topij, D. Ireny Topij, C. Irenie Topij, B. Irenę Topij, N. Ireną Topij, Msc. Irenie Topij.

Nazwisko Topij odmienia się również w liczbie mnogiej. Odmienia się ono jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego osobowe, a w mianowniku otrzymuje końcówkę ‑owie. W poszczególnych przypadkach przybiera następujące formy: M. Topijowie, D. Topijów, C. Topijom, B. Topijów, N. Topijami, Msc. Topijach.

Anna Urbańska
Ewa Rogowska-Cybulska

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Szwed”?

Gdy nazwisko Szwed nosi osoba płci żeńskiej, nie należy go odmieniać. Jeśli jest to nazwisko męskie, odmieniamy go jak rzeczowniki męskie żywotne o tym samym zakończeniu, a więc m.in. jak nazwę etniczną Szwed: M. Szwed, D. Szweda, C. Szwedowi, B. Szweda, N. Szwedem, Msc. Szwedzie. W odniesieniu do małżeństwa odmiana przedstawia się następująco: M. państwo Szwedowie, D. państwa Szwedów, C. państwu Szwedom, B. państwa Szwedów, N. państwem Szwedami, Msc. państwu Szwedach.

Daniela Różańska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy nazwisko „Sowa” należy odmieniać?

Oczywiście, nazwisko Sowa jest odmienne. Niezależnie od tego, czy jest to nazwisko męskie, czy żeńskie, odmieniamy je jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o tym samym zakończeniu, a więc jak m.in. rzeczownik pospolity sowa: M. Sowa, D. Sowy, C. Sowie, B. Sowę, N. Sową, Msc. Sowie. Natomiast gdy mówimy o małżeństwie bądź o rodzeństwie, odmieniamy nazwisko Sowa jak rzeczowniki męskoosobowe, a więc następująco: M. Sowowie, D. Sowów, C. Sowom, B. Sowów, N. Sowami, Msc. Sowach.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Semla”?

W liczbie pojedynczej nazwisko Semla – zarówno w odniesieniu do mężczyzny, jak i do kobiety – odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o tym samym zakończeniu, np. jak lala. W poszczególnych przypadkach przyjmuje następujące formy: M. Semla, D. Semli, C. Semli, B. Semlę, N. Semlą, Msc. Semli. W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się jak osobowe rzeczowniki rodzaju męskiego, np. jak ojciec, a mianowicie: M. Semlowie, D. Semlów, C. Semlom, B. Semlów, N. Semlami, Msc. Semlach.

Magdalena Cysewska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Rzepek”?

Odmiana nazwiska Rzepek zależy od płci jego nosiciela: nazwisko kobiety jest nieodmienne (np. M. Anna Rzepek, D. Anny Rzepek, C. Anny Rzepek, B. Annę Rzepek, N. Anną Rzepek, Msc. Annie Rzepek), natomiast nazwisko mężczyzny odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne o tym samym zakończeniu, np. jak chłopek lub chłopaczek, a zatem: M. Rzepek, D. Rzepka, C. Rzepkowi, B. Rzepka, N. Rzepkiem, Msc. Rzepku. W liczbie mnogiej nazwisko odmienia się następująco: M. Rzepkowie, D. Rzepków, C. Rzepkom, B. Rzepków, N. Rzepkami, Msc. Rzepkach.

Marta Piwowarska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Rompa”?

Nazwisko męskie i żeńskie Rompa odmienia się w liczbie pojedynczej jak rzeczownik pospolity rodzaju żeńskiego o takim samym zakończeniu, na przykład jak rampa, lampa lub lipa, a zatem: M. Rompa, D. Rompy, C. Rompie, B. Rompę, N. Rompą, Msc. Rompie. W liczbie mnogiej nazwisko to przyjmuje formy typowe dla rzeczowników męskich osobowych: M. Rompowie, D. Rompów, C. Rompom, B. Rompów, N. Rompami, Msc. Rompach.

Agata Miller

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Płonko”?

Żeńskie nazwisko Płonko nie odmienia się. Męskie nazwisko Płonko odmieniamy jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o tym samym zakończeniu tematu, np. jak matka, a więc następująco: M. Płonko, D. Płonki, C. Płonce, B. Płonkę, N. Płonką, Msc. Płonce. Jeśli w kontekście występuje odmienione imię lub inne słowo wskazujące na przypadek gramatyczny, to jego nieodmienianie można aprobować w normie potocznej, np. D. Widzę Piotra Płonko; Idę z Piotrem Płonko. W liczbie mnogiej nazwisko Płonko odmieniamy jak rzeczowniki męskie osobowe: M. Płonkowie, D. Płonków, C. Płonkom, B. Płonków, N. Płonkami, Msc. Płonkach.

Patryk Prill

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest forma celownika liczby pojedynczej nazwiska „Paszko”?

Celownik liczby pojedynczej męskiego nazwiska Paszko ma postać Paszce, ponieważ nazwiska męskie zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na samogłoskę -o odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego, np. jak matka (C. matce).

Nazwiska żeńskie zakończone na ‑o nie ulegają odmianie, toteż w odniesieniu do kobiety celownik tego nazwiska też ma formę Paszko, np. przyglądam się Paulinie Paszko.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która pisownia jest właściwa: „ul. Okrzei” czy „ul. Okrzeji”?

Poprawna jest pisownia: ul. Okrzei (ul. Stefana Okrzei). Nazwisko Okrzeja odmieniamy jak żeńskie rzeczowniki pospolite zakończone na ‑ja po samogłosce, a przed końcówką i opuszczamy w pisowni literę j, por. też M. Maja – D. Mai, M. ostoja – D. ostoi, M. knieja – D. kniei itp.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko „Mierzwa” w liczbie mnogiej („Joanna i Janusz Mierzwa”)?

Nazwiska rzeczownikowe zakończone na ‑a odmieniają się w liczbie mnogiej jak rzeczowniki męskoosobowe: M. (Joanna i Janusz) Mierzwowie, D. (Joanny i Janusza) Mierzwów, C. (Joannie i Januszowi) Mierzwom, B. (Joannę i Janusza) Mierzwów, N. (Joanną i Januszem) Mierzwami, Msc. (Joannie i Januszu) Mierzwach.

 

Aleksandra Muszarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma celownika jest poprawna: „Kreftowi” czy „Krefcie”?

Nazwiska w języku polskim odmieniają się jak tak samo zakończone rzeczowniki pospolite. Stosownie do głoski kończącej dane nazwisko może to być odmiana rzeczownikowa męskoosobowa, żeńska albo przymiotnikowa. Dlatego obie formy, o których mowa w pytaniu: Kreftowi i Krefcie, są poprawne, ale odnoszą się do dwóch różnych nazwisk. Celownik Kreftowi pochodzi od nazwiska, które w mianowniku liczby pojedynczej ma formę Kreft; ponieważ kończy się ono na spółgłoskę twardą t, podlega deklinacji rzeczownikowej męskiej typowej dla rzeczowników osobowych twardotematowych (a więc Kreftowi jak pilotowi). Natomiast celownik Krefcie pochodzi od nazwiska Krefta; ponieważ w mianowniku liczby pojedynczej kończy się ono na samogłoskę ‑a, odmienia się w liczbie pojedynczej według deklinacji rzeczownikowej żeńskiej (a więc Krefcie jak chacie).

Daniel Szulc

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest celownik nazwiska „(Krzysztof) Kośnik”?

Nazwisko męskie Kośnik, jako nazwisko zakończone w mianowniku  na spółgłoskę, odmienia się jak rzeczowniki rodzaju męskiego żywotne, w celowniku przyjmuje więc końcówkę ‑owi (jak człowiekowi, ptakowi, zwierzakowi itp.). Poprawna forma celownika imienia i nazwiska, którego dotyczy pytanie, brzmi zatem: Krzysztofowi Kośnikowi.

Anna Jabłonowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Kopania”?

W liczbie pojedynczej nazwisko Kopania – zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i do mężczyzn – odmienia się jak miękkotematowe rzeczowniki żeńskie zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na ‑a, a zatem następująco: M. Kopania, D. Kopani, C. Kopani, B. Kopanię, N. Kopanią, Msc. Kopani. W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe, a w mianowniku przyjmuje końcówkę ‑owie. Ma zatem następujące formy: M. Kopaniowie, D. Kopaniów, C. Kopaniom, B. Kopaniów, N. Kopaniami, Msc. Kopaniach.

Kamil Doering
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy nazwisko „Kolato” jest odmienne?

W liczbie pojedynczej w odniesieniu do mężczyzny nazwisko Kolato jest odmienne. Wzór jego odmiany odpowiada fleksji rzeczowników żeńskich twardotematowych, np. kobieta.  Nazwisko to przybiera następujące formy przypadkowe: M. Kolato, D. Kolaty, C. Kolacie, B. Kolatę, N. Kolatą, Msc. Kolacie. Jeśli jednak nazwisku temu towarzyszy imię lub rzeczownik pospolity jednoznacznie wskazujący na płeć, dopuszcza się nieodmienianie nazwiska, np. Jan Kolato, D. Jana Kolaty lub Jana Kolato, C. Janowi Kolacie lub Janowi Kolato, B. Jana Kolatę lub Jana Kolato, N. Janem Kolatą lub Janem Kolato, Msc. Janie Kolacie lub Janie Kolato.

W odniesieniu do kobiety nazwisko to jest nieodmienne.

W liczbie mnogiej nazwisko Kolato odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe: M. państwo Kolatowie, D. państwa Kolatów, C. państwu Kolatom, B. państwa Kolatów, N. państwem Kolatami, Msc, państwu Kolatach.

Victoria Ogievich

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Hejs”?

Zgodnie z zasadami odmiany nazwisk (zamieszczonymi m.in. w Słowniku nazw własnych Jana Grzeni z 2002 r.) żeńskie nazwisko Hejs się nie odmienia, natomiast nazwisko męskie odmieniamy jak tak samo zakończone rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne, np. jak lis lub kos, a więc następująco:  M. Hejs, D. Hejsa, C. Hejsowi, B. Hejsa, N. Hejsem, Msc. Hejsie.

W liczbie mnogiej nazwisko Hejs odmienia się jak rzeczowniki pospolite męskoosobowe, czyli następująco: M. Hejsowie, D. Hejsów, C. Hejsom, B. Hejsów, N. Hejsami, Msc. Hejsach.

Andrzej Karolczak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Glinke”?

Nazwiska męskie pochodzenia niemieckiego zakończone na -e odmieniamy w liczbie pojedynczej jak przymiotniki. Wyjątek stanowią narzędnik i miejscownik, w których nazwiska takie przyjmują końcówkę ‑em. Męskie nazwisko Glinke odmienia się więc następująco: M. Glinke, D. Glinkego, C. Glinkemu, B. Glinkego, N. Glinkem, Msc. Glinkem. Można też tego nazwiska nie odmieniać, ale tylko jeśli zostanie ono poprzedzone imieniem lub rzeczownikiem pospolitym, np. M. senator Glinke, D. senatora Glinke, C. senatorem Glinke, B. senatora Glinke, N. senatorowi Glinke, Msc. senatorze Glinke. Jest to dopuszczalne ułatwienie, jednak elegantsze jest odmienianie tego nazwiska, np. M. senator Glinke, D. senatora Glinkego, C. senatorowi Glinkemu, B. senatora Glinkego, N. senatorem Glinkem, Msc. senatorze Glinkem.  Nazwisk żeńskich zakończonych na -e nie odmieniamy, toteż w odniesieniu do kobiety nazwisko Glinke jest nieodmienne. W liczbie mnogiej natomiast nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe, tj. M. Glinkowie, D. Glinków, C. Glinkom, B. Glinków, N. Glinkami, Msc. Glinkach. Można też tego nazwiska nie odmieniać, jeśli poprzedzimy je imionami lub rzeczownikiem pospolitym, elegantsza jest jednak wersja odmieniona, np. M. Anna i Jan Glinkowie // Anna i Jan Glinke, państwo Glinkowie // państwo Glinke.

Martyna Hoppe
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy i jak odmieniać nazwisko „Fenig”?

Według Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego zasady dotyczące odmiany nazwisk polskich i obcych są następujące: jeśli tylko jest możliwe przyporządkowanie danego nazwiska do jakiegoś wzorca odmiany, należy je odmieniać.

Wybór odpowiedniego wzorca odmiany zależy głównie od: płci właściciela, jego narodowości oraz zakończenia nazwiska.

Nazwisko męskie Fenig odmienia się jak tak samo zakończone rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne, na przykład jak mag, a zatem: D. nie ma dziś Jana Feniga (jak maga), C. przyglądałam się Janowi Fenigowi (jak magowi), B. zapraszam Jana Feniga (jak maga), N. rozmawiałam z Janem Fenigiem (jak magiem), Msc. rozmawiałam o Janie Fenigu (jak magu).

Nazwisko żeńskie Fenig jest nieodmienne: D. nie ma dziś Janiny Fenig, C. przyglądałam się Janinie Fenig, B. zapraszam Janinę Fenig, N. rozmawiałam z Janiną Fenig, Msc. rozmawiałam o Janinie Fenig.

W liczbie mnogiej nazwisko Fenig odmienia się jak rzeczowniki rodzaju męskiego osobowe: D. nie ma dziś Janiny i Jana Fenigów (jak magów), C. przyglądałam się Janinie i Janowi Fenigom (jak magom), B. zapraszam Janinę i Jana Fenigów (jak magów), N. rozmawiałam z Janiną i Janem Fenigami (jak magami), Msc. rozmawiałam o Janinie i Janie Fenigach (jak magach).

Daniela Różańska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Dowgiałło”?

Zgodnie z polską normą językową wszystkie nazwiska, zarówno polskie, jak i obce, należy (o ile to możliwe) odmieniać. Również męskie nazwisko Dowgiałło, o litewskich korzeniach, podlega odmianie. Nazwiska zakończone w mianowniku na ‑o po spółgłosce twardej, takie jak Kołodko i Jagiełło, mają w odniesieniu do mężczyzn w kolejnych  przypadkach liczby pojedynczej taką samą odmianę (te same końcówki) jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o tej samej spółgłosce tematycznej zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na ‑a. A zatem odmiana nazwiska Dowgiałło w liczbie pojedynczej przedstawia się następująco: M. Dowgiałło, D. Dowgiałły, C. Dowgialle, B. Dowgiałłę, N. Dowgiałłą, Msc. Dowgialle. Nazwisko żeńskie Dowgiałło się nie odmienia. W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się natomiast jak rzeczowniki męskoosobowe: M. Dowgiałłowie, D. Dowgiałłów, C. Dowgiałłom. B. Dowgiałłów, N. Dowgiałłami, Msc. Dowgiałłach.

Mikołaj Ostrowski
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Bil”?

W wypadku nazwiska Bil jego odmiana dotyczy tylko mężczyzn, ponieważ nazwiska kobiet niezakończone na -a są nieodmienne. Nazwiska mężczyzn zakończone w wymowie lub pisowni na spółgłoskę odmieniają się jak polskie imiona lub rzeczowniki pospolite żywotne zakończone na te spółgłoski. Nazwisko Bil odmienia się więc jak na przykład kowal, a zatem następująco: M. Bil, D. Bila, C. Bilowi, B. Bila, N. Bilem, Msc. Bilu.

Antonina Fiutak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy odmieniać nazwisko „Bierła”?

Nazwisko Bierła jest nazwiskiem o odmianie rzeczownikowej, a w mianowniku liczby pojedynczej ma końcówkę -a, typową dla rzeczowników pospolitych rodzaju żeńskiego, odmienia się zatem jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o tym samym zakończeniu, np. jak piła czy stuła. Forma męska i żeńska odmieniają się tak samo, a mianowicie następująco: M. Bierła, D. Bierły, C. Bierle, B. Bierłę, N. Bierłą, Ms. Bierle

Anastazja Wysocka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 15:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Bianga”?

Nazwisko Bianga – zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i do mężczyzn – odmienia się w następujący sposób: M. Bianga, D. Biangi, C. Biandze, B. Biangę, N. Biangą, Msc. Biandze, W. Biango. Wynika to z zasad odmiany nazwisk (zawartych m.in. w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego), według których nazwiska kobiet i mężczyzn zakończone na -a (z wyjątkami zakończeń ‑owa i ‑ewa) odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o podobnym zakończeniu. W wypadku nazwiska Bianga rzeczownikiem pospolitym o podobnym zakończeniu może być ranga.

Paula Woźniak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Babicz”?

W odniesieniu do kobiet nazwisko Babicz nie odmienia się, por.: M. Anna Babicz, D. Anny Babicz, C. Annie Babicz, B. Annę Babicz, N. Anną Babicz, Msc. Annie Babicz. Odmienne są tylko – rzadko dziś używane, ale nadal poprawne – formy słowotwórcze tego nazwiska, tj. forma Babiczówna dla córki i forma Babiczowa dla żony. Nazwisko panieńskie Babiczówna odmienia się jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego, tj. M. Anna Babiczówna, D. Anny Babiczówny, C. Annie Babiczównie, B. Annę Babiczównę, N. Anną Babiczówną, Msc. Annie Babiczównie, natomiast nazwisko żony Babiczowa odmienia się jak przymiotniki w rodzaju żeńskim, tj. M. Anna Babiczowa, D. Anny Babiczowej, C. Annie Babiczowej, B. Annę Babiczową, N. Anną Babiczową, Msc. Annie Babiczowej.

W odniesieniu do mężczyzn nazwisko Babicz odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego o tym samym zakończeniu, np. palacz lub spawacz, czyli następująco: M. Jan Babicz, D. Jana Babicza, C. Janowi Babiczowi, B. Jana Babicza, N. Janem Babiczem, Msc. Janie Babiczu.  

W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki pospolite męskoosobowe: M. Anna i Jan Babicz, D. Anny i Jana Babiczów, C. Annie i Janowi Babiczom, B. Annę i Jana Babiczów, N. Anną i Janem Babiczami, Msc. Annie i Janie Babiczach.

Jakub Kasiński
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Armada”?

W języku polskim nazwiska odmieniają się jak podobnie zakończone wyrazy pospolite. W liczbie pojedynczej nazwisko Armada w odniesieniu do przedstawicieli obu płci odmienia się zatem jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego zakończone na ‑a, a więc na przykład jak równobrzmiący z nim rzeczownik pospolity armada ‘wielka flota wojenna’: M. Armada, D. Armady, C. Armadzie, B. Armadę, N. Armadą, Msc. Armadzie. W liczbie mnogiej nazwisko to, podobnie jak pozostałe nazwiska o odmianie rzeczownikowej, przyjmuje końcówki typowe dla rzeczowników męskoosobowych: M. Armadowie, D. Armadów, C. Armadom, B. Armadów, N. Armadami, Msc. Armadach.

Damian Szulc

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „(Anna) Komuda”?

Nazwiska powinno się odmieniać, jeśli tylko można je przyporządkować do jakiegoś wzorca odmiany wyrazów pospolitych. Nazwiska kobiet zakończone na samogłoskę -a, ale nie zawierające przyrostków ‑ska, -cka, -dzka oraz -ewa, -owa odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o tym samym zakończeniu. Oznacza to, że nazwisko (Anna) Komuda odmienia się jak np. rzeczowniki kłoda czy komoda, a więc w następujący sposób: M. (Anna) Komuda, D. (Anny) Komudy, C. (Annie) Komudzie, B. (Annę) Komudę, N. (Anną) Komudą, Msc. (Annie) Komudzie.

Marta Zielezińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 14:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest celownik nazwiska „(Adam) Filocha”?

Celownik nazwiska męskiego Filocha brzmi Filosze (Adamowi Filosze). Nazwisko to odmieniamy jak rzeczownik mucha.

Patryk Prill

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 13:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 13:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest tryb rozkazujący od „żebrać”?

Forma drugiej osoby liczby pojedynczej trybu rozkazującego czasownika żebrać to żebrz. Poświadcza ją m.in. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 13:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 13:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „zająłem” czy „zajęłem”?

Poprawną formą  1. osoby liczby pojedynczej czasu przeszłego rodzaju męskiego czasownika zająć jest zająłem. Formę tę tworzy poprzez dodanie ruchomej końcówki ‑em do formy 3. liczby pojedynczej czasu przeszłego rodzaju męskiego tego czasownika: zajął. Błędna forma zajęłem powstała natomiast w wyniku nieuprawnionej analogii do formy 1. osoby liczby pojedynczej czasu przeszłego rodzaju żeńskiego zajęłam.

Jakub Kasiński
Ewa Rogowska-Cybulksa
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 13:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 13:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „rapsod” jest poprawna: „rapsodu” czy „rapsoda”?

Jak podają słowniki języka polskiego, forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika rapsod zależy od jego znaczenia. W znaczeniu ‘wędrowny śpiewak w starożytnej Grecji’ jest to rzeczownik żywotny, w związku z tym – jak wszystkie rzeczowniki żywotnie rodzaju męskiego z wyjątkiem wołu i bawołu – przybiera w dopełniaczu liczby pojedynczej końcówkę ‑a: rapsoda. W znaczeniu ‘utwór opiewający bohaterskie czyny lub doniosłe wydarzenia historyczne’ jest to rzeczownik nieżywotny, a rzeczowniki nieżywotne mogą mieć w dopełniaczu liczby pojedynczej jedną z dwu końcówek: ‑u lub ‑a. Słowniki notują dla tego znaczenia końcówkę ‑u: rapsodu, o czym zapewne decyduje fakt, że jest to rzeczownik zapożyczony.

Marta Piwowarska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 13:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 13:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby mnogiej rzeczownika „płaszcz” jest poprawna: „płaszczów” czy „płaszczy”?

Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego dopuszcza poprawność dwóch form dopełniacza liczby mnogiej rzeczownika płaszcz. Zarówno forma płaszczy, jak i płaszczów jest poprawna, jednak bardziej popularna jest ta pierwsza. Podobne dane na temat dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika płaszcz podaje Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego. Przewagę frekwencyjną formy płaszczy poświadcza również Narodowy Korpus Języka Polskiego (231 wystąpień 18 wobec wystąpień formy płaszczów).

Weronika Dzierżawska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 13:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 13:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „hamak” jest poprawna: „hamaka” czy „hamaku”?

Rzeczowniki rodzaju męskiego nieżywotne, do których należy hamak, przyjmują w dopełniaczu liczby pojedynczej jedną z dwu końcówek: ‑u lub ‑a, przy czym kryteria ich doboru nie są ściśle określone. Poprawne formy dopełniacza takich rzeczowników najprościej sprawdzić w słowniku. W wypadku rzeczownika hamak słowniki, np. Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza i Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego, jako formę dopełniacza podają formę hamaka

Aleksandra Muszarska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 13:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 13:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy: „autorka blogu” czy „autorka bloga”?

Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego podaje dla dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika blog tylko formę bloga, zgodnie z tym zaleceniem należałoby zatem mówić autorka bloga. Wydaje się jednak, że należy zaakceptować również formę dopełniacza blogu, poświadczoną m.in. przez Narodowy Korpus Języka Polskiego. Obie formy, blogu i bloga, aprobuje Mirosław Bańko w Poradni Językowej PWN.

Patryk Prill
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 13:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 13:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „będziemy kupować” czy „będziemy kupowali”?

Czasownik kupować należy do czasowników niedokonanych, toteż w czasie przeszłym przyjmuje formy tzw. czasu przeszłego złożonego. Formy tego czasu składają się z odpowiedniej formy czasownika być w czasie przyszłym (będę, będziesz, będzie, będziemy, będziecie, będą) oraz bezokolicznika danego czasownika (tu: kupować) lub odmienionej pod względem rodzaju i liczby formy dawnego imiesłowu czasu przeszłego, równego współcześnie formie 3. osoby czasu przeszłego (tu: kupował, kupowała, kupowali, kupowały). Obie konstrukcje są równie poprawne. Różnica między nimi polega jedynie na tym, że forma z bezokolicznikiem informuje tylko o liczbie osób (więcej niż jedna), natomiast forma będziemy kupowali – również o ich płci (przynajmniej jedna z osób jest mężczyzną).

Klaudia Jankowiak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 13:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 13:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy: „66,7 punkta” czy „66,7 punktu”?

W liczebnikach wielowyrazowych, które składają się z liczebnika głównego i ułamkowego, o formie określenia rzeczownikowego decyduje liczebnik ułamkowy, a więc liczebnik sześćdziesiąt sześć i siedem dziesiątych (66,7) wymaga, żeby łączący się z nim rzeczownik punkt wystąpił w dopełniaczu liczby pojedynczej. Rzeczownik punkt z kolei w dopełniaczu liczby pojedynczej przyjmuje formę punktu. Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego wręcz ostrzega przed formą punkta. Powinniśmy zatem mówić: 66,7 punktu.

Łukasz Żukowski
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 22. luty 2016 - 13:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 22. luty 2016 - 13:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi mianownik liczby mnogiej rzeczownika „stróż”: „stróże” czy „stróżowie”?

Słowniki języka polskiego dla mianownika liczby mnogiej rzeczownika stróż podają na ogół dwie formy: stróże albo stróżowie. Taką krótką informację znajdziemy np. w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod red. Edwarda Polańskiego oraz w Słowniku języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego. Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego i Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza uzależniają dobór końcówki tego przypadka od znaczenia: dla znaczenia ‘ten, kto strzeże, pilnuje czegoś; dozorca, strażnik, wartownik’ podają formę stróże, a dla znaczeniu ‘opiekun, obrońca’ – stróże albo stróżowie. Według Innego słownika języka polskiego pod red. Mirosława Bańki mianownik liczby mnogiej rzeczownika stróż brzmi stróże. Narodowy Korpus Języka Polskiego potwierdza, że forma stróże jest stosowana dużo częściej (791 poświadczeń) niż forma stróżowie (29 poświadczeń).

Aleksandra Muszarska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „ponton” jest poprawna: „pontona” czy „pontonu”?

Jak podają Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego oraz Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, tą  formą jest pontonu.

W dopełniaczu liczby pojedynczej rzeczowników nieżywotnych rodzaju męskiego, do których należy ponton, nie ma jasnych zasad doboru jednej z dwu końcówek, które występują w tym przypadku: niektóre rzeczowniki przybierają końcówkę ‑a, inne – końcówkę ‑u. Jednak rzeczowniki obcego pochodzenia częściej mają końcówkę ‑u, dlatego rzeczownik ponton, który pochodzi z języka francuskiego, na ogół przyjmuje formę pontonu. Forma pontona jest znacznie rzadsza (Narodowy Korpus Języka Polskiego zawiera 39 wystąpień formy pontonu i tylko 3 wystąpienia formy pontona) i – w świetle źródeł poprawnościowych – niepoprawna.

Paweł Sosnowski
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika „omen”?

Rzeczowniki nieżywotne rodzaju męskiego przybierają jedną z dwu końcówek: ‑u lub ‑a, w zależności od kilku kryteriów, które nie są jednak bezwyjątkowe. Rzeczowniki pochodzenia obcego mają zazwyczaj w dopełniaczu końcówkę ‑u. Jednym z nich jest właśnie rzeczownik omen. Poprawna forma dopełniacza tego rzeczownik brzmi omenu. Potwierdzają ją różne wydawnictwa słownikowe, m.in. Wielki słownik ortograficzny PWN i Uniwersalny słownik języka polskiego.

Karolina Wojdyga

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „nie będę jeździła” czy „nie będę jeździć”?

Obie formy są poprawne, obie bowiem stanowią tzw. czas przyszły złożony. W języku polskim czas ten tworzony jest od czasowników niedokonanych za pomocą odpowiedniej formy słowa posiłkowego będę, będziesz, będzie, będziemy, będziecie, będą oraz bezokolicznika lub formy czasownikowej zakończonej na ‑ł, -ła, ‑ło, ‑ły, ‑li. Forma będę jeździła różni się jednak od formy będę jeździć informacją o płci nadawcy.

Panuje opinia, że kobiety częściej używają formy będę jeździć, ponieważ jest ona o jedną sylabę krótsza od formy będę jeździła, natomiast mężczyźni preferują formę będę jeździł, ponieważ ma ona tyle samo sylab co będę jeździć, a jest wyrazistsza znaczeniowo. Potwierdzają to pośrednio dane internetowe: wyszukiwarka Google poświadcza formę będę jeździł 120 tys. razy, będę jeździć – 45 tys. razy, a będę jeździła – 11 tys. razy.

 

Aleksandra Muszarska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 14. luty 2016 - 23:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy: „natknęłem się” czy „natknąłem się”?

Poprawna jest forma natknąłem się. Formę pierwszej osoby liczby pojedynczej czasu przeszłego rodzaju męskiego czasowników tworzymy poprzez dodanie ruchomej końcówki ‑em do form trzeciej osoby liczby pojedynczej rodzaju męskiego tych czasowników, w tym wypadku natknął sięnatknąłem się. Niepoprawna forma natknęłem się powstała natomiast w rezultacie błędnej analogii do formy pierwszej osoby liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego natknęłam się, która została poprawnie utworzona od formy trzeciej osoby tego rodzaju: natknęła się.

Aleksandra Muszarska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Mówimy „mróz zelży” czy „mróz zelżeje”?

Forma zelży pochodzi od czasownika zelżyć, który oznacza ‘obrażać kogoś poprzez stosowanie wyzwisk, obrzucać obelgami’. Nie należy zatem stosować tej formy w połączeniu z rzeczownikiem mróz. Do mrozu odnosi się natomiast czasownik zelżeć ‘złagodnieć, stać się mniej intensywnym’. Poprawną formą 3. osoby liczby pojedynczej czasu przyszłego tego czasownika jest forma zelżeje.

Poprawnie powiemy więc: mróz zelżeje.

 

Klaudia Jankowiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „marsz” jest poprawna: „marsza” czy „marszu”?

W dopełniaczu liczby pojedynczej rzeczownika marsz poprawne są obydwie formy, w zależności od tego, w jakim znaczeniu występuje ten wyraz. Jak podają słowniki języka polskiego oraz słowniki ortograficzne, rzeczownik marsz ‘równomierny krok’, ‘przemieszczanie się zorganizowanych grup ludzi w określonym kierunku’ i ‘manifestacja uliczna’ ma dopełniacz marszu, np. Prędkość marszu to 5–6 kilometrów na godzinę;  Po kilku dniach marszu wojsko dotarło do celu; Przechodnie dołączyli do marszu; natomiast marsz ‘utwór muzyczny’  ma dopełniacz marsza, np. Zagrano marsza.

Magdalena Cysewska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby mnogiej rzeczownika „kropla” jest poprawna: „kropli” czy „kropel”?

Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego dopuszcza w dopełniaczu liczby mnogiej obie formy: kropli i kropel.

Aleksandra Muszarska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawna jest forma 3. os. l. poj. cz. ter. „kołata”?

Tak, ta forma jest poprawna. Dla czasownika kołatać słowniki języka polskiego podają trzy różne poprawne sposoby odmiany i w związku z tym trzy różne warianty 3. osoby liczby pojedynczej czasu teraźniejszego: kołacze, kołace albo kołata. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego dla formy kołacze znajdziemy 170 poświadczeń, dla formy kołata – 17 poświadczeń, a dla formy kołace – tylko 3 poświadczenia. W świetle tych danych forma kołata jest stosowana rzadziej niż forma  kołacze, ale częściej niż kołace.

Aleksandra Muszarska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby mnogiej rzeczownika „koc” jest poprawna: „koców” czy „kocy”?

Poprawną formą dopełniacza liczby mnogiej wyrazu koc jest forma koców (z końcówką ‑ów). Wyraz koc jest rzeczownikiem rodzaju męskiego o temacie zakończonym na spółgłoskę stwardniałą, a takie rzeczowniki przyjmują w dopełniaczu liczby mnogiej końcówkę ‑ów lub ‑y. Końcówka -ów jest powszechniejsza. W wypadku rzeczownika koc współczesne słowniki języka polskiego i słownik poprawnej polszczyzny podają, że poprawna jest tylko forma koców.

Jednak w uzusie, choć rzadziej niż forma koców, funkcjonuje również niepoprawna forma kocy. Narodowy Korpus Języka Polskiego potwierdza 30 wystąpień tej formy, podczas gdy dla formy koców podaje on 174 wystąpienia.

 Klaudia Jankowiak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Mówimy „jednego procentu” czy „jednego procenta”?

Obie formy są poprawne. Można powiedzieć: Prosimy o oddanie jednego procenta... lub Prosimy o oddanie jednego procentu... Należy jednak dopowiedzieć, że możliwość użycia dwu form dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika procent ma charakter wyjątkowy. Forma z końcówką ‑a jest poprawna tylko wtedy, gdy rzeczownik procent łączy się z liczebnikiem jeden. W innych konstrukcjach wyraz ten przybiera w dopełniaczu formę procentu.

Klaudia Jankowiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest forma 1. os. l. poj. cz. ter. czasownika „chłeptać”?

Czasowniki zakończone w bezokoliczniku na ‑tać mogą się odmieniać w czasie teraźniejszym według dwu wzorców, przybierając w 1. osobie liczby pojedynczej końcówki ‑am (np. tuptaćtuptam) albo ‑ę (np. dreptaćdrepczę/dreptam), a nawet wariantywnie obie (np. kołataćkołaczę/kołacę albo kołatam). Według Wielkiego słownika ortograficznego PWN pod red. Edwarda Polańskiego poprawną formą 1. osoby liczby pojedynczej czasu teraźniejszego czasownika chłeptać jest chłepczę albo chłepcę.

Aleksandra Muszarska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma czasu przyszłego jest właściwa: „będę tłukł” czy „będę tłuc”?

Obie formy uważane są za równie poprawne, różnią się tylko tym, że formy typu będę tłukł informują o płci mówiącego, natomiast formy typu będę tłuc – nie. Mają też one inną się frekwencją. Wyszukiwarka Google podaje 1590 trafień dla będę tłuc i 1250 dla będę tłukł (i ok. 390 dla będę tłukła). Dane te bywają niekiedy interpretowane jako większa skłonność do posługiwania się formami typu będę tłukł przez panów (bo z dwu równosylabowych wariantów: będę tłukł i będę tłuc ten pierwszy jest wyrazistszy) i formami typu będę tłuc przez panie (bo z dwu wariantów: będę tłukła i będę tłuc ten drugi ma mniej sylab).

Co więcej, fakultatywnie można używać też form o odwróconym szyku: tłuc będę i tłukł(a) będę. Formy typu tłukł(a) będę są jednak rzadkie i bywają nawet kwestionowane jako niepoprawne.

Monika Matusiak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „atol” jest poprawna: „atolu” czy „atola”?

W dopełniaczu liczby pojedynczej rzeczowników rodzaju męskiego nieżywotnych, do których należy wyraz atol, występują dwie końcówki: ‑u lub ‑a, nie ma jednak jednoznacznych reguł ich doboru. Obserwuje się jednak pewne tendencje, na przykład rzeczowniki zapożyczone, do których należy atol ‘wyspa koralowa lub pierścień takich wysp’, częściej przyjmują końcówkę ‑u. Właśnie formę atolu zalecają słowniki języka polskiego, np. Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, a ponadto Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego. Formę atolu poświadcza także Narodowy Korpus Języka Polskiego (http://www.nkjp.uni.lodz.pl/), który w ogóle nie notuje dopełniacza o postaci atola.

Daniela Różańska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza jest poprawna: aerobiku czy aerobika?

Dopełniacz słowa aerobik to aerobiku. Formę tę podaje Słownik wyrazów obcych PWN pod red. Mirosława Bańki, a także Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego. Narodowy Korpus Języka Polskiego poświadcza aż 257 wystąpień formy aerobiku i ani jednego użycia formy aerobika. Końcówka ‑u jest w dopełniaczu liczby pojedynczej rzeczowników nieżywotnych typowa m.in. dla rzeczowników zapożyczonych, do których należy aerobik.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy odmieniać nazwisko „Elżbieta Szuberla-Obara”?

Według Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny każdy człon dwuczłonowych nazwisk żeńskich odmieniamy według wzorca, jaki mu przysługuje, np. o Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Nazwiska, które w mianowniku kończą się na -a, odmieniają się jak tak samo zakończone rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego, toteż nazwisko Szuberla-Obara odmienia się następująco: M. Elżbieta Szuberla-Obara, D. Elżbiety Szuberli-Obary, C. Elżbiecie Szuberli-Obarze, B. Elżbietę Szuberlę-Obarę, N. Elżbietą Szuberlą-Obarą, Msc.  Elżbiecie Szuberli-Obarze.

Witold Kaczmarek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Soroko”?

Jak stwierdził Jan Miodek w wywiadzie dla „Nowej Trybuny Opolskiej” z 29 sierpnia 2010 roku, wszystkie nazwiska polskie, a także obce podlegają odmianie, jeżeli tylko można je przyporządkować do odpowiednich wzorców, a opinia, że w oficjalnych dokumentach nie powinnyśmy nazwisk odmieniać, jest plotką.

W odniesieniu do mężczyzny nazwisko Soroko oczywiście się odmienia, przyjmując końcówki typowe dla żeńskich rzeczowników samogłoskowych o tym samym zakończeniu tematu, a więc np. dla rzeczownika matka: M. Soroko, D. Soroki, C. Soroce, B. Sorokę, N. Soroką, Msc. Soroce. Wydawnictwa poprawnościowe pozwalają też nie odmieniać tego nazwiska, jeśli zostanie ono poprzedzone jakimś wyrazem wskazującym na płeć, tj. imieniem lub rzeczownikiem pospolitym, np. M. Jan Soroko, D. Jana Soroki lub Jana Soroko, C. Janowi Soroce lub Janowi Soroko, B. Jana Sorokę lub Jana Soroko, N. Janem Soroką lub Janem Soroko, Msc. Janie Soroce lub Janie Soroko.

Nazwisko żeńskie Soroko jest nieodmienne, należy jednak poprzedzać je imieniem lub innym wyrazem odmiennym, np. M. pani Janina Soroko, D. pani Janiny Soroko, C. pani Janinie Soroko, B. panią Janinę Soroko, N. panią Janiną Soroko, Msc. pani Janinie Soroko.

W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe: M. Janina i Jan Sorokowie, D. Janiny i Jana Soroków, C. Janinie i Janowi Sorokom, B. Janinę i Jana Soroków, N. Janiną i Janem Sorokami, Msc. Janinie i Janie Sorokach.

 

Michał Żołnierowicz
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Piśla”?

Nazwiska rzeczownikowe zakończone w mianowniku liczby pojedynczej końcówką -a odmieniają się – zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i do mężczyzn – jak tak samo zakończone żeńskie rzeczowniki pospolite, toteż nazwisko Piśla odmienia się na przykład jak rzeczownik pospolity lala. W kolejnych przypadkach nazwisko to przyjmuje następujące formy: M. Piśla, D. Piśli, C. Piśli, B. Piślę, N. Piślą, Msc. Piśli.

Natomiast w liczbie mnogiej nazwisko Piśla odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe: M. (państwo) Piślowie, D. (państwa) Piślów, C. (państwu) Piślom, B. (państwa) Piślów, N. (państwem) Piślami, Msc. (państwu) Piślach.

Agata Grocholska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką formę nazwiska „Mogerszland” zastosować w adresie: „Państwo J. i S. Mogerszland” czy „Państwo J. i S. Mogerszlandowie”?

Należy zastosować formę Państwo J. i S. Mogerszlandowie. Język polski jest językiem fleksyjnym, toteż – jeśli to tylko możliwe – należy odmieniać nazwiska. W mianowniku liczby mnogiej wszystkie nazwiska o odmianie rzeczownikowej przybierają końcówkę ‑owie.

Damian Szulc

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Lejko”?

W wypadku nazwisk polskich i obcych zaleca się, jeśli to możliwe, przyporządkowanie danego nazwiska do odpowiedniego wzorca odmiany wyrazów pospolitych; należy przy tym uwzględnić przede wszystkim zakończenie nazwiska, a także płeć nosiciela i jego narodowość. Nazwiska polskie zakończone na ‑o, typu Kościuszko, w odniesieniu do mężczyzn odmieniają się jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone na ‑a. Nazwisko męskie Lejko odmienia się zatem jak rzeczownik matka, a mianowicie: M. Lejko, D. Lejki, C. Lejce, B. Lejkę, N. Lejką, Msc. Lejce. Jeśli jednak nazwisko to zostanie poprzedzone odmienionym imieniem lub rzeczownikiem pospolitym wskazującym na płeć, dopuszcza się jego nieodmienność: M. pan Jan Lejko, D. pana Jana Lejki lub pana Jana Lejko, C. panu Janowi Lejce lub panu Janowi Lejko, B. pana Jana Lejkę lub pana Jana Lejko, N. panem Janem Lejką lub panem Janem Lejko, Msc. panu Janie Lejce lub panu Janie Lejko.

W odniesieniu do kobiet nazwisko Lejko jest nieodmienne, odmieniamy tylko towarzyszące mu imię lub rzeczownik pospolity informujący o płci, np. M. pani Anna Lejko, D. pani Anny Lejko, C. pani Annie Lejko, B. panią Annę Lejko, N. panią Anną Lejko, Msc. pani Annie Lejko.

Miłosz Ryszka
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Kędziora” w odniesieniu do kobiety?

Polskie nazwiska rzeczownikowe zakończone w mianowniku liczby pojedynczej samogłoską ‑a odmieniają się – zarówno w odniesieniu do kobiety, jak i mężczyzny – jak tak samo zakończone rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego. Nazwisko Kędziora odmienia się więc jak na przykład rzeczownik pospolity kora: M. Kędziora, D. Kędziory, C. Kędziorze, B. Kędziorę, N. Kędziorą, Msc. Kędziorze.

Aleksandra Muszarska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 10:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 10:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się imię i nazwisko „Jan Zdyb”?

Nazwisko Zdyb zakończone jest na spółgłoskę twardą b, a zatem w odniesieniu do mężczyzny odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne zakończone na tę samą spółgłoskę, np. jak rzeczownik wieloryb lub pasierb: M. Jan Zdyb, D. Jana Zdyba, C. Janowi Zdybowi, B. Jana Zdyba, N. Janem Zdybem, Msc. Janie Zdybie.

Aleksandra Muszarska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 09:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 09:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Gryz”?

