Czy „zrobił był” jest formą poprawną?
Forma zrobił był jest poprawną formą czasu zaprzeszłego, który służył wskazywaniu zdarzenia wcześniejszego niż inne zdarzenie – wyrażone czasem przeszłym. Czas zaprzeszły w języku mówionym dziś już nie jest używany, natomiast w języku pisanym może być używany przez autorów chcących swoim tekstom lub wypowiedziom bohaterów nadać charakter archaiczny.
Paulina Osak
Jak mówimy : „Wyznaj tę zasadę” czy „Wyznaj tą zasadę”?
Powiedzieć możemy zarówno: Wyznaj tę zasadę, jak i: Wyznaj tą zasadę. Natomiast w piśmie należy używać formy tę, tj. Wyznaj tę zasadę, ponieważ forma biernika tą – jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego – charakterystyczna jest tylko dla polszczyzny potocznej, mówionej.
Odpowiedzi na podobne pytanie udzielił prof. Grzegorz Dąbkowski w Poradni językowej PWN w 2002 roku (http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/te-czy-ta;2227.html).
Żaklina Kamińska
Które formy są poprawne: „rajstop” czy „rajstopów”? „rajtuz” czy „rajtuzów”?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, wystarczy zajrzeć do Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny PWN. Odnotowuje on, że poprawną formą dopełniacza rzeczownik rajstopy jest rajstop. W słowniku tym dodatkowo podkreślone zostało, że niedopuszczalna jest forma rajstopów. Natomiast w wypadku wyrazu rajtuzy poprawną formą dopełniacza jest rajtuzów, a niedopuszczalne jest używanie formy rajtuz. Można przypuszczać, że problemy Polaków z odmianą wymienionych wyrazów wynikają z podobieństwa obiektu, do którego się one odnoszą, a także z podobieństwa brzmieniowego tych wyrazów. Warto także zauważyć, że wyszukiwarka Narodowego Korpusu Języka Polskiego nie poświadcza żadnego użycia niepoprawnej formy rajstopów, natomiast podaje aż 6 użyć niepoprawnej formy rajtuz (pochodzących głównie z wypowiedzi zamieszczonych w gazetach i czasopismach, takich jak „Gazeta Wyborcza”, „Polityka”, „Gazeta Wrocławska”) – wobec 12 użyć poprawnej formy rajtuzów.
Paulina Osak
Jak mówimy: „kosztel” czy „kosztela”?
Mianownik liczby pojedynczej tego wyrazu to – jak podają słowniki języka polskiego – kosztela (rzeczownik rodzaju żeńskiego). Jest to odmiana jabłoni rodzącej żółtawozielone, słodkie i soczyste owoce lub owoc tej odmiany. Kosztel to natomiast rzadsza z dwu wersji dopełniacza liczby mnogiej tego rzeczownika (koszteli a. kosztel). Warto również nadmienić, że nieprawidłowe jest użycie liczby pojedynczej w znaczeniu zbiorowym. Mówimy w związku z tym: sprzedawać kosztele, a nie sprzedawać kosztelę.
Żaklina Kamińska
Czy można używać połączeń „dwoma rękami” i „dwiema rękoma”?
Forma dwiema jest formą starszą, odziedziczoną przez język polski jeszcze z prasłowiańszczyzny, pierwotnie obsługującą wszystkie trzy rodzaje gramatyczne. Forma dwoma pojawiła się dopiero w XVIII wieku, najpierw w rodzaju męskim i nijakim, później również żeńskim. We współczesnej polszczyźnie poprawne są obie formy: dwoma i dwiema.
W wypadku narzędnika liczby mnogiej rzeczownika ręka postać rękoma jest pozostałością po funkcjonującej w staropolszczyźnie liczbie podwójnej, podczas gdy forma rękami pierwotnie była stosowana w funkcji liczby mnogiej, czyli w odniesieniu do co najmniej trzech obiektów. We współczesnej polszczyźnie poprawne są obie formy: rękami i rękoma.
