dr hab. Magdalena Kreft-Świetlik

Literaturoznawca, historyk literatury XIX wieku, edytor dziewiętnastowiecznych rękopisów i tekstów. Prowadzi zajęcia m.in. z historii literatury polskiej (pozytywizm) i powszechnej oraz edytorstwa i tekstologii.

Urodzona w Gdańsku. Ukończyła filologię polską na Uniwersytecie Gdańskim. Lata naukowego dojrzewania spędziła pod opieką  Profesora Józefa Bachórza.

Magisterium: Dialogi w „Lalce” Bolesława Prusa.

Doktorat: Problematyka miasta i cywilizacji urbanistycznej w twórczości Elizy Orzeszkowej. Habilitacja: Śmierć białych motyli. Eliza Orzeszkowa: biografia, wyobraźnia, idee.

Zainteresowania badawcze:

• historia literatury polskiej drugiej połowy XIX wieku • życie i twórczość pozytywistów, zwłaszcza Elizy Orzeszkowej i Bolesława Prusa  • kultura i obyczaj drugiej połowy XIX wieku  • edycja rękopisów oraz dzieł z tej epoki  •

Dokonania:

Publikacje dotyczące życia i twórczości Bolesława Prusa i Elizy Orzeszkowej, a także mała monografia jedynej gdańskiej powieści Józefa I. Kraszewskiego Kamienica w Długim Rynku. Praktyka edytorska i teoria tekstologiczna. Ekspert w dziedzinie odczytywania ręcznego pisma Bolesława Prusa.

Aktywny współpracownik ogólnopolskich zespołów edytorskich i projektów grantowych:

• Komitet ds. Edycji Krytycznej Pism Wszystkich Bolesława Prusa. Nr projektu: NPRH 0134 /FNiTP/H11/80/2011 (lata 2011–2017). Zespół G: Notatki twórcze (niewydane rękopisy Bolesława Prusa; wspólnie z prof. A. Martuszewską).
• „Dzieła zebrane” (cz. I) i „Listy zebrane” Elizy Orzeszkowej. Edycja krytyczna. Nr projektu: MNiSW, NPRH, 11H 18 0012 87 (lata 2020–2025). Tom 1. Opracowanie edytorskie i historycznoliterackie debiutanckiej powieści Orzeszkowej.

Publikacje:

Książki:

• Bolesław Prus, Pisma wszystkie, pod red. B. Obsulewicz. Seria G: Notatki twórcze:

• Tom 1: Notatki „lubelskie”. Oprac. M. Kreft i A. Martuszewska. Wstęp A. Martuszewska, Warszawa-Lublin 2014, ss. 258, [6].
• Tom 2: Notatki o kompozycji 1886-1889. Oprac. M. Kreft i A. Martuszewska, Warszawa-Lublin 2016, ss. 449, [3].
• Tom 3: Kompozycja. Zeszyty I-III 1896-1898. Oprac. M. Kreft i A. Martuszewska, Warszawa-Lublin 2017, ss. 512.

Tom 1 otrzymał nagrodę „Wawrzyn Pawła Konrada” w konkursie „Książka Roku 2014” (Lublin).  

• Magdalena Kreft, Śmierć białych motyli. Eliza Orzeszkowa: biografia, wyobraźnia, idee, Gdańsk 2019, ss. 229.

Prace edytorskie i tekstologiczne:

- Bolesław Prus, Pisma wszystkie, pod red. B. Obsulewicz. Seria G: Notatki twórcze, t. 1–3,

oprac. M. Kreft i A. Martuszewska, Warszawa-Lublin 2014–2017.

- referat „Przytomność umysłu […] dziwacznie zużytkowana”. Bolesław Prus w świetle swoich „Notatek o kompozycji” (Nałęczów 2012).

- opracowanie edytorskie z autografu: [Dziwacy]: fragment nieukończonej powieści Elizy Orzeszkowej, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza”, 2013, R. 6.

- „Ćwiczenia na zastanawianie się”. O pracy edytora rękopiśmiennych notatek Bolesława Prusa, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza”, 2015, R. 8.

Teksty ogłoszone na konferencjach, w czasopismach i publikacjach zbiorowych:

- Deprecjacja przestrzeni miasta w twórczości Elizy Orzeszkowej, [w:] Miasto. Kultura. Literatura. Wiek XIX, pod red. J. Daty, Gdańsk 1993.