Według Jana Miodka nazwiska należy odmieniać, a opinia, że w tekstach formalnych nazwisk się nie odmienia, jest fałszywa. Na poparcie swego stanowiska profesor Miodek przytoczył słowa genialnego matematyka Hugona Steinhausa, który osobom nieżyczącym sobie odmieniania ich nazwiska powiedział: „Pan jest właścicielem swojego nazwiska tylko w mianowniku liczby pojedynczej. Pozostałymi przypadkami rządzi gramatyka!" (http://www.nto.pl/magazyn/reportaz/art/4161843,prof-miodek-nazwiska-trzeba-odmieniac,id,t.html).

Jeśli chodzi o nazwisko Gryz, to jego odmiana zależy od płci nosiciela. Nazwisko męskie jest odmienne, a nazwisko żeńskie – nieodmienne. Formy odmiany tego nazwiska podaję w poniższej tabeli:

 
Pan
Pani
Państwo
mianownik
Gryz
Gryz
Gryzowie
dopełniacz
Gryza
Gryz
Gryzów
celownik
Gryzowi
Gryz
Gryzom
biernik
Gryza
Gryz
Gryzów
narzędnik
Gryzem
Gryz
Gryzami
miejscownik
Gryzie
Gryz
Gryzach

Agnieszka Szewczuk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 09:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 09:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi celownik imienia i nazwiska „Dariusz Skoczenko”?

Ta forma to Dariuszowi Skoczence. Norma wzorcowa nakazuje odmieniać nazwiska męskie typu Kościuszko i Skoczenko.

Jednak, jak twierdzi profesor Mirosław Bańko: „Mniej znane nazwiska tego typu bywają nie odmieniane. Jeśli w kontekście występuje odmienione imię lub inne słowo wskazujące na przypadek gramatyczny, to ich nieodmienianie można aprobować w normie potocznej (np. Mirosława Bańkopana Bańko – by sięgnąć po przykład najbliższy). Norma wzorcowa jest bardziej rygorystyczna i nie przewiduje w tym względzie wyjątków” (http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Mleczko-i-Kosciuszko;4476.html). W normie potocznej dopuszczalny jest zatem celownik Dariuszowi Skoczenko.

Paweł Sosnowski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 09:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 09:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Baryłko”?

Nazwiska słowiańskie zakończone w mianowniku liczby pojedynczej samogłoską ‑o poprzedzoną samogłoską k w odniesieniu do mężczyzn odmieniamy według deklinacji rzeczownikowej żeńskiej, jak wyraz matka. W liczbie mnogiej ich mianownik przybiera końcówkę -owie. Nazwisko męskie Baryłko przybiera więc następujące formy:

Mianownik
Baryłko
Baryłkowie
Dopełniacz
Baryłki
Baryłków
Celownik
Baryłce
Baryłkom
Biernik
Baryłkę
Baryłków
Narzędnik
Baryłką
Baryłkami
Miejscownik
Baryłce
Baryłkach
Wołacz
Baryłko
Baryłkowie

Natomiast nazwisko żeńskie Baryłko nie odmienia się.

Karol Wielesik

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 09:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 09:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Bartoszcze”?

Sposób odmiany zależy od płci nosiciela tego nazwiska. Żeńskie nazwisko Bartoszcze nie odmienia się, odmieniamy tylko towarzyszące mu imię, np. M. Anna Bartoszcze, D. Anny Bartoszcze, C. Annie Bartoszcze, B. Annę Bartoszcze, N. Anną Bartoszcze, Msc. Annie Bartoszcze. W odniesieniu do mężczyzny nazwisko Bartoszcze odmienia się jak przymiotnik rodzaju nijakiego, ale w narzędniku i miejscowniku przybiera końcówkę ‑em, nie ‑im/‑ym, por.: M. Bartoszcze, D. Bartoszczego, C. Bartoszczemu, B. Bartoszczego, N. Bartoszczem, Msc. Bartoszczem. W licznie mnogiej nazwisko to odmienia się jak rzeczownik męskoosobowy, a więc następująco: Anna i Jan Bartoszczowie, D. Anny i Jana Bartoszczów, C. Annie i Janowi Bartoszczom, B. Annę i Jana Bartoszczów, N. Anną i Janem Bartoszczami, Msc. Annie i Janie Bartoszczach.

Sonia Nastały
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 09:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 09:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Armada”?

W języku polskim nazwiska odmieniają się jak podobnie zakończone wyrazy pospolite. W liczbie pojedynczej nazwisko Armada w odniesieniu do przedstawicieli obu płci odmienia się zatem jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego zakończone na ‑a, a więc na przykład jak równobrzmiący z nim rzeczownik pospolity armada ‘wielka flota wojenna’: M. Armada, D. Armady, C. Armadzie, B. Armadę, N. Armadą, Msc. Armadzie. W liczbie mnogiej nazwisko to, podobnie jak pozostałe nazwiska o odmianie rzeczownikowej, przyjmuje końcówki typowe dla rzeczowników męskoosobowych: M. Armadowie, D. Armadów, C. Armadom, B. Armadów, N. Armadami, Msc. Armadach.

Damian Szulc

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. luty 2016 - 09:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. luty 2016 - 09:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika „rumsztyk”: „rumsztyka” czy „rumsztyku”?

Dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika rumsztyk ‘potrawa z mięsa wołowego smażonego lub duszonego z dużą ilością cebuli’ to rumsztyku. Taką formę podaje m.in. Wielki słownik ortograficzno-fleksyjny pod red. Jerzego Podrackiego (wyd. 3, Warszawa 2001).

Końcówkę ‑u w dopełniaczu liczby pojedynczej przyjmują rzeczowniki nieżywotne rodzaju męskiego, do których należy rumsztyk, ale rzeczowniki te mogą przybierać również końcówkę ‑a. O wyborze jednej z tych dwu końcówek decydują różne czynniki, m.in. pochodzenie danego wyrazu (np. rzeczowniki obcego pochodzenia mają raczej końcówkę ‑u), jego znaczenie (np. rzeczowniki materialne, nazywające obiekty bez określonego kształtu, mają raczej końcówkę ‑u) i budowa (np. rzeczowniki zakończone na ‑yk/‑ik częściej mają końcówkę ‑a). Kryteria te nie są jednak bezwyjątkowe, poza tym mogą się wykluczać, toteż w razie wątpliwości formę dopełniacza liczby pojedynczej rzeczowników męskich nieżywotnych należy sprawdzać w słownikach.

Karol Wielesik
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 12:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 12:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma czasownika „powziąć” jest poprawna: „powzięłem” czy „powziąłem”?

Poprawna jest forma powziąłem. Dlaczego?

Formy 1. osoby liczby pojedynczej rodzaju męskiego czasu przeszłego tworzy się od form 3. osoby liczby pojedynczej rodzaju męskiego czasu przeszłego. Ponieważ czasownik powziąć w 3. osobie liczby pojedynczej rodzaju męskiego czasu przeszłego ma formę powziął, to w 1. osobie liczby pojedynczej rodzaju męskiego czasu przeszłego przyjmuje formę powziąłem. Błędna forma powzięłem jest rezultatem nieuprawnionej analogii do odpowiedniej formy rodzaju żeńskiego: powzięłam. Jednak formy męskie mają w temacie samogłoskę ‑ą‑.

Sylwia Trzebiatowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 12:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 12:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „karton” jest poprawna: „kartona” czy „kartonu”?

Poprawną formą dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika karton jest kartonu. Rzeczowniki męskie nieżywotne mogą w dopełniaczu liczby pojedynczej przyjmować końcówkę -a lub -u. Wyboru jednej z tych końcówek nie określają, niestety, ścisłe reguły. W razie wątpliwości formę dopełniacza należy więc sprawdzać w słownikach: w którymś ze słowników ogólnych języka polskiego, w Wielkim słowniku ortograficznym pod red. Edwarda Polańskiego lub w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny pod Andrzeja Markowskiego. W wypadku rzeczownika karton słowniki te notują formę kartonu.

Paula Woźniak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 12:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 12:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „długopis” jest poprawna: „długopisa” czy „długopisu”?

Poprawną formą jest „długopisu”. Jest to rzeczownik nieżywotny rodzaju męskiego, a takie słowa, zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę, przyjmują w dopełniaczu końcówkę ‑a lub ‑u, przy czym zasady wyboru jednej z nich nie są precyzyjnie określone. Decydują o nich kryteria znaczeniowe, genetyczne (obcość lub rodzimość wyrazu) i strukturalne (jego budowa). W wypadku wyrazu długopis najważniejsze jest właśnie kryterium strukturalne, a mianowicie to, że jest to rzeczownik złożony, gdyż takie rzeczowniki najczęściej przyjmują końcówkę ‑u, np. wodociągu, korkociągu, termometru, trzeciorzędu, samosądu.

Anna Flizikowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 12:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 12:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „biegł” czy „biegnął”?

Poprawną formą jest biegł. Taką formę 3. osoby czasu przeszłego rodzaju męskiego tworzymy zarówno od czasownika biec, jak i od jego rzadziej używanego wariantu biegnąć.

Błędna forma biegnął powstała od bezokolicznika biegnąć (biegną(ć) + ł) w wyniku niepoprawnej analogii do czasowników typu stuknąć – stuknął, machnąćmachnął, palnąćpalnął, natchnąćnatchnął itd.

Anna Brendel
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 12:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 12:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy zdanie „zapraszam na ślub Bronisława Walter” jest poprawne?

Zdanie to nie jest poprawne, powinno brzmieć zapraszam na ślub Bronisława Waltera. Wynika to z faktu, iż nazwisko męskie Walter jest zakończone spółgłoską twardą r, a takie nazwiska odmieniamy jak rzeczowniki rodzaju męskiego o podobnym zakończeniu, w tym wypadku jak profesor czy kelner

Anna Flizikowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 12:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 12:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Socha”?

Zarówno w wypadku kobiet, jak i mężczyzn odmiana tego nazwiska jest taka sama. Nazwisko to w liczbie pojedynczej odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o podobnym zakończeniu, a więc m.in. jak rzeczownik socha. Odmiana nazwiska Socha jest więc następująca: M. Socha, D. Sochy, C. Sosze, B. Sochę, N. Sochą, Msc. Sosze. W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe: M. Sochowie, D. Sochów, C. Sochom, B. Sochów, N. Sochami, Msc. Sochach.

Anna Flizikowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 12:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 12:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Skuza”?

Nazwiska męskie i żeńskie zakończone samogłoską ‑­a w liczbie pojedynczej odmieniają się jak podobnie zakończone rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego. Jeżeli samogłoska ‑­a poprzedzona jest spółgłoską twardą: b, p, d, t, w, f, z, s, r, ł, m, n, nazwisko odmienia się według deklinacji żeńskiej samogłoskowej twardotematowej. Nazwisko Skuza odmienia się jak np. rzeczowniki koza, oaza bądź teza, a więc następująco: M. Skuza, D. Skuzy, CMs. Skuzie, B. Skuzę, N. Skuzą.

Małgorzata Michałowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 12:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 12:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Roszko”?

Jeśli chodzi o odmianę polskich nazwisk męskich zakończonych na -o, warto wzorować się na odmianie nazwisk dobrze znanych, takich jak np. Kościuszko (M. Kościuszko, D. Kościuszki, C. Kościuszce, B. Kościuszkę, N. Kościuszką, Msc. Kościuszce).  Można też skorzystać z reguły, która mówi, że takie nazwiska odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o podobnym zakończeniu, a więc w wypadku nazwiska Roszko jak rzeczowniki matka, kotka czy rybka. Nazwisko Roszko w odniesieniu do mężczyzny odmienia się zatem następująco: M. Roszko, D. Roszki, C. Roszce, B. Roszkę, N. Roszką, Msc. Roszce.

W odniesieniu do kobiet nazwisko to jest nieodmienne.

W liczbie mnogiej odmienia się ono jak rzeczowniki męskoosobowe, a zatem: M. Roszkowie, D. Roszków, C. Roszkom, B. Roszków, N. Roszkami, Msc. Roszkach.

Sylwia Trzebiatowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 12:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 12:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się męskie nazwisko „Rewers”?

Nazwiska mężczyzn zakończone w wymowie lub pisowni na spółgłoskę odmieniają się jak imiona i rzeczowniki pospolite żywotne zakończone na tę samą spółgłoskę. Ponadto nazwiska dwu- i wielosylabowe o formie identycznej z rzeczownikami pospolitymi zachowują takie same oboczności, jakie zachodzą w odpowiednich wyrazach pospolitych.

Nazwisko Rewers odmienia się zatem jak np. imię Sykstus lub wyrazy pospolite lis i krezus, czyli następująco: (w dopełniaczu) Nie ma dziś (pana) Rewersa; (w celowniku) Przyglądał się (panu) Rewersowi; (w bierniku) Widzimy (pana) Rewersa; (w narzędniku): Rozmawiam z (panem) Rewersem; (w miejscowniku) Rozmawiam o (panu) Rewersie.

Weronika Bartusch

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 12:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 12:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się imię i nazwisko „Mirosław Brużek”?

Imiona i nazwiska należą do klasy rzeczowników, więc są odmienne przez liczby i przypadki, choć wiele osób jest przekonanych o nieodmienności swojego nazwiska. Imiona i nazwiska odmieniamy zazwyczaj tak, jak odmieniają się podobnie zakończone wyrazy pospolite. Imię Mirosław i nazwisko Brużek kończą się na spółgłoski, w liczbie pojedynczej odmieniamy je zatem jak rzeczowniki męskie żywotne, np. jak detektyw i człowieczek, a zatem następująco:

 
Imię
Nazwisko
M.
Mirosław
Brużek
D.
Mirosława
Brużka
C.
Mirosławowi
Brużkowi
B.
Mirosława
Brużka
N.
Mirosławem
Brużkiem
Msc.
Mirosławie
Brużku

W liczbie mnogiej wyrazy te odmieniają się jak rzeczowniki męskoosobowe:

 
Imię
Nazwisko
M.
Mirosławowie
Brużkowie
D.
Mirosławów
Brużków
C.
Mirosławom
Brużkom
B.
Mirosławów
Brużków
N.
Mirosławami
Brużkami
Msc.
Mirosławach
Brużkach

 

Weronika Formela
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 12:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 12:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy odmieniać nazwisko „Krauze”?

Nazwiska obcego pochodzenia zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na -e odmieniamy w liczbie pojedynczej w odniesieniu do mężczyzn według deklinacji przymiotnikowej, z wyjątkiem narzędnika i miejscownika, w którym przyjmują one końcówkę ‑em. Męskie nazwisko Krauze odmienia się zatem następująco: M. Krauze, D. Krauzego, C. Krauzemu, B. Krauzego, N. Krauzem, Msc. Krauzem.

W odniesieniu do kobiet nazwisko to jest nieodmienne. Odmieniamy tylko towarzyszące mu imię lub inny wyraz informujący o płci nosiciela tego nazwiska, np. M. pani Anna Krauze, D. pani Anny Krauze, C. pani Annie Krauze, B. panią Annę Krauze, N. panią Anną Krauze, Msc. pani Annie Krauze.

W liczbie mnogiej nazwisko Krauze odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe. Przyjmuje ono następujące formy: M. Krauzowie, D. Krauzów, C. Krauzom, B. Krauzów, N. Krauzami, Msc. Krauzach.

Adrianna Sowińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 12:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 12:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Kopytko”?

Nazwiska polskie zakończone samogłoską -o po spółgłoskach twardych w odniesieniu do mężczyzn odmieniamy jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego. Nazwisko Kopytko odmienia się zatem jak rzeczowniki pospolite matka, siatka lub łódka, a więc następująco: M. Kopytko, D. Kopytki, C. Kopytce, B. Kopytkę, N. Kopytką, Msc. Kopytce.

W wypadku, gdy nazwisko to występuje razem z imieniem lub wyrazem pospolitym określającym płeć, można również odmieniać tylko imię lub ów inny wyraz towarzyszący, nazwisko pozostawiając nieodmienione, np. M. Mariusz Kopytko, D. Mariusza Kopytko, C. Mariuszowi Kopytko, B. Mariusza Kopytko, N. Mariuszem Kopytko, Msc. Mariuszu Kopytko.

Nazwisk żeńskich zakończonych na ‑o nie odmieniamy, toteż w odniesieniu do kobiet nazwisko Kopytko jest nieodmienne, np. np. M. Maria Kopytko, D. Marii Kopytko, C. Marii Kopytko, B. Marię Kopytko, N. Marią Kopytko, Msc. Marii Kopytko.

Oliwia Zielińska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 12:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 12:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko mężczyzny „Kloza”?

Nazwiska męskie zakończone na samogłoskę ‑a są w języku polskim odmienne i odmieniają się jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego. Gdy przed końcową samogłoską występuje spółgłoska twarda (b, p, d, t, w, f, z, s, r, ł, m, n), odmieniają się one jak rzeczowniki żeńskie twardotematowe. Zgodnie z tą zasadą nazwisko męskie Kloza odmiana się następująco: M. Kloza, D. Klozy, C. Klozie, B. Klozę, N. Klozą, Msc. Klozie. Tak samo odmienia się nazwisko Kloza odniesione do kobiety.

Agata Stanisławska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 12:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 12:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Deptuła”?

Nazwisko Deptuła należy do nazwisk zakończonych w mianowniku liczby pojedynczej samogłoską ‑a, a takie nazwiska zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i do mężczyzny odmieniają się jak tak samo zakończone rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego. Nazwisko Deptuła w liczbie pojedynczej przybiera zatem następujące formy:

mianownik (kto? co?): Anna Deptuła / Łukasz Deptuła,
dopełniacz (kogo? czego?): Anny Deptuły / Łukasza Deptuły,
celownik (komu? czemu?): Annie Deptule / Łukaszowi Deptule,
biernik (kogo? co?): Annę Deptułę / Łukasza Deptułę,
narzędnik (z kim? z czym?): Anną Deptułą / Łukaszem Deptułą,
miejscownik (o kim? o czym?): Annie Deptule / Łukaszu Deptule.
 
W liczbie mnogiej nazwisko Deptuła odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe, a więc następująco:
 
mianownik (kto? co?): Anna i Łukasz Deptułowie,
dopełniacz (kogo? czego?): Anny i Łukasza Deptułów,
celownik (komu? czemu?): Annie i Łukaszowi Deptułom,
biernik (kogo? co?): Annę i Łukasza Deptułów,
narzędnik (z kim? z czym?): Anną i Łukaszem Deptułami,
miejscownik (o kim? o czym?): Annie i Łukaszu Deptułach.
Filip Nowak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 12:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 12:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Burtyk”?

Odmiana nazwiska Burtyk zależy od płci osoby, która to nazwisko nosi.

Nazwiska mężczyzn, które zakończone są spółgłoską, odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne o tym samym zakończeniu. Nazwisko Burtyk odmienia się zatem jak np. rzeczowniki taktyk lub praktyk, a więc następująco: M. Burtyk, D. = B. Burtyka, C. Burtykowi, N. Burtykiem, Mc. Burtyku.

Z kolei nazwiska żeńskie odmieniają się tylko wtedy, gdy są zakończone na ‑a. Dlatego żeńskie nazwisk Burtyk jest nieodmienne.

Anna Brendel

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 12:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 12:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Baryłko”?

Nazwiska słowiańskie zakończone w mianowniku liczby pojedynczej samogłoską ‑o poprzedzoną samogłoską k w odniesieniu do mężczyzn odmieniamy według deklinacji rzeczownikowej żeńskiej, jak wyraz matka. W liczbie mnogiej ich mianownik przybiera końcówkę -owie. Nazwisko męskie Baryłko przybiera więc następujące formy:

Mianownik
Baryłko
Baryłkowie
Dopełniacz
Baryłki
Baryłków
Celownik
Baryłce
Baryłkom
Biernik
Baryłkę
Baryłków
Narzędnik
Baryłką
Baryłkami
Miejscownik
Baryłce
Baryłkach
Wołacz
Baryłko
Baryłkowie

Natomiast nazwisko żeńskie Baryłko nie odmienia się.

Karol Wielesik

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 12:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 12:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Bartoszcze”?

Sposób odmiany zależy od płci nosiciela tego nazwiska. Żeńskie nazwisko Bartoszcze nie odmienia się, odmieniamy tylko towarzyszące mu imię, np. M. Anna Bartoszcze, D. Anny Bartoszcze, C. Annie Bartoszcze, B. Annę Bartoszcze, N. Anną Bartoszcze, Msc. Annie Bartoszcze. W odniesieniu do mężczyzny nazwisko Bartoszcze odmienia się jak przymiotnik rodzaju nijakiego, ale w narzędniku i miejscowniku przybiera końcówkę ‑em, nie ‑im/‑ym, por.: M. Bartoszcze, D. Bartoszczego, C. Bartoszczemu, B. Bartoszczego, N. Bartoszczem, Msc. Bartoszczem. W licznie mnogiej nazwisko to odmienia się jak rzeczownik męskoosobowy, a więc następująco: Anna i Jan Bartoszczowie, D. Anny i Jana Bartoszczów, C. Annie i Janowi Bartoszczom, B. Annę i Jana Bartoszczów, N. Anną i Janem Bartoszczami, Msc. Annie i Janie Bartoszczach.

Sonia Nastały
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 5. luty 2016 - 11:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 5. luty 2016 - 11:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy forma „wykonywuje” jest poprawna?

Nie, taka forma czasownika wykonywać nie jest poprawna. Czasownik ten ma dwa wzorce odmiany: starszy wykonywam, wykonywasz, wykonywa itd. i nowszy: wykonuję, wykonujesz, wykonuje itd. W 3. osobie liczby pojedynczej czasu teraźniejszego poprawne są zatem dwie formy: częstsza wykonuje i rzadsza wykonywa. Niepoprawna forma wykonywuje jest efektem kontaminacji obu form poprawnych.

Agata Janczewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „polonez” jest poprawna: „poloneza” czy „polonezu”?

Poprawna forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika polonez brzmi: poloneza, ponieważ rzeczowniki rodzaju męskiego, które są nazwami tańców, gier itp., mają w dopełniaczu liczby pojedynczej końcówkę ‑a.

Magda Kucharzewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „objąłem” czy „objęłem”?

Według Słownika języka polskiego PWN jedyną poprawną formą czasownika objąć w  1. osobie liczby pojedynczej czasu przeszłego rodzaju męskiego jest forma objąłem. Powstała ona poprzez dodanie ruchomej cząstki ‑em do formy 3. osoby liczby pojedynczej rodzaju męskiego tego czasownika: objął + ‑emobjąłem.  Niepoprawna forma objęłem jest natomiast efektem fałszywej analogii do formy 1. osoby liczby pojedynczej czasu przeszłego rodzaju żeńskiego objęłam.

Michał Werner
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 20:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Szuryt”?

Odmiana nazwiska Szuryt zależy od płci jego nosiciela.

Nazwisko męskie odmienia się jak zakończone na tę samą spółgłoskę rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne, np. pilot, a zatem następująco: M. Szuryt, D. Szuryta, C. Szurytowi, B. Szuryta, N. Szurytem, Msc. Szurycie. Nazwisko żeńskie Szuryt jest natomiast nieodmienne. Odmieniamy towarzyszące mu imię lub rzeczownik pospolity wskazujący na płeć, np. M. Alicja Szuryt, D. Alicji Szuryt, C. Alicji Szuryt, B. Alicję Szuryt, N. Alicją Szuryt, Msc. Alicji Szuryt.

W liczbie mnogiej nazwisko Szuryt odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe: M. Szurytowie, D. Szurytów, C. Szurytom, B. Szurytów, N. Szurytami, Msc. Szurytach.

Klaudia Hyrdel
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 01:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 01:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Szostak”?

Nazwisko Szostak kończy się na spółgłoskę, toteż w odniesieniu do mężczyzny odmienia się w liczbie pojedynczej jak tak samo zakończone żywotne rzeczowniki pospolite (np. jak człowiek czy konik), czyli następująco: M. Szostak, D. Szostaka, C. Szostakowi, B. Szostaka, N. Szostakiem, Msc. Szostaku. W odniesieniu do kobiety nazwisko to się nie odmienia. Natomiast w liczbie mnogiej nazwisko Szostak przybiera następujące formy: M. Szostakowie, D. Szostaków, C. Szostakom, B. Szostaków, N. Szostakami, Msc. Szostakach.

Patrycja Wochowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 01:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 01:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko żeńskie „Smolana”?

Nazwisko Smolana – zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i do mężczyzn – odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego zakończone w liczbie pojedynczej samogłoską ‑a, na przykłada jak polana. Odmienia się więc w następujący sposób: M. Smolana, D. Smolany, C. Smolanie, B. Smolanę, N. Smolaną, Msc. Smolanie.

Agata Janczewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 01:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 01:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniamy nazwisko „Rusinek”?

W języku polskim odmieniamy każde nazwisko, dla którego można znaleźć wzorzec odmiany. W wypadku nazwiska Rusinek wzorzec taki istnieje, gdy jest to nazwisko męskie (pan Rusinek odmienia się jak mędrek), nie ma go zaś dla nazwiska żeńskiego (rzeczowniki rodzaju żeńskiego nie kończą się w polszczyźnie na spółgłoski twarde), które w związku z tym pozostaje nieodmienne.

Odmieniając w rodzaju męskim nazwiska polskie dwu- lub wielosylabowe, w których wygłosowa spółgłoska ‑k jest poprzedzona samogłoską e, opuszczamy tę samogłoskę w przypadkach zależnych, analogicznie do równobrzmiących rzeczowników pospolitych, np. Fiołek – D. Fiołka, bo fiołek – D. fiołka. W pozostałych nazwiskach o opuszczeniu lub zachowaniu e w odmianie decyduje tradycja.

W liczbie mnogiej nazwisko Rusinek odmienia się według wzorca odmiany rzeczowników męskoosobowych.

Nazwisko Rusinek odmieniamy zatem w następujący sposób:

mianownik: pan Rusinek, pani Rusinek, państwo Rusinkowie;

dopełniacz: pana Rusinka, pani Rusinek, państwa Rusinków;

celownik: panu Rusinkowi, pani Rusinek, państwu Rusinkom;

biernik: pana Rusinka, panią Rusinek, państwa Rusinków;

narzędnik: panem Rusinkiem, panią Rusinek, państwem Rusinkami;

miejscownik: panu Rusinku, pani Rusinek, państwu Rusinkach.

Michał Werner

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 01:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 01:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Ropela”?

Nazwiska zakończone na ‑a odmieniają się w liczbie pojedynczej – zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i do mężczyzn – jak tak samo zakończone rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego. Nazwisko Ropela odmienia się zatem jak rzeczowniki lala, rola czy makrela i więc przybiera następujące formy: M. Ropela, D. Ropeli, C. Ropeli, B. Ropelę, N. Ropelą, Msc. Ropeli.  W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowego, a mianowicie: M. Ropelowie, D. Ropelów, C. Ropelom, B. Ropelów, N. Ropelami, Msc. Ropelach.

Katarzyna Adamus
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 01:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 01:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Przeróbka”?

Aby stwierdzić, jak należy odmieniać dane nazwisko, należy wziąć pod uwagę płeć nosiciela, jego narodowość i zakończenie nazwiska. Polskie nazwiska rzeczownikowe zakończone w mianowniku liczby pojedynczej samogłoską ‑a odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego również zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na ‑a. A zatem nazwisko Przeróbka, zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i do mężczyzn, odmienia się jak rzeczowniki pospolite matka, tubka czy przeróbka.  Oto jego formy w kolejnych przypadkach gramatycznych: M. Przeróbka (jak przeróbka), D. Przeróbki (jak przeróbki), C. Przeróbce (jak przeróbce), B. Przeróbkę (jak przeróbkę), N. Przeróbką (jak przeróbką), Msc. Przeróbce (jak przeróbce).

Anna Chłopska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 01:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 01:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Orzech”?

Odmiana nazwiska Orzech zależy od płci jego nosiciela. W odniesieniu do kobiety nazwisko to nie odmienia się, ponieważ rzeczowniki rodzaju żeńskiego nie kończą się na spółgłoski twarde. W odniesieniu do mężczyzny nazwisko Orzech odmienia się jak zakończone na tę samą spółgłoskę rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne (np. jak śpioch, patałach czy szach). W liczbie pojedynczej przybiera zatem następujące formy: M. Orzech, D. Orzecha, C. Orzechowi, B. Orzecha, N. Orzechem, Msc. Orzechu. W liczbie mnogiej nazwisko Orzech odmieniamy jak rzeczowniki pospolite męskoosobowe, tj. M. Orzechowie, D. Orzechów, C. Orzechom, B. Orzechów, N. Orzechami, Msc. Orzechach.

Damian Gleska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 01:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 01:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Narloch”?

Przyporządkowanie nazwiska do wzorca odmiany zależy od płci właściciela oraz zakończenia nazwiska.

Jeżeli chodzi o odmianę nazwiska męskiego Narloch, odmienia się ono jak osobowy rzeczownik rodzaju męskiego (będący wyrazem pospolitym lub inną nazwą własną) zakończony na tę samą spółgłoskę, a więc na przykład jak Włoch.

Nazwiska żeńskie odmieniają się tylko w wypadku, gdy kończą się na ‑a, ‑ska, ‑cka, ‑dzka, ‑owa, ‑ewa. Zgodnie z tą zasadą w wypadku kobiety forma nazwiska Narloch pozostanie niezmienna we wszystkich przypadkach.

Nazwisko należy również odmieniać w liczbie mnogiej. Nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę otrzymują w mianowniku liczby mnogiej końcówkę -owie.

Formy nazwiska Narloch we wszystkich przypadkach w obu rodzajach liczby pojedynczej oraz w liczbie mnogiej przedstawia poniższa tabela.

 
L. pojedyncza, r. męski
L. pojedyncza, r. żeński
L. mnoga
MIANOWNIK
Narloch
Narloch
Narlochowie
DOPEŁNIACZ
Narlocha
Narloch
Narlochów
CELOWNIK
Narlochowi
Narloch
Narlochom
BIERNIK
Narlocha
Narloch
Narlochów
NARZĘDNIK
Narlochem
Narloch
Narlochami
MIEJSCOWNIK
Narlochu
Narloch
Narlochach
WOŁACZ
Narlochu
Narloch
Narlochowie

 

Anna Gortat

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 00:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 00:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz nazwiska „Matyja”?

Dopełniacz nazwiska Matyja to: Matyi. Nazwiska męskie zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na -a odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o tym zakończeniu, w związku z czym w dopełniaczu, celowniku oraz miejscowniku przybierają końcówkę ‑y lub ‑i, w zależności od zakończenia tematu. Nazwiska, których temat kończy się na ‑j‑, mają końcówkę ‑i, powinny więc kończyć się połączeniem ‑ji, ale – jak mówią zasady pisowni polskiej – „bez względu na wymowę po samogłosce nie piszemy połączenia ji, lecz samo i”. Dopełniacz nazwiska Matyja piszemy więc Matyi, tak jak formy szyi (od szyja), nadziei (od nadzieja) czy tui (od tuja).

  Magda Kucharzewska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 00:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 00:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Kuczmaja”?

Nazwisko Kuczmaja kończy się w mianowniku liczby pojedynczej samogłoską ‑a, toteż – zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i do mężczyzn – odmienia się jak podobnie zakończone rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego, np. baja, tuja czy koja. Przybiera zatem następujące formy: M. Kuczmaja, D. Kuczmai, C. Kuczmai, B. Kuczmaję, N. Kuczmają, Msc. Kuczmai. W liczbie mnogiej nazwisko to odmienia się następująco: M. Kuczmajowie, D. Kuczmajów, C. Kuczmajom, B. Kuczmajów, N. Kuczmajami, Msc. Kuczmajach.

Patryk Borowski
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 00:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 00:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Jamka”?

Według Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego nazwiska żeńskie i męskie zakończone na -a odmieniają się tak jak rzeczowniki pospolite o podobnym zakończeniu, a więc nazwisko Jamka odmienia się jak wyrazy klamka, matka czy jamka. Nazwisko to odmienia się zatem w następujący sposób: M. Jamka, D. Jamki, C. Jamce, B. Jamkę, N. Jamką, Msc. Jamce.

Agata Jezierska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 00:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 00:40; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy nazwisko „Działa” się odmienia? Jeżeli tak, to jak?

Nazwisko Działa odmienia się – zarówno w formie męskiej (np. Marcin Działa), jak i żeńskiej (np. Maria Działa). Wynika to z zasady, że nazwiska zakończone na ‑a odmieniają się w liczbie pojedynczej jak tak samo zakończone rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego (w tym wypadku np. piła). Odmiana wygląda następująco: M. Działa, D. Działy, C. Dziale, B. Działę, N. Działą, Msc. Działe. W liczbie mnogiej nazwisko to przybiera następujące formy: M. Działowie, D. Działów, C. Działom, B. Działów, N. Działami, Msc. Działach

Daria Kuczkowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 00:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 00:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się imię i nazwisko „Adrian Nicka”?

Imię męskie Adrian kończy się w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę, odmienia się zatem jak podobnie zakończone rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego osobowe. Nazwisko Nicka należy do nazwisk zakończonych w mianowniku liczby pojedynczej na ‑a, więc odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o podobnym zakończeniu. Oto formy kolejnych przypadków tego imienia i nazwiska: M. Adrian Nicka, D. Adriana Nicki, C. Adrianowi Nicce, B. Adriana Nickę, N. Adrianem Nicką, Msc. Adrianie Nicce.

Magdalena Bogdanowicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 00:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 21. Styczeń 2016 - 00:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „koregent” jest poprawna: „koregenta” czy „koregentu”?

Rzeczowniki rodzaju męskoosobowego, które kończą się w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę, w dopełniaczu przyjmują końcówkę -a. Wyjątek stanowią niektóre wyrazy zakończone na , np. mość, D. mości; waszeć, D. waszeci. Dopełniacz słowa koregent ‘monarcha, który rządzi danym państwem razem z innym’ brzmi zatem koregenta.

Alicja Prędota

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika „telson”: „telsona” czy „telsonu”?

Telson to ‘końcowy segment odwłoka u stawonogów’. Ten rzeczownik rodzaju męskiego należy do grupy rzeczowników nieżywotnych. Dopełniacz liczby pojedynczej rzeczowników męskich nieżywotnych może przybierać końcówkę -a lub -u, zasady ich doboru nie są jednak ściśle określone.

Według Wiesława Stefańczyka, autora książki pt. Kategoria rodzaju i przypadka polskiego rzeczownika. Próba synchronicznej analizy morfologicznej (Kraków 2007), końcówkę -a otrzymują w dopełniaczu m.in. rzeczowniki z sufiksem -ant (np. stymulanta), złożenia z drugim członem ‑kąt (np. trójkąta), nazwy jednostek monetarnych (np. funta, dukata), nazwy tańców (np. fokstrota), policzalne nazwy pokarmów (np. kotleta). Natomiast jedną z grup wyrazów przyjmujących w dopełniaczu końcówkę -u są wyrazy obcego pochodzenia, np. diamentu. Również w wypadku rzeczownika telson poprawną formą dopełniacza liczby pojedynczej jest telsonu, ponieważ jest to wyraz obcego pochodzenia (z języka greckiego). Taką też formę – z końcówką ‑u – podaje Słownik ortograficzny języka polskiego PWN (Warszawa 1995).

Olga Trapkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy forma „będę iść” jest poprawna, czy też poprawna jest tylko forma „będę szedł”?

Obie formy są poprawne, obie bowiem tworzą tzw. czas przyszły złożony, który pozwala wyrazić, co będziemy robić w przyszłości. W języku polskim czas ten tworzony jest od czasowników niedokonanych za pomocą odpowiedniej formy słowa posiłkowego będę, będziesz, będzie… oraz bezokolicznika lub formy czasownikowej zakończonej na ‑ł, -ła, ‑ło. Oczywiście forma będę szedł odnosi się tylko do mężczyzn, natomiast forma będę iść jest uniwersalna i nie wskazuje na płeć; może powiedzieć tak zarówno kobieta, jak i mężczyzna.

Laura Lenz
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:03; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się żeńskie nazwisko „Jagła”?

Zarówno nazwiska męskie, jak i żeńskie zakończone na -a odmieniają się w języku polskim tak jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o podobnym zakończeniu. Nazwisko Jagła odmienia się zatem jak np. igła, perła czy piła, a więc następująco: M. Jagła, D. Jagły, C. Jagle, B. Jagłę, N. Jagłą, Ms. Jagle.

Alicja Prędota

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 20. Styczeń 2016 - 00:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest celownik nazwiska „Czuchryta”?

Nazwisko Czuchryta kończy się w mianowniku liczby pojedynczej na samogłoskę ‑a, a takie nazwiska – zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i do mężczyzn – odmieniają się w liczbie pojedynczej jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego.

Nazwisko to odmienia się więc następująco:

 
Liczba pojedyncza
Liczba mnoga
M.
Czuchryta
Czuchrytowie
D.
Czuchryty
Czuchrytów
C.
Czuchrycie
Czuchrytom
B.
Czuchrytę
Czuchrytów
N.
Czuchrytą
Czuchrytami
Msc.
Czuchrycie
Czuchrytach
W.
Czuchryto
Czuchrytowie

Zatem nazwisko Czuchryta w celowniku liczby pojedynczej – niezależnie od płci nosiciela – brzmi: Czuchrycie, a w celowniku liczby mnogiej – Czuchrytom.

Paulina Karwowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 19. Styczeń 2016 - 23:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 19. Styczeń 2016 - 23:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy odmieniać nazwisko „Kredl”?

Jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego, nazwiska męskie zakończone spółgłoską, do których należy nazwisko Kredl, odmieniamy w liczbie pojedynczej jak zakończone na tę samą głoskę rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne,  w liczbie mnogiej zaś jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskoosobowego. Nazwisko Kredl odmienia się więc następująco:

 
Liczba pojedyncza
Liczba mnoga
M.
Kredl
Kredlowie
D.
Kredla
Kredlów
C.
Kredlowi
Kredlom
B.
Kredla
Kredlów
N.
Kredlem
Kredlami
Msc.
Kredlu
Kredlach
W.
Kredlu
Kredlowie

Z kolei takie samo nazwisko żeńskie nie odmienia się, ponieważ większość nazwisk kobiecych tożsamych brzmieniowo z nazwiskami męskimi (z wyjątkiem nazwisk zakończonych na samogłoskę ‑a, typu Konopka, Kulesza, Zawisza) pozostaje nieodmienna. Zasada ta dotyczy również nazwisk polskich i obcych zakończonych spółgłoską, jak w przypadku nazwiska Kredl, zakończonego spółgłoską -l.

Martyna Czarnecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 19. Styczeń 2016 - 23:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 19. Styczeń 2016 - 23:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi celownik liczby pojedynczej nazwiska „Kucia”?

Jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego, wybór odpowiedniego wzorca odmiany danego nazwiska zależy głównie od płci nosiciela, jego narodowości oraz zakończenia nazwiska. Jeżeli przyjmiemy, że Kucia to polskie nazwisko męskie, to bez problemu można je odmienić, zasada mówi bowiem, że nazwiska męskie zakończone na samogłoskę -a odmieniają się  w liczbie pojedynczej jak zakończone na ‑a rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego. Celownik nazwiska męskiego Kucia  brzmi zatem: Kuci (jak babcia – babci czy ciociacioci).

W wypadku nazwisk żeńskich zakończonych na samogłoskę -a odmiana jest taka sama: odmieniają się one jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o podobnym zakończeniu. Celownik liczby pojedynczej nazwiska żeńskiego Kucia także zatem brzmi Kuci.

Laura Lenz
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 19. Styczeń 2016 - 23:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 19. Styczeń 2016 - 23:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi celownik liczby pojedynczej nazwiska „Charmera”?

Nazwiska zakończone na literę -a odmieniają się w odniesieniu i do mężczyzn, i do kobiet. Niezależnie od płci, do której się odnoszą, odmieniają się one jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego zakończone na -a (np. kura, cera, para). W związku z tym poprawną formą celownika liczby pojedynczej nazwiska Charmera jest Charmerze (jak np. kurze, cerze, parze).

Olga Trapkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 19. Styczeń 2016 - 23:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 19. Styczeń 2016 - 23:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika „sorbent”: „sorbenta” czy „sorbentu”?

Rzeczowniki nieżywotnie rodzaju męskiego przyjmują w dopełniaczu liczby pojedynczej dwie końcówki: ‑u lub ‑a, a wybór jednej z tych dwu końcówek zależy od różnych czynników, takich jak m.in. znaczenie, pochodzenie i budowa danego wyrazu. Jaką końcówkę przybiera termin chemiczny i fizyczny sorbent ‘substancja pochłaniająca w procesie sorpcji’, najprościej zatem sprawdzić w słowniku. Jak podaje Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, ma on w dopełniaczu liczby pojedynczej końcówkę ‑u. Taką właśnie końcówkę najczęściej przybierają nieżywotne rzeczowniki rodzaju męskiego zapożyczone przez polszczyznę z innych języków. O upowszechnieniu się końcówki u w tym wyrazie świadczą dane Narodowego Korpusu Języka Polskiego, który podaje 30 wyników dla formy sorbentu i ani jednego wyniku dla formy sorbenta.

Marta Reflińska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 11. Styczeń 2016 - 21:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 11. Styczeń 2016 - 21:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „taksometr” jest poprawna: „taksometru” czy „taksometra”?

Poprawną formą dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika taksometr ‘licznik kilometrów w taksówce, wskazujący wysokość opłaty za przejazd’ jest forma taksometru. Taką formę jako jedyną notują: Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. Andrzeja Markowskiego i Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. Edwarda Polańskiego.  Również po wpisaniu tego słowa w wyszukiwarkę internetową „Google” znajdziemy wyrażenia typu: montaż taksometru czy legalizacja taksometru; forma taksometru ma 344 tys. potwierdzeń.

Matylda Krajewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 11. Styczeń 2016 - 21:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 11. Styczeń 2016 - 21:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy: „bez kasku” czy „bez kaska”?

