Proszę o jakieś informacje na temat form biernika typu „te stare marynarke”. Chodzi o przymiotnik (końcówka „‑ą” > „-e”).

W zasadzie chodzi o trójelementowy szereg Te stare marynarke. Do połowy XIX wieku mamy następującą sekwencję końcówek w bierniku: ę – ą – ę. Obserwujemy ten układ na przykład w słowniku Lindego: tę starą kapotę, tamtę białą chustkę. Później w języku ogólnopolskim zaimki przymiotne  w bierniku liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego dopasowują końcówkę do form przymiotnikowych, stąd forma: tą starą marynarkę. Jeśli chodzi przymiotnik, to pierwotna jest w nim końcówka -ą: tę starą marynarkę. W większości gwar w bierniku liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego spotkamy właśnie ów ciąg: ę – ą – ę. Na Kresach południowych, a bywa że i w innych okolicach (np. na Kujawach), choć szczątkowo, spotkamy jednak ciąg ę – ę – ę, po denazalizacji (odnosowieniu) e – e – e: te stare marynarke. Zasięg terytorialny zjawiska jest zorientowany na Kresy, pogranicze ukraińsko-białoruskie (pisał o tym Urbańczyk), choć nie wyklucza się projekcji w innych regionach.

Małgorzata Klinkosz