- Józef  Bachórz, Pozytywizm. Podręcznik dla szkół ponadpodstawowych, wyd. Stentor, Warszawa 1995 [rec.], „Ruch Literacki” 1996, z. 2.

- Orzeszkowa wśród Białorusinów, [w:] Polacy i sąsiedzi  ^__  dystanse i przenikanie kultur. Cz. 1, pod red. R. Wapińskiego, Gdańsk 2000.

- „Wziąć na ręce Eden.” O widokach z lotu ptaka w twórczości Elizy Orzeszkowej i jej poprzedników, [w:] Wokół „Nad Niemnem”, pod red. J. Sztachelskiej, Białystok 2001.

- Elizy Orzeszkowej „Błogosławieni cisi…”, [w:] Twórczość Elizy Orzeszkowej (z serii: Obrazy kultury polskiej), pod red. K. Stępnika, Lublin 2001.

- Okna Bolesława Prusa, [w:] Bolesław Prus. Pisarz. Publicysta. Myśliciel (z serii: Obrazy kultury polskiej), red. M. Woźniakiewicz-Dziadosz i S. Fita, Lublin 2003.

- „Złote runo”. Temat pieniądza i bogactwa w twórczości Elizy Orzeszkowej, [w:] Prus i inni. Prace ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Ficie, red. J.A. Malik, E. Paczoska, Lublin 2003.

- Eliza Orzeszkowa, Dnie [rec.], „Pamiętnik Literacki” 2003, z. 2.

- Saga rodu Paparonów. O „Kamienicy w Długim Rynku” Józefa I. Kraszewskiego, [w:] Obrazy kultury polskiej w twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego, pod red. B. Czwórnóg-Jadczak, Lublin 2004.

- „Cyrkiel” czy „dłoń mistrza”? Zasady estetyki przestrzeni w twórczości Elizy Orzeszkowej, [w:] Literatura i sztuka drugiej połowy XIX wieku. Światopoglądy – postawy – tradycje, pod red. B. Bobrowskiej. S. Fity, J. A. Malika, Lublin 2004.

- Msza za Ludwika Napoleona, czyli o modlitwie bohaterów Lalki, [w:] Świat „Lalki”. 15 studiów, red. J.A. Malik, Lublin 2005.

- Koncepcja „przecywilizowania” w twórczości Elizy Orzeszkowej, „Roczniki Humanistyczne”, seria Literatura Polska, TN KUL 53: 2005 z. 1.

- „Szaty i szmaty”. Etyczny i psychospołeczny wymiar tematu stroju i komfortu w twórczości Elizy Orzeszkowej, [w:] Etyka i literatura. Pisarze polscy lat 1863-1918 w poszukiwaniu wzorców życia i sztuki, red. E. Ihnatowicz i E. Paczoska, Warszawa 2006.

- „Roboty kwiatowe” pani Elizy, „Gazeta Wyborcza Trójmiasto”  8 VI 2007.

- Minuta ciszy po umarłych. Referat wygłoszony na sesji 5-6-7 minut (UG, 2008).

- Witryna. Referat wygłoszony na sesji 22 fotografie (UG, 2009).

- Wieczór ślepców. Nad lekturą opowiadania Elizy Orzeszkowej „W zimowy wieczór”, [w:]  Album gdańskie. Prace ofiarowane Profesorowi Józefowi Bachórzowi na siedemdziesiątą piątą rocznicę urodzin i pięćdziesięciolecie pracy nauczycielskiej, pod red. J. Daty i B. Oleksowicza, Gdańsk 2009.

- Kuracja w piekle. Na wspaniałej  Wilhelmstrasse, [w:] Poznawanie Orzeszkowej. W stulecie śmierci (1910-2010), pod red. I. Sikory i A. Narolskiej, Zielona Góra-Częstochowa 2010.

- Tajemnice chłopięcej kieszeni. Referat wygłoszony na sesji Okruchy – odpady – ochłapy (UG, 2010).

- Śmierć białych motyli. Rozmyślania nad jednym z listów Elizy Orzeszkowej, [w:] Teka rozmaitości z wieku nie tylko XIX. Prace ofiarowane profesorowi Janowi Dacie z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin, pod red. S. Karpowicz-Słowikowskiej i T. Linknera, Gdańsk 2011.