Pytanie dotyczy drugiego przypadka deklinacji, czyli dopełniacza liczby pojedynczej. Problemem jest tu wybór końcówki, która zależy w tym przypadku od rodzaju gramatycznego rzeczownika, zakończenia jego tematu fleksyjnego oraz czynników morfologicznych i znaczeniowych. Dopełniacz liczby pojedynczej może przybierać końcówki -y, -i, -a, -u, przy czym dla rodzaju męskiego charakterystyczne są dwie ostatnie.
Według Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego końcówkę -a przybierają przede wszystkim rzeczowniki rodzaju męskiego żywotne oraz nazwy narzędzi, naczyń, miar, wag, liczb, miesięcy, tańców, gier, owoców, grzybów i marek fabrycznych. Końcówkę ‑u  stosuje się natomiast w wypadku rzeczowników rodzaju męskiego pochodzenia obcego, abstrakcyjnych, materialnych i zbiorowych.
Kask to rzeczownik rodzaju męskiego, jednak nie należy on do żadnej z wyróżnionych powyżej kategorii wyrazów. Poprawnej formy dopełniacza liczby pojedynczej tego rzeczownika musimy zatem szukać w słownikach języka polskiego lub poprawnej polszczyzny. Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego nie notuje tego rzeczownika, ale według Uniwersalnego słownika języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza kask przyjmuje końcówkę ‑u. Poprawnie zatem mówimy bez kasku.

Martyna Czarnecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 11. Styczeń 2016 - 21:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 11. Styczeń 2016 - 21:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma pierwszej osoby liczby pojedynczej jest poprawna: „wyrównuję” czy „wyrównywam”?

Według Wielkiego słownika ortograficznego PWN poprawne są obie formy 1. osoby liczby pojedynczej czasownika wyrównywać. Formy wyrównuję i wyrównywam są formami równorzędnymi, czyli poprawne jest użycie obu z nich, jednak pierwsza z nich jest używana częściej.

Paula Karwowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 11. Styczeń 2016 - 21:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 11. Styczeń 2016 - 21:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „Włóż do prodiża” czy „Włóż do prodiżu”?

Jak podają „Uniwersalny słownik języka polskiego” pod red. Stanisława Dubisza, a także „Wielki słownik poprawnej polszczyzny” pod red. Andrzeja Markowskiego, rzeczownik prodiż ‘metalowe naczynie do pieczenia’ ma w dopełniaczu liczby pojedynczej dwie formy: prodiża albo prodiżu. Poprawne są zatem oba zdania: i Włóż do prodiża, i Włóż do prodiżu.
Magdalena Radzimińska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 9. Styczeń 2016 - 20:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 9. Styczeń 2016 - 20:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „nit” jest poprawna: „nita” czy „nitu”?

Rzeczowniki nieżywotne rodzaju męskiego, do których należy nit ‘metalowy element służący do trwałego łączenia części konstrukcji metalowych’, przybierają w dopełniaczu liczby pojedynczej  końcówkę ‑a lub ‑u, o czym decyduje przede wszystkim zwyczaj językowy. Poprawną formą dopełnienia słowa nit jest forma nitu. Taką formę jako jedyną podają: Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza oraz Wielki słownik ortograficzny pod red. Edwarda Polańskiego.

Marlena Żur
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 9. Styczeń 2016 - 20:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 9. Styczeń 2016 - 20:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy nazwisko „Sitko” się odmienia?

W języku polskim odmieniają się wszystkie nazwiska, które można przystosować do polskich wzorców odmiany rzeczowników pospolitych. To, czy nazwisko Sitko się odmienia, zależy od płci jego nosiciela. Nazwisko żeńskie Sitko nie odmienia się, natomiast analogiczne nazwisko męskie – tak. Jeżeli w polskim nazwisku męskim przed ‑o występuje spółgłoska twarda (a do takich należy k), to powinno się ono odmieniać tak jak rzeczowniki żeńskie. Męskie nazwisko Sitko odmienia się więc następująco: M. Sitko, D. Sitki, C. Sitce, B. Sitkę, N. Sitką, Msc. Sitce.

Marta Reflińska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 9. Styczeń 2016 - 00:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 9. Styczeń 2016 - 00:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko żeńskie „Seta”?

W języku polskim deklinacji podlega każde nazwisko, które da się przystosować do polskiego wzorca odmiany wyrazów pospolitych. Nazwisko Seta odmienia się jak rzeczowniki pospolite o podobnym zakończeniu, np. jak łata, rata lub meta. Oto formy liczby pojedynczej tego nazwiska: M. Seta (jak łata), D. Sety (jak łaty), C. Secie (jak łacie), B. Setę (jak łatę), N. Setą (jak łatą), Mc. Secie (jak łacie).

Marlena Żur

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 9. Styczeń 2016 - 00:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 9. Styczeń 2016 - 00:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma celownika liczby pojedynczej imienia i nazwiska „Bożena Kujawa” jest poprawna: „Bożenie Kujawie” czy „Bożenie Kujawa”?

Poprawną formą celownika liczby pojedynczej imienia i nazwiska Bożena Kujawa jest forma Bożenie Kujawie, gdyż – jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego – żeńskie nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na ‑a odmieniają się jak rzeczowniki pospolite o podobnym zakończeniu (z wyjątkiem nazwisk zakończonych na -owa i ‑ewa, które odmieniają się jak przymiotniki). Nazwisko Kujawa odmienia się zatem jak na przykład rzeczownik pospolity trawa, a więc: M. Kujawa jak trawa, D. Kujawy jak trawy, C. Kujawie jak trawie, B. Kujawę jak trawę, N. Kujawą jak trawą, Msc. Kujawie jak trawie.

Matylda Krajewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 9. Styczeń 2016 - 00:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 9. Styczeń 2016 - 00:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Berbeka”?

Nazwisko Berbeka – zarówno w odniesieniu do mężczyzny, jak i do kobiety – odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o tym samym zakończeniu (np. ławka, rzeka), a zatem następująco: M. Berbeka, D. Berbeki, C. Berbece, B. Berbekę, N. Berbeką, Msc. Berbece, W. Berbeko.

Magdalena Radzimińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 9. Styczeń 2016 - 00:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 9. Styczeń 2016 - 00:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Proszę o jakieś informacje na temat form biernika typu „te stare marynarke”. Chodzi o przymiotnik (końcówka „‑ą” > „-e”).

W zasadzie chodzi o trójelementowy szereg Te stare marynarke. Do połowy XIX wieku mamy następującą sekwencję końcówek w bierniku: ęąę. Obserwujemy ten układ na przykład w słowniku Lindego: tę starą kapotę, tamtę białą chustkę. Później w języku ogólnopolskim zaimki przymiotne  w bierniku liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego dopasowują końcówkę do form przymiotnikowych, stąd forma: tą starą marynarkę. Jeśli chodzi przymiotnik, to pierwotna jest w nim końcówka : starą marynarkę. W większości gwar w bierniku liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego spotkamy właśnie ów ciąg: ęąę. Na Kresach południowych, a bywa że i w innych okolicach (np. na Kujawach), choć szczątkowo, spotkamy jednak ciąg ę ęę, po denazalizacji (odnosowieniu) eee: te stare marynarke. Zasięg terytorialny zjawiska jest zorientowany na Kresy, pogranicze ukraińsko-białoruskie (pisał o tym Urbańczyk), choć nie wyklucza się projekcji w innych regionach.

 

Małgorzata Klinkosz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 28. Grudzień 2015 - 11:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 28. Grudzień 2015 - 11:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi dopełniacz nazwiska „Hrabeć”: „Hrabecia” czy „Hrabcia”?

Ponieważ nazwisko Hrabeć nie ma odpowiednika wśród wyrazów pospolitych (jak np. nazwisko Kwiecień), o opuszczeniu lub zachowaniu tematycznego ‑e‑ decyduje tradycja odmiany tego nazwiska, możliwe są zatem obie formy: Hrabecia i Hrabcia. Taką informację o odmianie nazwisk zakończonych na ‑eć lub ‑eń znajdziemy w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego.

Anna Mościńska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Listopad 2015 - 10:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Listopad 2015 - 10:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Gromiec”?

Nazwiska męskie zakończone na ‑ec przyjmują takie same końcówki jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego o znaczeniu osobowym, a w temacie nazwisk rodzimych, do  których należy Gromiec, występuje e ruchome. Nazwisko to w odniesieniu do mężczyzn odmienia się zatem następująco:

 

 
Liczba pojedyncza
Liczba mnoga
M.
Gromiec
Gromcowie
D.
Gromca
Gromców
C.
Gromcowi
Gromcom
B
Gromca
Gromców
N.
Gromcem
Gromcami
Msc.
Gromcu
Gromcach
W
Gromcu
Gromcowie

 

Nazwisko żeńskie Gromiec jest natomiast nieodmienne, odmieniają się tylko wyrazy je poprzedzające, np. M. Anna Gromiec, D. Anny Gromiec, Annie Gromiec.

Dominika Bogdańska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Listopad 2015 - 10:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Listopad 2015 - 10:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko „Biekier”: „Biekiera, Biekierowi...” czy „Biekra, Biekrowi...”?

Jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego, nazwiska męskie zakończone na ‑er odmieniają się – podobnie jak rzeczowniki pospolite o tym zakończeniu – z zachowaniem ‑e‑ w temacie (np. Kromer, Kromera… jak kelner, kelnera…) lub z ‑e‑ ruchomym (np. Szuster, Szustra… jak szwagier, szwagra…), ten drugi wzorzec odmiany jest jednak rzadszy. Zatem bardziej prawdopodobne jest, że nazwisko to odmienimy: Biekiera, Biekierowi, Biekiera, Biekierem, Biekierze, ale odmiany Biekier, Biekra, Biekrowi też nie można wykluczyć.

Anna Mościńska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Listopad 2015 - 09:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Listopad 2015 - 09:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest postać dopełniacza nazwiska „Belewander”: „Belewandra” czy „Belewandera”?

Nazwiska męskie zakończone na ‑er, do których należy Belewander, odmieniają się w języku polskim albo z zachowaniem tematycznego ‑e‑ (np. KromerKromera), albo z -e‑ ruchomym (np. SzusterSzustra). Dopełniacz nazwiska Belewander może mieć zatem postać Belewandera albo Belewandra. Zależy to od tradycji rodzinnej nosicieli tego nazwiska.

Dominika Bogdańska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Listopad 2015 - 09:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Listopad 2015 - 09:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienić imię i nazwisko „Andrzej Linke” w wyrażeniu „podziękowanie dla...”?

Podziękowanie to jest przeznaczone dla Andrzeja Linkego. Linke to nazwisko typu Linde, wobec którego stosujemy odmianę przymiotnikową.

Anna Mościńska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 6. Listopad 2015 - 09:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 6. Listopad 2015 - 09:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest biernik liczby pojedynczej nazwisk „Pik” i „Radełko”?

W wypadku nazwisk męskich biernik tych nazwisk brzmi: Pika oraz Radełkę, ponieważ nazwiska męskie zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę odmieniają się w liczbie pojedynczej jak zakończone na tę samą spółgłoskę pospolite rzeczowniki żywotne (Pika jak dzika), a nazwiska męskie zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na ‑o odmieniają się w liczbie pojedynczej jak rzeczowniki żeńskie (Radełkę jak matkę).  Natomiast nazwiska żeńskie Pik i Radełko nie odmieniają się, zatem w bierniku przyjmują tę samą formę co w mianowniku.

Łukasz Kolenda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 1. Listopad 2015 - 00:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 1. Listopad 2015 - 00:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Mówimy „zapraszać na grill” czy „zapraszać na grilla”?

Gdy chcemy zaprosić kogoś na przyjęcie pod gołym niebem, w trakcie którego odbędzie się pieczenie potraw na przenośnym ruszcie opalanym węglem, powiemy raczej: zapraszam Cię na grill. Wynika to z tego, że rzeczownik grill jest rzeczownikiem nieżywotnym, więc jego forma w bierniku odpowiada mianownikowi. Jednak Wielki słownik języka polskiego, publikowany w Internecie, wymienia też formę biernika równą dopełniaczowi, a więc możemy również zapraszać na grilla. Forma ta w potocznej polszczyźnie jest coraz częściej spotykana.

Paulina Pitek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Mówimy „ścierać kurz” czy „ścierać kurze”?

Jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego, mówimy zarówno ścierać/wycierać kurz, jak i ścierać/wycierać kurze.

Anna Mościńska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy: „koszta” czy „koszty”?

Nowy słownik poprawnej polszczyzny  pod redakcją Andrzeja Markowskiego informuje, że obie formy  rzeczownika koszt w liczbie mnogiej są poprawne, jednak formę koszta stosuje się o wiele rzadziej. W słowniku znajdziemy następujące przykłady użycia obu form: Poniosłem spore koszty w związku z tą przeprowadzką. Koszty produkcji nie mogą być wyższe od dochodów. Popadł w ogromne koszta.

Paulina Pitek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest celownik nazwisk żeńskich „Śmigiel” i „Reszka”?

Nazwisko Śmigiel kończy się w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę, dlatego w odniesieniu do kobiet jest ono nieodmienne. Odmieniamy tylko towarzyszące mu imię, np. Marii Śmigiel. W dawnej polszczyźnie do tego typu nazwisk dla poinformowania o płci i stanie cywilnym dodawano przyrostek ‑owa (dla kobiet zamężnych) lub ‑ówna (dla kobiet niezamężnych). Takie nazwiska żeńskie odmieniano, a w celowniku przyjmowały one formy: Śmiglowej i Śmiglównie.

Nazwisko Reszko w mianowniku liczby pojedynczej zakończone jest na ‑a, dlatego odmienia się tak jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego. W celowniku ma formę Reszce.

Dominika Bogdańska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko „Skup”?

Nazwisko Skup należy do grupy nazwisk zakończonych spółgłoską (podobnie jak Nowak czy Michalak). W takim wypadku nazwisko męskie powinno odmieniać się w liczbie pojedynczej jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego żywotne zakończone na tę spółgłoskę, a więc następująco: D. Skupa, C. Skupowi, B. Skupa, N. Skupem, Msc. Skupu, natomiast takie samo nazwisko żeńskie się nie odmienia.

Aleksandra Mieczkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniają się nazwiska „Henryk Bieniek” i „Roman Jaśkiewicz”?

Imię i nazwisko Henryk Bieniek odmienia się następująco: D. Henryka Bieńka, C. Henrykowi Bieńkowi, B. Henryka Bieńka, N. Henrykiem Bieńkiem, Msc. Henryku Bieńku, jest to bowiem nazwisko zakończone spółgłoską i odmieniamy je w liczbie pojedynczej jak pospolite rzeczowniki żywotne rodzaju męskiego. Podobnie odmienia się drugie imię i nazwisko: D. Romana Jaśkiewicza, C. Romanowi Jaśkiewiczowi, B. Romana Jaśkiewicza, N. Romanem Jaśkiewiczem, Msc. Romanie Jaśkiewiczu.

Anna Mościńska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko męskie „Reducha”?

Nazwisko męskie Reducha kończy się w mianowniku liczby pojedynczej na samogłoskę ‑a, a takie nazwiska odmieniają się w liczbie pojedynczej jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego, a w liczbie mnogiej jak rzeczowniki męskie osobowe. Nazwisko to odmienia się zatem następująco:

 
Liczba pojedyncza
Liczba mnoga
M.
Reducha
Reduchowie
D.
Reduchy
Reduchów
C.
Redusze
Reduchom
B.
Reduchę
Reduchów
N.
Reduchą
Reduchami
Msc.
Redusze
Reduchach
W.
Reducho
Reduchowie

Dominika Bogdańska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak w dopełniaczu odmienia się nazwisko „Zygier”: „Zygiera” czy „Zygra”?

Nazwiska zakończone na -er można odmieniać dwojako: z ‑e‑ stałym lub z ‑e‑ ruchomym, a więc Zygiera lub Zygra. Wybór odpowiedniej formy uzasadniony jest tradycją rodzinną nosicieli tego nazwiska. Bardziej rozpowszechniona jest jednak forma pierwsza (w ten sposób odmienia też nazwisko swojego bohatera Stefan Żeromski w Syzyfowych pracach: Bernard Zygier, Bernarda Zygiera…).

Aleksandra Mieczkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi nazwisko „Kot” w mianowniku liczby mnogiej?

Nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę oraz na samogłoski ‑a, -e, -o otrzymują w mianowniku liczby mnogiej końcówkę -owie. Nazwisko Kot w liczbie mnogiej ma zatem formę Kotowie.

Aleksandra Kropacz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko „Mela” w liczbie mnogiej?

Nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę oraz na samogłoski ‑a, -e, -o otrzymują w mianowniku liczby mnogiej końcówkę      -owie i odmieniają się tak, jak inne rzeczowniki męskoosobowe, np. admirał, dyrektor. Nazwisko Mela odmienia się zatem w liczbie mnogiej następująco: M. Melowie, D. Melów, C. Melom, B. Melów, N. Melami, Msc. Melach.

Aleksandra Kropacz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak powiemy: „państwo Maślaczyk” czy „państwo Maślaczykowie”?

Nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę oraz na samogłoski ‑a, -e, -o przyjmują w mianowniku liczby mnogiej końcówkę

-owie. Poprawna jest zatem forma państwo Maślaczykowie.

Aleksandra Kropacz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi dopełniacz nazwiska „Hrabeć”: „Hrabecia” czy „Hrabcia”?

Ponieważ nazwisko Hrabeć nie ma odpowiednika wśród wyrazów pospolitych (jak np. nazwisko Kwiecień), o opuszczeniu lub zachowaniu tematycznego ‑e‑ decyduje tradycja odmiany tego nazwiska, możliwe są zatem obie formy: Hrabecia i Hrabcia. Taką informację o odmianie nazwisk zakończonych na ‑eć lub ‑eń znajdziemy w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego.

Anna Mościńska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Gromiec”?

Nazwiska męskie zakończone na ‑ec przyjmują takie same końcówki jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego o znaczeniu osobowym, a w temacie nazwisk rodzimych, do  których należy Gromiec, występuje e ruchome. Nazwisko to w odniesieniu do mężczyzn odmienia się zatem następująco:

 

 
Liczba pojedyncza
Liczba mnoga
M.
Gromiec
Gromcowie
D.
Gromca
Gromców
C.
Gromcowi
Gromcom
B
Gromca
Gromców
N.
Gromcem
Gromcami
Msc.
Gromcu
Gromcach
W
Gromcu
Gromcowie

 

Nazwisko żeńskie Gromiec jest natomiast nieodmienne, odmieniają się tylko wyrazy je poprzedzające, np. M. Anna Gromiec, D. Anny Gromiec, Annie Gromiec.

Dominika Bogdańska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko „Biekier”: „Biekiera, Biekierowi...” czy „Biekra, Biekrowi...”?

Jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego, nazwiska męskie zakończone na ‑er odmieniają się – podobnie jak rzeczowniki pospolite o tym zakończeniu – z zachowaniem ‑e‑ w temacie (np. Kromer, Kromera… jak kelner, kelnera…) lub z ‑e‑ ruchomym (np. Szuster, Szustra… jak szwagier, szwagra…), ten drugi wzorzec odmiany jest jednak rzadszy. Zatem bardziej prawdopodobne jest, że nazwisko to odmienimy: Biekiera, Biekierowi, Biekiera, Biekierem, Biekierze, ale odmiany Biekier, Biekra, Biekrowi też nie można wykluczyć.

Anna Mościńska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest postać dopełniacza nazwiska „Belewander”: „Belewandra” czy „Belewandera”?

Nazwiska męskie zakończone na ‑er, do których należy Belewander, odmieniają się w języku polskim albo z zachowaniem tematycznego ‑e‑ (np. KromerKromera), albo z -e‑ ruchomym (np. SzusterSzustra). Dopełniacz nazwiska Belewander może mieć zatem postać Belewandera albo Belewandra. Zależy to od tradycji rodzinnej nosicieli tego nazwiska.

Dominika Bogdańska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienić imię i nazwisko „Andrzej Linke” w wyrażeniu „podziękowanie dla...”?

Podziękowanie to jest przeznaczone dla Andrzeja Linkego. Linke to nazwisko typu Linde, wobec którego stosujemy odmianę przymiotnikową.

Anna Mościńska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 31. Październik 2015 - 23:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 31. Październik 2015 - 23:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Poszukuję poprawnej odmiany nazwy miejscowości „Zawory” (w powiecie kartuskim, w gminie Chmielno). Chodzi mi głównie o dopełniacz...

Poszukuję poprawnej odmiany nazwy miejscowości „Zawory” (w powiecie kartuskim, w gminie Chmielno). Chodzi mi głównie o dopełniacz, gdyż napotykam się na odmianę „Zawor” (np. „jadę do Zawor”), a mnie osobiście wydaje się, iż powinno być „Zawór” (np. „jadę do Zawór”). Lecz zdaję sobie sprawę, że jest to nazwa własna, stąd też moje pytanie.

Rzeczywiście, o odmianie nazw miejscowych decyduje przede wszystkim zwyczaj lokalny, toteż takie same nazwy różnych miejscowości  mogą się odmieniać inaczej. W wypadku nazwy Zawory, mimo że bardziej regularna jest postać do Zawór, nie można wykluczyć występowania formy do Zawor. Lokalny zwyczaj najlepiej znają jednak mieszkańcy danej miejscowości i jej okolic. Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części
(ksng.gugik.gov.pl/pliki/urzedowy_wykaz_nazw_miejscowosci_2013.pdf) podaje natomiast, że formą dopełniacza tej nazwy jest… Zaworów.

                                                                                                                                                                                                                                                                                     Ewa Rogowska-Cybulska

 

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 24. Październik 2015 - 18:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 24. Październik 2015 - 18:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest wołacz imienia „Mariola”: „Mariolo” czy „Mariolu”?

Według Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego poprawną wołacza imienia Mariola jest Mariolu, w potocznej polszczyźnie dopuszczalna jest też forma wołacza Mariola, natomiast forma Mariolo jest błędna i słownik ten przed nią ostrzega.

 

Karolina Bąkowska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 23. Październik 2015 - 15:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 23. Październik 2015 - 15:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „Scyt” czy „Scyta”?

Według Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego poprawną formą nazwy mieszkańca starożytnej Scytii jest Scyta. Model nazw mieszkańców zakończonych w mianowniku liczby pojedynczej rodzaju męskiego na ‑a jest wprawdzie w polszczyźnie nieliczny, jednak niektóre nazwy do niego należą, por. Szerpa (lm Szerpowie), Samojeda (lm Samojedzi), Aria (lm Ariowie), też Kaszuba lub Kaszub (lm Kaszubi),

Maria Maciaszek
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 23. Październik 2015 - 15:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 23. Październik 2015 - 15:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest liczba pojedyncza nazw „Łemkowie” i „Bojkowie”?

Jak podają słowniki języka polskiego i poprawnej polszczyzny, nazwy te w liczbie pojedynczej brzmią Łemko i Bojko.

Agnieszka Tańska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 23. Październik 2015 - 15:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 23. Październik 2015 - 15:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Mówimy „przekroić ziemniaka” czy „przekroić ziemniak”?

Obie konstrukcje są poprawne, ponieważ czasownik przekroić wymaga dopełnienia w bierniku, a rzeczownik ziemniak, podobnie jak niektóre inne nazwy roślin, ma biernik wariantywny, równy mianownikowi (ziemniak) lub dopełniaczowi (ziemniaka). Według niektórych źródeł biernik równy dopełniaczowi ma w wypadku takich rzeczowników charakter potoczny.

Agnieszka Tańska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 23. Październik 2015 - 15:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 23. Październik 2015 - 15:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Której formy liczebnika należy użyć w zdaniu: „Zdarzyło się to przed pięciu/pięcioma laty”?

Dopuszczalne są obie formy, ponieważ liczebnik pięć w narzędniku ma dwie formy wariantywne: pięcioma albo pięciu.

Agnieszka Tańska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 23. Październik 2015 - 15:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 23. Październik 2015 - 15:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Mówimy „kupić kalafior” czy „kupić kalafiora”?

Poprawne są obie formy, ponieważ biernik rzeczownika kalafior (a tego przypadka wymaga od określających go rzeczowników czasownik kupić) ma formę kalafior lub kalafiora. Taką informację podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego. Oboczne formy biernika – równe dopełniaczowi lub mianownikowi – to we współczesnej polszczyźnie cecha wielu nazw roślin rodzaju męskiego, np. podać pomidor a. pomidora, zjeść banan a. banana, obrać ziemniak a. ziemniaka, wyjąć kartofel a. kartofla, podnieść kasztan a. kasztana.

Dominika Potocka

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 23. Październik 2015 - 14:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 23. Październik 2015 - 14:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Mówimy „kupić kalafior” czy „kupić kalafiora”?

Poprawne są obie formy, ponieważ biernik rzeczownika kalafior (a tego przypadka wymaga od określających go rzeczowników czasownik kupić) ma formę kalafior lub kalafiora. Taką informację podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego. Oboczne formy biernika – równe dopełniaczowi lub mianownikowi – to we współczesnej polszczyźnie cecha wielu nazw roślin rodzaju męskiego, np. podać pomidor a. pomidora, zjeść banan a. banana, obrać ziemniak a. ziemniaka, wyjąć kartofel a. kartofla, podnieść kasztan a. kasztana.

Dominika Potocka

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 23. Październik 2015 - 14:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 23. Październik 2015 - 14:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi dopełniacz liczby mnogiej rzeczownika „ziarno”: „ziaren” czy „ziarn”?

Jak podaje Nowy słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego, odmiana rzeczownika ziarno w dopełniaczu liczby mnogiej jest wariantywna. Poprawne są dwie formy odmiany: ziaren albo ziarn.

Agnieszka Tańska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak powinno się mówić: „widzę książąt” czy „widzę książęta”?

Poprawna forma to widzę książąt, ponieważ książę – jak podają słowniki języka polskiego – jest rzeczownikiem męskoosobowym i choć odmienia się jak rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone na (mówimy więc książęta jak np. cielęta, jagnięta, szczenięta), biernik obu liczb tego rzeczownika jest równy dopełniaczowi.

Agnieszka Tańska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi rozkaźnik od „ułatwić”?

Dla drugiej osoby obu liczb oraz dla pierwszej osoby liczby mnogiej istnieją formy morfologiczne rozkaźnika. Rozkaźnik trzeciej osoby obu liczb tworzymy, dodając partykułę niech. Odpowiednie formy trybu rozkazującego czasownika ułatwić to według Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego:

2 osoba liczby pojedynczej: ułatw (nie: ułatwij)

3 osoba liczby pojedynczej: niech ułatwi

1 osoba liczby mnogiej: ułatwmy (nie: ułatwijmy)

2 osoba liczby mnogiej: ułatwcie (nie: ułatwijcie)

3 osoba liczby mnogiej: niech ułatwią

Daria Sycz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi dopełniacz rzeczownika „tort”: „torta” czy „tortu”?

Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego dla dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika tort podaje formę tortu, np. kawałek tortu.

Daria Sycz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Mówimy „wyrzucić na śmiecie” czy „wyrzucić na śmieci”?

Poprawne są obie formy. Według słowników języka polskiego i słownika poprawnej polszczyzny biernik liczby mnogiej tego rzeczownika jest równy mianownikowi i brzmi śmieci albo śmiecie.

Agnieszka Tańska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką formę ma rozkaźnik czasownika „szkolić”?

Jak podaje Wielki słownik ortograficzny pod red. E. Polańskiego, rozkaźnik liczby pojedynczej czasownika szkolić brzmi szkol lub szkól.  

Gabriela Lustyk 
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz rzeczownika „slogan”: „slogana” czy „sloganu”?

Dopełniacz rzeczownika slogan to według Nowego słownika poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego sloganu.

Agnieszka Tańska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „wynajem pokoi” czy „wynajem pokojów”?

Dopuszczalne są obie formy. Jak podają słowniki języka polskiego i słownik poprawnej polszczyzny, dopełniacz liczby mnogiej rzeczownika pokój ‘część jakiegoś lokalu, zwykle mieszkalnego’ ma formę pokojów albo pokoi.

Agnieszka Tańska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest celownik liczby pojedynczej rzeczownika „lew”?

Jak podają słowniki języka polskiego i słowniki poprawnej polszczyzny, celownik liczby pojedynczej rzeczownika lew ‘zwierzę’ brzmi lwu.

Agnieszka Tańska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest stopień wyższy przymiotnika „stromy”?

W świetle danych zamieszczonych w haśle stromy w Innym słowniku języka polskiego pod red. Mirosława Bańki stopień wyższy przymiotnika stromy to bardziej stromy, przymiotnik ten stopniuje się zatem opisowo. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego oprócz formy bardziej stromy, poświadczonej 8 razy, spotykamy również formę stromszy, potwierdzoną jednak tylko raz.

Iga Waldzińska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

W jakiej formie powinno wystąpić nazwisko „Zujko” w zdaniu „Witamy państwa...”?

Biernik liczby mnogiej nazwisk męskich o odmianie rzeczownikowej, do których należy nazwisko Zujko, przyjmuje (podobnie jak dopełniacz liczby mnogiej tych nazwisk) końcówkę ‑ów, zatem zdanie to powinno brzmieć: Witamy państwa Zujków.

Iga Waldzińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmią mianownik i dopełniacz liczby mnogiej nazwiska „Syperek”?

Mianownik liczby mnogiej tego nazwiska to Syperkowie, a dopełniacz liczby mnogiej – Syperków. Wprawdzie we współczesnej polszczyźnie popularne jest nieodmienianie nazwisk, jednak zgodnie z zasadami poprawnej polszczyzny należy odmieniać je tak jak inne wyrazy o podobnej budowie. Nazwisko Syperek w starannej polszczyźnie pozostaje nieodmienne jedynie w odniesieniu do kobiet (np. Anny Syperek, Annie Syperek, Anna i Maria Syperek), zakończone jest bowiem na spółgłoskę.

Karolina Bąkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się męskie nazwisko „Stąsiek”?

Nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę odmieniają się jak pospolite rzeczowniki osobowe (np. jak chłopczyk), a nazwiska męskie zakończone na ‑ek-ec „gubią” ‑e‑ podczas odmiany, nazwisko Stąsiek odmienia się więc następująco: M. Stąsiek, D. Stąśka, C. Stąśkowi, B. Stąśka, N. Stąśkiem, Msc. Stąśku, W. Stąśku!

Iga Waldzińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest celownik liczby pojedynczej nazwiska męskiego „Ponka”?

Nazwiska zakończone na -a są odmienne zarówno w odniesieniu do mężczyzn, jak i do kobiet. W obu wypadkach odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego, np. jak dziewczynka. W związku z tym celownik nazwiska Ponka brzmi Ponce.

Daria Sycz
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest celownik nazwiska męskiego „Ochonko”?

Celownik nazwiska męskiego Ochonko brzmi Ochonce, ponieważ nazwiska męskie zakończone na -o w liczbie pojedynczej odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego, por. M. Kościuszko – C. Kościuszce jak M. matka – C. matce.

Iga Waldzińska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się imię i nazwisko „Nina Poma”?

Imię i nazwisko, o którym mowa w pytaniu, odmienia się następująco: M. Nina Poma, D. Niny Pomy, C. Ninie Pomie, B. Ninę Pomę, N. Niną Pomą, Msc. Ninie Pomie. Nazwisko Poma należy do nazwisk zakończonych na ‑a, które niezależnie od tego, czy odnoszą się do kobiet, czy do mężczyzn, odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego zakończone na ‑a, np. mama.

Agnieszka Tańska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Marian Sobieszek”?

Nazwisko męskie Sobieszek odmienia się jak podobnie zakończone osobowe rzeczowniki pospolite (np. jak chłopaczek), a więc następująco: M. (Marian) Sobieszek, D. (Mariana) Sobieszka, C. (Marianowi) Sobieszkowi, B. (Mariana) Sobieszka, N. (Marianem) Sobieszkiem, Msc. (Marianie) Sobieszku. W odmianie występuje tu e ruchome, ponieważ – jak podaje Nowy słownik poprawnej polszczyzny – „nazwiska nie mające odpowiedników wśród rzeczowników pospolitych, ale z wymianą głoskową w temacie, w zasadzie zachowują tę wymianę, zwłaszcza jeśli zakończone są na ‑ek, -ec, -eń, a wymiana dotyczy e ruchomego”.

Agnieszka Tańska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:49; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest mianownik i dopełniacz liczby mnogiej nazwiska „Kowarsch”?

Nazwisko Kowarsch w mianowniku liczby mnogiej brzmi Kowarschowie, np. Odwiedzili nas państwo Kowarschowie, a w dopełniaczu liczby mnogiej – Kowarschów, np. Byliśmy u państwa Kowarschów.

Nina Filipek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz liczby mnogiej nazwisk „Kaczuba” i „Wojnarowicz”?

Dopełniacz liczby mnogiej nazwisk męskich o odmianie rzeczownikowej, do których należą nazwiska Kaczuba i Wojnarowicz, przyjmuje końcówkę ‑ów, zatem dopełniacz liczby mnogiej nazwiska Wojnarowicz brzmi Wojnarowiczów, a dopełniacz liczby mnogiej nazwiska KaczubaKaczubów.

Iga Waldzińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się imię i nazwisko „Grzegorz Polaków”?

Oto poprawne formy odmiany tego imienia i nazwiska:
mianownik – Grzegorz Polaków
dopełniacz – Grzegorza Polakowa
celownik – Grzegorzowi Polakowowi
biernik – Grzegorza Polakowa
nadrzędnik – Grzegorzem Polakowem
miejscownik – Grzegorzu Polakowie
wołacz – Grzegorzu Polakowie!
Nina Filipek
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

W jakiej formie powinny wystąpić umieszczone w nawiasie nazwiska w następującym zdaniu: „Poznałem wówczas Mirosława (Dyk) i Jana (Uściłko)”?

Poprawne formy, jakimi należy uzupełnić to zdanie, to Mirosława Dyka i Jana Uściłkę. Nazwisko męskie Dyk odmienia się jak podobnie zakończone osobowe rzeczowniki pospolite, np. chłopak, a nazwiska męskie twardotematowe zakończone na ‑o odmieniamy jak nazwiska zakończone na ‑a, np. Szarejko – Szarejki. W wypadku nazwiska Uściłko nie byłaby jednak błędem również forma Jana Uściłko, ponieważ nazwisk męskich zakończonych na ‑o można nie odmieniać, gdy towarzyszy im odmienione imię.

Agnieszka Tańska

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się imię i nazwisko „Adam Miśkiewicz”?

To imię i nazwisko odmieniamy następująco: M. Adam Miśkiewicz, D. Adama Miśkiewicza, C. Adamowi Miśkiewiczowi, B. Adama Miśkiewicza, N. Adamem Miśkiewiczem, Ms. Adamie Miśkiewiczu.

Karolina Bąkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 22:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

„Kawałek tortu” czy „kawałek torta”?

            Tort to rzeczownik należący do grupy rzeczowników męskich nieżywotnych. Grupa ta w dopełniaczu otrzymuje końcówkę -u lub -a. Niestety, nie ma jednej zasady, która regulowałaby kwestię wyboru odpowiedniej końcówki. W wypadku dopełniacza w grę wchodzą różne kryteria – semantyczne i formalne.

            Według Wiesława Stefańczyka, autora książki Kategoria rodzaju i przypadka polskiego rzeczownika. Próba synchronicznej analizy morfologicznej(Kraków 2007),rzeczowniki męskie nieżywotne wyodrębnione na podstawie kryterium semantycznego otrzymują zasadniczo końcówkę -u, np. dźwigu, czołgu, beżu, karku. Jest  to grupa dominująca i najbardziej reprezentatywna dla współczesnej polszczyzny, zwłaszcza dla rzeczowników twardotematowych (ib., 56–57). Leksemy z wygłosowym -t są obok leksemów z wygłosowym -k najliczniejszą grupą w polskiej leksyce. Spośród ok. 1700 rzeczowników nieżywotnych, końcówkę -u w dopełniaczu otrzymuje ponad 1600 z nich, np. kwitu, podmiotu, kłopotu, gestu, czy też interesujący nas wyraz tortu. Końcówkę -a otrzymują rzeczowniki z sufiksem -ant (np. stymulanta), złożenia z drugim członem kąt (np. trójkąta), leksemy nazw jednostek monetarnych (np. funta, dukata), nazwy tańców (np. fokstrota), policzalne nazwy pokarmu (np. kotleta) (ib., 64–65).

            W związku z powyższym, gdy mamy ochotę na wspomniany słodki kawałek ciasta, należy powiedzieć „Mam ochotę na kawałek tortu”. Z kolei jeśli chodzi o biernik, to wedle zasady języka polskiego, która mówi, że rzeczowniki męskie nieżywotne mają biernik równy mianownikowi (B. = M.),  powiemy „Jem tort”, „Kroję tort” (końcówka zerowa), nigdy torta.

Katarzyna Anuszewska

 

Bibliografia:

  • Stefańczyk Wiesław, Kategoria rodzaju i przypadka polskiego rzeczownika. Próba synchronicznej analizy morfologicznej, Kraków 2007.
  • Uniwersalny słownik języka polskiego, pod. red. Stanisława Dubisza, Warszawa 2003.
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 20. Październik 2015 - 00:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 20. Październik 2015 - 00:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „takie samo postępowanie” czy „takie same postępowanie”?

Poprawna forma to takie samo postępowanie, ponieważ zaimki przymiotne twardotematowe w mianowniku rodzaju nijakiego liczby pojedynczej mają końcówkę -o, np. to okno, tamto zdjęcie, samo zdrowie. Informację, że poprawną formą rodzaju nijakiego zaimka sam jest samo, możemy znaleźć także w Nowym słowniku poprawnej polszczyzny pod redakcją Andrzeja Markowskiego w haśle sam, sama, samo (nie: same).

Maria Maciaszek
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Lipiec 2015 - 11:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Lipiec 2015 - 11:01; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi rzeczownik „śmieć” w mianowniku liczby mnogiej?

Jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego, rzeczownik śmieć ma w mianowniku liczby mnogiej dwie formy: śmieci albo śmiecie.

Bartosz Makarewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Lipiec 2015 - 11:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Lipiec 2015 - 11:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy wyraz „skonto” ‘upust’ się odmienia?

Wyraz skonto w znaczeniu ‘zniżka ceny towaru objętego sprzedażą kredytową lub ratalną, udzielona nabywcy płacącemu gotówką przed ustalonym terminem’ jest nieodmienny. Taką informację znajdziemy m.in. w Wielkim słowniku ortograficznym języka polskiego pod red. E. Polańskiego oraz w Uniwersalnym słowniku języka polskiego pod red. S. Dubisza.

Maria Maciaszek
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Lipiec 2015 - 11:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Lipiec 2015 - 11:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz liczby mnogiej rzeczownika „rozbój”: „rozboji”, „rozboi” czy „rozboii”?

Poprawna forma rzeczownika rozbój w dopełniaczu liczby mnogiej to rozbojów. Taką informację podaje m.in. Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego, który ostrzega przed formą z końcówką ‑i (pisano by ją rozboi).

Maria Maciaszek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:59; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak powinno się mówić: „puf” czy „pufa”?

Poprawna forma to puf. Według Nowego słownika poprawnej polszczyzny pod redakcją Andrzeja Markowskiego wyraz ten jest rodzaju męskiego, dodatkowo słownik ten ostrzega przed formą pufa.

Maria Maciaszek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: czwartek, 22. Październik 2015 - 23:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się rzeczownik „przedpiekle” w liczbie pojedynczej?

Oto formy kolejnych przypadków liczby pojedynczej tego rzeczownika: M. przedpiekle, D. przedpiekla, C. przedpieklu, B. przedpiekle, N. przedpieklem, Msc. przedpieklu.

Bartosz Makarewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „panela” czy „panelu”?

Według Nowego słownika poprawnej polszczyzny pod redakcją Andrzeja Markowskiego poprawną formą dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika panel jest – niezależnie od znaczenia tego wyrazu (1. ‘rodzaj dyskusji’, 2. ‘rodzaj badań ankietowych’, 3. ‘rodzaj wymiennego zasobnika’) – forma z końcówką ‑u, a więc panelu. Tę samą formę dopełniacza podaje również Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza, rejestrujący dodatkowo dla rzeczownika panel znaczenia ‘płaski, prostokątny kawałek drewna lub innego tworzywa, który łatwo daje się  połączyć z innymi podobnymi kawałkami w większe powierzchnie’ oraz ‘przednia część radia, zwykle samochodowego, zawierająca gałki, przyciski itp.’.
Wprawdzie formę panela można znaleźć w Narodowym Korpusie Języka Polskiego, ale występuje ona bardzo rzadko, np. stosunek frekwencji form do panela: do panelu jest jak 1 : 80, a form z panela : z panelu jak 0 : 68. Za stosowaniem formy dopełniacza panela nie przemawia zatem również uzus.
Maria Maciaszek
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy: „masz na nosie smark” czy „masz na nosie smarka”?

Powinniśmy mówić masz na nosie smark, ponieważ czasownik mieć ma wymagania konotacyjne biernika, a biernik rzeczownika smark ‘wydzielina z nosa’ – jak podaje Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego – jest równy mianownikowi. W polszczyźnie potocznej używa się jednak również biernika rzeczownika smark równego dopełniaczowi, a ponieważ zwrot mieć smarka ma charakter potoczny, również ten zwrot należy zaakceptować. 

Gabriela Lustyk 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby mnogiej rzeczownika „konsul” jest poprawna: „konsulów” czy „konsuli”?

Jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego, dopełniacz liczby mnogiej rzeczownika konsul ma formę konsulów. Forma konsuli została odnotowana w tym słowniku jako niepoprawna.

Dominika Potocka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:53; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz rzeczownika „konopie”?

Dopełniacz rzeczownika konopie to konopi. Formę tę piszemy przez jedno ‑i, ponieważ jest to rzeczownik rodzimy.

Bartosz Makarewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:52; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „jakiś racji” czy „jakichś racji” (np. „przekonywać do jakiś/jakichś racji”)?