Formy liczebników dwoma i dwiema można dowolnie łączyć z rzeczownikami rękami i rękoma, poprawna jest zatem nie tylko konstrukcja dwoma rękoma, lecz także konstrukcje dwoma rękami i dwiema rękoma. Wyszukiwarka Narodowego Korpusu Języka Polskiego podaje 23 wyniki dla połączenia dwoma rękami, 4 wyniki dla połączenia dwiema rękoma i 4 wyniki dla połączenia dwoma rękoma. Połączenie dwoma rękami jest zatem najpopularniejsze.
Jak odmienia się żeńskie nazwisko „Suska”?
Podane nazwisko żeńskie zakończone jest na samogłoskę ‑a, nie wiemy więc, czy ma budowę rzeczownikową, czy przymiotnikową.
Jeśli jego forma męska też ma postać Suska, powinno się je odmieniać jak rzeczownik pospolity rodzaju żeńskiego (np. jak matka), a mianowicie: M. Suska, D. Suski, C. Susce, B. Suskę, N. Suską, Msc. Susce.
Jeśli podane nazwisko w rodzaju męskim brzmiałoby Suski, to w rodzaju żeńskim należałoby je odmieniać jak przymiotnik rodzaju żeńskiego, czyli: M. Suska, D. Suskiej, C. Suskiej, B. Suską, N. Suską, Msc. Suskiej.
Nicole Wesołowska
Jak odmienia się żeńskie nazwisko „Kudła”?
Żeńskie nazwisko Kudła odmienia się w liczbie pojedynczej jak rzeczowniki pospolite rodzaju żeńskiego o podobnym zakończeniu, na przykład jak rzeczownik szkoła. Odmieniamy je więc następująco: M. Kudła, D. Kudły, C. Kudle, B. Kudłę, N. Kudłą, Ms. Kudle.
Monika Duda
Jak odmienia się nazwisko „Wojciszke”?
Nazwiska męskie zakończone na ‑e (np. Linde, Wojciszke) odmieniamy w liczbie pojedynczej jak przymiotniki. W odniesieniu do mężczyzn należy więc odmieniać to nazwisko w następujący sposób: D. Wojciszkego, C. Wojciszkemu, B. Wojciszkego, N. Wojciszkem, Msc. Wojciszkem. Jeśli chcemy użyć tego nazwiska w liczbie mnogiej, należy je odmienić rzeczownikowo: B. Wojciszków, C. Wojciszkom, B. Wojciszków, N. Wojciszkami, Msc. Wojciszkach. Nazwisko Wojciszke noszone przez panie jest natomiast nieodmienne, odmieniamy towarzyszące mu imię lub rzeczownik pospolity informujący o płci, np. M. pani Justyna Wojciszke, D. pani Justyny Wojciszke, C. pani Justynie Wojciszke, B. panią Justynę Wojciszke, N. panią Justyną Wojciszke, Msc. pani Justynie Wojciszke.
Magda Nasiłowska
Jaką formę powinno mieć nazwisko na wizytówce: „J. M. Leśniak” czy „J. M. Leśniakowie”?
Jedyna poprawna forma to J. M. Leśniakowie. Potwierdza to „Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN” pod red. A. Markowskiego (zob. hasło problemowe Nazwiska), według którego wszystkie nazwiska zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę mają odmianę rzeczownikową i w mianowniku liczby mnogiej przybierają końcówkę -owie.
Anna Nadrowska
Jak nazwisko „Kustra” odmienia się w liczbie mnogiej?
Nazwisko Kustra odmienia się w liczbie mnogiej jak rzeczowniki pospolite męskoosobowe typu psycholog: M. Kustrowie, D. Kustrów, C. Kustrom, B. Kustrów, N. Kustrami, Msc. Kustrach.
Anna Bokwa