- Zaduch, wonie i powietrze, czyli jak pachnie w świecie Elizy Orzeszkowej, [w:] „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza” 2011, R. 4.

- Wiejskie tańce i „salonowa orgia”. Motyw tańca w twórczości Elizy Orzeszkowej. Referat wygłoszony na konferencji (UG, 2011).

- Fatalne przyzwyczajenie, [w:] Sekrety Orzeszkowej, pod red. G. Borkowskiej, M. Rudkowskiej, I. Wiśniewskiej, Warszawa 2012.

- A. Puszkin „Zimowy wieczór” [tłum. z rosyjskiego]. Praca złożona w darze do książki jubileuszowej prof. Ireny Kadulskiej (UG, 2012).

- „Domine Deus meus, in Te speravi…”. Tropy biblijne w prywatnych wypowiedziach Elizy Orzeszkowej. Referat wygłoszony na sesji (UG, 2012).

- „Jest czas pisania i czas niepisania…”. Księga Koheleta w pismach Elizy Orzeszkowej, [w:] Biblia w literaturze polskiej: romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska: Stary Testament,  pod red. E.  Jakiela i J. Mosakowskiego, Gdańsk 2014.

- Robić to, co jest potrzebne. Rozmowa z prof. dr hab. Józefem Bachórzem (zapis spotkania z cyklu „Dialogi z tradycją”), „Jednak książki”. Gdańskie Czasopismo Humanistyczne [publikacja elektroniczna], 2016, nr 5.

- „Wykołysana wodami Niemna”.  Eliza Orzeszkowa Stanisława Fity, [w:] „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza” 2017, R. 10.

- „Trzeba żyć, aby…”. Pokusa śmierci z własnej ręki w perspektywie Prusowskich ideałów życiowych, [w:] Myśl filozoficzna, teologiczna i socjologiczna Bolesława Prusa, pod red. R. Blech, S. Karpowicz-Słowikowskiej, Gdańsk 2018.

- „Nie ma już mężczyzn!... Mężczyzny!... mężczyzny!...”. „Kryzys męskości” według Bolesława Prusa (na przykładzie „Lalki”), [w:] (Nie)Męskość w tekstach kultury XIX –XXI wieku, pod red. B. Zwolińskiej i K.M. Tomali, Gdańsk 2019.

- In articulo mortis. O upamiętnianiu ostatnich słów, [w:] „Napis” XXV (2019): Pamiątka, hołd, laudacja w literaturze i kulturze.

Działalność upowszechniająca wiedzę historycznoliteracką, np.:

• Wykład „Ćwiczenia na zastanawianie się”. O pracy edytora rękopiśmiennych notatek Bolesława Prusa. Posiedzenie Komisji Edytorskiej Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza w Instytucie Badań Literackich PAN (Warszawa 2015).
• Audycja radiowa Elizy Orzeszkowej życie nad Niemnem. Z red. Katarzyną Hagmajer-Kwiatek rozmawiają Magdalena Kreft-Świetlik i Iwona Wiśniewska (Program 2 Polskiego Radia, z cyklu „Spadkobiercy Unii Lubelskiej”). Emisja 15 marca 2019. Zapis audio: https://www.polskieradio.pl/8/7487/Artykul/2277933,Eliza-Orzeszkowa-Pisarka-naznaczona-pietnem-samotnosci
• Prowadzenie autorskiego profilu naukowego Magdalena KS   „Pozytywistka u podstaw”. Profil powstał w marcu 2020 r. na początku pandemii, w momencie rozpoczęcia zajęć zdalnych, jako pomoc dla studentów II r. gdańskiej polonistyki (w zakresie literatury pozytywizmu, literatury powszechnej i edytorstwa). Łącząc pożyteczne i przyjemne, stanowi nowatorski przewodnik do samodzielnego studiowania i poszukiwania informacji, poszerza wiedzę i kieruje do jej źródeł, ukazuje niekiedy prywatne czy żartobliwe portrety twórców. Z bogatym dodatkiem materiału ilustracyjnego.

Kontakt: magdalena.kreft-swietlik@ug.edu.pl