Poprawna forma to przekonywać do jakichś racji, ponieważ  zaimek jakiś, jakaś, jakieś odmienia się tak jak zaimek jaki, do którego dołączona zostaje cząstka (tzw. postfiks) ‑ś, np. z jakiegoś  powodu, w jakimś celu, z jakiejś racji, do jakichś racji. Niepoprawna forma do jakiś racji powstała w wyniku nieuprawionego uproszczenia w wymowie poprawnego połączenia do jakichś racji.

Maria Maciaszek
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy mówić: „dwiema dziewczynami” czy „dwoma dziewczynami”?

Poprawne są obie formy, dwiema dziewczynami i dwoma dziewczynami, ponieważ – jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego – rzeczowniki rodzaju żeńskiego łączą się w narzędniku zarówno z formą dwiema, jak i z formą dwoma, podczas gdy rzeczowniki męskie i nijakie łączą się tylko z formą dwoma. Językoznawcy normatywiści (np. Mirosław Bańko) zalecają jednak stosowanie formy dwiema dziewczynami, gdyż wskazuje ona jednoznacznie na rodzaj żeński.
Interesujące są dane dotyczące frekwencji obu form. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego połączenie dwiema dziewczynami jest częstsze niż dwoma dziewczynami (19 wystąpień : 6 wystąpień), natomiast  skorzystanie z wyszukiwarki Google daje odwrotne wyniki (dwiema dziewczynami – 12,5 tys. wystąpień, dwoma dziewczynami – 25 tys. wystąpień). Prowadzi to do wniosku, że połączenie dwiema dziewczynami ma przewagę w polszczyźnie starannej, a połączenie dwoma dziewczynami jest częstsze w polszczyźnie potocznej.

Dominika Potocka

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak się odmienia nazwisko „(Stefan) Tyszko”?

Męskie nazwisko Tyszko odmienia się jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego (np. matka), a więc następująco: M. (Stefan) Tyszko, D. (Stefana) Tyszki, C.  (Stefanowi) Tyszce, B. (Stefana) Tyszkę, N. (Stefanem) Tyszką, Msc. (Stefanie) Tyszce.

Gabriela Lustyk 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakich form nazwisk „Misztalski”, „Pluskota”, „Smętek”, „Marciniak” i „Wiśniewski” należy użyć w zdaniu: „Zapraszam Panów: ...”?

Poprawna forma tego zdania to: Zapraszam Panów: Misztalskiego, Pluskotę, Smętka, Marciniaka i Wiśniewskiego. Nazwiska Misztalski i Wiśniewski odmieniają się jak przymiotniki rodzaju męskiego, męskie nazwiska Smętek i Marciniak – jak rzeczowniki osobowe rodzaju męskiego, a męskie nazwisko Pluskota – jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego.

Bartosz Makarewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest miejscownik męskiego nazwiska „Marców”?

Miejscownik męskiego nazwiska Marców brzmi Marcowie, ponieważ  nazwisko to odmienia się jak rzeczowniki żywotne rodzaju męskiego i zachodzi w nim alternacja ó : o (jak np. w rzeczowniku połów – Msc. połowie).

Gabriela Lustyk 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak się odmienia imię i nazwisko „Lidia Kaszuba”?

Imię i nazwisko Lidia Kaszuba odmienia się następująco: M. Lidia Kaszuba, D. Lidii Kaszuby, C. Lidii Kaszubie, B. Lidię Kaszubę, N. Lidią Kaszubą, Msc. Lidii Kaszubie

Gabriela Lustyk 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką formę ma nazwisko męskie „Czub” w dopełniaczu liczby pojedynczej?

W dopełniaczu liczby pojedynczej nazwisko Czub przyjmuje formę Czuba, ponieważ nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę odmieniają się w liczbie pojedynczej jak pospolite rzeczowniki żywotne rodzaju męskiego, a te w dopełniaczu przybierają końcówkę ‑a, por. chłopa, listonosza, profesora, nieroba, ptaka, dzika.

Maria Maciaszek
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakiej formy nazwiska „Bernikas” należy użyć w nazwie pary małżeńskiej „Józef i Magdalena...”, „majątek Józefa i Magdaleny...”?

Poprawne formy tego nazwiska w podanych wyrażeniach to: Józef i Magdalenia Bernikasowie, majątek Józefa i Magdaleny Bernikasów.

Gabriela Lustyk 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: sobota, 18. Lipiec 2015 - 10:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy wyrażenie „dyplom dla (imię chłopca) Zając” jest poprawne?

Reguły odmiany nazwisk polskich, zwłaszcza męskich, mówią o konieczności ich odmiany, toteż poprawną formą męskiego nazwiska Zając jest w tej konstrukcji dopełniacz Zająca, czyli  wyrażenie to powinno brzmieć: dyplom dla (imię chłopca) Zająca.

Magdalena Szczepińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 28. Czerwiec 2015 - 13:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 28. Czerwiec 2015 - 13:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest celownik imienia i nazwiska „Roman Bartelik”?

Według zasad odmiany nazwisk męskich zakończonych na spółgłoskę (odmieniają się one jak rzeczowniki męskoosobowe) poprawną formą celownika nazwiska Bartelik jest forma Bartelikowi, więc całe wyrażenie przybiera w celowniku formę: Romanowi Bartelikowi

Magdalena Szczepińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 28. Czerwiec 2015 - 13:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 28. Czerwiec 2015 - 13:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy forma „dyplom dla Michała Rogala” jest poprawna?

Podana forma nie pozwala nam jednoznacznie stwierdzić, czy wspomniany Michał ma na nazwisko Rogal czy Rogala. Forma dyplom dla Michała Rogala poprawna jest pod warunkiem, że Michał nosi nazwisko Rogal. Gdyby natomiast Michał nosił nazwisko Rogala, poprawna byłaby forma dyplom dla Michała Rogali.

Justyna Jans

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 28. Czerwiec 2015 - 13:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 28. Czerwiec 2015 - 13:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest forma narzędnika nazwiska „Pyta”?

Nazwisko Pyta odmieniamy – zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i do mężczyzn –  zgodnie z odmianą rzeczowników pospolitych rodzaju żeńskiego. Poprawna forma narzędnika nazwiska Pyta brzmi zatem Pytą.

Justyna Jans

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 28. Czerwiec 2015 - 13:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 28. Czerwiec 2015 - 13:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak powiedzieć: „działka Alicji i Marka Czykierd/Czykierdów”?

Nazwiska są w języku polskim odmienne. W podanym połączeniu chodzi o parę małżeńską, toteż nazwisko powinno wystąpić w liczbie mnogiej. Dlatego jedyną właściwą formą tego wyrażenia jest działka Alicji i Marka Czykierdów.     

Weronika Pochylska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 28. Czerwiec 2015 - 13:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 28. Czerwiec 2015 - 13:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko żeńskie „Leśny”?

Nazwiska żeńskie odmieniają się tylko, gdy kończą się na samogłoskę ‑a, nazwisko Leśna odmieniamy zatem zgodnie z wzorem odmiany przymiotników rodzaju żeńskiego. Natomiast nazwisko żeńskie Leśny nie odmienia się, ponieważ brakuje dla niego odpowiedniego wzorca odmiany.

Justyna Jans

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 28. Czerwiec 2015 - 13:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 28. Czerwiec 2015 - 13:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko żeńskie „Kała”. Kogo na przykład zapraszam: „panią ...”?

Nazwisko Kała odmienia się tak samo jak rzeczownik pospolity skała. Zapraszamy więc panią Kałę. Językoznawcy zalecają odmieniać nazwiska, również te niepopularne oraz znaczące (takie jak Miodek, Kozioł itp.).

Piotr Zdziarstek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 28. Czerwiec 2015 - 13:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 28. Czerwiec 2015 - 13:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak mówimy: „swędziło” czy „swędziało”?

Forma swędziło nie jest zbyt popularna, dlatego może sprawiać wrażenie błędnej. Jednak Nowy słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego rozwiewa wszelkie wątpliwości: obie formy są dozwolone.

Piotr Zdziarstek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 28. Czerwiec 2015 - 13:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 28. Czerwiec 2015 - 13:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „97,8 punkta”, „97,8 punktu” czy „97,8 punktów”?

Słownik poprawnej polszczyzny podaje, że liczebniki ułamkowe nazywające wielkość większą od jedności wymagają określenia w dopełniaczu liczby pojedynczej, a za poprawną formę dopełniacza liczby pojedynczej uznaje wariant punktu, a więc poprawne jest wyrażenie 97,8 punktu. Najłatwiej tę odmianę zapamiętać, przywołując sformułowanie: z mojego punktu (nie punkta!) widzenia.

Piotr Zdziarstek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 28. Czerwiec 2015 - 13:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 28. Czerwiec 2015 - 13:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi dopełniacz nazwiska „Zapolski-Downar”?

Dopełniacz tego nazwiska to Zapolskiego-Downara. Jest tak, ponieważ w dwuczłonowych nazwiskach męskich odmieniamy oba człony, chyba że pierwszy z nich to nazwa herbu, ale nazwisko Zapolski nie ma takiego charakteru. Nazwisko Zapolski odmienia się oczywiście jak przymiotnik, natomiast nazwisko Downar – jak rzeczowniki żywotne rodzaju męskiego zakończone na spółgłoskę, w dopełniaczu przybiera zatem końcówkę ‑a.

Daria Charzyńska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy w sformułowaniu „umowa z Piotrem Utko i Olgą Utko” występują właściwe formy nazwiska „Utko”?

Wzorcowa wersja tego wyrażenia to: Umowa z Piotrem Utką i Olgą Utko. Polskie nazwiska męskie zakończone na ‑o odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego (np. Kościuszko, Kościuszki, Kościuszce… jak matka, matki, matce…), a nazwiska żeńskie o tym zakończeniu są nieodmienne. Jeśli jednak nazwisko męskie zakończone na ‑o zostanie poprzedzone imieniem lub innym wyrazem jednoznacznie wskazującym na płeć (np. profesor, dyrektor, pan), może ono pozostać nieodmienione, zatem sformułowanie przytoczone w pytaniu można uznać za poprawne, choć mniej staranne niż wersja wzorcowa.

Weronika Drewniak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak w dopełniaczu odmienić nazwisko „Hajke”?

W odniesieniu do mężczyzny nazwisko Hajke winno brzmieć w dopełniaczu Hajkego, gdyż nazwiska kończące się w mianowniku w wymowie na ‑e odmieniamy w liczbie pojedynczej jak przymiotniki. Natomiast w odniesieniu do kobiety nazwisko to jest nieodmienne.

Piotr Bednarczyk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma nazwiska „Engel” jest poprawna: „Engla” czy „Engela”?

W nazwiskach zakończonych na ‑el występuje ‑e‑ ruchome lub stałe, w zależności od pochodzenia nazwiska, zwyczaju językowego i – w wypadku nazwisk Polaków – tradycji rodzinnej, np. MendelMendla, HegelHegla, HavelHavla, WedelWedla, SchlegelSchlegla, ale LelewelLelewela, KorbelKorbela. Również w wypadku nazwiska Engel można spotkać oba wzorce odmiany. Na przykład dotyczące budżetów domowych prawo, którego autorem jest  niemiecki statystyk i ekonomista Ernst Engel,  nosi nazwę prawo Engla, a nazwisko Engel z ‑e‑ stałym zostało utrwalone w wyrażeniach twierdzenie Engela, Nagroda im. Profesora Zbigniewa Engela, kadra Engela, orły Engela.

Weronika Pochylska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy forma „dyplom dla Jana Korcz” jest poprawna?

Nie, ta forma nie jest poprawna, ponieważ nazwisko Korcz należy odmienić. Nazwiska męskie zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę odmieniają się jak rzeczowniki pospolite żywotne rodzaju męskiego zakończone na tę spółgłoskę. Poprawna jest zatem forma dyplom dla Jana Korcza.

Daria Charzyńska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką postać ma nazwisko „Bomba” w mianowniku liczbie mnogiej?

Nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę oraz na samogłoski ‑a, -e, -o otrzymują w mianowniku liczby mnogiej końcówkę -owie. Nazwisko Bomba ma więc w mianowniku liczby mnogiej formę Bombowie.

Aleksandra Kropacz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest mianownik liczby mnogiej nazwiska „Białczak”?

Mianownik liczby mnogiej nazwiska Białczak brzmi Białczakowie. Nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę odmieniają się w liczbie pojedynczej tak samo jak rzeczowniki pospolite zakończone na spółgłoskę (a więc Białczak jak rybak), a w mianowniku liczby mnogiej zawsze przybierają końcówkę -owie.

Mateusz Czujko

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:28; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy po rzeczowniku „sprzedaż” powinno się użyć wyrażenia „wiórek kokosowych”, czy „wiórków kokosowych”?

Prawidłowa forma to wiórków kokosowych, ponieważ rzeczownik ten w mianowniku liczby pojedynczej ma formę (ten) wiórek, jest zatem rodzaju męskiego, a końcówką dopełniacza liczby pojedynczej rzeczowników twardotematowych rodzaju męskiego jest ‑ów. Kłopoty z tworzeniem właściwej formy dopełniacza liczby mnogiej wynikają z tego, że rzeczownik ten najczęściej występuje w liczbie mnogiej (te wiórki), a w mianowniku liczby mnogiej końcówkę ‑i mają zarówno rzeczowniki rodzaju żeńskiego (np. słomki, rybki, chatki), jak i rzeczowniki nieżywotne rodzaju męskiego (np. worki, stołki, tobołki).

Weronika Drewniak
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma zaimka jest poprawna w zdaniu: „Na obrazku jest słońce i księżyc. Odszukaj ich/je”?

Poprawna jest forma odszukaj je, gdyż biernik liczby mnogiej rodzaju niemęskoosobowego zaimka on, którym zastępujemy w drugim zdaniu połączenie słońce i księżyc z pierwszego zdania, jest równy mianownikowi. Połączenie słońce i księżyc wymaga od swoich określeń lub wyrazów, które zastępują to połączenie, rodzaju niemęskoosobowego, por. Słońce i księżyc świeciły.

Dominika Potocka

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 26. Czerwiec 2015 - 10:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką formę ma termin „zrębek drewna” w dopełniaczu liczby mnogiej?

Poprawną formą dopełniacza liczby mnogiej terminu zrębek drewna ‘rozdrobnione wiórki służące do chemicznego przerobu na masę celulozową, płyty pilśniowe itp.’ jest – jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji –  zrębków drewna.

Monika Kroplewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest rozkaźnik od „żebrać”?

Jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego, formą drugiej osoby liczby pojedynczej trybu rozkazującego czasownika żebrać jest żebrz. Słownik ostrzega natomiast przed stosowaniem form żebraj i żebrzyj.

Zuzanna Malek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma mianownika jest właściwa: „zapisek” czy „zapiska”?

Obie formy są poprawne, co potwierdza Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego mianownik zapiska wystąpił 9 razy, np. Pierwsza znana zapiska sądowa wymieniająca herb Grzymała pochodzi z 1402 r., mianownik zapisek zaś – 23 razy, np. W aktach z 1735 roku widnieje bowiem zapisek o wsi Poręby i jej przysiółku Jasionów.

Ada Karpińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest mianownik liczby mnogiej rzeczownika „woźnica”?

Mianownik liczby mnogiej tego rzeczownika to (ci) woźnice. Taką formę podaje m.in. Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego.

Paulina Lenda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:38; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która z podanych form jest poprawna: „turkocą” czy „turkoczą”?

Jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego, obie formy są poprawne. W czasownikach zakończonych w bezokoliczniku na -(t) takie oboczności są częste, por. chichocząchichocą, depcządepcą, migocząmigocą, mamrocząmamrocą. Formy ze spółgłoską c mają jednak zwykle charakter książkowy lub przestarzały, są w związku z tym na ogół rzadsze niż formy z cz. Na przykład wyszukiwarka Google podaje ok. 9,5 tys. wyników dla formy turkoczą i ok. 2 tys. wyników dla formy turkocą.

Dominika Potocka

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:37; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką formę ma rzeczownik „tubus” w dopełniaczu liczby pojedynczej: „tubusa” czy „tubusu”?

Poprawna forma dopełniacza rzeczownika tubus ‘element przyrządu optycznego, np. lunety, mikroskopu, teleskopu’ to – jak podaje Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza – tubusu.

Monika Kroplewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Mówimy „ten parasol” czy „ta parasol”?

Rzeczownik parasol jest rodzaju męskiego, dlatego mówimy oczywiście ten parasol. Rodzaj żeński ma natomiast rzeczownik (ta) parasolka.

Dominika Potocka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest mianownik liczby mnogiej rzeczownika „płeć”?

Mianownik liczby mnogiej rzeczownika płeć to płcie, rzadko – płci. Taką informację zawiera Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego.

Ada Karpińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „multimetr”?

Forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika multimetr ‘zespolone urządzenie pomiarowe posiadające możliwość pomiaru różnych wielkości fizycznych’ to  multimetru. Słowniki języka polskiego nie notują wprawdzie tego rzeczownika, ale końcówkę ‑u przybierają w dopełniaczu liczby pojedynczej inne nazwy przyrządów pomiarowych zakończone na ‑metr, np. termometru, barometru, bolometru (przyrząd do pomiaru energii promieniowania), konometru (przyrząd do badania optycznych właściwości kryształów dwuosiowych), interferometru (przyrząd, w którym wykorzystuje się zjawisko interferencji fal). Ponadto Narodowy Korpus Języka Polskiego dokumentuje 1 użycie formy multimetru, a nie znajdziemy w nim żadnego potwierdzenia dla formy multimetra. Mniej oczywiste są dane, do których można dotrzeć za pomocą wyszukiwarki Google: pokazuje ona 247 tys. wyników dla formy multimetru i 49 tys. wyników dla formy multimetra.

Dominika Potocka
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby mnogiej jest poprawna: „mahometan” czy „mahometanów”?

Poprawna forma to mahometan. Potwierdza to Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego, który ostrzega przed formami mahomatanów i mahometaninów.

Ada Karpińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:32; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Mówimy „kupić kalafior” czy „kupić kalafiora”?

Poprawne są obie formy, ponieważ biernik rzeczownika kalafior (a tego przypadka wymaga od określających go rzeczowników czasownik kupić) ma formę kalafior lub kalafiora. Taką informację podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego. Oboczne formy biernika – równe dopełniaczowi lub mianownikowi – to we współczesnej polszczyźnie cecha wielu nazw roślin rodzaju męskiego, np. podać pomidor a. pomidora, zjeść banan a. banana, obrać ziemniak a. ziemniaka, wyjąć kartofel a. kartofla, podnieść kasztan a. kasztana.

Dominika Potocka

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza liczby mnogiej rzeczownika „konsul” jest poprawna: „konsulów” czy „konsuli”?

Jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego, dopełniacz liczby mnogiej rzeczownika konsul ma formę konsulów. Forma konsuli została odnotowana w tym słowniku jako niepoprawna.

Dominika Potocka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:30; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak należy mówić: „dwiema dziewczynami” czy „dwoma dziewczynami”?

Poprawne są obie formy, dwiema dziewczynami i dwoma dziewczynami, ponieważ – jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego – rzeczowniki rodzaju żeńskiego łączą się w narzędniku zarówno z formą dwiema, jak i z formą dwoma, podczas gdy rzeczowniki męskie i nijakie łączą się tylko z formą dwoma. Językoznawcy normatywiści (np. Mirosław Bańko) zalecają jednak stosowanie formy dwiema dziewczynami, gdyż wskazuje ona jednoznacznie na rodzaj żeński.

Interesujące są dane dotyczące frekwencji obu form. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego połączenie dwiema dziewczynami jest częstsze niż dwoma dziewczynami (19 wystąpień : 6 wystąpień), natomiast  skorzystanie z wyszukiwarki Google daje odwrotne wyniki (dwiema dziewczynami – 12,5 tys. wystąpień, dwoma dziewczynami – 25 tys. wystąpień). Prowadzi to do wniosku, że połączenie dwiema dziewczynami ma przewagę w polszczyźnie starannej, a połączenie dwoma dziewczynami jest częstsze w polszczyźnie potocznej.

Dominika Potocka

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi celownik nazwiska „Witt”: „Wittu” czy „Wittowi”?

Poprawna forma celownika tego nazwiska to Wittowi, gdyż nazwiska zakończone na spółgłoskę użyte w odniesieniu do mężczyzn przybierają w celowniku liczby pojedynczej bezwyjątkowo końcówkę ‑owi. Końcówka  ta dominuje zresztą również w celowniku rzeczowników pospolitych rodzaju męskiego; w grupie tej końcówkę ‑u przybiera tylko kilkanaście wyrazów, np. ojcu, bratu, diabłu, psu, lwu, kotu.

Dominika Potocka

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką formę powinno mieć imię i nazwisko „Krzysztof Zioła w sformułowaniu „nagroda dla...”?

Formą tą jest nagroda dla Krzysztofa Zioły, gdyż nazwiska rzeczownikowe zakończone w mianowniku  liczby pojedynczej na samogłoskę ‑a odmieniają się – zarówno w odniesieniu do mężczyzn, jak i do kobiet – jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego (a więc nazwisko Zioła odmienia się jak np. pszczoła lub reguła).

Dominika Potocka

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniamy męskie nazwisko „Fall”?

Jeśli tylko jest możliwe przyporządkowanie nazwiska do jakiegoś wzorca odmiany, należy je odmieniać, a w wypadku nazwiska Fall jest to możliwe. Odmieniamy to nazwisko według wzorca odmiany rzeczowników męskich osobowych zakończonych w mianowniku na spółgłoskę miękką. Mówimy więc, że nie ma pana Falla, dziękujemy panu Fallowi, spotykamy pana Falla, witamy się z panem Fallem, dyskutujemy o panu Fallu.

Ada Karpińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawne jest sformułowanie: „dyplom dla Anny Senitz i Marii Feta”?

Sformułowanie to nie jest poprawne, poprawna forma to dyplom dla Anny Sentiz i Marii Fety. Wprawdzie nazwiska żeńskie zakończone na spółgłoskę się nie odmieniają (konstrukcja dyplom dla Anny Sentiz jest zatem poprawna), ale nazwiska żeńskie zakończone na samogłoskę ‑a odmieniają się – tak jak rzeczowniki pospolite zakończone na tę samogłoskę (poprawna jest zatem konstrukcja dyplom dla Marii Fety).

Paulina Lenda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Chmiel” w liczbie mnogiej?

Nazwiska, które w liczbie pojedynczej zakończone są na spółgłoskę lub na samogłoskę ‑a, ‑e, ‑o, w mianowniku  liczby mnogiej otrzymują końcówkę ‑owie i odmieniają się zgodnie  z odmianą rzeczowników męskoosobowych. Zatem poprawne formy odmiany nazwiska Chmiel są następujące: M. Chmielowie, D. Chmielów, C. Chmielom, B. Chmielów, N. Chmielami, Msc. (o) Chmielach, W. Chmielowie.

Justyna Jans

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko żeńskie „Bronny”?

To nazwisko w odniesieniu do kobiet się nie odmienia, ponieważ odmieniają się tylko nazwiska kobiet zakończone na -a.

Mateusz Czujko

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się męskie nazwisko „Bedford”?

Nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę odmieniają się w liczbie pojedynczej jak polskie imiona lub rzeczowniki pospolite żywotne zakończone na tę spółgłoskę, tak więc nazwisko Bedford odmienia się następująco: M: Bedford, D. Bedforda, C. Bedfordowi, B. Bedforda, N. Bedfordem, Msc. Bedfordzie.

Dominika Potocka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy męskie nazwiska „Arend” i „Klein” się odmieniają? Jeśli tak, to jak?

Nazwiska Arend i Klein się odmieniają. Ponieważ zakończone są na spółgłoski twarde, odmieniają się podobnie jak męskie rzeczowniki deklinacji twardotematowej, np. student (por. Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego). Ich formy są zatem następujące: M. Arend, Klein; D. Arenda, Kleina (jak studenta); C. Arendowi, Kleinowi (jak studentowi); B. Arenda, Kleina (jak studenta); N. Arendem, Kleinem (jak studentem); Msc. Arendzie, Kleinie (jak studencie).

Monika Kroplewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 19. Czerwiec 2015 - 09:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy nazwisko „Szczech” się odmienia? Mówimy „Andrzeja Szczech” czy „Andrzeja Szczecha”?

Nazwiska męskie zakończone na ch należy odmieniać. Nazwiska mężczyzn zakończone w wymowie lub pisowni na spółgłoskę odmieniają się jak imiona lub rzeczowniki pospolite żywotne zakończone na te spółgłoski. Mówimy zatem Andrzeja Szczecha.

Jacek Dzięgielewski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienić męskie nazwisko „Stefanów”?

W odniesieniu do mężczyzn nazwisko Stefanów odmieniamy w ten sam sposób, jak nazwy miejscowości zakończone na ‑ów, z wyjątkiem biernika, który – jak w wypadku wszystkich rzeczowników żywotnych – jest tu równy dopełniaczowi. Nazwisko to przybiera zatem następujące formy: M. Stefanów, D. Stefanowa, C. Stefanowowi, D. Stefanowa, N. Stefanowem, Ms. Stefanowie.
W odniesieniu do kobiet nazwisko to jest nieodmienne, a w przypadkach zależnych poprzedzamy je rzeczownikiem informującym o płci, np. przyglądam się Ani Stefanów, idę z panią Stefanów.

Aleksandra Chajewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi nazwisko żeńskie „Siuta” w celowniku?

Formą to jest: Siucie. Nazwiska żeńskie zakończone na -a odmieniają się tak jak rzeczowniki pospolite o podobnej końcówce (np. grota – w celowniku grocie).

Jakub Orzeszek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy „państwo Sęk” to forma poprawna?

Formą poprawną tego nazwiska jest forma z wykładnikiem liczby mnogiej -owie: państwo Sękowie.

Jakub Orzeszek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko (męskie) „Kurzel”?

Nazwiska męskie zakończone na -el odmienia się tak samo jak równobrzmiące rzeczowniki pospolite. Nazwisko Kurzel powinno się więc odmieniać: Kurzela, Kurzelowi, Kurzelem itd., tak bowiem odmienia się gwarowy rzeczownik pospolity kurzel o znaczeniu ‘kura, która pieje jak kogut i nie niesie jajek’.

Jacek Dzięgielewski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest forma dopełniacza liczby pojedynczej nazwiska „Kręgiel”?

W odniesieniu do mężczyzny nazwisko Kręgiel odmieniamy jak równobrzmiący rzeczownik pospolity, a więc jego dopełniacz brzmi (kogo? czego?) Kręgla. W odniesieniu do kobiety nazwisko to nie odmienia się, toteż w przypadkach zależnych powinno się je poprzedzać wyrazami informującymi o płci, np. nie znam pani Kręgiel, nie widzę Anny Kręgiel.

Aleksandra Chajewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Czucha”?

Do nazwisk zakończonych na samogłoskę ‑a stosujemy wzorzec odmiany identyczny jak dla wyrazów pospolitych i imion o takim samym zakończeniu, a więc odmianę rzeczownikową żeńską. Odmiana nazwiska Czucha w liczbie pojedynczej wygląda zatem następująco: M. Czucha, D. Czuchy, C. Czusze, B. Czuchę, N. Czuchą, Msc. Czusze. Formy odmiany tego nazwiska w liczbie mnogiej są następujące: M. Czuchowie, D. Czuchów, C. Czuchom, B. Czuchów, N. Czuchami, Msc. Czuchach.

 Alicja Chrzanowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest forma dopełniacza liczby mnogiej nazwiska „Czekał”?

Nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę (oraz na samogłoski ‑a, -e, -o) otrzymują w dopełniaczu liczby mnogiej końcówkę ‑ów. Dopełniacz liczby mnogiej tego nazwiska brzmi więc Czekałów.

 Alicja Chrzanowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:44; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką formę ma nazwisko „Baltazy” w dopełniaczu liczby pojedynczej?

Nazwisko Baltazy w dopełniaczu liczby pojedynczej przybiera formę Baltazego. Nazwiska kończące się w wymowie na -y lub -i po spółgłosce odmieniają się w liczbie pojedynczej jak przymiotniki.

 Piotr Bednarczyk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: piątek, 12. Czerwiec 2015 - 21:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „(Krzysztof) Uzarek”? Czy poprawna jest nazwa pary małżeńskiej: „Maria i Krzysztof Uzarek”?

Męskie nazwisko Uzarek odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe, przybiera więc następujące formy: M. Krzysztof Uzarek, D. Krzysztofa Uzarka, C. Krzysztofowi Uzarkowi, B. Krzysztofa Uzarka, N. Krzysztofem Uzarkiem, Msc. Krzysztofie Uzarku.

Poprawna nazwa pary małżeńskiej to natomiast Maria i Krzysztof Uzarkowie. Nazwisko Uzarek podlega odmianie w liczbie pojedynczej, nie ma więc powodu, by rezygnować z niej w liczbie mnogiej. Dla odmiany męskoosobowej, którą stosuje się do nazwisk zakończonych na spółgłoskę (jak Uzarek) i na samogłoski ‑a lub ‑o, w mianowniku liczby mnogiej charakterystyczna jest końcówka ‑owie.

Julia Zarębska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Sut”?

Nazwisko żeńskie Sut jest nieodmienne, męskie zaś odmienia się jak rzeczowniki męskoosobowe. Odmiana wygląda więc następująco: M. Sut, D. Suta, C. Sutowi, B. Suta, N. Sutem, Msc. Sucie.

Daria Lewicka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy zapis „Elżbieta i Franciszek Sadowy” na wizytówce jest poprawny?

Nazwiska o formie przymiotnikowej odmieniają się jak w obu liczbach jak przymiotniki i w mianowniku liczby mnogiej otrzymują końcówkę ‑i, która zmiękcza poprzedzającą spółgłoskę (po spółgłoskach c, dz, rz, ż jest to końcówka ‑y), tak jak: KowalskiKowalscy, BiałyBiali, SłabySłabi,  MłodyMłodzi. Na wizytówce powinno się więc używać formy: Elżbieta i Franciszek Sadowi.

Daria Lewicka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy w wyrażeniu „własność Jana i Julii Roziewicz” nazwisko jest użyte poprawnie?

Nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę w odniesieniu do par małżeńskich odmieniają się, zatem podana forma jest niepoprawna. W dopełniaczu liczby mnogiej otrzymują końcówkę ‑ów, toteż poprawna forma to: własność Jana i Julii Roziewiczów.

Daria Lewicka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko „Pietrucha” w liczbie mnogiej?

Nazwisko Pietrucha w liczbie mnogiej odmieniamy zgodnie z odmianą rzeczowników męskoosobowych, a więc: M. Pietruchowie, D. Pietruchów, C. Pietruchom, B. Pietruchów, N. (z) Pietruchami, Ms. (o) Pietruchach, W. Pietruchowie!

Joanna Niewiadomska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienić nazwisko „Mańko” w liczbie mnogiej?

Nazwiska męskie twardotematowe zakończone na -o odmieniamy według deklinacji rzeczownikowej żeńskiej (Mańki, Mańce, Mańce itd.). W liczbie mnogiej odmienimy to nazwisko tylko wtedy, gdy mówimy o mężczyznach lub o osobach różniej płci. Używamy wówczas następujących form: M.  Mańkowie, D. Mańków, C. Mańkom, B. Mańków, N. Mańkami, Msc. Mańkach. Jeżeli natomiast użyjemy tego nazwiska np. w odniesieniu do sióstr Mańko, zostanie ono nieodmienne.

Magdalena Basińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „(Jan) Kuryło”?

Nazwisko Kuryło odmienia się według wzorca rzeczownikowego żeńskiego, a mianowicie: M. Jan Kuryło, D. Jana Kuryły, C. Janowi Kuryle, B. Jana Kuryłę, N. Janem Kuryłą, Msc. Janie Kuryle.

Julia Zarębska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest forma celownika następujących nazwisk męskich: „Michna”, „Mymochód”, „Starek”, „Szmuda”, „Wolszon” i „Zochol”?

Postać celownika wymienionych nazwisk męskich to: Michnie, Mymochodowi, Starkowi, Szmudzie, Wolszonowi i Zocholowi. Nazwiska Mymochód, Wolszon, Starek i Zochol przyjmują końcówkę ‑owi, ponieważ nazwiska męskie zakończone na spółgłoskę odmieniamy je tak samo jak polskie imiona i wyrazy pospolite zakończone na tę spółgłoskę. Ponadto w odmianie nazwiska Mymochód występuje oboczność ó : o, podobnie tak jak przy odmianie rzeczowników pospolitych. Natomiast nazwiska Michna i Szmuda przyjmują końcówkę ‑e, ponieważ odmieniają się według odmiany rzeczownikowej żeńskiej (jak rzeczownik pospolity mężczyzna).

Aleksandra Kopczyńska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 10. Czerwiec 2015 - 09:16; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak powinno się powiedzieć: „zdejm płaszcz” czy „zdejmij płaszcz”?

Formą poprawną jest zdejmij płaszcz, ponieważ czasownik zdjąć, podobnie jak inne czasowniki kończące się na -jąć, przy tworzeniu trybu rozkazującego wymaga dodania przyrostka -ij, por. odjąćodejmij, podjąćpodejmij, przyjąćprzyjmij, zająćzajmij itp. Forma zdejm jest jednak od dawna obecna w języku polskim i według niektórych źródeł jej użycie jest nawet częstsze (choć wyszukiwarka Google podaje dla zdejm tylko 57 tys. wyników, podczas gdy dla zdejmij – 502 tys. wyników; również Narodowy Korpus Języka Polskiego wymienia formę zdejm 55 razy, a zdejmij – 183 razy). Zdaniem Mirosława Bańki wyrażony w Poradni Językowej PWN obie formy, zdejm i zdejmij, powinny być uznane za poprawne. Mimo to forma zdejm nie jest podawana w słownikach (Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN wręcz przed nią ostrzega), więc należy posługiwać się wariantem zdejmij.

Julia Zarębska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 14:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 14:51; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać celownik liczby pojedynczej rzeczownika „ukleja”?

Poprawna forma to uklei. W rzeczownikach zakończonych na ‑eja, ‑aja, ‑oja, ‑uja, ‑ója,  ‑ija, ‑yja przed końcówką i nie zapisuje się tematycznego j, np. szyjaszyi, MajaMai, dwójadwói.

Szymon Kołoda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 14:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 14:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „kupić latawiec” czy „kupić latawca”?

Obie formy są poprawne. Czasownik kupić wymaga uzupełnienia biernikowego, a rzeczownik latawiec – jak podają słowniki – może mieć biernik równy zarówno mianownikowi, jak i dopełniaczowi. Rzeczowniki nieżywotne rodzaju męskiego mają na ogół taki sam biernik jak mianownik, dlatego też kupujemy (kogo? co?) dom, samochód, dzbanek i latawiec. Wyjątek od tej reguły stanowią stosunkowo nieliczne rzeczowniki należące do różnych grup znaczeniowych, np. tenis (grać w tenisa), laptop (kupić laptopa), SMS (wysłać SMS-a) – należy do nich również latawiec. A zatem  puszczamy i kupujemy latawiec albo latawca.

Julia Zarębska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 14:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 14:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „proszę o udzielenie dwu dni urlopu” czy „proszę o udzielenie dwóch dni urlopu”?

Poprawna forma to zarówno Proszę o udzielenie dwóch dni urlopu, jak i Proszę o udzielenie dwu dni urlopu. W dopełniaczu formy dwóch i dwu występują zamiennie, ale forma dwóch jest używana częściej.

Szymon Kołoda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 14:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 14:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się rzeczownik „protokół” w liczbie mnogiej?

Rzeczownik protokół odmienia się w liczbie mnogiej z wymianą ó do o (znacznie częściej) lub z zachowaniem tematycznego ó (znacznie rzadziej). W liczbie mnogiej przybiera następujące formy: M. protokoły lub protokóły, D. protokołów lub protokołów, C. protokołom lub protokółom, B. protokoły lub protokóły, N. protokołami lub protokółami, Msc. (o) protokołachm lub (o) protokółach, W. protokoły lub protokóły.

Paulina Pitek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 14:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 14:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawna jest forma dopełniacza „książęciu”?

We współczesnej polszczyźnie nie używa się powyższej formy dopełniacza rzeczownika książę. Powszechnie stosowana jest forma księcia. Forma książęcia jest natomiast przestarzała, była ona bowiem pierwotna historycznie: forma księcia  powstała w wyniku skrócenia formy książęcia. Rzeczownik książę był dawniej rodzaju niejakiego i odmieniał się jak rzeczowniki typu cielę (D. cielęcia), prosię (D. prosięcia), jagnię (D. jagnięcia), czyli tzw. nazwy istot młodych. Ślady tej odmiany pozostały w dawnych tekstach, np.  Epithalamium na wesele Krzysztofa Radziwiłła książęcia i księżny Katarzyny Ostrogskiej, wojewodzianki kijowskiej Jana Kochanowskiego (1578) czy Mowa przy obchodzie pogrzebowym książęcia Józefa Poniatowskiego, miana w Sedan dnia 23. grudnia 1813.
Dziś książę należy do wyjątków fleksyjnych, a poprawną formą dopełniacza jest oczywiście forma księcia i nie powinno się już używać formy książęcia.  Może być ona jednak stosowana jako element stylizacji historycznej; poprawna jest również wówczas, gdy występuje w tekstach dawnej polszczyzny.
Paulina Pitek
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 14:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 14:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma dopełniacza rzeczownika „spalarnia” jest poprawna: „spalarni” czy „spalarń”?

Rzeczowniki zakończone na ‑nia, w tym utworzone przyrostkiem ‑arnia, tj. spalarnia, latarnia, kwiaciarnia, szklarnia, wędzarnia itp., w dopełniaczu – zarówno liczby pojedynczej jak i mnogiej – przyjmują końcówkę ‑i. Poprawne formy to zatem: tej spalarni tych spalarni, tej latarni tych latarni, tej kwiaciarni tych kwiaciarni, tej szklarni tych szklarni, tej wędzarni tych wędzarni. W dopełniaczu liczby pojedynczej poprawna jest jednak również forma spalarń, z końcówką zerową, która jednoznacznie wskazuje, że chodzi o formę liczby mnogiej. Stosujemy ją zwłaszcza wtedy, gdy informacja o liczbie nie wynika z wprost kontekstu, a więc napiszemy raczej np. W powietrzu unosił się dym z kilku/licznych spalarni czy W powietrzu unosił się dym z pobliskiej spalarni, ale W powietrzu unosił się dym ze spalarń.

Paulina Pitek
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 14:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 14:41; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma jest poprawna: „hurtownia dewocjonalii” czy „hurtownia dewocjonaliów”?

Dewocjonalia to rzeczownik występujący jedynie w liczbie mnogiej, należący do tzw. pluraliów tantum. Rzeczowniki z tej grupy zakończone na ‑a, które poprzedza spółgłoska miękka, podczas odmiany przez przypadki przyjmują w dopełniaczu końcówkę ‑ów. Zatem poprawna forma to hurtownia dewocjonaliów. Podobnie odmieniają się m.in. rzeczowniki: juwenalia (juwenaliów), chemikalia (chemikaliów).

Paulina Pitek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 14:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 14:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy „Anna i Jerzy Leśnikowie” to forma poprawna?

Tak, to forma poprawna, ponieważ mianownik liczby mnogiej rodzaju męskoosobowego  nazwisk o odmianie rzeczownikowej przyjmuje końcówkę -owie.

Justyna Michalska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:34; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma nazwiska „Hajdel” jest poprawna: „Hajdela” czy „Hajdla”?

Obie podane formy dopełniacza tego nazwiska są poprawne, ponieważ w nazwiskach zakończonych na ‑el może występować -e- ruchome lub ‑e‑ stałe – decyduje o tym tradycja rodzinna, czyli to, jak sami nosiciele tego nazwiska je odmieniają. Stosowanie obu form – Hajdela i Hajdla – potwierdza też wyszukiwarka internetowa.

Magdalena Basińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest forma nazwiska „Gałąź” w dopełniaczu?

Choć z pozoru wydawałoby się, że nazwisko Gałąź powinno się odmieniać zgodnie z odmianą rzeczowników rodzaju żeńskiego (jak rzeczownik pospolity gałąź), to jednak nazwisko to – ponieważ jest zakończone na spółgłoskę – odmieniamy jak rzeczowniki męskoosobowe, ponadto z zachowaniem tematycznego ‑ą‑. A więc w dopełniaczu będzie ono brzmieć: Gałązia.

Joanna Niewiadomska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest forma nazwiska „Lato” w dopełniaczu?

Nazwisko męskie Lato odmieniamy według wzorca żeńskiego, gdyż przed ‑o występuje tu spółgłoska twarda. Poprawna forma dopełniacza tego nazwiska to zatem Laty. Podobnie odmieniają się nazwiska Ziobro (Ziobry) czy Fredro (Fredry). Natomiast nazwiska męskie zakończone na ‑o po spółgłosce miękkiej odmieniają się według deklinacji męskiej, np. Cyzio Cyzia, Puzio – Puzia.
Nazwisko żeńskie Lato nie odmienia się, toteż w dopełniaczu ma postać Lato (np. Nie ma dziś Anny Lato).

Paulina Pitek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:29; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która forma nazwiska „Fliger” jest poprawna: „Fligera” czy „Fligra”?

Możliwe są oba wzorce odmiany, a w konkretnym wypadku forma zależy od tradycji rodzinnej. Internet wskazuje jednak na znacznie częstsze występowanie formy Fligera.

Daria Lewicka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać dopełniacz nazwiska „Dzieja”?

Dopełniacz nazwiska Deja zapisujemy bez j, czyli Dziei, analogicznie do pisowni dopełniacza rzeczownika nadzieja: nadziei.

Justyna Michalska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: niedziela, 7. Czerwiec 2015 - 13:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest forma mianownika liczby mnogiej nazwiska „Bembek”?

Nazwiska męskie zakończone -ek na ogół odmieniają się z opuszczeniem samogłoski e w przypadkach zależnych, np. Bembek, Bembka, Bembkowi itd. W tym wypadku mianownik liczby mnogiej brzmiałby: Bembkowie. Poprawną formą mogłoby być także: Bembekowie, ale tylko wówczas, gdyby zgodnie z tradycją rodzinną nazwisko to odmieniało się z e stałym, tj. Bembek, Bembeka, Bembekowi itp. Jest to jednak stosunkowo mało prawdopodobne.

