Międzynarodowa interdyscyplinarna konferencja Topografie pamięci pogranicza / Gedächtnistopographien im Grenzraum, Gdańsk 15-17 maja 2015. Relacja
Międzynarodowa interdyscyplinarna konferencja
Topografie pamięci pogranicza / Gedächtnistopographien im Grenzraum, Gdańsk 15-17 maja 2015. Relacja
W dniach 15-17 maja 2015 r. w Instytucie Filologii Germańskiej na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Gdańskiego miała miejsce międzynarodowa interdyscyplinarna konferencja zatytułowana Topografie pamięci pogranicza. Nadrenia i Pomorze jako trilateralne regiony kulturowe / Gedächtnistopographien im Grenzraum. Pommern und Rheinlandals trilaterale Kulturräume. Konferencję zorganizowała Pracownia Badań nad Narracjami Pamięci Pogranicza przy IFG (dr Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk i dr Eliza Szymańska) wspólnie z Institut „Moderne im Rheinland” przy Heinrich-Heine-Universität Düsseldorf (prof. Gertrude Cepl-Kaufmann i dr Jasmin Grande), we współpracy z Instytutem Kaszubskim oraz Muzeum Zachodniokaszubskim w Bytowie.
Nadrzędnym celem konferencji była interdyscyplinarna i porównawcza refleksja nad regionami pogranicza, które wskutek narodowych napięć zostały specyficznie kulturowo ukształtowane i po dzień dzisiejszy stanowią strefy styku kulturowego. Jedną z cech wyróżniających te regiony jest utrwalone w pamięci zbiorowej doświadczenie zagrożenia i konfliktu, a także (patrząc z dzisiejszego punktu widzenia) perspektywa sąsiedztwa. W regionach pogranicza w sposób szczególny nakładają się na siebie indywidualne i zbiorowe stereotypy postrzegania przestrzeni, przy czym funkcjonujące w świadomości zbiorowej obrazy stanowią nierzadko konstrukcje konkurencyjne. Ich treść zależy od kontekstu i sposobu kontekstualizacji, a jednocześnie jest wynikiem funkcjonującego w określonych środowiskach dyskursu wewnątrz- oraz międzygrupowego.
Konferencja stanowiła jeden z etapów projektu badawczego, realizowanego przez Pracownię Badań nad Narracjami Pamięci Pogranicza UG we współpracy z Institut „Moderne im Rheinland”, Heinrich-Heine-Universität w Düsseldorfie. W spotkaniu wzięli udział badacze z Austrii, Belgii, Czech, Luksemburga, Łotwy, Niemiec i Polski, reprezentujący różne (sub)dyscypliny nauk humanistycznych, tj. filologię (amerykanistykę, germanistykę i polonistykę), historię, kulturoznawstwo, medioznawstwo, politologię, socjologię i teatrologię.
Obrady otworzyli prof. UG dr hab. Andrzej Ceynowa, Dziekan Wydziału Filologicznego, poszerzając horyzont postrzegania tytułowych zagadnień o perspektywę amerykanisty, prof. UG dr hab. Danuta Olszewska, Dyrektor Instytutu Filologii Germańskiej oraz w imieniu współorganizatorów konferencji Prof. Dr. Gertrude Cepl-Kaufmann i dr Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk.
Wykłady inauguracyjne wygłosiły prof. dr hab. Anna Wolff-Powęska (Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy w Poznaniu) na temat Poznań jako polsko-niemiecka przestrzeń pamięci / Posen als ein deutsch-polnischer Erinnerungsraum oraz Prof. Dr. Cepl-Kaufmann (Institut „Moderne im Rheinland”, Heinrich-Heine-Universität Düsseldorf), której wystąpienie zatytułowane było Rheinland – Berlin – Paris. Erinnerte Landschaften als trilaterales Muster / Nadrenia – Berlin – Paryż. Wspominane krajobrazy jako wzorzec trójstronny. Wykłady były tłumaczone symultanicznie. Pozostałe wystąpienia w tym dniu obrad poświęcone były specyfice kształtowania się pamięci zbiorowej na poszczególnych pograniczach na terenie Europy, tj. czesko-saksońskim, Nadrenii, Łatgalii oraz na Pomorzu.