Małgorzata Tenderenda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi celownik żeńskiego nazwiska „Zaucha”?

Wszystkie nazwiska żeńskie zakończone na ‑a odmieniają się. Nazwisko Zaucha odmienia się jak rzeczownik pospolity o podobnym zakończeniu, na przykład jak mucha. Mówimy przyglądam się musze, zatem poprawna forma celownika liczby pojedynczej nazwiska Zaucha to Zausze.

Paulina Pitek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:57; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi nazwisko „Wenta” w narzędniku liczby pojedynczej?

Nazwisko Wenta zakończone jest na -a, toteż – zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i mężczyzn – odmienia się według wzorca rzeczownikowego żeńskiego. W narzędniku liczby pojedynczej brzmi zatem Wentą.

Oto pełny wykaz form odmiany tego nazwiska w liczbie pojedynczej: M (kto? co?) Wenta, D (kogo? czego?) Wenty, C (komu? czemu?) Wencie, B (kogo? co?) Wentę, N (kim? czym?) Wentą, Msc (o kim? o czym?) o Wencie.

Joanna Fijas

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:55; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest forma dopełniacza liczby pojedynczej nazwiska męskiego „Sznober”?

Forma dopełniacza liczby pojedynczej nazwiska Sznober, gdy nosi je mężczyzna, brzmi prawdopodobnie Sznobera, ponieważ w nazwiskach zakończonych na ‑er raczej unika się oboczności, por. KromerKromera, WeberWebera, SzoberSzobera, TrederTredera. Występowanie tu -e- ruchomego bądź ‑e‑ stałego zależy jednak od tradycji rodzinnej, możliwa jest więc również forma Sznobra (wyszukiwarka Google potwierdza np. nazwę przedsiębiorstwa wielobranżowego U Sznobra).

Formy odmiany nazwiska Sznober z ‑e‑ stałym to: M (kto? co?) Sznober, D (kogo? czego?) Sznobera, C (komu? czemu?) Sznoberowi, B (kogo? co?) Sznobera, N (kim? czym?) Sznoberem, Msc (o kim? o czym?) o Sznoberze. Formy odmiany tego nazwiska z ‑e‑ ruchomym to natomiast: M (kto? co?) Sznober, D (kogo? czego?) Sznobra, C (komu? czemu?) Sznobrowi, B (kogo? co?) Sznobra, N (kim? czym?) Sznobrem, Msc (o kim? o czym?) o Sznobrze.

Joanna Fijas

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:54; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest forma dopełniacza wyrażenia „bracia Romanow”?

Istnieją dwa wzory odmiany męskich nazw osobowych w liczbie mnogiej: rzeczownikowy męskoosobowy i przymiotnikowy rodzaju męskiego. W języku polskim nazwiska rosyjskie  zakończone na -ow należy odmieniać (zarówno w liczbie pojedynczej, jak i mnogiej) według odmiany rzeczownikowej. Wyrażenie, którego dotyczy pytanie, w mianowniku liczby mnogiej ma więc formę bracia Romanowowie, natomiast w dopełniaczu liczby mnogiej braci Romanowów.

Magda Paśko

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:48; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest forma dopełniacza liczby pojedynczej nazwiska „Przybek”?

Nazwiska mężczyzn zakończone na spółgłoskę są odmienne. Pewną trudność sprawiają jednak nazwiska, które w mianowniku zawierają -e-, np. Malec, Dudek. Jeśli są one tożsame z rzeczownikami pospolitymi, powinny odmieniać się tak samo jak te rzeczowniki, a więc np. D. Malca, D. Dudka. Inne formy mające tematyczne -e-, a zakończone na -ec, -eń, -ek, też zwykle gubią -e- w przypadkach zależnych, np. M. Rerek, D. Rerka. W wypadku nazwiska Przybek forma dopełniacza liczby pojedynczej będzie więc brzmiała Przybka, gdyż zawiera ono przyrostek -ek, w którym podczas odmiany zachodzi oboczność.

Magda Paśko

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:47; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi męskie nazwisko „Ożóg” w dopełniaczu liczby pojedynczej?

Nazwisko to w dopełniaczu przybiera formę Ożoga, ponieważ w odniesieniu do mężczyzn odmienia się ono według wzorca rzeczowników męskoosobowych, a litera ó w przypadkach zależnych ulega oboczności do o.

Magdalena Behounkowa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:13; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką postać przybiera nazwisko „Ogorzeja” w dopełniaczu?

Poprawna forma dopełniacza tego nazwiska to Ogorzei. W zapisie ortograficznym wszystkich rzeczowników zakończonych na -ja po samogłosce, a więc także nazwisk czy imion, w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku liczby pojedynczej przed końcówką -i opuszcza się literę j.

Magdalena Behounkowa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi nazwisko „Mera” w miejscowniku?

Nazwisko Mera w miejscowniku liczby pojedynczej – niezależnie od płci nosiciela – brzmi: Merze. Nazwisko to należy do grupy nazwisk rzeczownikowych zakończonych w mianowniku na ‑a, które zarówno gdy są nazwiskami mężczyzn, jak i kobiet, odmieniają się jak rzeczowniki żeńskie: M. Mera, D. Mery, C. Merze, B. Merę, N. Merą, Ms. Merze, W. Mero (według Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny PWN forma ta jest jednak pretensjonalna lub podniosła) lub pani/panie Mera (ale w polskiej kulturze zwracanie się do kogoś po nazwisku jest uznawane za nieuprzejme).

Karolina Osowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko „Lemanek”?

Jako nazwisko męskie i w liczbie mnogiej nazwisko Lemanek odmieniamy z -e‑ ruchowym, a więc np. pana Lemanka, panem Lemankiem, państwa Lemanków. W odniesieniu do kobiet nazwisko to jest nieodmienne, np. (nie ma) pani Lemanek, (spotkał się) z panią Lemanek, (rozmawiamy) o pani Lemanek.

Magdalena Behounkowa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:42; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest forma nazwiska „Lato” w dopełniaczu?

Nazwisko męskie Lato odmieniamy według wzorca żeńskiego, gdyż przed ‑o występuje tu spółgłoska twarda. Poprawna forma dopełniacza tego nazwiska to zatem Laty. Podobnie odmieniają się nazwiska Ziobro (Ziobry) czy Fredro (Fredry). Natomiast nazwiska męskie zakończone na ‑o po spółgłosce miękkiej odmieniają się według deklinacji męskiej, np. Cyzio Cyzia, Puzio – Puzia.

Nazwisko żeńskie Lato nie odmienia się, toteż w dopełniaczu ma postać Lato (np. Nie ma dziś Anny Lato).

Paulina Pitek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:39; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:10; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać dopełniacz nazwiska „Krzywoszyja”?

Nazwiska zakończone samogłoską -a odmieniamy zgodnie z zasadami fleksji języka polskiego –  niezależnie od płci nosiciela – według odmiany rzeczownikowej żeńskiej, na przykład na wzór rzeczownika pospolitego szyja. W związku z tym dopełniacz żeńskiej i męskiej formy tego nazwiska brzmi Krzywoszyi. Zapisujemy go, podobnie jak w wypadku rzeczowników pospolitych, bez j, ponieważ według Zasad pisowni „bez względu na wymowę po samogłosce nie piszemy połączenia ji, lecz samo i”.

Małgorzata Tenderenda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:36; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi nazwisko „Klęska” w odniesieniu do pary małżeńskiej?

O parze małżonków noszących nazwisko Klęska powiemy Klęskowie. Kolejne przypadki gramatyczne tego nazwiska to: D. Klęsków, C. Klęskom, B. Klęsków, N. Klęskami, Msc. Klęskach.

Magdalena Behounkowa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:35; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawne jest zdanie: „Przepracowałam pięć lat w IKEA”?

Zdanie to jest poprawne, ale nie jest to jedyna możliwa wersja użycia skrótowca IKEA w tym zdaniu.

Jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji pod red. E. Polańskiego, istnieją dwa poprawne sposoby stosowania tego skrótowca. Pierwszy z nich to pozostawienie go bez odmiany – formę IKEA we wszystkich przypadkach gramatycznych stosują przedstawiciele polskich oddziałów tej firmy. Drugi sposób to odmiana IKE-i, IKE-ę, IKE-ą; prawidłowy jest też zapis Ikea, Ikei, Ikeę, Ikeą. Ostatnia możliwość wynika z reguły ortograficznej, według której odmianę zakończonych na -A skrótowców typu EFTA zapisujemy w dwojaki sposób, tj. np. Efta, Efty, Eftę, Eftą lub EFTA, ETF-y, EFT-ę, EFT-ą.

Użyta w podanym zdaniu wersja nieodmieniona wielu użytkownikom języka polskiego może wydać się niepoprawna. Należy jednak wziąć pod uwagę, że IKEA to skrótowiec utworzony ze szwedzkiego zestawienia Ingwar Kamprad z Elmtaryd w parafii Agunnaryd i jego odmienianie powoduje pozbawienie go ostatniego znaczącego elementu. Ponadto, jak zauważa w poradzie z 4 marca 2008 r. Mirosław Bańko (Poradnia Językowa PWN), forma IKEA nie odmienia swojej nazwy nie tylko dlatego, że w języku szwedzkim deklinacja rzeczowników zachowała się w stanie szczątkowym, ale też dlatego, że forma odmieniona dość znacznie różni się od formy podstawowej, co mogłoby utrudnić klientom rozpoznanie marki.

W powyższym przykładzie forma nieodmieniona wydaje się dodatkowo uzasadniona tym, że jest to wypowiedź osoby, która przepracowała pięć lat w tej sieci, więc zapewne przyzwyczaiła się do wersji preferowanej przez samą firmę.

Aleksandra Arumińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:33; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawne jest zdanie: „Wyszła za człowieka, który pracował w GOPR-ze”?

Zdanie to jest poprawne. Jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji pod red. E. Polańskiego, jeśli przy odmianie skrótowców zakończonych na R pojawia się spółgłoska [ż], zapisujemy ją jako „R-z”, dlatego użyta w podanym zdaniu forma GOPR-ze jest poprawna. Taki zapis jest też wynikiem zastosowania innej, ogólniejszej reguły dotyczącej zapisywania skrótowców odmiennych, która nakazuje pisać końcówkę fleksyjną zawsze małą literą i oddzielać ją od tematu łącznikiem.

Istnieje też inna możliwość skonstruowania tego zdania: skrótowiec GOPR można pozostawić bez odmiany (Wyszła za człowieka, który pracował w GOPR). W poradzie z 13 grudnia 2008 r., udzielonej w Poradni Językowej PWN, Mirosław Bańko zauważa jednak, że nieodmienianie skrótowców jest stosunkowo częste w piśmie, a rzadsze w języku mówionym, ponieważ nieodmieniony skrótowiec nabiera bardziej oficjalnego charakteru. Wydaje się zatem, że w zdaniu, którego dotyczy pytanie, odmiana skrótowca GOPR jest lepszym rozwiązaniem, przytoczone zdanie nie ma bowiem charakteru oficjalnego.

 Aleksandra Arumińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:31; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „żurek”?

Słowniki języka polskiego (np. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego i Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza) zgodnie podają, że forma dopełniacza liczby pojedynczej tego rzeczownika to żurku.

Magdalena Behounkowa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi wyraz „trociny” w liczbie pojedynczej?

Forma liczba pojedynczej tego wyrazu nie istnieje, używa się go w polszczyźnie tylko w liczbie mnogiej, podobnie jak innych nazw różnych odpadków utworzonych przyrostkiem ‑iny, np. mydliny,  popłuczyny, wytłoczyny.

Magdalena Behounkowa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz liczby mnogiej rzeczownika „małż”: „małży” czy „małżów”?

Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego, Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego oraz Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza podają dwie poprawne formy dopełniacza liczby mnogiej tego rzeczownika: małży albo małżów.

Magdalena Behounkowa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:15; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Ile „i” należy zapisywać w dopełniaczu rzeczownika „elektrownia”?

Poprawna forma to elektrowni. W formach dopełniacza, celownika i miejscownika żeńskich rzeczowników rodzimych zakończonych na ‑ia piszemy jedno i.

Magdalena Behounkowa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jakiej formy skrótowca „VAT” należy użyć w sformułowaniu: „nie wspominając o …” i jak zapisać przymiotnik od tego skrótowca?

Miejscownik liczby pojedynczej słowa VAT, który jest wymagany w sformułowaniu nie wspominając o …, może przybrać zarówno postać o Vacie, jak i o VAT. O odmianie skrótowców decyduje sposób ich wymowy. Skrótowce pisane w całości dużymi literami, które w mianowniku liczby pojedynczej kończą się w wymowie na spółgłoskę, albo pozostają nieodmienione (dlatego poprawna jest forma nie wspominając o VAT), albo odmieniają się według wzorca odmiany rzeczowników pospolitych męskich nieżywotnych. W tym drugim wypadku miejscownik brzmi [o wacie], toteż pewien problem może sprawić jego zapis. Jeśli podczas odmiany skrótowca nie następuje zmiana w temacie, to końcówkę dodaje się po łączniku (np. VAT-u). Jeśli jednak do zmian w temacie dochodzi, pozostawiamy tylko pierwszą literę odmienianego skrótowca wielką, a pozostałą część zapisujemy małymi literami, nie oddzielając końcówki fleksyjnej od tematu łącznikiem, a więc piszemy o Vacie.

Wyrazy utworzone od skrótowców też można zapisywać na dwa sposoby, albo dodając przyrostek po łączniku (a więc VAT-owski), albo zapisując cały wyraz małymi literami bez łącznika (a więc vatowski).

 

Barbara Kubica

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:06; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawne jest zdanie „Jeszcze nie wypełniłem tegorocznego PIT”?

Skrótowce, które są pisane w całości dużymi literami i kończą się w wymowie na spółgłoskę, albo odmieniane są według wzorca odmiany rzeczowników męskich nieżywotnych, albo w ogóle nie są odmieniane. Zdanie Jeszcze nie wypełniłem tegorocznego PIT jest zatem poprawne. Poprawna jest jednak również wersja Jeszcze nie wypełniłem tegorocznego PIT-u.

Według Wielkiego słownika ortograficznego PWN z zasadami pisowni i interpunkcji pod red. E. Polańskiego (Warszawa 2010) skrótowiec PIT (= Personal Income Tax, podatek od dochodów osobistych) w dopełniaczu przybiera końcówkę -u. Końcówkę tę zapisuje się po łączniku, ponieważ w formie dopełniacza nie następuje zmiana w temacie.

Barbara Kubica

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 22:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać skrótowiec „CD-ROM” w zdaniu „Można to zapisać na …”?

Skrótowce, które są pisane w całości dużymi literami i kończą się w wymowie na spółgłoskę, albo są odmieniane według wzorca odmiany rzeczowników męskich nieżywotnych, albo w ogóle nie są odmieniane. Poprawne są zatem dwa warianty tego zdania: Można to zapisać na CD-ROM i Można to zapisać na CD-ROM-ie. Zapis skrótowca w tej drugiej wersji stanowi konsekwencję zastosowania reguły, według której w wypadku skrótowców odmiennych po spółgłoskach miękkich, np. mi, ni, fi, pisze się ‑ie, np. o WAM-ie. Formę CD-ROM-ie zawiera również Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji pod red. E. Polańskiego (Warszawa 2010).

Barbara Kubica
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 23. Maj 2015 - 20:11; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: poniedziałek, 25. Maj 2015 - 23:18; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmieniać nazwisko „Weber” ?

Zależy to od tradycji rodzinnej, ale w odniesieniu do mężczyzn najczęściej spotkamy się z następującą odmianą tego nazwiska: M. Weber, D. Webera, C. Weberowi, B. Webera, N. Weberem, Msc. Weberze. W odniesieniu do kobiet nazwisko to jest nieodmienne.

Dominika Kaleta

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Kwiecień 2015 - 21:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Kwiecień 2015 - 21:14; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest forma mianownika liczby mnogiej nazwiska „Stawiarz”?

Forma mianownika liczby mnogiej tego nazwiska to Stawiarzowie. Takiej formy użyjemy, mówiąc o małżeństwie, dwu braciach, bracie i siostrze czy o większej grupie osób, wśród których będą i mężczyźni, i kobiety. Jeżeli zaś chodziłoby o dwie panie, wówczas użyjemy formy Stawiarz, np. Ewa i Alicja Stawiarz.

Dominika Kaleta

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Kwiecień 2015 - 21:12; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Kwiecień 2015 - 21:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz liczby mnogiej nazwiska „Rybczyk” ?

Nazwisko to odmienia się inaczej dla każdej płci.

Nazwiska mężczyzn zakończone w wymowie lub pisowni na spółgłoskę odmieniają się jak polskie imiona lub rzeczowniki pospolite osobowe zakończone na spółgłoskę. Dopełniacz liczby mnogiej męskiego nazwiska Rybczyk brzmi zatem Rybczyków – jak chłopczyków, rybaków, uczestników itp.

Jeśli chodzi o nazwiska kobiet, to  odmieniają się tylko nazwiska zakończone na ‑a, pozostałe nazwiska żeńskie są nieodmienne. Dopełniacz liczby mnogiej nazwiska Rybczyk w odniesieniu do kobiet brzmi zatem Rybczyk, np. Nie znam Anny i Marii Rybyczk.

Łukasz Szymon Kolenda

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Kwiecień 2015 - 21:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Kwiecień 2015 - 21:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy w zdaniu „Proponuję Andrzeja Puzio” nazwisko jest użyte poprawnie?

Męskie nazwisko Puzio należy do grupy nazwisk zakończonych samogłoską -o występującą po spółgłosce miękkiej i w związku z tym odmienia się według deklinacji rzeczownikowej męskiej, co oznacza, że w bierniku, którego wymaga czasownik proponować, powinno mieć formę Puzia. Ze względu na to, że towarzyszy mu odmienione imię (Andrzeja), nazwisko tego typu może również pozostać nieodmienione. Forma Puzia w zdaniu Proponuję Andrzeja Puzia jest staranniejsza, ale zdanie Proponuję Andrzeja Puzio również jest poprawne.

Kateryna Razgonova
 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Kwiecień 2015 - 21:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Kwiecień 2015 - 21:08; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz nazwiska „Marekwicz-Patyna” ?

W wypadku nazwisk dwuczłonowych oba człony odmieniamy tak, jak odmieniamy je, gdy stanowią samodzielne nazwiska. Jeżeli jest to kobieta, dopełniacz brzmi zatem pani Marekwicz-Patyny, jeżeli zaś jest to mężczyzna – pana Marekwicza-Patyny.

Aleksandra Liszewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Kwiecień 2015 - 21:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Kwiecień 2015 - 21:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką postać ma nazwisko „Kudła” w mianowniku liczbie mnogiej?

Męskoosobowa forma tego nazwiska brzmi Kudłowie, ponieważ nazwiska o odmianie rzeczownikowej przybierają w mianowniku liczby mnogiej rodzaju męskoosobowego końcówkę ‑owie. Może się ona odnosić do grupy osób, wśród których znajduje się przynajmniej jeden mężczyzna, np. do pary małżeńskiej, do małżeństwa z dziećmi, do kilku braci, do brata i siostry. Niemęskoosobowa forma mianownika liczby mnogiej nazwiska Kudła to Kudły. Formy tej można użyć w odniesieniu do grupy kobiet.

Łukasz Szymon Kolenda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Kwiecień 2015 - 21:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Kwiecień 2015 - 21:05; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest celownik męskiego nazwiska „Kruża” ?

W przypadku męskiej odmiany nazwiska Kruża celownik brzmi Kruży. Jest to odmiana według paradygmatu żeńskiego, podobnie jak w przypadku rzeczownika pospolitego poeta.

Aleksandra Liszewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Kwiecień 2015 - 21:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Kwiecień 2015 - 21:04; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwisko „Karnia” w dopełniaczu?

W dopełniaczu liczby pojedynczej, zarówno rodzaju męskiego, jak i żeńskiego, nazwisko to będzie brzmieć Karni. Ponieważ jest to nazwisko rodzime, zapisujemy je z jednym ‑i. W liczbie mnogiej rodzaju męskoosobowego nazwisko w dopełniaczu będzie brzmieć Karniów, jeśli więc będzie mowa o państwu (kobiecie i mężczyźnie) noszących to nazwisko, wówczas powiemy, że nie ma państwa Karniów. W rodzaju niemęskoosobowym dopełniacz liczby mnogiej tego nazwiska brzmi Karni (np. Marii i Marty Karni).

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Kwiecień 2015 - 21:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Kwiecień 2015 - 21:02; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi nazwisko żeńskie „Kalka” w celowniku?

Nazwisko Kalka – niezależnie od płci nosiciela – deklinuje się zgodnie z odmianą rzeczownikową rodzaju żeńskiego, ponieważ według tego wzorca odmieniamy wszystkie nazwiska rzeczownikowe zakończone na samogłoskę -a (np. Sapieha). W celowniku liczby pojedynczej poprawną formą jest więc forma Kalce (jak matce).

Jacek Czaplewski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Kwiecień 2015 - 21:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Kwiecień 2015 - 21:00; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest forma dopełniacza liczby pojedynczej nazwiska „Jarząb” ?

Dopełniacz liczby pojedynczej nazwiska męskiego Jarząb to Jarząba, ewentualnie Jarzębia. Odmiana męskich nazwisk zakończonych na ‑ąb może być realizowana dwojako. Możemy je odmieniać jak analogiczne nazwy pospolite, zatem dopełniacz tego nazwiska brzmiałby Jarzębia, jednak  według Nowego słownika poprawnej polszczyzny PWN poprawniejsza jest odmiana bez oboczności samogłoskowych i spółgłoskowych, a więc Jarząb, Jarząba, Jarząbowi

Nazwiska żeńskie odmieniają się tylko wówczas, kiedy są zakończone na samogłoskę ‑a, a zatem w wypadku nazwiska żeńskiego Jarząb jego dopełniaczem jest również forma Jarząb.

Monika Matusiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Kwiecień 2015 - 20:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Kwiecień 2015 - 20:58; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwisko „Hawarra” w miejscowniku?

Ponieważ nazwiska zakończone na ‑a – zarówno męskie, jak i żeńskie – odmieniają się według odmiany rzeczownikowej rodzaju żeńskiego, nazwisko Hawarra w miejscowniku liczby pojedynczej ma końcówkę ‑e i przyjmuje formę Hawarze, jak w odmianie takich nazw własnych, jak: NawarraNawarze, Eugeniusz Jarrao Eugeniuszu Jarze,  Mikołaj Marro Mikołaju Marze, John Kerro Johnie Kerze, a także jak w rzeczownikach pospolitych typu mirramirze,  durradurze, sierrasierze.
Paulina Andrzejewska
Ewa Rogowska-Cybulska
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Kwiecień 2015 - 20:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Kwiecień 2015 - 20:56; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi dopełniacz męskiego nazwiska „Figler” ?

Męskie nazwisko Figler należy do grupy nazwisk zakończonych spółgłoską i odmienia się według deklinacji rzeczownikowej męskiej, a oznacza to, że w dopełniaczu przybiera formę Figlera. Możliwa byłaby także forma Figlra, lecz występuje w niej trudna do wymówienia zbitka spółgłoskowa, więc możemy przypuszczać, że w tradycji rodzinnej funkcjonuje jednak forma Figlera

Kateryna Razgonova

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Kwiecień 2015 - 20:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Kwiecień 2015 - 20:50; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką postać przybiera w miejscowniku żeńskie nazwisko „Chyłka”?

Nazwisko żeńskie Chyłka ma w miejscowniku liczby pojedynczej formę Chyłce, ponieważ nazwiska zakończone na ‑a – tak męskie, jak i żeńskie – odmieniają się według odmiany rzeczownikowej rodzaju żeńskiego, np. jak bułkao bułce

Paulina Andrzejewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Kwiecień 2015 - 20:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Kwiecień 2015 - 20:09; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy wyrażenie „nagroda przyznana Annie Sobótka” jest poprawne?

Nazwiska żeńskie zakończone na samogłoskę -a odmieniają się według wzorca rzeczownikowego żeńskiego. Ponieważ w wymienionym wyrażeniu nazwisko Sobótka występuje w celowniku, poprawna formą jest wyrażenie: nagroda przyznana Annie Sobótce

Jacek Czaplewski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 22. Kwiecień 2015 - 20:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 22. Kwiecień 2015 - 20:07; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak brzmi żeńskie nazwisko „Plista” w celowniku liczby pojedynczej?

Formą tą jest (pani) Pliście, ponieważ jest to  nazwisko rzeczownikowe kończące się na ‑a.

Michał Sobczak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 25. Marzec 2015 - 18:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 25. Marzec 2015 - 18:27; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Pękala” jako nazwisko kobiety?

Pękala to nazwisko polskiego pochodzenia, zakończone na ‑la; takie nazwiska – zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i do mężczyzn – odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego miękkotematowe. Nazwisko to odmienia się zatem następująco: M. Pękala, D. Pękali, C. Pękali, B. Pękalę, N. Pękalą, Msc. Pękali.

Renata Seliga

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 25. Marzec 2015 - 18:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 25. Marzec 2015 - 18:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Miszke”, gdy nosi je mężczyzna?

Nazwisko Miszke odmienia się tak samo jak nazwisko Linde. W liczbie pojedynczej takie nazwiska odmieniają się według deklinacji przymiotnikowej, tylko w nadrzędniku i miejscowniku mają końcówkę ‑em, a zatem D. Miszkego, C. Miszkemu, B. Miszkego, N i Mc. Miszkem. W liczbie mnogiej nazwiska typu Linde odmieniają się według wzoru odmiany męskich rzeczowników osobowych, a więc w M Miszkowie, D. Miszków, C. Miszkom, B. Miszków, N. Miszkami, Mc. Miszkach.

 

Michał Sobczak
 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 25. Marzec 2015 - 18:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 25. Marzec 2015 - 18:26; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest mianownik liczby mnogiej nazwiska „Michalak”?

Nazwisko Michalak w mianowniku liczby mnogiej brzmi Michalakowie. Wynika to z faktu, że w liczbie mnogiej wszystkie nazwiska o fleksji rzeczownikowej mają wspólny zestaw końcówek, charakterystyczny dla odmiany męskoosobowej. W mianowniku liczby mnogiej przybierają końcówkę ‑owie.

Joanna Albecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 25. Marzec 2015 - 18:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 25. Marzec 2015 - 18:25; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaką formę ma nazwisko męskie „Kubiak” w celowniku liczby pojedynczej?

Nazwisko Kubiak w celowniku liczby pojedynczej brzmi Kubiakowi. Odmienia się ono według wzoru odmiany rzeczowników męskoosobowych.

Joanna Albecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 25. Marzec 2015 - 18:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 25. Marzec 2015 - 18:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak w liczbie mnogiej odmienia się nazwisko „Kowarsch”?

Odmianę nazwisk obcobrzmiących reguluje szereg reguł i zasad, opisanych szczegółowo w słownikach języka polskiego. Nazwisko Kowarsch w liczbie mnogiej należy odmienić zgodnie z zasadami fleksji polskiej jak rzeczowniki męskoosobowe, mianowicie: M. Kowarschowie, D. Kowarschów, C. Kowarschom, B. Kowarschów, N. Kowarschami, Msc. Kowarschach.

Joanna Albecka

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 25. Marzec 2015 - 18:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 25. Marzec 2015 - 18:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka formę ma dopełniacz imienia i nazwiska „Izabela Poprawka”?

Dopełniacz ten powinien brzmieć Izabeli Poprawki, ponieważ zarówno imię, jak i nazwisko odmieniają się według deklinacji żeńskiej i nie ma żadnych przeciwwskazań, by słów tych nie odmieniać.

 

Grażyna Milewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 25. Marzec 2015 - 18:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 25. Marzec 2015 - 18:22; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak odmienia się nazwisko „Bernikas”, gdy nosi je kobieta?

Nazwisk żeńskich niezakończonych na ‑a w języku polskim nie należy odmieniać, a zatem żeńskie nazwisko Bernikas jest nieodmienne.

Joanna Albecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 25. Marzec 2015 - 18:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 25. Marzec 2015 - 18:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaki jest dopełniacz liczby pojedynczej męskiego nazwiska „Aszyk”?

Zgodnie z zasadami odmiany polskich nazwisk męskich nazwiska zakończone na spółgłoskę odmienia się jak rzeczowniki pospolite męskoosobowe. Nazwisko Aszyk w dopełniaczu liczby pojedynczej powinno mieć postać Aszyka.

Joanna Albecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 25. Marzec 2015 - 18:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: środa, 25. Marzec 2015 - 18:20; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy nazwa miejscowa „Perm” się odmienia?

Tak, rzeczownik ten odmienia się – jak rzeczowniki rodzaju męskiego: M. Perm, D. Permu, C. Permowi, B. Perm, N. Permem, Msc. Permie.

Renata Seliga

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:46; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak się odmieniają nazwy „Nakło”, „Kleczew” i „Klecko”?

Powyższe nazwy odmieniają się następująco:

M. Nakło, D. Nakła, C. Nakłu, B. Nakło, N. Nakłem, Msc. Nakle;

M. Kleczew, D. Kleczewa, C. Kleczewowi, B. Kleczew, N. Kleczewem, M. Kleczewie;

M. Klecko, D. Klecka, C. Klecku, B. Klecko, N. Kleckiem, Msc. Klecku.

Joanna Albecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:45; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy dopełniacz od imienia „Lilla” może być zapisywany przez dwa „ii”: „Lilii” (jak nazwa kwiatu)?

Dopełniacz od imienia Lilla powinien być zapisany przez jedno i: Lilli. Forma Lilii, z dwoma ii, to dopełniacz od imienia Lilia.

Joanna Albecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:43; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Która pisownia jest poprawna: „mechanizmie” czy „mechanizmie”?

Poprawna forma to mechanizmie. Słowo mechanizm jest rzeczownikiem zakończonym w mianowniku liczby pojedynczej na ‑izm, a rzeczowniki zakończone na -izm lub -yzm pisane są w miejscowniku liczby pojedynczej przez z, mimo że czytamy w nich ź.

Renata Seliga

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:24; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jaka jest pisownia form celownika i miejscownika rzeczowników „bielizna” i „mielizna”?

Formy celownika oraz miejscownika obydwu tych wyrazów należy zapisać przez ź, a zatem odpowiednio: bieliźnie oraz mieliźnie.

Joanna Albecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:23; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak piszemy: „zwycięstwo Arkonii Szczecin” czy „zwycięstwo Arkoni Szczecin”?

Zgodnie z zasadami pisowni należy napisać: zwycięstwo Arkonii, nazwa klubu Arkonia – zakończona na -ia – została bowiem utworzona na wzór nazw miejscowości pochodzenia łacińskiego (od nazwy miasta Arkona).

Joanna Albecka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:21; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapisać nazwę „Arkadia” w dopełniaczu?

Nazwę Arkadia zapiszemy w dopełniaczu jako Arkadii. W formach dopełniacza, celownika i miejscownika żeńskich rzeczowników rodzimych piszemy jedno i, natomiast w formach dopełniacza, celownika i miejscownika żeńskich rzeczowników obcych, takich jak właśnie Arkadia, piszemy dwa ii.

Daniel Jurkiewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:19; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Jak zapiszemy wyrażenie „regulacja rzek Amu-dari(i) i Syr-dari(i)”: przez jedno „i” czy przez dwa „ii”?

Poprawny zapis nazw rzek to: Amu-darii i Syr-darii. Oba wyrazy są rzeczownikami (nazwami własnymi) obcego pochodzenia, zakończonymi w mianowniku liczby pojedynczej na ‑ia występujące po spółgłosce r. Takie rzeczowniki w dopełniaczu liczby pojedynczej mają zakończenie -ii.

Renata Seliga

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka Ostatnia zmiana: wtorek, 24. Marzec 2015 - 22:17; osoba wprowadzająca: Katarzyna Kręglewska-Powązka

Czy poprawne jest zdanie: „Na poniedziałek każde dziecko ma przynieść jednego ziemniaka”?

 

W Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny pod red. A Markowskiego pod hasłem ziemniak, znajdziemy informację, że w B. l. poj. spotkamy się z podwójną formą tego wyrazu: ziemniak albo ziemniaka.

Zdanie: Na poniedziałek każde dziecko ma przynieść jednego ziemniaka jest więc poprawne.

Warto jednak zapamiętać, co podkreślone zostaje również we wspomnianym słowniku, że biernik równy dopełniaczowi (przynieść jednego ziemniaka) typowy jest dla polszczyzny potocznej, natomiast biernik równy mianownikowi (przynieść jeden ziemniak) właściwy dla mowy staranniejszej.

Ewa Lubiszewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 4. Grudzień 2014 - 12:59; osoba wprowadzająca: Anna Malcer-Zakrzacka Ostatnia zmiana: wtorek, 17. luty 2015 - 14:28; osoba wprowadzająca: Anna Malcer-Zakrzacka

„Autobus z 1100 miejsc” czy „miejscami” ?

Mamy tu do czynienia z konstrukcją narzędnikową liczebnika wielowyrazowego. W takiej sytuacji deklinacji podlegają wszystkie człony użytego liczebnika. Ponieważ narzędnik dla liczebnika sto (zwłaszcza w liczebnikach wielowyrazowych) przybiera dwojaką formę, zapis z 1100 należy odczytać z tysiącem stu albo z tysiącem stoma.

Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A Markowskiego podaje, że „składnia liczebnika wielowyrazowego zależy od wymagań gramatycznych ostatniego elementu.” Zatem o wyborze formy rzeczownika decyduje człon sto; i powiemy ze stu miejscami, nie: !ze stu miejsc.

W związku z tym  zdanie powinno brzmieć: Autobus z tysiącem stu miejscami lub z tysiącem stoma miejscami.

Ewa Lubiszewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 4. Grudzień 2014 - 12:55; osoba wprowadzająca: Anna Malcer-Zakrzacka Ostatnia zmiana: wtorek, 17. luty 2015 - 14:30; osoba wprowadzająca: Anna Malcer-Zakrzacka

Jak prawidłowo nazwać rondo imionami bohaterów legendy: JASNY I DERSŁAWA czy JASNEJ I DERSŁAWA ?

W odpowiedzi na pytanie skierowane do Telefonicznej Poradni Językowej Uniwersytetu Gdańskiego wyjaśniam, że prawidłowa nazwa ronda położonego na osiedlu Bajkowym  to  rondo Jasnej i Dersława

Wątpliwość dotyczyła wyboru pomiędzy dwiema formami imienia bohaterki legendy Romana Landowskiego: Jasny lub Jasnej. Imię bohaterki legendy w mianowniku ma postać Jasna, a w nazwie ronda wystąpić powinno w dopełniaczu. Należy zatem rozstrzygnąć, czy imię to odmieniać będziemy jak przymiotnik, czy jak rzeczownik, a więc czy dopełniacz będzie taki jak przy odmianie przymiotnika, np. piękna – rondo pięknej, Jasnej; czy jak przy odmianie rzeczownika np. dziewczyna – rondo dziewczyny, Jasny.

Wyboru wzorca odmiany dokonał jednak sam autor, Roman Landowski. W tekście legendy opublikowanym przez Wydawnictwo Morskie pt. Jasna i Dersław. Baśnie, podania i opowieści z Kociewia (Gdańsk 1981, wyd. 1) i w wydaniach następnych (np. wydawnictwo Region, Legendy kociewskie, 2004) imię bohaterki zostało odmienione jak przymiotnik, por. „ogień chronił Jasną” (wyd. 1981, s. 14 oraz wyd. 2004, s. 17).

Prawidłowa pisownia nazwy to rondo Jasnej i Dersława, ponieważ zgodnie z zasadami pisowni polskiej stojący na początku nazwy własnej wyraz ulica, aleja, rondo itp. jest tylko nazwą rodzajową (gatunkową) i zapisujemy go małą literą.

Na tablicy informacyjnej umieszczonej na rondzie dopuszczalny jest też zapis wyrazu rondo wielką literą (jeżeli w danym mieście obowiązuje taka konwencja), ponieważ jest to początek tekstu (mimo że ten tekst nie jest zdaniem). Zatem na tablicy może być: Rondo Jasnej i Dersława.

prof. UG, dr hab. Aneta Lewińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 13. Czerwiec 2014 - 07:55; osoba wprowadzająca: Anna Malcer-Zakrzacka Ostatnia zmiana: piątek, 13. Czerwiec 2014 - 07:55; osoba wprowadzająca: Anna Malcer-Zakrzacka

Czy istnieją formy męskoosobowe liczebników porządkowych typu „piąci”, „szóści”?

W „Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny” pod redakcją Andrzeja Markowskiego

z 2011 roku czytamy, że „zasady odmiany i składni liczebników porządkowych są takie same

jak przymiotników (...), z jednym tylko wyjątkiem: formy męskoosobowe mogą przyjmować

wyrazy pierwsi, drudzy, trzeci, czwarci; rzadkie są liczebniki porządkowe piąci, szóści, siódmi itd.”.

Z punktu widzenia systemu językowego formy te są jak najbardziej poprawne, tworzone

zgodnie z regułami języka. Mają one w mianowniku lp. końcówkę -i oraz wymiany spółgłosek t : ć, por. piąty : piąci, lub m : m′, por. siódmy : siódmi.

Omawiane struktury nie są eksploatowane przez uzus, dlatego nie stały się normą. Obecnie

odchodzi się od puryzmu językowego i powszechny zwyczaj wpływa na kształtowanie się

normy. Zajmowaliśmy piąte miejsce to zaaprobowany przez ogół wzór, który zapewnia swoisty komfort w  akcie komunikacji. Używając określenia byliśmy piąci, możemy się narazić na śmieszność lub niezrozumienie.

 

 

Paulina Janiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 10. Czerwiec 2014 - 14:21; osoba wprowadzająca: Anna Malcer-Zakrzacka Ostatnia zmiana: wtorek, 10. Czerwiec 2014 - 14:21; osoba wprowadzająca: Anna Malcer-Zakrzacka

„Które sformułowanie jest poprawne: „ile…” czy „ilu kościołów trzeba…”?

 
Zaimek ile, jak podaje Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego, ma co najmniej pięć typów użyć. Najczęściej zastępuje liczebniki główne przy rzeczownikach w liczbie mnogiej (lub pojedynczej, jeżeli rzeczownik oznacza 'zbiór czegoś, coś dającego się mierzyć, liczyć') albo stanowi ekwiwalent całych połączeń liczebników z rzeczownikami. W tego rodzaju kontekstach pełni funkcję pytajną, ponieważ pozwala zapytać o liczbę lub ilość czegoś.
Zaimek ten odmienia się przez przypadki i rodzaje. Odmiana ta zwykle wygląda następująco: w rodzaju męskoosobowym – Mianownik: ilu, rzadziej ile, Dopełniacz, Celownik, Biernik, Miejscownik: ilu, Narzędnik: iloma lub ilu; w rodzaju niemęskoosobowym – Mianownik: ile, Dopełniacz, Celownik, Miejscownik: ilu, Biernik: ile, Narzędnik: iloma lub ilu.
W danym do rozważenia sformułowaniu zaimek ile przybiera formę dopełniacza rodzaju niemęskoosobowego. Wymusza to na nim schemat składniowy. Niefleksyjny czasownik trzeba, (używany dla wyrażenia obowiązku, powinności, stosowności działania) narzuca formę przypadka rzeczownikowi kościół (tu w liczbie mnogiej), ten zaś, sam będąc rzeczownikiem niemęskoosobowym, wymaga tej samej formy rodzaju od swojego określenia: trzeba (czego?) – kościołów, (ilu?) – …
 
Jacek Czaplewski
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. luty 2014 - 10:05; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: wtorek, 17. luty 2015 - 14:33; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak odmieniać męskie nazwisko „Bieniasz-Kurasz”?

Jak odmieniać męskie nazwisko „Bieniasz-Kurasz”?

 

Jak podaje Słownik poprawnej polszczyzny, każdy składnik nazwisk dwuczłonowych męskich odmienia się według własnego paradygmatu. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy pierwszy człon nazwiska jest nazwą dawnego herbu bądź przydomkiem. Nie jest on wówczas odmienny, toteż mówimy na przykład o Korwin-Piotrowskim, a nie o Korwinie-Piotrowskim.

Człon Bieniasz nie jest nazwą herbu, toteż nazwisko Bieniasz-Kurasz odmienia się w następujący sposób:

M. Bieniasz-Kurasz

D. Bieniasza-Kurasza

C. Bieniaszowi-Kuraszowi

B. Bieniasza-Kurasza

N. Bieniaszem-Kuraszem

Msc. Bieniaszu-Kuraszu

Patrycja Witkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 7. Wrzesień 2013 - 13:43; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jakiego rodzaju jest rzeczownik „kiwi”?

Rodzaj tego wyrazu zależy od jego znaczenia. Jeśli chodzi o rzeczownik kiwi w znaczeniu ‘ptak nielot żyjący w Australii’, to jest on rodzaju męskiego. W znaczeniu ‘owoc’ rzeczownik ten ma rodzaj nijaki.

Monika Brzozowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 7. Wrzesień 2013 - 13:39; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy rzeczownik „oregano” jest w polszczyźnie odmienny?

Jak podają słowniki języka polskiego (np. Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza, ale też Wielki słownik ortograficzny języka polskiego PWN), jest to wyraz nieodmienny.

Ewa Różycka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 7. Wrzesień 2013 - 13:38; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Która forma jest poprawna: „portalów internetowych” czy „portali internetowych”?

Słowniki języka polskiego zamieszczają różne informacje na temat dopełniacza liczby mnogiej rzeczownika portal. Na przykład Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza dla obu znaczeń tego rzeczownika, architektonicznego (‘brama’) i informatycznego (‘serwis internetowy’), notuje formę portali. Wielki słownik ortograficzny PWN, też nie różnicując znaczeń, dopuszcza obie formy: portali albo portalów.

Z kolei Słownik wyrazów obcych PWN (Warszawa 2012) podaje, że w wypadku rzeczownika portal w znaczeniu ‘witryna internetowa’ w dopełniaczu liczby mnogiej poprawna jest tylko jedna forma, mianowicie: portali internetowych, natomiast w znaczeniu architektonicznym dopuszczalne są dwie formy: portali bądź portalów.

Z porównania tych informacji wynika, że należy raczej używać formy portali internetowych.

 

Edyta Steckiewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 7. Wrzesień 2013 - 13:36; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaką końcówkę ma w dopełniaczu liczby pojedynczej rzeczownik „wrak”?

W świetle informacji zawartych w słownikach (np. w Uniwersalnym słowniku języka polskiego pod red. S. Dubisza czy w Wielkim słowniku ortograficznym PWN) rzeczownik wrak w dopełniaczu liczby pojedynczej przybiera formę wraka bądź wraku. Wyniki wyszukiwania w Korpusie Języka Polskiego Wydawnictwa Naukowego PWN wskazują jednak na to, że forma wraku jest bardziej popularna.

Edyta Steckiewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 7. Wrzesień 2013 - 13:35; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy rzeczownik „bar” jako nazwa jednostki ciśnienia się odmienia, a jeśli tak, to jak?

Jak wyjaśnia Słownik współczesnego języka polskiego pod redakcją Bogusława Dunaja, rzeczownik bar jako nazwa jednostki ciśnienia należy do rzeczowników męskonieżywotnych i odmienia się zgodnie z paradygmatem właściwym dla tych rzeczowników. W przeciwieństwie do rzeczownika bar ‘pierwiastek chemiczny’ rzeczownik bar ‘jednostka ciśnienia’ ma jednak liczbę mnogą. Tak więc odmiana tego rzeczownika jest następująca:

 

Liczba pojedyncza

M. bar

D. baru

C. barowi

B. bar

N. barem

Mc. barze

W. barze

 

Liczba mnoga

M. bary

D. barów

C. barom

B. bary

N. barami

Mc. barach

W. bary

Anna Zdziebłowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 7. Wrzesień 2013 - 13:34; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

„Stadionów” czy „stadiów” – gdy mówimy o stadionach piłkarskich?

Gdy mówimy o stadionach piłkarskich, poprawna forma dopełniacza liczby mnogiej brzmi stadionów. Do tematu fleksyjnego wyrazu: stadion- zostaje dodana końcówka fleksyjna -ów charakterystyczna dla dopełniacza liczby mnogiej rzeczowników męskich twardotematowych, którą dla wyrazu wskazuje także Wielki słownik ortograficzny PWN (Warszawa, 2006).

Podana druga forma wyrazowa jest natomiast dopełniaczem liczby mnogiej wyrazu stadium oznaczającego według Nowego słownika poprawnej polszczyzny PWN (Warszawa, 2002) ‘etap, fazę rozwoju jakiegoś procesu’. Obok tej samej końcówki, którą przybierają także rzeczowniki rodzaju nijakiego na -um, forma ma inny temat fleksyjny: stadi-. Użycie formy stadiów wskazywałoby na inne słowo, o innym znaczeniu.

 

Sylwia Oleksy

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 28. Czerwiec 2013 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Która konstrukcja jest poprawna „jeść batonik” czy „jeść batonika”?

Problem, który Pani/Pan poruszył/a, jest ściśle związany z zagadnieniem normy językowej. Wyróżnia się jej dwa poziomy: normę wzorcową i użytkową. Według normy wzorcowej wyrazy takie jak batonik, czyli rzeczowniki męskie nieżywotne, mają mianownik równy biernikowi, np. Tutaj stoi (M. kto? co?) stołek; Podaj mi (B. kogo? co?) stołek; (M. kto? co?) Ogórek rośnie na działce; Jem (B. kogo? co?) ogórek. W przypadku rzeczowników żywotnych w tej grupie mianownik jest równy dopełniaczowi, np. Tu stoi (M. kto? co?) robotnik; Zawołaj (B. kogo? co?) robotnika. W wyrazie batonik odmiana jest analogiczna do odmiany wspomnianych wyżej wyrazów stołekogórek, a więc poprawna forma to jeść batonik.

W codziennej komunikacji, w myśl normy użytkowej, dopuszcza się formy takie jak: jeść batonika czy kroić ogórka, lecz bezpieczniej jest zapamiętać zależności opisane wcześniej i poprzestać na formie jeść batonik, gdyż jest ona poprawna w każdej sytuacji.

 

Monika Basiak

 

Bibliografia:

Markowski A., Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005.

Wielki słownik poprawnej polszczyzny, pod red. A. Markowskiego, Warszawa 2006.

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 28. Czerwiec 2013 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „terminal”?

Wyraz terminal to rzeczownik męski nieżywotny obcego pochodzenia. W dopełniaczu liczby pojedynczej rzeczowników męskich nieżywotnych zasady stosowania końcówek -u-a nie są ściśle określone, jednak rzeczowniki zapożyczone częściej przybierają końcówkę -u. Słowniki (Uniwersalny słownik języka polskiego PWN i Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN) również zalecają stosowanie w dopełniaczu liczby pojedynczej rzeczownika terminal formy terminalu, nie wykluczając zarazem dużo rzadszej formy z końcówką -a. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego PWN odnotowano obie formy, w proporcji 85 (terminalu) do 15 (terminala).

Anna Orlikowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 10. Maj 2013 - 11:13; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Mieszkam w miejscowości KULIGI (pow. nowomiejski, gmina Grodziczno). Jaka jest prawidłowa forma: „jadę do KULIG” czy „jadę do KULIGÓW”?

Nazwy miejscowe zakończone w mianowniku liczby mnogiej na ‑i (też na ‑y) przyjmują w języku polskim bądź końcówkę zerową (np. Koluszki – do Koluszek, Powązki – do Powązek, Pudliszki – do Pudliszek, Wagi – do Wag; Łapy – do Łap), bądź końcówkę ‑ów (np. Skoki – do Skoków; Dwikozy – do Dwikozów, Świdry – do Świdrów). Wybór tej końcówki zależy od lokalnego zwyczaju, toteż nawet w wypadku tej samej nazwy odnoszącej się do różnych miejscowości forma dopełniacza może być różna, na przykład o niektórych miejscowościach noszących nazwę Dąbki mówi się jadę do Dąbek, o innych – jadę do Dąbków.

Dla miejscowości Kuligi w gminie Grodziczno Wykaz urzędowych nazw miejscowych w Polsce (Warszawa 1981, t. II, s. 250) podaje dopełniacz Kuligów, ale tylko mieszkańcy tej miejscowości i jej okolic mogą ocenić, czy jest ona zgodna z lokalnym zwyczajem.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 17. Kwiecień 2013 - 10:35; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak nazwisko „Kolendo” odmienia się w liczbie mnogiej?

Nazwisko Kolendo jest zakończone na samogłoskę ‑o, więc w liczbie mnogiej odmienia się, podobnie jak wszystkie nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na samogłoskę ‑a, ‑e, ‑o lub spółgłoskę (np. Mach, Sidło, Samozwaniec, Wajda), według modelu rzeczownikowego. W mianowniku liczby mnogiej nazwiska te uzyskują końcówkę ‑owie i odmieniają się analogicznie do rzeczownika psycholog. Zatem nazwisko Kolendo odmieniamy w następujący sposób:
M. Kolendowie
D., B. Kolendów
C. Kolendom
N. Kolendami
Ms. Kolendach
 
W języku polskim zwracanie się po nazwisku nie należy do dobrego tonu, dlatego użycie wołacza nie jest grzeczne i brzmi dość pretensjonalnie. Jego utworzenie jest jednak możliwe; ma on postać Kolendowie.
Natalia Filipiak
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 9. Kwiecień 2013 - 09:16; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Która forma jest poprawna: „filolodzy” czy „filologowie”?

Mianownik liczby mnogiej ma w deklinacji męskiej cztery końcówki: -i, -y, -e oraz ‑owie. Historycznie końcówka -owie była właściwa dawnym tematom na *-u (synowie, wołowie). Z biegiem czasu jej zakres stopniowo rozszerzył się na inne tematy rzeczowników żywotnych i nieżywotnych. Końcówka -y natomiast, właściwa dzisiaj dla rzeczowników męskoosobowych zakończonych na -k, -g (na przykład: Polak – Polacy, Norweg – Norwedzy albo Norwegowie) w procesie swojego rozwoju obejmowała rzeczowniki nieżywotne, żywotne nieosobowe, aż wreszcie ustaliła się współcześnie znana norma. W Gramatyce historycznej języka polskiego pod red. Zenona Klemensiewicza, Tadeusza Lehra-Spławińskiego i Stanisława Urbańczyka (Warszawa 1965, s. 275) znajdujemy stwierdzenie, że proces wyodrębniania się mianownika liczby mnogiej z końcówką -y lub -owie jako specjalnej kategorii rzeczowników męskoosobowych zakończył się dopiero w XIX wieku.
Zapożyczenie filolog należy do grupy rzeczowników męskich zakończonych na -log (teolog, laryngolog, muzykolog, archeolog), zaczerpniętych z innych języków. Określają one osoby wykonujące specjalistyczne zawody bądź zajmujące się określoną dziedziną nauki. Według Andrzeja Markowskiego rzeczowniki męskoosobowe zakończone na -g, zwłaszcza nazwy zawodów zakończone na -log, mogą przybierać w mianowniku liczby mnogiej jedną z dwu końcówek: -y albo ‑owie (Język polski. Poradnik prof. Markowskiego, Warszawa 2007, s. 201). Znacznie częściej używane są formy z końcówką -y, natomiast formy z -owie zdecydowanie wychodzą z użycia, o czym świadczy chociażby fakt, że niemal już zanikły jako nazwy specjalności medycznych (mówi się np. laryngolodzy, reumatolodzy).
Słowniki – zarówno starsze, jak i nowsze – wymieniają obydwie formy omawianego wyrazu: filolodzy i filologowie jako zgodne z normą. Obie formy dopuszczają m.in. Słownik poprawnej polszczyzny Stanisława Szobera (Warszawa 1965, s. 160), Słownik języka polskiego PWN (Warszawa 1988, t. 1, s. 588) i Nowy słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego (Warszawa 2002).
Wydaje się jednak, że współistnienie obydwu postaci tego zapożyczonego wyrazu nieuchronnie zmierza w mowie potocznej ku zanikowi formy z końcówką -owie na korzyść rozpowszechniającej się formy z końcówką -y.
Piotr Maksymowicz
Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 4. Kwiecień 2013 - 11:58; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy zdanie „Mój ulubiony słodycz to czekolada” jest poprawne?

Słowniki języka polskiego definiują słodycz jako cechę czegoś słodkiego. Słowo to występuje również w znaczeniu przenośnym ‘dobroć, łagodność, miłe uczucie’ i ma formę rodzaju żeńskiego. Natomiast leksem słodycze ‘wyroby cukiernicze’ nie ma liczby pojedynczej, podobnie jak nie mają jej słowa takie jak drzwi czy spodnie. Wyrażenie ulubiony słodycz jest więc niepoprawne. W języku potocznym coraz częściej można spotkać taką formę. Jest ona rozpowszechniona wśród internautów i zazwyczaj występuje w podobnym kontekście jak w wyżej zacytowanym zdaniu. Należy jednak pamiętać o tym, że nie jest to forma poprawna.

Agata Warsińska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 12. Listopad 2012 - 14:05; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Mieszkam „na Włochach” czy „we Włochach” (chodzi o Włochy – dzielnicę Warszawy)? Bo mówi się „Wołoszanin”, a nie „Włoszanin” i nie „Włoch”. Dlaczego nie mówi się „we Włoszech”? I skąd pochodzi nazwa dzielnicy?

Włochy były kiedyś wsią szlachecką. Kwiryna Handke pisze, że jest to nazwa rodowa albo etniczna. Jan Grzenia wyjaśnia, że pochodzenie nazwy nie jest w tym wypadku jasne. Być może jest ona pamiątką po pobycie obcych wojsk na tym terenie. Według tej hipotezy nazwa pochodzi nie od nazwy kraju europejskiego Włochy, ale od nazwy jego mieszkańca, która w mianowniku liczby pojedynczej brzmi Włoch.

Słownik nazewnictwa Warszawy odnotowuje, że Włochy stały się dzielnicą Warszawy w 1951 r. Kiedy były jeszcze wsią podmiejską, utrwalił się związek we Włochach. W ostatnich latach, po wcieleniu dzielnicy w granice Warszawy, coraz częściej mówi się na Włochach. Przyimek na łączy się z nazwami części miast i w tym wypadku jest innowacją, której nie zaakceptowała jeszcze norma. Natomiast występowanie przy miejscowniku tej nazwy przyimka we jest tutaj pozostałością pochodzącą z czasów, kiedy Włochy były wsią graniczącą z Warszawą, i to ta forma jest poprawna.

Odmiana leksemów Włochy ‘dzielnica’ i Włochy ‘kraj’ różni się tylko w omawianym przypadku:

dzielnica kraj

Ms. we Włochach we Włoszech

Jak widzimy, w miejscowniku nazwy miejscowości nie zachodzi alternacja ch: sz, która występuje w odmianie nazwy kraju europejskiego. Taką formę motywuje najprawdopodobniej zasada, według której w odmianie nazw własnych tworzy się formy najbliższe mianownikowi.

Mieszkańcy Włoch ‘dzielnicy’ to włochowianinwłochowianka, razem – włochowianie. Przymiotnik od tej nazwy własnej brzmi włochowski. Nazwy te należy pisać małą literą, tak jak wszystkie nazw mieszkańców miast, wsi, osad, osiedli i dzielnic miejskich.

Forma Wołoszanin, według Uniwersalnego słownika języka polskiego PWN, stanowi nazwę mieszkańca Wołoszczyzny – państwa istniejącego na Nizinie Wołoskiej do XIX w. W związku z tym użycie formy wołoszanin w znaczeniu ‘mieszkaniec Włoch – dzielnicy Warszawy’ jest błędne.

Dorota Polaszek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 12. Listopad 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Sklep nazywa się „Hermes”. Która forma jest poprawna: „Idę do Hermesu” czy „do Hermesa”?

Z punktu widzenia systemu językowego obie formy są możliwe, a o ich poprawności i niepoprawności decyduje zwyczaj językowy, czyli upowszechnienie się jednej z tych form (a gdyby używane były obie formy, obie należałoby uznać za poprawne). Na podstawie samego brzmienia nazwy (tj. bez znajomości zwyczaju jej stosowania w odniesieniu do tego konkretnego sklepu) trudno przewidzieć, która z form: Hermesu czy Hermesa mogła się przyjąć.

Wybór którejś formy wiązałby się w tym wypadku z działaniem jednej z dwu przeciwstawnych tendencji językowych, które obserwujemy we współczesnej polszczyźnie wśród form dopełniacza liczby pojedynczej rzeczowników nieżywotnych rodzaju męskiego mających odpowiedniki żywotne (zwłaszcza osobowe), jak właśnie Hermes ‘nazwa sklepu’ – Hermes ‘jeden z dwunastu bogów olimpijskich w mitologii greckiej, opiekun m.in. kupców i złodziei’. Jedną z tych tendencji jest stosowanie form fleksyjnych homonimicznych wobec rzeczowników żywotnych, np. Plutona ‘planetoidy’ – jak Plutona ‘jednego z bogów olimpijskich’, drugą – ucieczka od homonimii fleksyjnej, np. plutonu ‘pierwiastka’ – choć Plutona ‘jednego z bogów olimpijskich’. Zgodna z pierwszą tendencją byłaby forma Idę do „Hermesa” ‘do sklepu’ – jak Hymn do Hermesa ‘do boga’, zgodna z drugą tendencją jest natomiast forma Idę do „Hermesu” ‘do sklepu’ – ale Hymn do Hermesa ‘do boga’.

O podobnym problemie dotyczącym wrocławskiego domu handlowego o nazwie Feniks pisał Jan Miodek (Przez lata ze „Słowem polskim”, 1991, s. 106; O języku do kamery 1992 r., s. 120), który potwierdził stosowanie obu wariantów: do „Feniksa”do „Feniksu”.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 29. Czerwiec 2012 - 10:30; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy zapisywać formę miejscownika liczby pojedynczej nazwiska „Koss” (Jan Koss)?

Zgodnie z zasadami odmiany nazwisk męskich wszystkie nazwiska zakończone na spółgłoskę są odmienne.

Nazwisko Koss w miejscowniku liczby pojedynczej przybiera formę Kossie. Zapis ten jest zgodny z regułą, że w odmianie rzeczowników, których temat kończy się na podwójną spółgłoskę (np. passa), w formie miejscownika liczby pojedynczej zachowujemy pierwszą z nich bez zmian, druga natomiast ulega wymianie (np. o passie).

Marta Dereszewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Czerwiec 2012 - 11:20; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak krócej powiedzieć, że jesteśmy na pięćdziesiątym ósmym miejscu (np. w klasyfikacji)? Jesteśmy… pięćdziesiąci óśmi?

W Nowym słowniku poprawnej polszczyzny pod redakcją Andrzeja Markowskiego z 2000 roku czytamy, że „formy męskoosobowe mogą przyjmować jedynie wyrazy pierwsi, drudzy, trzeci, czwarci; nie istnieją liczebniki porządkowe *piąci, *szóści, *siódmi”. Z kolei późniejszy Wielki słownik poprawnej polszczyzny (z roku 2011) pod tą samą redakcją podaje: „rzadkie są liczebniki porządkowe piąci, szóści”. Są to jednak formy tworzone według reguł systemu języka polskiego, dlatego mamy prawo ich używać.

Można powiedzieć, że jesteśmy pięćdziesiąci ósmi bądź óśmi – dowolność taką daje nam Schematyczny indeks a tergo polskich form wyrazowych Jana Tokarskiego (Warszawa 1993), w którym obecna jest zarówno pierwsza, jak i druga forma, choć Mały słownik odmiany wyrazów trudnych (Kraków 1993) jako poprawną wskazuje tylko formę óśmi. Słowniki ortograficzne żadnej z tych form nie notują, można więc uznać, że mamy dowolność w wyborze pisowni tego słowa.

W języku bardziej utrwaliły się sformułowania „zajęliśmy pięćdziesiąte ósme miejsce” czy „jesteśmy na pięćdziesiątym ósmym miejscu”, ale można również powiedzieć, że „jesteśmy pięćdziesiąci ósmi/óśmi”. Nieczęsto używa się form męskoosobowych liczebników porządkowych, dlatego nie jesteśmy oswojeni z ich brzmieniem.

Paulina Jakubowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 12. Czerwiec 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:49; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest odmiana nazwiska „Smuda” (w odniesieniu do mężczyzny)?

Jak pisze Jan Grzenia w Słowniku nazw własnych, dla nazwisk męskich zakończonych na samogłoskę ‑a stosujemy w liczbie pojedynczej wzorzec odmiany taki jak dla wyrazów pospolitych i imion o takim samym zakończeniu, a więc jak dla rzeczowników rodzaju żeńskiego. W liczbie pojedynczej odmieniamy więc nazwisko Smuda w sposób następujący:
M. Smuda
D. Smudy
C. Smudzie
B. Smudę
N. Smudą
Msc. Smudzie
W liczbie mnogiej natomiast odmieniamy to nazwisko tak jak rzeczowniki męskoosobowe, a więc odpowiednie formy brzmią:
M. Smudowie
D. Smudów
C. Smudom
B. Smudów
N. Smudami
Msc. Smudach
Mówimy zatem i piszemy na przykład: Nie mogłem odnaleźć Pana Smudy. Wczoraj widziałem Pana Smudę. Jadę samochodem ze Smudą. Państwo Smudowie.

Paweł Pytka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 19. Styczeń 2012 - 18:11; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:47; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak odmienia się nazwisko „Sobka” w odniesieniu do dwóch kobiet?

Nazwiska żeńskie zakończone na -a odmieniają się tak jak rzeczowniki pospolite o podobnym zakończeniu, np. żabka (l. mn. żabki), snobka (l. mn. snobki). A zatem w poszczególnych przypadkach liczby mnogiej nazwisko Sobka ma następujące formy:
M. Sobki
D. Sobek
C. Sobkom
B. Sobki
N. Sobkami
Ms. Sobkach
W. Sobki

Aleksandra Kowalewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 19. Styczeń 2012 - 18:08; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:47; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy nazwisko „Och” powinno być odmieniane? Jeśli tak, to jak brzmiałby dopełniacz?

Och to jako wyraz pospolity nieodmienny wykrzyknik, a jeśli chodzi o równobrzmiące z nim nazwisko, to jego odmiana zależy od płci nosiciela. Jako nazwisko żeńskie Och się nie odmienia, natomiast jako nazwisko męskie odmienia się jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego. Dopełniacz liczby pojedynczej nazwiska Och to zatem Ocha.

Aleksandra Penk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 19. Styczeń 2012 - 18:05; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:47; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy nazwisko „Kizło” w miejscowniku liczby pojedynczej brzmi: „Kizłu”, „Kiźle”, czy po prostu „Kizło”?

Nazwisko Kizło, jeśli określa mężczyznę, jest zaliczane do grupy nazwisk odmieniających się tak jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego. Zgodnie z tym wzorcem odmiany nazwisko Kizło w miejscowniku liczby pojedynczej będzie brzmiało: Kiźle.
Jeśli natomiast nazwisko to odnosi się do kobiety, pozostaje we wszystkich przypadkach nieodmienne.

Monika Hoffmann

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 19. Styczeń 2012 - 18:03; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:47; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest forma nazwiska „Szafoni” użytego w odniesieniu do pary małżeńskiej?

Wybierając odpowiedni wzorzec odmiany, należy uwzględnić zakończenie nazwiska i jego budowę. Nazwiska nieprzymiotnikowe zakończone na -i (tj. inne niż nazwiska zakończone na ‑ski, ‑cki, ‑dzki i niż równe przymiotnikom typu Długi, Malutki) mają w mianowniku liczby mnogiej końcówkę -owie, np. Saloni – Saloniowie, Boni – Boniowie itd., a zatem również Szafoni – Szafoniowie.

Karolina Figurewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 19. Styczeń 2012 - 17:58; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:47; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak brzmi miejscownik liczby pojedynczej nazwiska „Hirnle” (Tomasz Hirnle)?

Hirnle jest nazwiskiem męskim zakończonym na samogłoskę -e. Nazwiska tego typu, jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod redakcją Andrzeja Markowskiego, odmieniają się jak przymiotniki w rodzaju nijakim (np. trudne). Różnica dotyczy tylko narzędnika i miejscownika, które w nazwiskach mają końcówkę fleksyjną -em, w odróżnieniu od przymiotników, które w tych przypadkach przybierają końcówkę -ym. Miejscownik liczby pojedynczej nazwiska Hirnle brzmi zatem Hirnlem.

Anna Szewczyk-Konefał

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 19. Styczeń 2012 - 17:57; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:47; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Chcę wręczyć książkę z podziękowaniem panu o nazwisku „Michajłow”. Czy powinnam je odmienić? Jakiej formy użyć w celowniku?

Wybór odpowiedniego wzorca odmiany zależy głównie od płci właściciela i zakończenia nazwiska. Nazwisko żeńskie Michajłow jest nieodmienne, natomiast nazwisko męskie podlega odmianie. Nazwiska męskie typu Michajłow, czyli zakończone na ‑w, odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego. Formą celownika liczby pojedynczej jest więc Michajłowowi. Nasz niepokój może budzić podwojona cząstka -ow-, pierwsza z nich należy jednak do tematu, druga natomiast jest częścią końcówki.

Beata Kobylańska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 19. Styczeń 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:47; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaką formę ma nazwisko męskie „Zgatat” w miejscowniku liczby pojedynczej?

Nazwisko męskie Zgatat ze względu na swe spółgłoskowe zakończenie odmienia się jak rzeczowniki pospolite męskoosobowe o tym samym zakończeniu, a więc na przykład jak adwokat. W miejscowniku liczby pojedynczej przybiera zatem formę Zgatacie.

Justyna Posadzy

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 19. Styczeń 2012 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:47; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

„Wegetarianów” czy „wegetarian”?

Według nowszych słowników (np. Nowy słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego, Warszawa 2002, s. 831) obie formy dopełniacza liczby mnogiej wegetarianówwegetarian są poprawne. Mamy tu do czynienia ze zjawiskiem określanym jako wariantywność języka. Polega ono na tym, że nie każdy rzeczownik występuje w danym przypadku tylko w jednej formie.
Określenie wegetarianin pochodzi ze średniowiecznej łaciny. Słowo to stało się popularne w języku angielskim około roku 1847 w postaci vegetarian. Stało się tak dzięki modzie żywieniowej, której już wcześniej patronował między innymi znany romantyczny poeta Percy Shelley. Wertując Słownik języka polskiego ułożony przez Jana Karłowicza, Adama Kryńskiego i Władysława Niedźwiedzkiego (Warszawa 1919, t. 7, s. 499), możemy przekonać się, że już przed pierwszą wojną światową jarosza po polsku nazywano także wegetarianinem albo wegetarianistą. Wprawdzie jeszcze Słownik wyrazów obcych Arcta wydany w Warszawie w roku 1934, aby objaśnić znaczenie wyrażenia wegetarianin, odwołuje się do dawnej nazwy jarosz, jednak dzisiaj najczęściej używa się pierwszego z tych dwu określeń, które upowszechniło się dzięki angielskim wpływom obyczajowym i językowym.
Zapożyczenie wegetarianin należy do grupy rzeczowników męskich zakończonych na -anin. Nazywają one osoby należące do pewnej grupy społecznej, środowiskowej lub religijnej. Niektóre z tych wyrażeń to rzeczowniki rodzime, np. Mazowszanin, gdańszczanin, inne są wyrazami obcego pochodzenia i często wywodzą się z łaciny, jak arianin, dominikanin i właśnie wegetarianin. Można zauważyć, że za formą wegetarian przemawiają liczne tak samo zbudowane postacie dopełniacza liczby mnogiej typu: gdańszczan, arian, mieszczan. Ponadto przypominają się jeszcze formy Rosjan, Indian, wrocławian, tarnogórzan – od Rosjanin, Indianin, wrocławianin, tarnogórzanin.
Jednak profesor Jan Miodek w artykule zamieszczonym w „Wiedzy i Życiu” (nr 10 z roku 2000) przekonuje, by opowiedzieć się za postacią z końcówką -ów, czyli za wariantem wegetarianów, który ponadto jest polecany przez większość słowników i wydawnictw poprawnościowych. Wariant ten należy do równie licznej fleksyjnej serii: Amerykanów, Meksykanów, franciszkanów, dominikanów, augustianów – od Amerykanin, Meksykanin, franciszkanin, dominikanin, augustianin.
Warto używać w odmianie wyrazów na -anin końcówki -ów, ponieważ przyporządkowuje ona jednoznacznie formę wyrazu – w omawianym przykładzie wegetarianów – drugiemu przypadkowi liczby mnogiej, zapewniając większą wyrazistość postaci dopełniacza. Dowodem dużej rozpoznawalności tej końcówki, właściwej dla rzeczowników męskich twardotematowych – np. synów, domów, Polaków – jest fakt, że w długim procesie rozwoju języka zaczęła ona obejmować nawet rzeczowniki miękkotematowe, tworząc formy: krajów, pokojów, tramwajów, draniów, nicponiów. Wprawdzie powoduje to niekiedy niebezpieczeństwo pojawienia się w mowie potocznej niewłaściwych konstrukcji typu *słoniów, *liściów, bądź błędnego rozszerzenia końcówki -ów poza rodzaj męski, np. pojawiania się wyrażeń w rodzaju *pomarańczów, *bezów, *gerberów, to jednak za przyjęciem raczej formy wegetarianów, a nie wegetarian przemawia także i to, że w użyciu tej drugiej formy tkwi niebezpieczeństwo niepotrzebnego skojarzenia z mianownikiem liczby pojedynczej. Może to powodować rodzenie się w mowie potocznej błędnych postaci mianownika liczby pojedynczej typu *Amerykan, *franciszkan przez analogię do takich poprawnych form tego przypadku jak Hiszpan, Cygan.
Obydwie postacie omawianego wyrazu są więc zgodne z normą, chociaż lepiej jest wybrać wariant z końcówką -ów i w dopełniaczu liczby mnogiej używać postaci wegetarianów.

Piotr Józef Maksymowicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Październik 2011 - 19:11; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:47; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy nazwa „Maroko” jest wyrazem odmiennym?

Chciałabym zasięgnąć Państwa fachowej porady w zakresie pisowni pewnego słowa – nazwa państwa: MAROKO. Spotykamy się ze stwierdzeniem, że jest to wyraz odmienny, ale także z takim, że niekoniecznie i obie formy są poprawne. Jaka jest faktycznie poprawna wersja? Mam na myśli tutaj konkretnie przykład:
Bogata oferta produktów prosto z Maroko.
Bogata oferta produktów prosto z MAROKA.

Jeśli chodzi o odmianę (nie o pisownię) rzeczownika Maroko, to wszystkie wydawnictwa normatywne są zgodne: jest to wyraz odmienny. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod redakcją Andrzeja Markowskiego jednoznacznie ostrzega przed stosowaniem formy nieodmiennej, podając następujące przykłady użyć tego rzeczownika: „Mieszkać w Maroku (nie: w Maroko). Przyjechać do Maroka (nie: do Maroko)”. A zatem z dwu podanych przez Panią wersji tekstu zawierających wyraz Maroko poprawna jest wersja druga: „Bogata oferta produktów prosto z Maroka”.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 15. Lipiec 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

„Buka” czy „buku”, „graba” czy „grabu”… Jak odmieniać nazwy drzew w dopełniaczu liczby pojedynczej?

Końcówki dopełniacza liczby pojedynczej rzeczowników męskich, w przeciwieństwie do końcówek rodzaju żeńskiego i nijakiego, często sprawiają użytkownikom języka polskiego spore problemy. Reguły dotyczące odmiany nie są bowiem proste i jednoznaczne. Wybór właściwej końcówki zależy od kilku czynników: rodzaju gramatycznego, uwarunkowań morfologicznych oraz znaczenia danego słowa.
„Męskie” nazwy drzew są rzeczownikami nieżywotnymi. Występując w dopełniaczu, mogą one mieć końcówki -a oraz -u. Reguły wyboru tych końcówek są stosunkowo zawiłe i nie nie do końca określone. Przy przedmiotach obdarzonych konkretnym kształtem, jak drzewa, preferowana jest końcówka -a. W wypadku materiałów pochodzących z danego drzewa – -u. Częściej więc mówimy buka, graba niż buku, grabu, gdy mamy na myśli drzewo, ale już tylko buku, grabu, gdy drewno z tego drzewa. Podobnie jest z wyrazami kasztan czy świerk: powiemy kasztana, świerka, kiedy myślimy o drzewie, ale kasztanu, kiedy o kolorze, i świerku, gdy chodzi nam o drewno z tego drzewa. W wypadku nazw drzew pochodzenia obcego występuje tendencja do stosowania końcówki -u (baobabu).
Słowniki poprawnej polszczyzny ukazują problem odmiany nazw drzew rodzaju męskiego w pełnej jego zawiłości: zalecając końcówkę -a (świerka), zaznaczając dowolność w wyborze końcówki w niektórych wypadkach (przykładem tytułowe buk, grab) bądź skłaniając się jednak ku końcówce -u (jaworu, jesionu czy dębu).

Eliza Sikora

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Marzec 2011 - 20:28; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy „ars poetica” można odmienić, dodając polskie końcówki?

Ars poetica, czyli sztuka poetycka, jest zapożyczeniem właściwym przejętym z języka łacińskiego. Według kryterium stopnia przyswojenia ars poetica zaliczane jest do cytatów, czyli zwrotów, którymi użytkownicy języka polskiego posługują się w oryginalnej, obcej postaci (łącznie z akcentem). Ars poetica nie można więc odmienić, dodając polskie końcówki. Odmiana łacińskiego wyrażenia według polskiej deklinacji zrodziłaby wiele pytań o zmiany fonetyczne, które powstałyby na gruncie języka polskiego.
Wyrażenia typu ars poetica, dla podkreślenia, iż są nieprzyswojonymi w polszczyźnie cytatami z innego języka, należy zapisywać kursywą. Od stosowania kursywy odstąpić można jedynie w przypadku tekstów specjalistycznych, których czytelnicy zauważą obcość tych wyrażeń.

Edyta Kłos

Bibliografia:
Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. A. Markowski, Warszawa 2004, s. 1773–1775.

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Marzec 2011 - 20:18; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jan Vennegoor of Hesselink – odmiana nazwiska

Fani sportu oraz dziennikarze wciąż borykają się z problemem odmiany i męczącej pisowni wielu przeróżnych nazwisk piłkarskich. Jeżeli chodzi o nazwisko tego holenderskiego piłkarza, pochodzi ono z XVII wieku. Holender zawdzięcza je przodkom, którzy nie mogli osiągnąć porozumienia w czasie pewnego wesela. Zarówno ród Vennegoorów, jak i Hesselinków miały w tamtym okresie równy status społeczny. Dlatego rodziny zdecydowały, że para wywodząca się z tychże rodów będzie używała dwóch nazwisk tworzących jedno dwuczłonowe („of” oznacza „lub”). Idąc tym tropem, śladem historii nazwiska głównego bohatera niniejszego tekstu, należy uznać, że mamy do czynienia z dwuczłonowym nazwiskiem obcego pochodzenia. Takie nazwiska „zakończone w wymowie lub pisowni na spółgłoskę odmieniają się jak polskie imiona i nazwiska lub rzeczowniki pospolite żywotne zakończone na te spółgłoski” (Jan Grzenia, Słownik nazw własnych, Warszawa 2002: 67). Wobec tego oba człony – VennegoorHesselink – będą się odmieniały (z podobną sytuacją mamy do czynienia np. w nazwisku Mendelssohn-Bartholdy, DB. Mendelssohna-Bartholdy’ego itd.). A co w takim razie z cząstką „of”? „Elementy takie, jak np. francuskie Saint-, de, niemieckie von, holenderskie van, arabskie Ibn, irlandzko-amerykańskie Mac, Mc (pisane z reguły łącznie z nazwiskiem) nie odmieniają się” (ib.: 72). Tak samo dzieje się ze spójnikiem „of”.
 Odmiana: M. Jan Vennegoor of Hesselink, D. Jana Vennegoora of Hesselinka, C. Janowi Vennegoorowi of Hesselinkowi, B. Jana Vennegoora of Hesselinka, N. Janem Vennegoorem of Hesselinkiem, Ms. Janie Vennegoorze of Hesselinku.

Maciej Markowski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Marzec 2011 - 20:11; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy lepiej powiedzieć „robić coś własnymi rękami” czy „rękoma”?

W języku staropolskim oprócz liczby mnogiej używana była (jako dziedzictwo prasłowiańskie) liczba podwójna. Oznaczano nią parzystość, podwójność. Miała ona formy różne od form liczby mnogiej:

liczba podwójna liczba mnoga
M. dwie ręce
D. dwu ręku
C. dwiema rękama/rękoma
B. dwie ręce
N. dwiema rękama/rękoma
Ms. dwu ręku
W. dwie ręce
M. trzy ręki
D. trzech rąk
C. trzem rękom
B. trzy ręki
N. trzema rękami
Ms. trzech rękach
W. trzy ręki

W dobie staropolskiej liczba podwójna była w stadium zaniku. Zadecydowało o tym kryterium ekonomizacji systemu języka. Formy liczby podwójnej nie były już potrzebne do wyrażania podwójności, skoro równie dobrze można to było zrobić, posługując się formami liczby mnogiej.
Granicą względnej żywotności liczby podwójnej jest druga połowa XVI wieku. Kiedy liczba podwójna zanikała, jej funkcję zaczęła pełnić liczba mnoga, ale czasem dochodziło do wymieszania obu tych form. Stąd relikty dawnej liczby podwójnej we współczesnym języku. Najlepiej zachowały się te archaizmy w przysłowiach i utartych zwrotach, np. Lepszy wróbel w ręku niż gołąb na sęku.
Najdłużej utrzymały się te formy, które wyrażały parzystość naturalną, np. oczyma, rękoma, w ręku itp.
Tak więc poprawne są obie formy: rękamirękoma.

Magdalena Lorek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Marzec 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

O fachowcu mówimy, że „ma fach w ręce” czy „w ręku”?

Jeżeli chcemy powiedzieć, że ktoś wykonuje zawód, który zapewnia mu utrzymanie, lub że swój zawód wykonuje wyjątkowo dobrze, stosujemy związek frazeologiczny mieć fach w ręku. Ponieważ związek frazeologiczny jest formą zleksykalizowaną, czyli leksemy (wyrazy), z których jest zbudowany, nie podlegają wymianie ani modyfikacji, nie możemy powiedzieć o fachowcu, że ma fach w ręce, mimo że współcześnie formy w ręcew ręku są w stosunku do siebie synonimiczne (wymienne).
Skąd się wzięły dwie poprawne formy: w ręcew ręku? Stąd, że w języku staropolskim istniała – oprócz liczby pojedynczej i mnogiej – liczba podwójna. Rzeczownik ręka w liczbie podwójnej odmieniał się następująco:

M. dwie ręce
D. dwu ręku
C. dwiema rękama
B. dwie ręce
N. dwiema rękama
Msc. dwu ręku
W. dwie ręce

Liczba podwójna zanikła, ponieważ system językowy dążył do uproszczenia odmiany, ale mimo to do współczesnego języka polskiego przeszło kilka staropolskich form liczby podwójnej. Jedną z nich jest właśnie w ręku. W ręce natomiast jest w języku polskim regularną formą liczby pojedynczej.

Jolanta Jankowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 30. Marzec 2011 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

„Jeździj kulturalnie, jeździj bezpiecznie!” – ?

Na początku tego roku pojawiły się na terenie Gdańska olbrzymie plakaty z napisem: „Jeździj kulturalnie, jeździj bezpiecznie!”. Umieszczone w strategicznych punktach dróg (m.in. na skrzyżowaniach), budzą konsternację przejeżdżających tamtędy kierowców. Nie z powodu ich treści, która dla większości prowadzących pojazd jest oczywista. Chodzi o użytą w tekście formę rozkaźnika: *jeździj (sam rozkaźnik użyty jest tu poprawnie w swojej podstawowej funkcji dyrektywnej – wyraża określone żądanie skierowane do odbiorcy, który z kolei ma możliwość kontroli nad przebiegiem sytuacji będącej przedmiotem żądania; aspekt niedokonany czasownika informuje o tym, że dyrektywa ma charakter normy ogólnej – dotyczy jeżdżenia w ogóle, a nie jednorazowej czynności).
Dlaczego użyta przez autora sloganu forma rozkaźnika jest błędna? Podstawą form trybu rozkazującego jest – jak podają gramatyki (Szober 1962) – temat czasu teraźniejszego; dla czasownika zakończonego w 1 os. l.p. tego czasu na -ę (jak jeżdżę) będzie to temat 2 os. l.p. jeździsz: jeźdź- (por. też np. jedziesz: jedź-, pędzisz: pędź-, cwałujesz: cwałuj-). Widzimy, że wyodrębniony temat pokrywa się z 2 os. l.p. rozkaźnika, że tworząc tę formę, nie dodajemy żadnej specjalnej cząstki (można by powiedzieć, że w roli wykładnika morfologicznej kategorii trybu rozkazującego występuje morfem zerowy). I tak jest w większości wypadków. Istnieje jednak grupa czasowników, u których w wyniku zastosowania omówionej procedury dochodzi do zbiegu na końcu tematu dwóch lub więcej spółgłosek trudnych do wymówienia, np. ciągniesz: ciągń-, kradniesz: kradń-, mokniesz: mokń-, albo ich tematy wcale nie zawierają samogłoski, np. trzesz: trz-, dmiesz: dm'- i właśnie te wyrazy otrzymują w rozkaźniku zakończenie -ij/-yj: ciągnij, kradnij, moknij, trzyj, dmij. Temat naszego czasownika jeźdź- również do łatwych artykulacyjnie nie należy i to być może zadecydowało o tym, że mówiący odczuwał potrzebę rozwinięcia tej formy, uznając prawidłową jeźdź za dziwną (wahania się zdarzają, niekiedy dopuszcza się formy oboczne, jak dla czasownika spojrzećspójrzspojrzyj). Mogła tu także zadziałać pozorna analogia do form w rodzaju: cwałuj, podróżuj, czytaj (z jot na końcu). Jednak te formy utworzone są zgodnie z obowiązującymi regułami: cwałujesz, podróżujesz, stąd cwałuj, podróżuj; czytają, stąd czytaj (dla czasowników zakończonych w 1 os. l.p. cz. teraźniejszego na -m podstawą utworzenia form trybu rozkazującego jest 3 os. l.m., więc mamy temat czytaj- i 2 os. l.p. rozkaźnika równą temu tematowi). Tak czy inaczej, słowniki poprawnościowe, np. NSPP, jednoznacznie rozstrzygają, że jedyną poprawną formą jest w danym wypadku jeźdź (nie: *jeździj).
Szkoda, że autor prezentowanego publicznie tekstu nie sprawdził wątpliwej formy, że popularyzując kulturę jazdy, popularyzuje zarazem błędy językowe.

Beata Milewska

Cytowana literatura:
NSPP – Nowy słownik poprawnej polszczyzny, 1999, red. A. Markowski, Warszawa.
Szober S., 1962, Gramatyka języka polskiego, wyd. 12., oprac. W. Doroszewski, Warszawa.

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: piątek, 16. Kwiecień 2010 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:47; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Formy liczby mnogiej rzeczownika „przemysł”

Jak należy rozumieć uwagę zwykle w lp., którą słowniki języka polskiego opatrują wyraz przemysł? Czy można użyć liczby mnogiej rzeczownika przemysł, czy też liczba mnoga tego wyrazu jest w języku polskim wykluczona? Czy poprawne jest na przykład wyrażenie różne rodzaje przemysłów morskich: przemysł budownictwa statków, przemysł remontowy, przemysł jachtowy?