W sobotę uczestnicy udali się na objazd naukowy po Ziemi Bytowskiej zatytułowany Gebrochenes Gedächtnis – Erinnerungsnarrative nach 1945 im Bütower Raum / Pęknięta pamięć – narracje powojenne z bytowskiego pogranicza. Grupę poprowadził prof. dr hab. Cezary Obracht-Prondzyński (Instytut Socjologii, Filozofii i Dziennikarstwa UG). W drugiej części dnia kontynuowano obrady na zamku w Bytowie, w siedzibie Muzeum Zachodniokaszubskiego. Wystąpienia w tym bloku tematycznym dotyczyły krajobrazu muzealnego obydwu regionów oraz zagadnienia, stanowiącego po dzień dzisiejszy w dużej mierze tabu w pamięci zbiorowej Pomorza, tj. zbrodni nazistowskiej psychiatrii.
W niedzielę 17 maja na terenie kampusu UG zaprezentowano referaty w ramach trzech kolejnych bloków tematycznych. Poranny dotyczył refleksji teoretycznej, tj. poświęcony był zagadnieniom metodologii badań trylateralnych przestrzeni kulturowych w ujęciu kulturo- i literaturoznawczym. „Blok gdański” zawierał wystąpienia odnoszące się do twórczości poszczególnych autorów literatury gdańskiej, tj. Pawła Huellego i Franciszka Fenikowskiego oraz wybranych adaptacji scenicznych, w tym utworów Stefana Chwina. W trzecim bloku zgromadzone zostały referaty odnoszące się do badań nad zagadnieniami pogranicznego charakteru doświadczeń manifestowanych w różnych tekstach, poczynając od podań, poprzez poezję, po fantastykę. Zamykające tę część wystąpienie dotyczyło narracji funkcjonujących poza dominującym trójstronnym polsko-niemiecko-kaszubskim dyskursem pamięci na Pomorzu – tradycji Tatarów litewskich. Dyskusja podsumowująca konferencję zawierała wiele porządkujących i inspirujących refleksji oraz konkretne propozycje dotyczących kontynuacji projektu.
Wszystkie części konferencji miały charakter otwarty i zgromadziły znaczną grupę zainteresowanych, nie tylko pracowników i studentów UG, tym samym grono uczestników spotkania uległo znacznemu poszerzeniu. Obrady prowadzone były w języku niemieckim, angielskim i polskim, także w konwencji konferencji skype w przypadku referentów, którzy nie mogli osobiście być obecni w Gdańsku i Bytowie. Planowana jest kontynuacja projektu. Tom pokonferencyjny ma ukazać się w serii Düsseldorfer Schriften zur Literatur und Kulturwissenschaft w wydawnictwie Klartext.
Interdyscyplinarny zespół organizacyjny współtworzyli: Karolina Wirkus (kulturoznawstwo, II MSU), mgr Ewelina Rogala (absolwentka filologii germańskiej), Tomasz Piątkowski (niemcoznawstwo, II rok; absolwent filologii polskiej I st.), Ewelina Markiewicz (kulturoznawstwo, II MSU; absolwentka Akademii Muzycznej), Kamil Muszyński (student II roku lingwistyki stosowanej) oraz Helena Awdej (filologia germańska, I MSU). Dokumentację fotograficzną sporządzili dr Maciej Dajnowski, Kamil Muszyński, mgr Ewelina Rogala oraz prof. Mieczysław Ronkowski (Politechnika Gdańska i Instytut Kaszubski).
Spotkanie zostało zrealizowane dzięki różnorodnemu wsparciu wielu osób i instytucji. Konferencja odbyła się dzięki dotacjom Prorektora ds. Nauki UG, Dziekana Wydziału Filologicznego, Dyrekcji Instytutu Filologii Germańskiej, Fundacji Herdera oraz niemieckiego Bundesministerium, Beauftragter für Kultur und Medien. Patronat medialny objęło Radio Mors. Auli na inaugurację spotkania i sprzętu nagłaśniającego użyczył Wydział Historyczny UG. Materiały promocyjne dotyczące Gdańska i regionu zapewniła Fundacja Parasol w Bytowie i Urząd Marszałkowski.
Więcej: http://www.narracjepogranicza.eu/index.php?gmedia=zmK9k&t=g