Odpowiedź na to pytanie rozpocznę od przywołania dotyczącej podobnego problemu wypowiedzi prof. Mirosława Bańki, autora najnowszego akademickiego podręcznika z zakresu fleksji, pt. Wykłady z polskiej fleksji. Cytowana niżej wypowiedź odnosi się do form liczby mnogiej rzeczownika polityka i pochodzi ze strony internetowej „Poradni językowej” prowadzonej przez wydawnictwo PWN (http://poradnia.pwn.pl/):

„W wypowiedziach polityków obecne są nie tylko różne polityki, ale też różne gospodarki i różne przemysły. Podobnie chemicy mówią o różnych benzynach, a młynarze o różnych mąkach. My zaś, laicy w dziedzinie polityki, chemii i młynarstwa, używamy wymienionych rzeczowników tylko w liczbie pojedynczej i w razie potrzeby wolimy mówić o różnych rodzajach benzyny niż o różnych benzynach. Możemy pocieszyć się tym, że słowniki opisują właśnie nasz język i dlatego przy rzeczownikach typu polityka podają symbol blm, co tłumaczy się ‘bez liczby mnogiej’. Przykłady użycia wymienionych wyrazów w liczbie mnogiej można uznać za środowiskowe”.

W świetle tej wypowiedzi wybór spośród dwu przytoczonych w pytaniu możliwości: 1) „można użyć liczby mnogiej” lub 2) „liczba mnoga jest wykluczona”, nie jest jednoznaczny.
Po pierwsze, stosowanie form liczby pojedynczej lub mnogiej wyrazów typu przemysł (tzn. opatrywanych w słownikach informacją zwykle w lp. lub blm) zależy od typu tekstu, w którym taka forma ma być użyta. Ogólna zasada jest w tym zakresie mniej więcej taka: im bardziej ogólny i oficjalny tekst, tym mniej stosowna będzie forma liczby mnogiej takich wyrazów. Użycie form liczby mnogiej w tekście oficjalnym lub niespecjalistycznym byłoby jednak błędem nie gramatycznym, lecz stylistycznym.
Po drugie, stosowanie form liczby mnogiej zależy od konstrukcji, w jakiej forma ta miałaby wystąpić. Można zaakceptować użycia typu różne przemysły morskie, nasze przemysły morskie, ale konstrukcje typu różne rodzaje przemysłu morskiego: przemysł budownictwa statków, przemysł remontowy, przemysł jachtowy powinny zawierać formy liczby pojedynczej.
Wprawdzie przydawki dopełniaczowe rzeczowników takich jak rodzaj, typ, odmiana przybierają zazwyczaj formę liczby mnogiej, np. różne gatunki roślin i zwierząt, różne rodzaje opakowań, różne typy języków, różne odmiany pomidorów, ale właśnie rzeczowniki opatrywane w słownikach adnotacją zwykle w lp. lub blm mają w takich konstrukcjach najczęściej formę liczby pojedynczej. Mówimy przecież: (potocznie) różne nauki – (oficjalnie) różne dyscypliny nauki, nie: różne dyscypliny nauk; (potocznie) różne grypy – (oficjalnie) różne odmiany grypy, nie: różne odmiany gryp; (potocznie) różne mąki – (oficjalnie) różne gatunki mąki, raczej nie: różne gatunki mąk (choć w językach środowiskowych połączenia typu różne rodzaje mąk zaczynają się ostatnio szerzyć).

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 20. luty 2010 - 21:03; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:47; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak powinno się zapisać w dopełniaczu nazwisko amerykańskiego badacza, który nazywa się Edward Soja: „Soi” czy „Soji”?

Gdyby chodziło o polskie nazwisko Soja, odmieniałoby się ono w liczbie pojedynczej tak samo jak rzeczownik pospolity soja i poprawna forma dopełniacza miałaby postać Soi. W zapisie ortograficznym wszystkich rzeczowników zakończonych na -ja po samogłosce, a więc także nazwisk czy imion, w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku liczby pojedynczej przed końcówką -i opuszcza się literę j.

lp.
M. Kaja, zawieja, żmija, soja, tuja, Matyja
D. Kai, zawiei, żmii, soi, tui, Matyi
C. Kai, zawiei, żmii, soi, tui, Matyi
B. Kaję, zawieję, żmiję, soję, tuję, Matyję
N. Kają, zawieją, żmiją, soją, tują, Matyją
Ms. Kai, zawiei, żmii, soi, tui, Matyi

Nazwisko, którego dotyczy pytanie, jest jednak nazwiskiem angielskim i jako takie nie jest wymawiane przez [j], ale przez [dż]. Dopełniacz tego nazwiska brzmi zatem [sodży] (analogiczną odmianę ma wyraz radża), czemu odpowiada zapis ortograficzny Sojy.

Sylwia Rzedzicka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 2. luty 2010 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:47; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

„Ukulele” – problem rodzaju i liczby

„Jakiego rodzaju i jakiej liczby jest rzeczownik ukulele? – pyta klientka Telefonicznej Poradni Językowej UG – Dotąd myślałam, że to wyraz używany w liczbie pojedynczej rodzaju nijakiego, ale przeczytałam gdzieś zdanie: Obok leżały ukulele.
Załóżmy na wstępie, że mówiący nie popełnił błędu. Co może znaczyć zdanie: Obok leżały ukulele? Wyobraźnia podsuwa natychmiast obraz niedużego jazz-bandu. Muzycy odłożyli na chwilę swoje instrumenty, a wśród nich małe czterostrunne gitary hawajskie, czyli… ukulele. Ile ich było? – Zgodnie z tym, co wyraża zdanie, więcej niż jedno.
Rzeczownik ukulele jest nietypowy (chociaż nie wyjątkowy) pod względem fleksyjnym. Wyraz pochodzi z jęz. hawajskiego: uku ‘osóbka, pchła’; lele ‘skaczący’ (Kopaliński 1970) i jak każda pożyczka językowa staje przed koniecznością znalezienia dla siebie miejsca w paradygmacie. Sprawą pierwszą jest ustalenie rodzaju, który – jak wiadomo – jest u rzeczowników wielkością stałą, często przypisywaną w wypadku przyswajania zapożyczeń na podstawie podobieństwa ich form do form wyrazów polskich. Polskie rzeczowniki zakończone na -e modelowo przybierają rodzaj nijaki (por. np. słońce, pole, spojrzenie). Taki też rodzaj gramatyczny otrzymuje ukulele (NSPP).
Na tym jednak kończy się podobieństwo rzeczownika ukulele z polskimi słońce, pole, spojrzenie… Nie odmieniamy go analogicznie, czyli *ukulele (na wzór: słońce), *ukulela (słońca), *ukulelu (słońcu) itd. Jak podaje słownik, wyraz nie poddaje się rygorom fleksyjnym i pozostaje nieodmienny (NSPP). Ale co to właściwie znaczy?
Każdy wyraz odmienny, a więc także rzeczownik, ma swój ogólny model odmiany (tzw. paradygmat funkcjonalny). Kształt tego paradygmatu wyznaczony jest zestawem przysługujących słowu (jako reprezentantowi danej części mowy) kategorii morfologicznych i ich wartości. Dla rzeczownika będą to: przypadek (mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik, miejscownik, wołacz) i liczba (pojedyncza, mnoga). Z przemnożenia sumy wartości obu kategorii (7 x 2) otrzymujemy 14 potencjalnych form fleksyjnych; tyle „klatek” liczy modelowy paradygmat rzeczownika. A więc dla rzeczownika ukulele spodziewamy się 14 form fleksyjnych. I tyle mamy, tylko że wyglądają one identycznie:

  lp lm
 M. ukulele ukulele
 D. ukulele ukulele
 C. ukulele ukulele
 B. ukulele ukulele
 N. ukulele ukulele
 Ms. ukulele ukulele
 W. ukulele ukulele

Nieodmienność polega – jak widać – na pełnej zbieżności (tzw. synkretyzmie) form. Funkcjonalnie bowiem wyraz się odmienia, co możemy sprawdzić, układając odpowiednie zdania, np.:

Na ścianie wisi (kto, co? – M. lp) ukulele.
Nie mam (kogo, czego? – D. lp) ukulele.
Przyglądam się (komu, czemu? – C. lp) ukulele.
Widzę (kogo, co? – B. lp) ukulele.
itd.

Oraz w liczbie mnogiej:

Obok leżały (kto, co? – M. lm) ukulele.
Dotykam (kogo, czego? – D. lm) swych ukulele.
Założę twoim (komu czemu? – C. lm) ukulele nowe struny.
Mam (kogo, co? – B. lm) dwa ukulele.
itd.

Wydaje się, że źródłem wątpliwości co do odmiany rzeczownika ukulele może być skojarzenie z innym kłopotliwym fleksyjnie rzeczownikiem skrzypce, używanym tylko w formach liczby mnogiej (por. *Na ścianie wisi skrzypce).

Beata Milewska

Cytowana literatura:
Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1970 (wyd. 6. z suplementem).
NSPP: Nowy słownik poprawnej polszczyzny, 1999, red. A. Markowski, Warszawa.

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 9. Listopad 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Które ze sformułowań jest poprawne: „przesuń kaktus” czy „przesuń kaktusa”?

Słowo kaktus to rzeczownik należący według tradycyjnej klasyfikacji do rzeczowników nieżywotnych rodzaju męskiego, a według podziału Witolda Mańczaka – do rzeczowników rodzaju męskorzeczowego. W zwrocie przesunąć kaktus//kaktusa rzeczownik kaktus występuje w bierniku liczby pojedynczej (przestawić kogo? co?). Rzeczowniki męskie w obu liczbach nie mają odrębnych form biernika, lecz charakteryzują się synkretyzmem biernika i mianownika lub biernika i dopełniacza. W liczbie pojedynczej biernik równy mianownikowi mają rzeczowniki męskorzeczowe, np. (uruchomił) skaner, (kupuję) samochód, (opracujcie) bilans. Grupa wyrazów o bierniku równym dopełniaczowi jest bardziej rozbudowana i nie ma ściśle określonych granic. W jej skład wchodzą przede wszystkim rzeczowniki żywotne, np. (widzę) biologa, bażanta, łosia, ale też stosunkowo liczne rzeczowniki nieżywotne, które odmieniają się jak męskozwierzęce, zwłaszcza rzeczowniki nazywające osoby zmarłe i fantastyczne, np. (widzę) trupa, elfa, szatana; nazwy tańców, np. (rozpoczęto) krakowiaka; nazwy gier, np. (rozpoczęto) golfa, tenisa; nazwy walut, np. (zapłacić) dolara; nazwy potraw, owoców i grzybów, np. (zjeść) dorsza, arbuza, rydza. Wśród rzeczowników rodzaju męskiego są też wyrazy, które mogą podlegać i odmianie męskozwierzęcej (z biernikiem równym dopełniaczowi), i męskorzeczowej (z biernikiem równym mianownikowi), np. (zjeść) naleśnika albo naleśnik, (przyprawić) pomidora albo pomidor, przy czym w mowie starannej preferowana jest forma biernika równa mianownikowi, np. (zjeść) naleśnik, pomidor, jednak formy biernika równe dopełniaczowi, np. (zjeść) naleśnika, pomidora, które pierwotnie charakterystyczne były tylko dla mowy potocznej, coraz bardziej rozszerzają swój zasięg.
Wyraz kaktus jest rzeczownikiem męskorzeczowym, toteż jego forma biernika liczby pojedynczej powinna być tożsama z formą mianownika, czyli (przesuń) kaktus. Z drugiej strony pod wpływem nazw owoców i grzybów również inne nazwy roślin zaczynają przybierać w bierniku formę dopełniacza, używana jest więc także konstrukcja (przesuń) kaktusa. Obie te formy biernika – kaktuskaktusa – uznaje za poprawne Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod redakcją Andrzeja Markowskiego, przy czym na pierwszym miejscu wymienia on formę równą mianownikowi.

Emilia Ukleja

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 12. Październik 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak powinniśmy mówić: „kroić pomidor” czy „kroić pomidora”?

Forma pierwsza, kroić pomidor, jest zgodna z normą wzorcową, ponieważ w języku polskim biernik rzeczowników męskich, które nie oznaczają istot żywych, jest równy mianownikowi, czyli ma końcówkę zerową.
Druga forma, kroić pomidora, jest często używaną formą potoczną. Można powiedzieć kroić pomidora, ale w książce kucharskiej przeczytamy raczej: Pokroić pomidor w plasterki.

Anna Jackowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 8. Październik 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy nazwisko „(Michał) Loewnau” się odmienia? Jeśli tak, to w jaki sposób?

Nazwisko Loewnau jest pochodzenia niemieckiego, ale jak większość polskich nazwisk się odmienia. Nazwiska męskie zakończone na ‑au (w wymowie ‑ał) odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego, np. jak generał. Jedyna różnica polega na tym, że nazwiska te nie odmieniają się w miejscowniku, gdyż końcówka tego przypadka (‑e) wymagałaby alternacji w temacie. Aby więc uniknąć wątpliwości co do płci nosiciela nazwiska oraz co do przypadka gramatycznego, w którym nazwisko zostało użyte, w miejscowniku należy używać tego nazwiska wraz z imieniem jego nosiciela (np. o Michale Loewnau) lub z innym wyrazem, który się do niego odnosi (np. o panu Loewnau, o profesorze Loewnau, o dyrektorze Loewnau).
Oto wzór odmiany tego nazwiska:

M. kto? co? Michał Loewnau
D. kogo? czego? Michała Loewnaua
C. komu? czemu? Michałowi Loewnauowi
B. kogo? co? Michała Loewnaua
N. z kim? z czym? Michałem Loewnauem
Msc. o kim? o czym? Michale Loewnau
W. Michał Loewnau

Katarzyna Drzeżdżon

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak odmieniać i zapisywać nazwisko „Hervy”?

Według najnowszych słowników poprawnej polszczyzny, między innymi Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny PWN pod redakcją Andrzeja Markowskiego z 2004 roku, większość nazwisk męskich zakończonych na -i, -y, -e odmienia się zgodnie z modelem przymiotnikowym. Nazwiska obce zakończone na -y, niezależnie od wymowy ostatniej głoski, na przykład takie jak Salisbury [wym. solzbery] czy Scudéry [wym. skuderi], także odmieniają się jak przymiotniki, ale z tematem fleksyjnym zakończonym spółgłoską twardą (np. słynny).
Analogicznie odmienia się również nazwisko Hervy, bez względu na to, czy wymawiane będzie po polsku [herwy], czy zgodnie z fonetyką angielską [hɛ:vi].
Jeśli zechcemy to nazwisko zapisać, należy jednak pamiętać, że końcówki fleksyjne oddziela się od pierwotnej postaci nazwiska apostrofem we wszystkich przypadkach zależnych oprócz miejscownika i narzędnika, a zatem poprawne są następujące formy ortograficzne:

M. słynny Jan Hervy
DB. słynnego Jana Hervy’ego
C. słynnemu Janowi Hervy’emu
N. słynnym Janem Hervym
Msc. słynnym Janie Hervym

Katarzyna Kempa

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy odmieniać nazwę „Grabiny-Zameczek”?

Nazwę Grabiny-Zameczek nosi wieś w Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim, w gminie Suchy Dąb.
Odmianie podlegają oba człony tej nazwy. Pierwszy człon – Grabiny – występuje w liczbie mnogiej i odmienia się według IV grupy deklinacyjnej rodzaju żeńskiego, natomiast drugi – Zameczek – występuje w liczbie pojedynczej i odmienia się według III grupy deklinacyjnej rodzaju męskiego.
Odmiana nazwy tej miejscowości powinna zatem wyglądać tak:

M. Grabiny-Zameczek
D. Grabin-Zameczku
C. Grabinom-Zameczkowi
B. Grabiny-Zameczek
N. Grabinami-Zameczkiem
Ms. Grabinach-Zameczku
W. Grabiny-Zameczku

Marzena Janowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak odmienia się w języku polskim niemieckie nazwisko „Murnau”?

Odmiana tego nazwiska zależy od tego, czy odnosi się ono do kobiety, czy do mężczyzny.
W odniesieniu do kobiety nazwisko to jest nieodmienne.
Jako nazwisko męskie nazwisko to jest odmienne. Jak podają Daniela Podlawska i Magdalena Świątek-Brzezińska w Słowniku nazw osobowych i miejscowych (Warszawa – Bielsko-Biała 2008), nazwiska zakończone w piśmie na ‑au, a w wymowie na ‑ał, np. Turnau, Landau, Streilau, odmieniają się tak jak nazwiska zakończone w piśmie i wymowie na ‑ał, a więc jak np. nazwiska męskie Gwizdał czy Musiał. Oba wymienione typy nazwisk odmieniają się jak rzeczowniki męskoosobowe twardotematowe, takie jak radykał, liberał czy kardynał.
Nazwisko Murnau ma zatem następujące formy: w liczbie pojedynczej w dopełniaczu i bierniku Murnaua, w celowniku Murnaowi, w narzędniku Murnauem; w liczbie mnogiej w mianowniku Murnauowie, w dopełniaczu i bierniku Murnauów, w celowniku Murnauom, w narzędniku Murnauami, w miejscowniku Murnauach.
W miejscowniku liczby pojedynczej następuje wymiana spółgłoski wymawianej jako ł (zapisywanej jako u) na spółgłoskę l, a więc mówimy i piszemy Murnale.

Wanda Dittrich

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy nazwisko „Kauty” należy odmieniać?

Ostatnio w jednym z artykułów prasowych znalazłam następujące zdanie: „Na wernisażu zabrakło niestety wybitnego polskiego fotografa – pana Adama Kauty”. Zastanawia mnie, czy zapis nazwiska jest w tym przypadku poprawny (dodam, że w mianowniku liczby pojedynczej nazwisko to również ma formę Kauty).

Niestety, nie jest to konstrukcja poprawna, nazwiska się bowiem w języku polskim na ogół odmieniają. Nie mają one co prawda odrębnych modeli gramatycznych, większość nazwisk można jednak włączyć do wzorów odmiany przymiotników bądź rzeczowników pospolitych. Głównym kryterium klasyfikacyjnym jest ostatnia głoska nazwiska. W grupie nazwisk męskich wyróżnić można kilka typów odmiany. Nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na samogłoskę -y, do których należy nazwisko Kauty, odmieniają się według deklinacji przymiotnikowej twardotematowej. Nazwisko Kauty odmienia się zatem tak jak przymiotnik wesoły:

M. (kto? co?) wesoł-y Kaut-y
D. (kogo? czego?) wesoł-ego Kaut-ego
C. (komu? czemu?) wesoł-emu Kaut-emu
B. (kogo? co?) wesoł-ego Kaut-ego
N. (z kim? z czym?) wesoł-ym Kaut-ym
Msc. (o kim? o czym?) wesoł-ym Kaut-ym

Forma Kauty w dopełniaczu liczby pojedynczej byłaby dopuszczalna tylko wówczas, gdyby wspomniany w artykule pan miał na nazwisko Kauta (Adam Kauta, nie: Adam Kauty). Jego nazwisko odmieniałoby się wtedy tak jak rzeczowniki pospolite zakończone na ‑a, na przykład jak rzeczownik rata:

M. (kto? co?) rat-a Kaut-a
D. (kogo? czego?) rat-y Kaut-y
C. (komu? czemu?) raci-e Kauci-e
B. (kogo? co?) rat-ę Kaut-ę
N. (z kim? z czym?) rat-ą Kaut-ą
Msc. (o kim? o czym?) raci-e Kauci-e

Monika Watkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Na Mazurach jest miejscowość wypoczynkowa „Ruciane-Nida”. Jak należy odmieniać tę nazwę?

W dwuwyrazowych nazwach miast i miejscowości odmieniają się oba człony, każdy z zachowaniem właściwego dla niego wzorca fleksyjnego. Mówimy więc: w Gorzowie Wielkopolskim, w Wysokiem Mazowieckiem, w Iwoniczu-Zdroju. Nie stanowi tu wyjątku nazwa Ruciane-Nida, identyfikująca miasto powstałe z połączenia dwóch miejscowości: RucianegoNidy. Nazwa Ruciane ma odmianę przymiotnikową charakterystyczną dla nazw miejscowych (jak Zakopane), Nida zaś – rzeczownikową, a zatem odpowiednie formy fleksyjne będą miały (w liczbie pojedynczej) postać: D. Rucianego-Nidy, C. Rucianemu-Nidzie, B. Ruciane-Nidę, N. Rucianem-Nidą, Ms. Rucianem-Nidzie, W. Ruciane-Nido.
Do podobnych nazw sprawiających kłopoty poprawnościowe należą m.in.: Bielsko-Biała (B. Bielsko-Białą, Ms. Bielsku-Białej), Skarżysko-Kamienna (B. Skarżysko-Kamienną, Ms. Skarżysku-Kamiennej), Konstancin-Jeziorna (w tym wypadku drugi człon nazwy ma odmianę rzeczownikową, a zatem: B. Konstancin‑Jeziornę, Ms. Konstancinie-Jeziornie), Kędzierzyn-Koźle (C. Kędzierzynowi-Koźlu, B. Kędzierzyn-Koźle, Ms. Kędzierzynie-Koźlu), czy Czechowice-Dziedzice (B. Czechowice-Dziedzice, Ms. Czechowicach-Dziedzicach).

Ewa Badyda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak się odmienia męskie nazwisko „Pomichtera”?

Dla nazwisk męskich zakończonych w piśmie na samogłoskę ‑a, jak pisze Jan Grzenia w Słowniku nazw własnych z 2002 r., stosujemy w liczbie pojedynczej wzorzec odmiany identyczny jak dla wyrazów pospolitych i imion o takim samym zakończeniu, a więc jak dla rzeczowników rodzaju żeńskiego. W liczbie pojedynczej odmieniamy więc nazwisko Pomichtera w sposób następujący: M. Pomichtera, D. Pomichtery, C. Pomichterze, B. Pomichterę, N. Pomichterą, Msc. Pomichterze.
W liczbie mnogiej natomiast odmieniamy to nazwisko tak jak rzeczowniki męskoosobowe, a więc odpowiednie formy brzmią: M. Pomichterowie, D. Pomichterów, C. Pomichterom, B. Pomichterów, N. Pomichterami, Msc. Pomichterach.
Mówimy i piszemy zatem np. Nie zastałem Pana Pomichtery. Spotkałem Jana Pomichterę. Państwo Pomichterowie, podobnie jak w wypadku innych męskich nazwisk zakończonych na samogłoskę ‑a, np. Spotkanie z Zawadą. Nie było Kalety. Spotkałem Zawiszę. Państwo Zarębowie.

Mariusz Wirski

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaką postać powinien mieć dopełniacz liczby pojedynczej nazwiska „(Paweł) Karużel”?

Nazwiska mężczyzn zakończone w wymowie lub pisowni na spółgłoskę odmieniają się jak polskie imiona lub rzeczowniki pospolite żywotne zakończone na tę spółgłoskę. Zgodnie z tą zasadą nazwisko Karużel w dopełniaczu liczby pojedynczej przybiera końcówkę ‑a.
Wątpliwości może natomiast budzić postać tematu tego nazwiska, bowiem nazwiska zakończone na ‑el, podobnie jak zakończone w ten sposób rzeczowniki pospolite, mogą się odmieniać z zachowaniem tematycznego e (np. Babel – Babela, Kurel – Kurela jak skalpel – skalpela) lub z tzw. e ruchomym (np. Rumel – Rumla, jak wróbel – wróbla). O zachowaniu lub wymianie samogłoski e decyduje zwyczaj językowy. Panująca obecnie tendencja do ujednolicenia tematu fleksyjnego nazwiska sprawia, że w grupie nazwisk męskich zakończonych na ‑el więcej jest nazwisk z e stałym niż z e ruchomym. Najprawdopodobniej więc poprawna forma dopełniacza nazwiska (Paweł) Karużel brzmi (Pawła) Karużela.

Katarzyna Drzeżdżon

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak powinno się poprawnie odmieniać nazwę „Swornegacie”?

Popularna to nazwa, skoro doczekała się osobnego artykułu naukowego pióra wybitnego polskiego językoznawcy, Kazimierza Nitscha (Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, R. 16, Toruń 1909). Wspomina on o początkach nazwy, o źródle kłopotu, czyli postrzeganiu tej nazwy jako mającej postać liczby pojedynczej. Przytacza opinię ks. Kujota, według którego nazwa ta powinna się odmieniać następująco: Zwornagać, w Zwornej albo w Zwornygaci, a w liczbie mnogiej: Zwornegacie, w Zwornegaciach. Sam Nitsch wymienia też postać Swornigacie, którą uważa za niemiecką i nieuzasadnioną w polskiej pisowni i mowie. Sądzi natomiast, że o oficjalnej formie nazwy winna decydować forma, w jakiej używa jej miejscowa ludność. Ponieważ miejscowi Kaszubi mówią Swornegacie, w Swornegaciach, taką odmianę uznaje za jedynie uzasadnioną.
Taką też formą posługują się współczesne środki masowego przekazu: Aktualności Swornegaci, kościół w Swornegaciach.
Nawołuję więc, za mistrzem Nitschem, do odmiany: w Swornegaciach, do Swornegaci.
Przyczyną dzisiejszych kłopotów jest wcześniejsza odmiana tej nazwy. Niegdyś miała ona postać: Sworne gacie, w Swornych gaciach. Jednak już Kazimierz Nitsch twierdził, że poczucie złożenia zaginęło, skoro lud mówi: w Swornegaciach.
Źródeł tej nazwy można upatrywać w czasowniku gacić ‘uszczelniać, umacniać drewnem tamę (groblę, zaporę) młyńską z jazem, czyli gaciem’ (por. węgierskie gát ’tama, zapora’) i w przymiotniku sworny. Dawne zapisy nazwy: Swornigat, Swornigacz, Sworngatz, Swornegacz, Sfornegac, Swornogac nie dają nam jednoznacznej informacji o jej rodzaju. Przejście od liczby pojedynczej do liczby mnogiej dokonało się zapewne pod wpływem skojarzenia drugiego członu tej nazwy z rzeczownikiem gacie, rozumianym jako ‘kalesony’. Człon sworne został natomiast unieruchomiony fleksyjnie ze względu na zatarcie się struktury wyrazu.

Małgorzata Klinkosz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Na wręczenie nagród w szkole podstawowej muszę wypisać zaproszenie dla małżeństwa o rosyjskim nazwisku „Rusakow”. Chciałabym się dowiedzieć, jaka jest jego poprawna odmiana.

Istnieją dwa wzory odmiany męskich nazw osobowych w liczbie mnogiej: rzeczownikowy męskoosobowy i przymiotnikowy rodzaju męskiego.
Nazwisko Rusakow powinno być odmieniane według modelu rzeczownikowego, który obejmuje wszystkie nazwiska, które kończą się w mianowniku liczby pojedynczej (w wymowie) na spółgłoskę albo na samogłoskę -a, ‑e lub ‑o. Spośród nazwisk polskich są to np. nazwiska Nowak, WajdaPazio, spośród obcych np. Romanow, Montgolfier (wym. Mątgolfie) i Lumière (wym. Limier).
W mianowniku liczby mnogiej mają one końcówkę -owie i odmieniają się tak samo jak na przykład rzeczownik astronom.
Coraz powszechniejsze staje się jednak pozostawianie tego typu nazwisk bez odmiany. Warunkiem poprawności takiej konstrukcji jest poprzedzenie nazwiska imionami lub rzeczownikiem pospolitym wskazującym na fakt, że odnosi się ono do co najmniej dwóch osób. Poprawna jest więc forma mianownika liczby mnogiej typu bracia Lumière (obok bracia Lumiére’owie), państwo Lumière (obok państwo Lumiére’owie), Anna i Piotr Lumiére (obok Anna i Piotr Lumiére’owie). Bez użycia przed tym nazwiskiem imion lub rzeczownika pospolitego poprawna jest wyłącznie postać mianownika z końcówką ‑owie (typu Lumiére’owie). Należy jednak pamiętać, że reguła ta nie dotyczy nazwisk polskich, które wydawnictwa poprawnościowe zalecają odmieniać w każdej sytuacji. Również w wypadku nazwisk rosyjskich zakończonych na ‑ow lepiej używać formy liczby mnogiej.
Forma liczby mnogiej jest zresztą zawsze w takich połączeniach elegantsza niż forma liczby pojedynczej, a zaproszenie należy do tych gatunków, w których szczególnie warto dbać o elegancję języka.
W wypadku nazwiska rosyjskiego, o które Pani pyta, trzeba ponadto wiedzieć, że w języku polskim ich odmiana wzorowana na odmianie rosyjskiej (przymiotnikowej) jest błędna. Nazwiska zakończone na -ow należy więc odmieniać (zarówno w liczbie pojedynczej, jak i mnogiej) według odmiany rzeczownikowej, a zatem poprawnymi formami liczby mnogiej tego nazwiska są:

M. Rusakowowie (jak astronomowie)
D. Rusakowów (jak astronomów)
C. Rusakowom (jak astronomom)
B. Rusakowów (jak astronomów)
N. Rusakowami (jak astronomami)
Ms. Rusakowach (jak astronomach)

Anna Laskowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy nazwisko „Karsznia” się odmienia?

Bardzo często, kiedy odmiana nazwiska sprawia nam kłopot, warto poszukać podobnego wzorca odmiany wśród znanych nam wyrazów pospolitych, np. rzeczowników czy przymiotników. Należy wziąć też pod uwagę płeć nosiciela nazwiska.
Nazwisko to w liczbie pojedynczej niezależnie od płci nosiciela odmieniamy jak wyraz wiśnia, rzeczownik pospolity o podobnym zakończeniu, czyli: powiemy „pani/pan Karsznia idzie na spacer”, „pani/pana Karszni nie ma w domu”, „przyglądam się pani/panu Karszni”, „byłem tam z panem/panią Karsznią”.
Formy liczby mnogiej zależą natomiast od płci osób, do których się odnoszą. Jeśli w grupie osób o nazwisku Karsznia jest choćby jeden mężczyzna, o osobach tych powiemy Karszniowie, i dalej: w dopełniaczu i bierniku Karszniów, w celowniku Karszniom, w narzędniku Karszniami, w miejscowniku Karszniach. Jeśli jest to grupa, w której są same kobiety, właściwe z punktu widzenia gramatyki byłyby formy: w mianowniku i bierniku Karsznie, w dopełniaczu Karszni, w celowniku Karszniom, w narzędniku Karszniami, w miejscowniku Karszniach. Mimo poprawnie użytych końcówek niektóre z tych form wyglądają jednak dziwnie, czego powodem jest rzadkość ich użycia. Można zatem uznać zwyczaj językowy i w mianowniku liczby mnogiej zgodzić się na użycie formy mianownika liczby pojedynczej tego nazwiska. W mianowniku i bierniku liczby mnogiej powiemy w takim razie panie Karsznia.
O zasadach odmiany nazwisk tego typu można znaleźć informację w słowniku PWN.

Nazwisko Karsznia najliczniej jest reprezentowane na Pomorzu, w powiecie puckim (177 zameldowanych osób). Pierwsze notowania tej nazwy własnej spotykamy w dokumentach z 1583 r. Odnoszą się one do mieszkańca Wielkiego Kacka.
Nazwisko to jest powiązane etymologicznie z nazwą osobową Kars(z), która notowana jest już w Bulli gnieźnieńskiej z 1136 r., zwanej złotą bullą języka polskiego. Nazwa ta, jak pisze w swojej książce Nazwiska Pomorzan Edward Breza (t. I, s. 191–2), mogła oznaczać karłowate drzewo, karła lub mańkuta. Istnieje też nazwa miejscowa Karsy; noszą je wsie w Wielkopolsce, Małopolsce i na Mazowszu. W staropolszczyźnie funkcjonowało również słowo pospolite karsznia, oznaczające człowieka leworęcznego.

Małgorzata Klinkosz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak poprawnie należy używać nazwy „Wierzchlas” (miejscowość w gminie Cekcyn)? Z przyimkiem „w” czy z przyimkiem „we”? I czy w temacie powinna być forma „…lesie” czy „…lasie”?

Odmiana wielu nazw miejscowych budzi wątpliwości normatywne. Nie zawsze łatwo tu o jednoznaczne rozstrzygnięcia. W sytuacjach wątpliwych przeważnie stosuje się zasadę, według której nazwy te należy odmieniać tak, jak odmienia je miejscowa ludność. Nazwa Wierzchlas (nazwa złożona, w której człon wierzch oznacza ‘początek’ lasu) w tradycji lokalnej funkcjonuje następująco: do Wierzchlasu, we Wierzchlasie (zob. M. Milewska, Toponimia powiatu tucholskiego, Gdańsk 2000, s. 68-69). W temacie nazwy nie zachodzi więc w miejscowniku oboczność w członie drugim nazwy. Taką tradycję odmiany tej nazwy należy uszanować, choć oczywistym jest, że ludzie nieznający realiów miejscowych będą mówić: w Wierzchlesie (analogia do odmiany wyrazu pospolitego las). Nie musimy jednak zachowywać w miejscowniku przyimka we (Wierzchlasie), który ma tu charakter dialektalny. W polszczyźnie forma przyimka we używana jest zasadniczo w połączeniu z wyrazami zaczynającymi się od spółgłoski w lub f, po których następuje inna spółgłoska, np. we Wrocławiu, we Francji, oraz zwyczajowo w połączeniu z wyrazami zaczynającymi się od dwóch innych spółgłosek, np. we Lwowie, we środę albo w środę. Tylko regionalnie na południu Polski forma przyimka we używana jest przed wyrazami rozpoczynającymi się spółgłoską w lub f, np. we wodzie, we fabryce.

Małgorzata Milewska-Stawiany

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaką postać powinno w celowniku przyjąć hiszpańskie imię „Sandro”?

Obce imiona męskie zakończone w wymowie na -o (a także na -a, -y, -i oraz na spółgłoski) podlegają odmianie. Imiona zakończone na -o odmieniają się podobnie jak np. rodzime zdrobnienia Kazio, Zbyszko (D. Kazia, Zbyszka, C. Kaziowi, Zbyszkowi itd.), różniąc się od nich miejscownikiem i wołaczem liczby pojedynczej lub samym wołaczem liczby pojedynczej.
Imię Sandro przyjmuje następujące formy:

lp.
D. B. Sandra
C. Sandrowi
N. Sandrem
Ms. Sandrze
W. Sandro

lm.
M. Sandrowie
D. B. Sandrów
C. Sandrom
N. Sandrami
Ms. Sandrach
W. Sandrowie

Podobnie odmieniają się inne imiona obce, np. Bernardo, Pietro, Tommaso.
Zgodnie ze współczesną tendencją do nieodmieniania imion zakończonych na -o możliwe jest także pozostawienie imienia w formie nieodmienionej, jeżeli występuje ono wraz z nazwiskiem, np. D. Sandra Rodrígueza a. Sandro Rodrígueza, C. Sandrowi Rodríguezowi a. Sandro Rodríguezowi, jednak zalecane jest raczej używanie form odmienianych.

Por.
Jan Grzenia, Słownik imion, PWN, Warszawa 2008, s. 21.
Nowy słownik poprawnej polszczyzny, pod red. A. Markowskiego, PWN, Warszawa 2002, s. XXXII, 1531.
Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, pod red. R. Grzegorczykowej, R. Laskowskiego i H. Wróbla, t. 1, PWN, Warszawa 1999, s. 296–297.

Anna Gumowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy odmieniać nazwisko męskie „Koko”?

Jak podaje Słownik poprawnej polszczyzny (oprac. Lidia Drabik, Elżbieta Sobol, Warszawa 2007, hasło: Nazwisko, s. 1067–1082), w języku polskim przyjęte jest włączanie nazwisk (również obcych) do modeli deklinacyjnych właściwych rzeczownikom pospolitym. Podstawą wyboru modelu odmiany jest postać fonetyczna nazwiska, czyli jego ostatnia głoska (nie litera!).
Nazwiska męskie zakończone na ‑a oraz słowiańskie (w tym polskie) kończące się na ‑o i poprzedzone spółgłoską -k, -g, -ch (pisaną zarówno ‑ch jak i ‑h) odmieniają się według III deklinacji żeńskiej (jak np. matka), według następującego wzoru:

M Religa Żwirko Koko matka
D Religi Żwirki Koki matki
C Relidze Żwirce Koce matce
B Religę Żwirkę Kokę matkę
N Religą Żwirką Koką matką
Mc Relidze Żwirce Koce matce

 

Obecnie bardzo rzadko używa się wołacza – być może dlatego, że w naszej kulturze zwracanie się po nazwisku nie uchodzi za grzeczne. Gdybyśmy jednak byli zmuszeni użyć wołacza – najzręczniejsze byłoby użycie go razem z wyrazem pan: panie Koko!
Jak ma się sprawa z panami (np. braćmi lub ojcem i synem) o nazwisku Koko? W liczbie mnogiej w odmianie nazwisk język polski dopuszcza tylko dwa wzory deklinacyjne: rzeczownikowy męskoosobowy i przymiotnikowy rodzaju męskiego. Wszystkie nazwiska zakończone na spółgłoskę lub na samogłoskę -a, -e, -o odmieniają się rzeczownikowo. Omawiane nazwisko zaliczamy do tej właśnie grupy. Oto wzór takiej odmiany:

M Pociechowie Kokowie psychologowie
D Pociechów Koków psychologów
C Pociechami Kokami psychologami
B Pociechów Koków psychologów
N Pociechami Kokami psychologami
Mc Pociechach Kokach psychologach

Wszystkie powyższe rozważania dotyczyły nazwiska Koko traktowanego jako polskie (o czym świadczy pisownia przez K i wymowa Koko, czyli z akcentem na pierwszej sylabie).
Jeżeli jednak chodzi o nazwę własną przejętą z języka francuskiego, a wyraz ten nieodparcie przecież przywodzi na myśl Coco Chanel (właściwie Gabrielle Bonheur Chanel), to nazwę tę zaliczymy do nieodmiennych. Nazwę francuską zapisujemy przez c (coco po francusku może znaczyć ‘kokos’, ‘jajko’, ale też ‘indywiduum’) i wymawiamy Koko, a więc podobnie jak Rousseau (wym. Ruso) czy Hugo (wym. Igo). Gdyby Coco było nazwiskiem, należałoby pamiętać o używaniu wraz z nieodmiennym nazwiskiem Coco imienia lub określeń typu pan czy tytułu naukowego w odpowiednim przypadku.

Zbigniew Walczak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy zapis „Oddział w Bielsko-Białej” zawiera błąd ortograficzny?

Poprawnie powinniśmy napisać: w Bielsku-Białej. Błąd w cytowanym zapisie nie ma jednak charakteru ortograficznego, ale polega na tym, że nie odmieniono pierwszego członu nazwy (jest to zatem błąd fleksyjny). W wielowyrazowych nazwach miejscowości wszystkie wchodzące w ich skład wyrazy zachowują pełną odmienność.

Ewa Badyda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Nazywam się Kutuzow i zastanawiam się, czy moje nazwisko w języku polskim się odmienia.

Według Izabeli i Jerzego Bartmińskich, autorów książki Nazwiska obce w języku polskim, nazwiska obcego pochodzenia trzeba w języku polskim – jeśli to możliwe – odmieniać. Nazwisko Kutuzow ma rodowód słowiański i jego stosowanie nie powinno sprawiać problemów.
W odniesieniu do kobiety nazwisko Kutuzow pozostawiamy nieodmienione – zgodnie z zasadą, że jeśli nazwisko obcego pochodzenia niezakończone na ‑a nosi kobieta, nie można go w polszczyźnie odmieniać (na przykład George Sand).
W odniesieniu do mężczyzny nazwisko Kutuzow odmieniamy natomiast zgodnie z regułą, że gdy mężczyzna ma nazwisko kończące się na spółgłoskę twardą z wyłączeniem ‑k, ‑g, ‑ch (na przykład Iwanow), odmienia się je według wzoru rzeczowników twardotematowych, czyli tak jak np. rzeczownik pospolity jubilat. W liczbie pojedynczej nazwisko to ma zatem następujące końcówki: Kutuzow, Kutuzow-a, Kutuzow-owi, Kutuzow-a, Kutuzow‑em, Kutuzowi-e.
Liczba mnoga tego nazwiska jest rzadziej spotykana, ale możliwa. Nazwisko Kutuzow odmienia się według typu rzeczownikowego, z zatem w mianowniku liczby mnogiej ma postać Kutuzow-owie, w dopełniaczu Kutuzow-ów, w celowniku Kutuzow‑om itd.

Agnieszka Kutuzow

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak zapisywać formy odmiany nazwiska „Hendrix”?

Moim idolem jest Jimi Hendrix. Do tej pory spotkałem się z różnymi sposobami odmiany tego nazwiska. Bardzo proszę o odpowiedź, jak poprawnie je zapisywać.

By poprawnie odmieniać zarówno przydomek, jak i pełne imię i nazwisko Pańskiego idola, trzeba znać trzy zasady.
Pierwsza z nich dotyczy odmiany wyrazów zakończonych literą ‑x. Zgodnie z uchwałą Rady Języka Polskiego możemy w przypadkach zależnych (a więc – różnych od mianownika i wołacza) tych wyrazów pozostawić w zapisie tematyczne ‑x- lub zastąpić je połączeniem liter ‑ks-, czyli poprawne są dwie formy: HendrixaHendriksa. W przypadku zapisu nazwiska regułę tę można zastosować także do wołacza.
Pozostałe ze wspomnianych zasad wiążą się z podjęciem decyzji co do sposobu zapisu polskiej końcówki fleksyjnej po anglojęzycznym imieniu (z apostrofem lub bez niego). Odmieniając nazwy własne zakończone na wymawianą samogłoskę, nie zapisujemy apostrofu przed końcówką (np. Jimiego), tak samo dzieje się w przypadku nazwisk zakończonych na wymawianą spółgłoskę (np. Jamesa).
Pełna odmiana nazwiska Hendrix wygląda więc następująco:

M. James Marshall (Jimi) Hendrix
D. Jamesa Marshalla (Jimiego) Hendrixa / Hendriksa
C. Jamesowi Marshallowi (Jimiemu) Hendrixowi / Hendriksowi
B.=D.
Msc. Jamesie Marshallu (Jimim) Hendrixie / Hendriksie
N. Jamesem Marshallem (Jimim) Hendrixem / Hendriksem
W. Jamesie Marshallu (Jimi) Hendrixie / Hendriksie

Katarzyna Panfil

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaką postać ma dopełniacz od nazwy miejscowej „Czarnowąsy”: „Czarnowąs” czy „Czarnowąsów”?

Od nazwy miejscowej Czarnowąsy możemy utworzyć dopełniacz Czarnowąsów. Taką formę podaje zarówno Słownik nazw miejscowości i mieszkańców PWN pod red. M. Łazińskiego (Warszawa 2007), jak i Wykaz urzędowych nazw miejscowości w Polsce (Warszawa 1980).
Jest to również forma zgodna z zasadą odmiany nazw miejscowych będących złożeniami, którą znajdziemy w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego (Warszawa 2006): „Złożenia mające formę lm przybierają w D. najczęściej końcówkę -ów, również ze względu na wymagania gramatyczne drugiego członu np. brzegi – brzegów, Białobrzegów; zdroje – zdrojów, Międzyzdrojów”.

Ewelina Okołotowicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 18. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy nazwisko „Bianga” powinno się odmieniać przez przypadki, czy też można pozostawić je w formie mianownikowej?

Nazwisko to według zasad języka polskiego, zarówno w odniesieniu do kobiety, jak i do mężczyzny, powinno odmieniać się przez przypadki. Nazwiska, zarówno męskie, jak i kobiece, zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na ‑a powinno odmieniać się analogicznie do rzeczowników pospolitych o tym samym zakończeniu.
Tak więc w odmianie przez przypadki nazwisko to w liczbie pojedynczej powinno przybierać następujące formy: M. Bianga (jak np. księga), D. Biangi (jak księgi), C. Biandze (jak księdze), B. Biangę (jak księgę), N. Biangą (jak księgą), Msc. Biandze (jak księdze).
W liczbie mnogiej w odniesieniu do osób różnej płci albo tylko do mężczyzn nazwisko to należy odmieniać według deklinacji męskoosobowej, a więc następująco: M. Biangowie (jak magowie), D. Biangów (jak magów), C. Biangom (jak magom), B. Biangów (jak magów), N. Biangami (jak magami), Msc. Biangach (jak magach).
Problemem jest tylko wybór odpowiedniego wzorca w sytuacji, gdy chcemy powiedzieć o grupie kobiet noszących to nazwisko. Formy mianownika i biernika liczby mnogiej w odniesieniu do samych kobiet się nie używa, zastępując ją konstrukcją typu panie Bianga. Unika się też firmy dopełniacza liczby mnogiej Biang. W pozostałych przypadkach w odniesieniu do grupy kobiet używa się tych samych końcówek co w odniesieniu do mężczyzn: C. Biangom, N. Biangami, Msc. Biangach.

Michał Bianga

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 17. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy nazwisko „Bronk” się odmienia?

Ogólne zalecenie dotyczące odmiany nazwisk polskich i obcych jest następujące: jeśli tylko jest możliwe przyporządkowanie nazwiska jakiemuś wzorcowi odmiany, należy je odmieniać. Wybór odpowiedniego wzorca odmiany zależy głównie od płci właściciela, jego narodowości oraz zakończenia nazwiska (może chodzić albo o zakończenie fonetycznej formy nazwiska, albo o zakończenie tematu).
Nazwiska mężczyzn zakończone w wymowie I pisowni na spółgłoskę odmieniają się. Nazwisko Bronk, zakończone spółgłoską tylnojęzykową k, odmienia się więc jak rzeczowniki pospolite zakończone tą spółgłoską, np. jak kruk, a zatem: D. Bronka, C. Bronkowi, N. Bronkiem, Mc. Bronku. Warto zauważyć, że formy przypadków zależnych tego nazwiska są równe formom imienia Bronek, od którego to nazwisko zresztą pochodzi (brak samogłoski e w mianowniku świadczy o kaszubskim pochodzeniu nazwiska).
Z kolei spośród nazwisk żeńskich odmieniają się nazwiska o zakończeniach ‑ska // -cka // -dzka, -ewa // -owa (odmieniają się one jak przymiotniki) oraz ‑a (te nazwiska odmieniają się jak przymiotniki, np. Jasna, lub jak rzeczowniki, np. Kobiela). Wszystkie pozostałe nazwiska żeńskie są nieodmienne, a więc nieodmienne jest i żeńskie nazwisko Bronk.

Grzegorz Wojewoda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 17. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak brzmi celownik nazwiska „Drzazga” (użytego w odniesieniu do mężczyzny)?

Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod redakcją Andrzeja Markowskiego (Warszawa 2002) jako przykład nazwiska męskiego zakończonego na samogłoskę -a poprzedzoną spółgłoską -g podaje nazwisko Religa. Tego typu nazwiska przyjmują wzór odmiany analogiczny do rzeczowników pospolitych rodzaju żeńskiego. Celownik nazwiska Religa brzmi Relidze, zatem analogicznie – właściwą formą celownika dla nazwiska Drzazga będzie forma Drzazdze (czyli tak samo jak w wypadku rzeczownika pospolitego drzazga). Jako nazwisko kobiety nazwisko Drzazga odmienia się tak samo.

Ewelina Liberadzka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 17. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak należy odmieniać nazwisko „Golon”?

Nazwisko Golon zakończone jest na spółgłoskę twardą n, a zatem w odniesieniu do kobiety jest ono nieodmienne, a w odniesieniu do mężczyzny odmienia się je tak jak rzeczowniki pospolite rodzaju męskiego zakończone na tę spółgłoskę, mianowicie: Golon, Golona, Golonowi, Golona, Golonem, Golonie. W liczbie mnogiej w odniesieniu do mężczyzn lub do osób obu płci noszących to nazwisko stosujemy następujące formy: Golonowie, Golonów, Golonom, Golonów, Golonami, Golonów. Gdybyśmy chcieli poinformować o kilku kobietach o tym nazwisku, należałoby użyć formy nieodmiennej poprzedzonej wyrazem lub wyrazami pozwalającymi zidentyfikować płeć, np. panie Golon, Anna i Marta Golon.

Izabela Kosowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 17. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna odmiana nazwiska „Goethe” w liczbie mnogiej?

Nazwisko Goethe przybiera w liczbie mnogiej następujące formy: M. Goethowie, D.=B. Goethów, C. Goethom, N. Goethami, Msc. Goethach.
Nazwiska niemieckie zakończone na -e (typu Goethe) w liczbie pojedynczej odmieniają się jak przymiotniki rodzaju nijakiego (np. trudne). Jednak w liczbie mnogiej wszystkie nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę lub samogłoskę -a, -e, -o (tak polskie, jak i obce) mają odmianę rzeczownikową. W mianowniku liczby mnogiej przybierają one końcówkę ‑owie, a w przypadkach zależnych odmieniają się analogicznie do rzeczownika psycholog.

Justyna Błaszczyk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: poniedziałek, 17. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy wyraz „show” ma kilka znaczeń? Jaki jest jego rodzaj gramatyczny?

W tramwaju usłyszałem rozmowę dwóch nastolatków, którzy opowiadali sobie o kłótni kolegów. Jeden z nich powiedział: Marcin zrobił Kamilowi niezłe show. Do tej pory myślałem, że show jest występem artystycznym, czy ma on jeszcze inne znaczenie? Chciałbym także dowiedzieć się, jaki jest rodzaj gramatyczny tego wyrazu. Chłopiec w tramwaju użył rodzaju nijakiego, ja myślałem, że powinien być to rodzaj męski.

Rzeczownik show jest wyrazem zapożyczonym z języka angielskiego, z którego przejęliśmy także jego podstawowe znaczenie. Show to widowisko artystyczno-rozrywkowe, najczęściej bardzo bogate pod względem scenograficznym, polegające na występach wielu osób. W polszczyźnie wyraz ten zyskał niedawno nowe znaczenie: ‘widowisko publiczne o negatywnej wymowie, awantura’. Znaczenie to ma w stosunku do znaczenia podstawowego charakter metaforyczny.
Rzeczownik show kończy się w wymowie na spółgłoskę ł (wymawiamy ten wyraz jako szoł), wobec tego ma on, tak jak wiele rzeczowników rodzimych tak zakończonych, rodzaj męski (dokładniej: męski nieżywotny). Jest to jednak wyraz nieodmienny (powiemy: nie lubię show, nie: nie lubię showu), nie ma też liczby mnogiej (powiemy zatem: dwa show, nie: dwa showy).
Chłopiec z tramwaju nie popełnił zatem błędu leksykalnego (użył tego wyrazu we właściwym znaczeniu), popełnił natomiast błąd składniowy (przypisał temu rzeczownikowi niewłaściwy rodzaj).

Anna Laskowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 6. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Która konstrukcja jest poprawna: „nauczyli się śpiewać walczyka” czy „nauczyli się śpiewać walczyk”?

Wiem, że tańczyć walczyka jest konstrukcją poprawną. Ale czy dotyczy to również innych czasowników rządzących biernikiem? Która zatem konstrukcja jest poprawna: nauczyli się śpiewać walczyka czy nauczyli się śpiewać walczyk?

Jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod redakcją Andrzeja Markowskiego, jedyną poprawną konstrukcją jest tańczyć, grać walca (a zatem i tańczyć, grać walczyka). Wynika to z tego, że czasowniki tańczyćgrać wymagają uzupełnienia rzeczownikami w bierniku, a biernik rzeczownika walc jest równy dopełniaczowi i ma postać walca.
Forma biernika jest równa dopełniaczowi w wypadku rzeczowników rodzaju męskiego będących nazwami tańców, takich jak polonez, walc, fokstrot, slow-fox. Pierwotnie w polszczyźnie biernik wszystkich rzeczowników rodzaju męskiego równy był mianownikowi (mówiło się mam brat, mam dom, widzę płot, widzę wuj, niosę kosz, niosę kot). Prowadziło to jednak do powstawania niejednoznacznych zdań typu Jan widzi wuj (nie wiadomo, kto kogo widzi). Dla usunięcia tej niedogodności doszło do zmiany reguły: biernik rzeczowników żywotnych stał się równy dopełniaczowi, dzięki czemu wyróżnia się w zdaniu końcówką -a (mam brata, widzę wuja, niosę kota), choć są od tej reguły (nieliczne) wyjątki, np. wyjść za mąż, na miły Bóg. Biernik rzeczowników nieżywotnych pozostał równy mianownikowi, ale nie dla wszystkich grup rzeczowników. Do wyjątków pod tym względem należą m. in. nazwy tańców typu polonez czy walc, które zachowują się pod tym względem jak rzeczowniki żywotne.
Pytanie dotyczy poprawności konstrukcji śpiewać walczyka. Różni się ona od konstrukcji tańczyć walca nie tylko zdrobniałą formą rzeczownika, lecz również jego znaczeniem: w zdaniu tym rzeczownik walczyk jest nie nazwą tańca, lecz nazwą utworu muzycznego (piosenki o melodii w tempie walca). Jednak również w tym znaczeniu – pochodnym wobec znaczenia ‘taniec’ – wyrazy walcwalczyk mają biernik równy dopełniaczowi, o czym świadczy cytowany zwrot grać walca, zamieszczony w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny. Poprawną konstrukcją jest zatem zwrot nauczyli się śpiewać walczyka.

Dorota Spychalska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 6. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy rzeczownik „wino” ma formę celownika?

Rzeczownik wino ma, oczywiście, formę celownikową, a jego pełna odmiana w liczbie pojedynczej wygląda następująco:

M. (co?) wino
D. (czego?) wina
C. (czemu?) winu
B. (co?) wino
N. (z czym?) z winem
Mc. (o czym?) o winie
W. wino

Wspomniana forma celownikowa jest często używana zarówno przez kiperów, jak i producentów win, bo przecież wino winu nierówne. Stąd wiemy na przykład, że użycie płatków dębowych w procesie fermentacji nadaje winu charakterystyczny aromat lub co należy zrobić, aby dodać winu ziemistą nutę. Podobnie w listopadzie 2008 roku przeczytać mogliśmy na specjalistycznych portalach informację o nadaniu nazwy „Maius” winu z winnicy Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Identyczna sytuacja dotyczy rzeczownika kino. Czytujemy przecież artykuły poświęcone kinu hollywoodzkiemu, przyglądamy się kinu skandynawskiemu bądź zastanawiamy się, któremu kinu w Polsce grozi zamknięcie.
Aby łatwiej przyswoić tę formę rzeczownika, zapamiętać wystarczy popularne powiedzenie: „Nie wierz trzem rzeczom: winu, nocy i miłości”.

Katarzyna Organowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 5. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy owoce krzewu winorośli to na pewno „(te) winogrona”, a nie „(to) winogrono” ani „(ten) winogron”?

Winogrono jest – w świetle słowników języka polskiego – rzeczownikiem rodzaju nijakiego i jako nazwa owocu używany jest w polszczyźnie zwykle w liczbie mnogiej. Można więc kupić (kogo? co?) winogrona (konstrukcja z biernikiem), ale można też kupić kilogram (kogo? czego?) winogron (konstrukcja z dopełniaczem).
O jednym owocu krzewu winorośli możemy zatem powiedzieć (to) winogrono, natomiast większa ilość tych owoców to (te) winogrona. Forma winogron jest dopełniaczem liczby mnogiej, zaś określenie owoców (ten) winogron (jako forma mianownika lub biernika) jest niepoprawne.

Iwona Kubiak

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 5. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak jest forma dopełniacza liczby mnogiej rzeczownika „żel”: „żeli” czy „żelów”?

W dopełniaczu liczby mnogiej rzeczowników rodzaju męskiego mogą się pojawić cztery końcówki: -ów, -i, -y lub (końcówka zerowa). Ich użycie zależy od zakończenia tematu. Rzeczowniki zakończone na spółgłoskę -l na ogół przyjmują w tym przypadku końcówkę -i: żel – żeli, skobel – skobli, wafel – wafli, trefl – trefli, motocykl – motocykli, motyl – motyli, apel – apeli, kąpiel – kąpieli. Są też nieliczne wyjątki od tej zasady, np. żal – żalów, apel – apeli lub apelów.

Lucyna Warda-Radys

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 5. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy wyraz „boom” jest w języku polskim rodzaju nijakiego, co wynikałoby ze zdania: „Lata osiemdziesiąte to prawdziwe boom reklamowe”?

Według Uniwersalnego słownika języka polskiego wyraz boom jest rzeczownikiem rodzaju męskiego. Wiąże się to z tym, że rodzaj męski mają w języku polskim rzeczowniki o tematach zakończonych na spółgłoskę twardą, do których należy boom. Ponadto w języku polskim wyraz ten oznacza ‘rozkwit’, a rzeczownik rozkwit także ma rodzaj gramatyczny męski. I w formie rodzaju męskiego rzeczownik ten spotykany jest we wszelkiego rodzaju wypowiedziach, na przykład: przedszkolny boom, boom inwestycyjny, boom samochodowy. Jedyną poprawną formą jest zatem prawdziwy boom reklamowy.

Izabela Kosowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 5. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Która forma jest poprawna: „instruktor fitness” czy „instruktor Fitness”, „zajęcia fitness”, „zajęcia fitnessowe” czy „zajęcia z fitness”, „klub fitness” czy „klub fitnessowy”?

Rzeczownik fitness należy zapisywać małą literą, ponieważ nie jest on nazwą własną.
Wyraz ten odmieniamy, ponieważ nie ma problemów z odmienianiem go według reguł polskiej deklinacji męskiej, np. stres – stresu, dres – dresu itd. Dlatego warto polecić formy: instruktor, trener fitnessu, zajęcia z fitnessu (forma pisana bez apostrofu przed końcówką).
Połączenie klub fitness jest kalką angielskiego fitness club, lepiej zatem używać określeń klub fitnessu lub klub fitnessowy.
Polecam też wyrażenie zajęcia fitnessowe, bo przymiotnik ten został utworzony poprawnie.

Kamila Rutkowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 5. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Która forma jest poprawna: „Jak spędziłeś halloween?” czy „Jak spędziłeś halloweena?”?

Według Słownika wyrazów obcych Władysława Kopalińskiego Halloween jest angielskim skrótem od All Hallow E'en, czyli wigilii Wszystkich Świętych. Wyraz ten odnosi się do wieczoru 31 października, który stał się komercyjną zabawą dla dzieci i młodzieży w USA i północnej Europie. Zanim to nastąpiło, był on celtyckim świętem zbiorów oraz Nowym Rokiem dla druidów. Obecnie to wieczór przebieranek w kostiumy i tańców, podczas którego pali się także ogniska, gdyż wedle tradycji płomień powinien oświetlić drogę duchom przodków, którzy tego dnia mają powracać na ziemię. Ponieważ rzeczownik Halloween jest nazwą święta, powinno się go zapisywać dużą literą.
W Słowniku poprawnej polszczyzny PWN pod redakcją Lidii Drabik i Elżbiety Sobol czytamy następujące przykłady użycia tego rzeczownika: Przebrać się na Halloween, W Halloween świetnie się bawili. Wynika z nich, że wyraz Halloween nie zadomowił się w polszczyźnie na tyle, byśmy mogli go odmieniać. Spośród dwu podanych konstrukcji konstrukcją poprawną konstrukcją jest zatem Jak spędziłeś Halloween?
Przypuszczam, że forma Halloweena została utworzona analogicznie do formy sylwestra (spędzić sylwestra).

Agnieszka Kutuzow

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy nazwę „badania trackingowe” należy odmieniać?

Oba wyrazy występujące w wyrażeniu badania trackingowe oczywiście odmieniamy, zgodnie z zasadami odmiany dotyczących rzeczowników i przymiotników, a więc np. w dopełniaczu wyrażenie to przybiera postać badań trackingowych, w celowniku – badaniom trackingowym, a w narzędniku – badaniami trackingowymi.

Izabela Kosowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy to prawda, że forma „poszłem” została już uznana za poprawną?

Co jakiś czas pojawia się informacja elektryzująca zwłaszcza męską część mówiących po polsku, że nareszcie nie będą oni krytykowani z powodu używania przez nich form szłem, wyszłem lub poszłem. Są to jednak płonne nadzieje, gdyż formy te nie zostały dotychczas i zapewne w najbliższej przyszłości nie zostaną uznane za poprawne.
Argumentem przytaczanym przez zwolenników uproszczonych postaci jest powszechność ich użycia (tzw. kryterium uzualne). Przeciwko przemawiają jednak argumenty o dużo większej wadze: po pierwsze pochodzenie formy, po drugie jej miejsce w systemie. Jeśli chodzi o pierwszy argument, to należy wiedzieć, że czas przeszły szedłem utworzony został z prasłowiańskich członów šьdlъ + jesmь, gdzie w pierwszym wyrazie ь zmienił się w e, ъ zanikł, a drugi wyraz (jeśm < jesmь) uprościł się w ‑em. Tyle etymologia. Ważniejszy wydaje się drugi argument: w polszczyźnie czas przeszły tworzymy od form 3 osoby, dodając do niej odpowiednie końcówki, np. robił + em, robił + . Jeśli więc forma 3 osoby liczby pojedynczej rodzaju męskiego czasownika iść w czasie przeszłym brzmi szedł (inaczej przecież brzmieć nie może), to konsekwentnie musimy utworzyć formy szedł + em, szedł + itd.

Aneta i Zenon Licowie

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy mówi się „keg”, czy „kega” (beczka z piwem) i jak w związku z tym będzie brzmiał dopełniacz tego wyrazu?

Wyraz keg / kega jest w polszczyźnie ewidentnym anglicyzmem (ang. keg ‘beczułka, baryłka’). Zapożyczenie to musi być nowe, skoro nie jest odnotowane w słownikach i encyklopediach. Każdy nowy wyraz, nawet najbardziej potrzebny, zanim się przyjmie powszechnie, powoduje jednak pewne zakłócenia w komunikacji językowej. Trudno jednoznacznie określić, w jaki sposób słowo to przystosuje się do systemu języka polskiego. Adaptacja wyrazów zapożyczonych do naszego języka może przebiegać różnorodnie. Przez jakiś czas mogą konkurować ze sobą obie formy tego wyrazu: keg / kega. Mniej prawdopodobne jest jednak przyjęcie tego wyrazu w postaci angielskiej (bez dodawania końcówki -a) i dostosowanie do polskiej fleksji (odmiana według paradygmatu męskiego, jak brzeg), ponieważ działa tu analogia do formy wyrazu w rodzaju żeńskim beczka. Postać kega, brzmiąca bardziej swojsko, łatwiejsza w odmianie, stanie się raczej powszechniejsza (odmieniana jak noga).

Małgorzata Milewska-Stawiany

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Która forma jest poprawna: „stół do bilardu” czy „stół do bilarda”?

We współczesnej polszczyźnie za poprawne należy uznać już obie formy, choć konstrukcją bardziej tradycyjną jest stół do bilardu.
Wprawdzie XX-wieczne słowniki języka polskiego jako formę dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika bilard podawały tylko formę bilardu i tak jest jeszcze w najnowszym słowniku języka polskiego, tj. w Uniwersalnym słowniku języka polskiego pod redakcją Stanisława Dubisza (Warszawa 2002), ale już w Nowym słowniku poprawnej polszczyzny pod redakcję Andrzeja Markowskiego (Warszawa 1999) pod hasłem bilard przeczytamy „D. bilardu rzad. bilarda”.
Bilard jest rzeczownikiem nieżywotnym rodzaju męskiego, należy zatem do wyrazów, które w dopełniaczu liczby pojedynczej sprawiają najwięcej problemów z odmianą. W dopełniaczu tych rzeczowników konkurują ze sobą dwie końcówki: -a oraz -u, przy czym zasady doboru tych końcówek nie są ściśle określone. Końcówkę ‑u przybierają m.in. rzeczowniki pochodzenia obcego, a słowo bilard jest wyrazem zapożyczonym z języka francuskiego. Końcówka ‑a występuje natomiast m.in. w nazwach tańców i gier, np. walca, pokera, tenisa, a do tej grupy semantycznej należy też rzeczownik bilard.

Anna Gajewska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Która forma jest poprawna: „przekroi pomiarowych” czy „przekrojów pomiarowych”?

Obydwie formy są zgodne z normą.
Nie wszystkich jednak zadowoli taka odpowiedź. Niektórzy twierdzą, że byłoby dużo łatwiej, gdyby zlikwidować wariantywność języka i każdy rzeczownik występowałby w danym przypadku tylko w jednej formie. Bo jak tu się nie zgubić w gąszczu końcówek i zasadach ich stosowania?
W danym przykładzie pytanie dotyczy dopełniacza liczby mnogiej. Wykładnikiem tego przypadka są cztery końcówki: -ów (psów), -i (kości, koni), -y (żołnierzy, myszy), -ø (kobiet, przyjaciół). Wybór odpowiedniej końcówki uzależniony jest od rodzaju gramatycznego rzeczownika, zakończenia jego tematu, a czasami też od budowy wyrazu.
Rzeczowniki zakończone na ‑j, np. przekrój, mogą występować w dopełniaczu liczby mnogiej w dwóch wersjach: z końcówką ‑ów (przekrojów) i z końcówką ‑i (przekroi). Podobnie inne: pokojówpokoi, napojównapoi, lokajówlokai. Część z nich jednak występuje w dopełniaczu liczby mnogiej tylko z końcówką ‑ów, np. zbójów, klejów, burżujów.
Jeśli więc nie mamy pewności, czy rzeczownik zakończony na ‑j występuje w dopełniaczu liczby mnogiej w obu wariantach, czy tylko w jednej formie, bezpieczniej jest zdecydować się na końcówkę ‑ów.

Aneta i Zenon Licowie

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaką formę przybiera rzeczownik „koc” w dopełniaczu liczby mnogiej: „koców” czy „kocy”?

Poprawna forma dopełniacza liczby mnogiej wyrazu koc brzmi koców (z końcówką ‑ów), a nie kocy (z końcówką -y). Jest to spowodowane tym, że koc jest rzeczownikiem rodzaju męskiego o temacie zakończonym na spółgłoskę stwardniałą (c), czyli taką, która obecnie wymawiana jest twardo, ale w dawnej polszczyźnie wymawiana była miękko (c’). Rzeczowniki rodzaju męskiego o tematach zakończonych spółgłoską stwardniałą przyjmują w dopełniaczu liczby mnogiej końcówkę ‑ów lub ‑y. Końcówka -ów jest jednak w tej grupie o wiele powszechniejsza i bardziej wyrazista niż końcówka ‑y. Ponadto formy z końcówką ‑y, którą słyszy się na Mazowszu, uznawane są za gwarowe. Dlatego współczesne słowniki języka polskiego i słownik poprawnej polszczyzny zgodnie podają, że tylko forma koców jest dziś uznawana za poprawną.

Sylwia Długołęcka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy wyraz CAMEL oznaczający markę papierosów jest w języku polskim wyrazem odmiennym?

Wyraz camel [wym. kamel] pisany małą literą, oznaczający ‘papieros marki Camel’, jest wyrazem odmiennym. Należy on do grupy rzeczowników rodzaju męskiego, przy czym – jak w wypadku rzeczownika papieros i wyrazów nazywających papierosy innych marek – w liczbie pojedynczej jego biernik jest równy dopełniaczowi. W liczbie pojedynczej rzeczownik camel przybiera następujące formy: w M. camel, w D. camela, w C. camelowi, w B. camela, w N. camelem, w Msc. camelu, w W. camelu; w liczbie mnogiej natomiast: w M. camele, w D. cameli, w C. camelom, w B. camele, w N. camelami, w Msc. camelach, w W. camele. W tym znaczeniu wyraz ten występuje np. w zdaniu: Palił tylko camele. Warto dodać, że rzeczownik camel nie wymaga przy zapisywaniu form jego odmiany apostrofu.
Natomiast wyraz Camel pisany wielką literą, oznaczający ‘markę papierosów’, jest w polszczyźnie wyrazem nieodmiennym. Występuje on np. w zdaniu Palił tylko papierosy Camel.
Informacje na temat odmiany tego wyrazu można znaleźć m.in. w Wielkim słowniku ortograficznym PWN z 2006 roku, pod redakcją Edwarda Polańskiego.

Justyna Dzikowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy istnieje liczba pojedyncza od wyrazu „puzzle”?

Jak podaje Słownik języka polskiego PWN, puzzle to ‘układanka w postaci obrazka pociętego na kawałki nieregularnego kształtu’. Możemy zatem powiedzieć np. Układam te puzzle od godziny. Jednak istnieje również liczba pojedyncza tego rzeczownika, która brzmi puzzel. Ten sam słownik notuje bowiem następujące zdanie: Kupił sobie puzzle z piętnastu tysięcy kawałków i siedział nad nimi tydzień, zanim dołożył ostatni puzzel.

Michalina Miotk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jak poprawnie powinna brzmieć forma dopełniacza liczby pojedynczej rzeczownika „link”?

Książka Język polski. Kompendium autorstwa Magdaleny Derwojedowej, Alicji Gałczyńskiej i Włodzimierza Gruszczyńskiego podaje, że rzeczowniki rodzaju męskiego, których temat jest zakończony na spółgłoskę tylnojęzykową -k, będące ponadto rzeczownikami abstrakcyjnymi, pochodzenia obcego bądź odczuwanymi jako obce, w dopełniaczu liczby pojedynczej otrzymywać powinny końcówkę -u. Zgodna z tą regułą forma dopełniacza liczby pojedynczej tego rzeczownika: linku (z końcówką ‑u) znajduje się w internetowej encyklopedii „Wikipedia”.
Analiza frekwencji użycia rzeczownika link w formie dopełniacza liczby pojedynczej na stronach internetowych wykazuje jednak, że najczęściej przybiera on postać linka. Być może przyczyną utworzenia takiej formy jest analogia do rzeczowników SMS, mail, których poprawna (zdaniem profesora Miodka) forma dopełniacza liczby pojedynczej zawiera końcówkę ‑a i brzmi: SMS-a, maila.

Kamila Piskunowicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaką formę ma dopełniacz rzeczownika „diplekser”: „dipleksera” czy „diplekseru”?

Diplekser to wyraz zapożyczony z języka angielskiego, który – jak podaje Encyklopedia PWN – nazywa ‘układ umożliwiający dwóm różnym nadajnikom jednoczesne lub oddzielne działanie z tą samą anteną’. Jest to zatem rzeczownik męskonieżywotny. Kłopot z utworzeniem formy dopełniacza liczby pojedynczej tego wyrazu wynika z faktu, że w języku polskim rzeczowniki męskonieżywotne nazywające narzędzia częściej przyjmują końcówkę -a (np. kilofa, młotka, traktora), natomiast rzeczowniki zapożyczone z języków obcych częściej przybierają końcówkę ‑u (np. komiksu, teatru, wehikułu).
Dla rzeczownika diplekser poprawna wydaje się forma dopełniacza liczby pojedynczej z końcówką -a, czyli dipleksera, gdyż w wypadku kolizji kryterium semantycznego (znaczenie rzeczownika) i genetycznego (pochodzenie rzeczownika) częściej zwycięża kryterium znaczeniowe, np. akumulatora, komputera, miksera, telewizora. Ponadto formy z tą właśnie końcówką używa się w literaturze fachowej dotyczącej systemów antenowych i technik krótkofalowych (np. w Poradniku ultrakrótkofalowca Zdzisława Bieńkowskiego czy w czasopiśmie Elektronika dla wszystkich).

Magdalena Marszałek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

W literaturze fantasy często pojawia się liczba pojedyncza od rzeczownika „runy”, która brzmi „runa” lub „run”. Czy obie formy są poprawne?

Uniwersalny słownik języka polskiego pod redakcją Stanisława Dubisza notuje tylko formę liczby mnogiej runy, używaną w polszczyźnie w dwu powiązanych ze sobą znaczeniach: a) ‘najstarsze pismo północnoeuropejskie, którym posługiwały się plemiona germańskie [...], pismo runiczne’ i b) ‘zabytki tego pisma’. Według informacji imieszczonych w tym słowniku wyraz runy ten pochodzi od niemieckiego rzeczownika Runen. Ilustrowany leksykon mitologii germańskiej autorstwa Andrzeja Kempińskiego objaśnia, że runy są znakami alfabetu północnogermańskiego nazywanego futhark (od nazw sześciu pierwszych run).
Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN nie odnotowuje rzeczownika runa, rejestruje tylko rzeczownik run, ale jako termin z dziedziny ekonomii, w której oznacza on ‘wycofywanie pieniędzy i papierów wartościowych z banków lub giełdy na dużą skalę’ (drugie znaczenie tego wyrazu to ‘powszechne wykupywanie poszukiwanych towarów, nieruchomości’, na przykład: run na działki budowlane).
Ze Słownika wyrazów obcych Władysława Kopalińskiego dowiadujemy się, że w języku angielskim pojawia się liczba pojedyncza od run, która brzmi rune.
Wprawdzie w świetle informacji zawartych w słownikach w języku polskim wyrazu tego używa się wyłącznie w liczbie mnogiej (z czego wynikałoby, że obie formy liczby pojedynczej – runarun – są niepoprawne), jednak wydaje się, że nic nie stoi na przeszkodzie, by w sytuacji wymagającej poinformowania o jednej literze należącej do tego zbioru formę liczby pojedynczej utworzyć.
Jan Grzenia na stronie internetowej poradni językowej Wydawnictwa Naukowego PWN zaleca w tej funkcji formę runa, która używana jest już w tekstach internetowych i nawiązuje do częstszej formy dopełniacza liczby mnogiej tego wyrazu: run. Nie uważa też za niepoprawną formy mianownikowej run, która powiązana jest z rzadszą formy dopełniacza liczby mnogiej tego wyrazu: runów. Uznaje zatem formę rodzaju żeńskiego runa za podstawową, dopuszczając też wariant rodzaju męskiego run.

Agnieszka Kutuzow

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy zaimek „ów” się odmienia?

Zaimek ów odmienia się przez przypadki według odmiany przymiotnikowej.
W świetle informacji zamieszczonych w Słowniku poprawnej polszczyzny PWN jedynymi formami fleksyjnymi, które sprawiają Polakom kłopoty, są formy mianownika liczby pojedynczej rodzaju męskiego oraz mianownika liczby pojedynczej rodzaju nijakiego. Jedyną poprawną formą tego zaimka w mianowniku liczby pojedynczej rodzaju męskiego jest forma ów, niedopuszczalne jest natomiast używanie formy owy. W mianowniku liczby pojedynczej rodzaju nijakiego jedyną dopuszczalną formą jest owo, za niepoprawną uznaje się formę owe.
Wszystkie formy deklinacyjne zaimka ów znajdują się w poniższej tabelce:

  Liczba pojedyncza Liczba mnoga
  Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj nijaki Rodzaj męskoosobowy Rodzaj niemęskoosobowy
M. ów owa owo owi owe
D. owego owej owego owych owych
C. owemu owej owemu owym owym
B. owego ową owo owych owe
N. owym ową owym owymi owymi
Msc. owym owej owym owych owych
W. ów owa owo owi owe

 

 Anita Brzoskowska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy wyraz „Halloween” ma liczbę mnogą?

Rzeczownik Halloween nie ma liczby mnogiej, należy zatem do tzw. singulariów tantum. W języku polskim słowa tego używa się tylko w liczbie pojedynczej (por. przykłady zawarte w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny PWN: Przebierać się na Halloween. W Halloween świetnie się bawili.). Jest to ponadto wyraz nieodmienny, a w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny PWN pod redakcją Andrzeja Markowskiego podano, że jest on rodzaju nijakiego.
Wyraz Halloween został zaczerpnięty do języka polskiego z angielszczyzny (jest tzw. zapożyczeniem właściwym). Również w języku angielskim nie ma jakichkolwiek przykładów na użycie słowa Halloween w liczbie mnogiej, wyraz ten może wystąpić jedynie w funkcji epitetu rzeczowników występujących w liczbie pojedynczej lub mnogiej (np. Halloween Surprises ‘niespodzianki na Halloween’, Halloween costume ‘kostium na Halloween’).

Małgorzata Pliszka

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Która forma jest poprawna: „spójrz” czy „spojrzyj”?

Według najnowszych słowników poprawnej polszczyzny (np. Nowego słownika poprawnej polszczyzny pod red. prof. Andrzeja Markowskiego, PWN, Warszawa 1999) i współczesnych słowników języka polskiego (np. Uniwersalnego słownika języka polskiego pod red. Stanisława Dubisza, PWN, Warszawa 2002) nadal poprawne są obie formy. Można je stosować wymiennie, choć bardziej popularna wydaje się ta pierwsza, tj. forma spójrz. Forma spojrzyj najczęściej spotykana jest w utworach poetyckich oraz w pieśniach religijnych i być może właśnie dlatego dociera ona do węższej grupy użytkowników języka polskiego i równocześnie sprawia wrażenie formy niepoprawnej. Jednak zarówno spójrz, jak i spojrzyj to formy poprawne. Niepoprawne są jedynie dalsze modyfikacje obu form, takie jak spojrzspójrzyj.

Sabina Stankiewicz

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Która z form rzeczownika nazywającego pierożki rosyjskie jest poprawna: „pielmieni” czy „pielmienie”?

Pielmienie są jednym z najpopularniejszych rosyjskich dań. Są to – jak podaje encyklopedia internetowa – małe pierożki z nadzieniem ze zmielonego surowego mięsa (wołowiny z wieprzowiną), spożywane ze stopionym masłem lub śmietaną. Zarówno sama potrawa, jak i jej nazwa pochodzą z Syberii. W języku Korni, mieszkańców okolic Uralu, słowo pielmiań oznacza ‘chlebowe ucho’, gdyż pierożki te rzeczywiście przypominają kształtem ucho.
W języku rosyjskim pierożki te nazywa się пельмени. Zgodnie z zasadami transkrypcji wyrazów rosyjskich słowo to zapisujemy w języku polskim jako pielmieni. Taką postać tego wyrazu notuje internetowy słowik języka polskiego PWN.
Jednak słowo to już tak się w Polsce upowszechniło, że zostało spolszczone: końcowe rosyjskie ‑i zastąpiono polską końcówką liczby mnogiej ‑e. Formę pielmienie notuje Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny pod redakcją Haliny Zgółkowej (1994–2005). Wyraz pielmienie występuje w języku polskim tylko w liczbie mnogiej. Jeśli chodzi o odmianę tego słowa, to jest ona prosta: D. pielmieni, C. pielmieniom, N. pielmieniami, Ms. pielmieniach.

Natalia Naumiuk

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Która forma językowa jest poprawna: „idę na Halloween” czy „idę na Halloweena”?

Według Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny pod redakcją Andrzeja Markowskiego z 2004 roku rzeczownik Halloween jest w języku polskim nieodmienny, poprawną formą jest zatem idę na Halloween. Wyraz ten, będący zapożyczeniem z języka angielskiego, nie podlega (na razie?) polskiej deklinacji – gdyby było inaczej, istniałyby konstrukcje typu byliśmy na Halloweenie, które przecież nie są stosowane. Rzeczownik Halloween zachowuje się w polszczyźnie inaczej niż na przykład rzeczownik Hollywood, który bywa traktowany albo jako nieodmienny (jadę do Hollywood), albo jako odmienny (jadę do Hollywoodu).

Wanda Dittrich

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Czy wyrazu „struktura” można użyć w liczbie mnogiej?

Wyrazu struktura można użyć w obu liczbach, jest to jednak uwarunkowane znaczeniem tego słowa. Według Uniwersalnego słownika języka polskiego PWN rzeczownik struktura można rozumieć dwojako: jako 1) ‘układ i wzajemne relacje elementów stanowiących całość; budowę, ustrój, konstrukcję’, np. w wyrażeniu struktura gospodarcza kraju, i 2) jako ‘całość zbudowaną w pewien sposób z poszczególnych elementów; zespół’, np. w wyrażeniu struktury policyjne, struktura językowa. W znaczeniu pierwszym wyrazu tego używa się zazwyczaj w liczbie pojedynczej, natomiast w znaczeniu drugim – zarówno w liczbie pojedynczej, jak i mnogiej.
We współczesnej polszczyźnie wyraz struktura występuje również w nowym znaczeniu, nieodnotowanym jeszcze przez słowniki, jako potoczny synonim wyrażenia lokata strukturyzowana. W znaczeniu tym wyraz ten stanowi derywat słowotwórczy od przymiotnika strukturyzowany i – podobnie jak rzeczownik lokata – może być używany i w liczbie pojedynczej, i w liczbie mnogiej.

Maria Krzywda

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaką formę ma dopełniacz nazwy „Polcomtel”: „Polcomtela” czy „Polcomtelu”?

Na początku warto zauważyć, że nazwę tę należy pisać: Polkomtel (a nie: Polcomtel), gdyż taka nazwa odnotowana została w Krajowym Rejestrze Sądowym.
W dopełniaczu liczby pojedynczej rzeczowników męskich nieżywotnych, w tym także nazw własnych, stosowane są końcówki -a oraz ‑u, przy czym kryteria ich doboru są niejednoznaczne. W wypadku nazwy Polkomtel używane są dwie formy: PolkomtelaPolkomtelu. Forma Polkomtela w świetle danych dostępnych za pomocą wyszukiwarek internetowych używana jest częściej, jednak końcówka -u uchodzi za staranniejszą, forma Polkomtela zaś sprawia wrażenie bardziej potocznej, a pamiętajmy, że jest to nazwa własna.
Warto również dodać, że w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego występuje podobnie zbudowane hasło: Centertel, z końcówką -u w dopełniaczu liczby pojedynczej.

Magdalena Marszałek

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: wtorek, 4. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Jaka jest poprawna pisownia wyrażenia ALEJA RZECZYPOSPOLITEJ (chodzi o duże i małe litery)? A może nazwa ta powinna mieć postać ALEJA RZECZPOSPOLITEJ?

W nazwie tej alei pierwszy wyraz piszemy małą literą, bo pełni on w tym wyrażeniu funkcję gatunkową (jest nazwą typu tej ulicy), a drugi wyraz – dużą literą, bo jest właściwą nazwą własną. Nazwa ta powinna więc być zapisywana tak: aleja Rzeczypospolitej. Członu Rzeczypospolitej nie należy zamieniać na Rzeczpospolitej, mimo że ta druga forma odmiany zrostu Rzeczpospolita została niedawno uznana za dopuszczalną. Forma Rzeczypospolitej jest jednak nadal formą elegantszą, bo bardziej tradycyjną, skoro zatem władze miejskie zdecydowały się wyróżnić tę ulicę mianem alei, nie powinny łączyć tego rzeczownika z formą fleksyjną Rzeczpospolitej, którą można uznać za formę potoczną.

Ewa Rogowska-Cybulska

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: sobota, 1. Sierpień 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz

Pisząc o województwie pomorskim, dziennikarze czasem używają formy „pomorskiem”, a czasem „pomorskim”. Od czego to zależy?

Jeśli przymiotnik pomorski jest podrzędnym składnikiem nazwy złożonej (określeniem rzeczownika), a więc jeśli mówimy lub piszemy na przykład o województwie pomorskim, zawsze powinniśmy używać formy z końcówką ‑im (tak jak mówimy i piszemy o regionie pomorskim, księciu pomorskim itp.).
Wyraz ten może być też rzeczownikiem, nazwą regionu: Pomorskie. Wtedy powinno się go pisać wielką literą, a w narzędniku i miejscowniku zarówno w piśmie, jak i w wymowie należy używać końcówki -em: w Pomorskiem (tak jak w Zakopanem).
Końcówka -em była dawniej powszechnie używana w odmianie przymiotników rodzaju nijakiego (zakończonych w mianowniku na -e): dobre dziecko – N. z dobrem dzieckiem, Msc. o dobrem dziecku. W odmianie wyrazów pospolitych została zniesiona przez Komitet Ortograficzny w roku 1936. Zachowały ją nazwiska, np. Lindeo Lindem, Fuldeo Fuldem; nazwy miejscowości, np. Chyżnew Chyżnem, Krzywew Krzywem (tu mieszczą się też przymiotnikowe nazwy regionów); wyrazy typu wtem (daw. w + tem), przedtem (daw. przed + tem).

Lucyna Warda-Radys

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: środa, 10. Czerwiec 2009 - 00:00; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz Ostatnia zmiana: środa, 26. luty 2014 - 12:48; osoba wprowadzająca: Importer Importowicz